De Titelbeschrijving Annejet van der Zijl, Sonny Boy. Amsterdam 2004 (derde druk). De Motivatie Ik heb dit boek gekozen, omdat mijn lerares er in het begin van het jaar iets over verteld heeft. Volgens mij had ze dit boek in de vakantie gelezen, en had het haar heel erg aangesproken, zoals ze erover vertelde. Omdat zij er zo enthousiast over was, en omdat het mij ook wel aansprak, heb ik toen de titel en de schrijfster op mijn literatuurboek geschreven, met de achterliggende gedachte dat het nog wel eens van pas zou kunnen komen bij het eerstvolgende boekverslag. Toen ik hoorde dat we een boekverslag moesten maken, zag ik er niet heel erg tegenop, ik hou best van lezen als ik er tijd voor heb. Waar ik wel een beetje tegenop zag, was het uitkiezen van een boek. Ik heb het toen maar een tijdje naast me neergelegd met het idee dat het er in de kerstvakantie wel van zou komen. Toen ging ik dus nadenken wat voor een boek ik zou gaan kiezen, en opeens dacht ik weer aan dit boek, waarover aan het begin van het jaar dus was verteld. Ik had eerlijk gezegd geen idee meer waar het over ging, ik wist alleen nog dat het me toen wel leuk leek, dus heb ik verder zonder twijfel dit boek gekozen. In de bibliotheek was het nog wel heel even spannend of hij niet uitgeleend was, en alledrie de boeken waren natuurlijk net op dat moment uitgeleend. Omdat ik een beetje aan de late kant was, moest ik toch echt een boek hebben, en toen bedacht de medewerkster dat er ook een versie met grote letters was. Die was net die dag ingeleverd, dus uiteindelijk ben ik toch nog met het boek dat ik wilde naar huis gegaan.J De Samenvatting De hoofdpersoon is Rika van der Lans. Andere belangrijke personages zijn Waldemar Nods, “Sonny Boy” en de kinderen van Rika en haar eerste man. In de proloog wordt Waldemar geïntroduceerd. Het is een sportieve jongen die in Suriname woont. Het is op dat moment 1923 en Waldemar houdt er ontzettend van om in de Surinamerivier te zwemen. In 1928 kijkt Rika Hagenaar-van der Lans terug op haar leven. Op dat moment is ze net weggegaan bij haar echtgenoot, Willem Hagenaar. Ze komt uit de streng katholieke familie Van der Lans en ze is een knappe meid. Op 16 jarige leeftijd werd ze verliefd op Willem, die protestants was opgevoed. Dit leidde tot hevig verzet bij de familie, maar uiteindelijk gaven ze toe aan de liefde van Rika voor Willem. Ze gaven hun toestemming voor een huwelijk, dat dan ook plaatsvond. Ze hebben een erg goed leven in Den Bosch en krijgen 4 kinderen. Willem, Lambertina, Jan en Henk Maar dan moet Willem voor zijn werk verhuizen naar Goedereede, een klein plaatsje op een eiland in Zuid-Holland. De overgang is groot van het vrije Den Bosch naar het conservatie boerendorp. Rika probeert zich aan te passen aan de situatie, maar dit lukt niet. Dit leidt tot ruzies met Willem waarbij hij haar soms zelfs slaat en uiteindelijk besluit ze te vluchten naar haar familie in Den Haag. Ze gaat bij haar zus Jo wonen en ook haar kinderen trekken in. Rika is inmiddels al bijna 40. Ze besluit om voor de kost een pension op te zetten. Al vrij gauw komt er een eerste klant. Het is de 20 jarige Waldemar, afkomstig uit Suriname. Ze kan al snel erg goed opschieten met Waldemar en ook de kinderen kunnen goed overweg met deze exotische man. Maar als blijkt dat Waldemar en Rika een relatie hebben, voelen 2 van de kinderen (Willem en Jan) zich verraden en vluchten naar hun vader in Goedereede. Hij is razend als hij hoort dat zijn ex-vrouw een relatie heeft met een neger. Hij probeert alle kinderen op te eisen, wat hem met juridische dreiging en advocaten ook lukt. Ze mogen 1 keer in het jaar twee uur met hun moeder doorbrengen. Een zwaar verlies voor Rika. Ze stuurt haar kinderen iedere week brieven met foto’s en cadeautjes. In 1929 bevalt Rika van een zoon, Waldy genaamd. Ze geven hem de bijnaam ‘Sonny Boy’. Rika en Waldemar zijn blij, maar andere mensen niet. Haar familie en vrienden willen niets meer met haar te maken hebben; terwijl ze officieel nog getrouwd was met Willem, heeft ze een kind van een neger gekregen! Een ware schande! Toch zijn Rika en Waldemar gelukkig, hoewel ze het ook financieel niet gemakkelijk hebben. Rika is de rijkdom die ze had met Willem nog gewend, terwijl ze nu keihard moet werken voor het geld. Ze betaalt ook Waldemars studie, die uiteindelijk ook afstudeert en een baan vindt. Dan verhuizen ze naar Scheveningen, waar Rika opnieuw een pension start, genaamd pension Walda. Ditmaal is het een groots succes. Vanwege haar hartelijkheid en goede kookkunsten staan er slechts lovende woorden in het gastenboek. Er komen steeds meer gasten en het gaat hen voor de wind, totdat de oorlog uitbreekt in 1940. Aanvankelijk zijn de gevolgen niet zo groot, behalve dan dat er regelmatig Duitse soldaten in het pension overnachten. Deze zijn ook zeker niet onvriendelijk en Rika maakt zich daarom niet zoveel zorgen om de oorlog. Maar dan komt het bericht dat van Scheveningen een grote verdedigingsvestiging gemaakt wordt. Rika krijgt een nieuw huis, waarin ze o.a. (Joodse) onderduikers gaat opvangen, op aandringen van verzetsman Kees Chardon. Aanvankelijk vooral vanwege het geld wat het oplevert, maar later puur uit liefde en zorg voor de bedreigde mensen. Rika is echter niet heel erg voorzichtig. Na verloop van tijd worden ze verraden en ze belanden in de gevangenis. In de gevangenis vieren ze hun trouwdag voor de 7e keer. Rika wordt ondervraagd door de uiterst beruchte NSB’er Kaptein, die later zelf de doodstraf zou krijgen. Ze wordt veroordeeld tot levenslange gevangenisstraf wegens ‘Judenhilfe’. Ze wordt overgeplaatst naar het als tamelijk gunstig bekendstaande kamp Vught. De omstandigheden zijn hier niet onmenselijk en ook Waldemar en Kees Chardon bevinden zich in dit kamp, zij het op de mannenafdeling. Toch krijgt ze hier Waldemar nog voor een laatste keer te zien. Dan worden ze getransporteerd naar verschillende Duitse kampen. Rika komt in het Duitse kamp Ravensbrück. Ze dacht dat het er ook nog wel te doen zou zijn, maar niets is minder waar. Het is er zwaar overbevolkt, er heersen ziektes en het is er een complete chaos. Contact met het thuisfront d.m.v. brieven zit er ook niet meer in. Als er dysenterie uitbreekt, is Rika een van de zieken. Ze wordt apart gezet en overlijdt. Waldemar zal het langer uithouden, zo blijkt later. Het gaat niet goed met Sonny Boy. Nederland is op dat moment al bevrijd. Hij wordt heen en weer gesleurd van hot naar her, nergens voelt hij zich écht op z’n plek. Eerst woonde Sonny Boy bij zijn grootouders, maar die konden de zorg niet meer aan. Vervolgens was hij naar zijn favoriete tante Jo gegaan. Hij had via het Rode Kruis gehoord wat er met zijn moeder is gebeurd en over zijn vader wist hij aanvankelijk nog niets. Hij had grote psychische problemen en psychologen raadden hem aan om zijn leven op te schrijven. Dit lukt hem echter niet. Hij gaat studeren en trouwt, maar dit mislukt beiden. Tot slot wordt er in de epiloog verteld over Waldemar. Het is op dat moment 3 mei 1945, bijna het einde van de oorlog. Waldemar is aan de gruwelijkheden van het gevangenkamp ontsnapt en bevindt zich op een cruiseschip, waar alle gevangen opgezet zijn. Uitgerekend door een Amerikaanse bommenwerper wordt het schip gebombardeerd. Waldemar heeft de keuze tussen aan boord blijven op het brandende en zinkende schip en het ijskoude zeewater. Hij kiest, als fervente zwemmer, voor het laatste. Hij haalt zelfs de oever maar daar aangekomen wordt hij door panikerende Duitse soldaten doodgeschoten. ”Bloed mengde zich met ijskoud water, maar Waldemar voelde al geen pijn meer. Hij wiegde op de golven, en de zee spoelde alle vuil en ellende van hem af. Het water was zijn vriend, zoals het dat altijd was geweest”
Persoonlijke Reactie Ik moet eerst even zeggen dat ik eigenlijk helemaal niet wist dat het zich ook nog een behoorlijk groot deel in de oorlog afspeelde, maar dit hinderde mij niet. Ik vond het boek een heel pakkend verhaal hebben, ik denk dat dit kwam omdat ik er op de laatste paar bladzijdes achterkwam dat het ook echt waargebeurd is. Dat is toch een soort van extra toevoeging, waardoor het zeker nog wel een tijdje door je hoofd blijft spoken. Ook vond ik het boek redelijk schokkend, maar dat was pas ongeveer vanaf de tijd dat ze werden opgepakt, en vooral die tijd in het kamp. Ik bedoel, hoe ze werden behandelt in Ravensbrück, echt onmenselijk gewoon. Ze probeerde er nog íets van te maken door sterk te zijn met een groepje andere vrouwen, maar als de een na de ander sterft, dan verlies je op een gegeven moment toch wel de zin in het leven. Rika komt op mij over als een ontzettend sterke vrouw, ik bedoel daarmee haar karakter. Ik denk niet dat veel mensen het zo zouden hebben kunnen volhouden. Eerst verliest ze haar kinderen, en toch blijft ze opgewekte brieven sturen, ze wordt verstoten door haar eigen familie, maar toch blijft ze bij haar beslissingen en start op eigen kracht een pension, en zo kan ik nog wel even doorgaan. Ook vond ik het een spannend boek, je wil steeds weten hoe de andere – bekrompen - mensen uit haar omgeving nu weer op de eigenwijze handelingen van Rika reageren. Ook vind ik het heel spannend vanaf het moment dat ze opgepakt wordt, wat zal er met haar gebeuren? Waar moet ze nu weer naartoe? Zou ze het overleven? Hoe gaan ze haar nu weer aanpakken? Dat soort vragen komen dan wel bij mij op. Ik had eerlijk gezegd helemaal niet verwacht dat ze dood zou gaan, na zo’n leven heeft ze dat niet verdiend, en ook zou je niet denken dat zo’n krachtige vrouw toch nog zou breken, en dat is meteen de uitleg waarom ik het ook een emotioneel, meeslepend boek vind. Wat vind ik van… ..Het taalgebruik: Ik vond het boek goed te lezen, hoewel er af en toe wel een paar moeilijke stukken tussenzaten. Die heb ik toen gewoon een paar keer opnieuw gelezen, of een klein stukje verder gelezen, tot ik het snapte. Het verhaal is vloeiend geschreven, en dat leest prettig. Ook staan er best veel brieven in, die brieven zijn gewoon échte brieven, en het past ook nog eens bij haar schrijfstijl. Ik vind dat alles heel goed op elkaar aansluit. ..Het onderwerp: Het onderwerp is denk ik best lastig om over te schrijven, ook omdat het echt gebeurd is. Je wilt toch niemand kwetsen, maar ook een goede schets van de werkelijkheid weergeven. Ze heeft veel onderzoek gedaan, met veel mensen gesproken enzo, dat lijkt me toch moeilijk. Je hoort al die verschrikkelijke verhalen, de emoties van die mensen komen naar boven, je kunt in één verhaal niet álle informatie kwijt, dus je moet skimmen, en dan moet je het ook nog eens goed kunnen weergeven op papier. Ik vind het wel echt goed dat ze heeft doorgezet en er zo’n mooi, pakkend verhaal van heeft weten te breien. ..Verloop van de gebeurtenissen: Ik zal even de belangrijkste gebeurtenissen in chronologische volgorde op een rijtje zetten: - tocht van Waldemar naar Nederland - scheiding Rika en haar eerste man - Sonny Boy word geboren - Het opzetten van hun pension aan zee - uitbreken van de oorlog en het verhuizen - verraad waardoor ze in gevangenis terechtkomen - de kampen waarin ze vervolgens terecht komen - de overlevingspoging van Waldemar die mislukt
Dit zijn lang niet alle gebeurtenissen, maar er gebeurt zoveel, dat dat bijna onmogelijk is.
..Personages: Rika: een krachtige, eigenzinnige, zorgzame, koppige, warme vrouw. Ze is de hoofdpersoon van dit boek. Ze weet toch meestal weer ieders hart (terug) te veroveren, ze doet wat zij denkt dat goed is en gooit haar leven niet weg. Van haar kun je zeggen dat ze iets heeft uitgevoerd in haar leven. Ze trouwt eerst als katholieke meid met de protestantse Willem. Dit huwelijk loopt op de klippen. Rika zorgt heel erg goed voor haar kinderen zorgt en ook perfect voor de kostgangers in haar pensions. Ze is een tamelijk rebelse vrouw, omdat ze gewaagde relaties aangaat en voor niets of niemand terugdeinst. Ze houdt verschrikkelijk veel van haar kinderen en het is een van de zwaarste straffen die je haar kon geven, dat ze haar kinderen niet meer mocht zien. Waldemar Nods: een bruine, sportieve, Surinaamse, keurige, gefatsoeneerde en hoogopgeleide jongeman. Hij en Rika vullen elkaar precies aan. Waldemar Nods
komt uit een rijk Surinaams gezin. Hij is een van de weinig rijke negers in Suriname en heeft erg veel aanzien daar. Hij gaat studeren in Nederland. Het valt hem behoorlijk tegen om in Nederland te integreren: het klimaat, de mensen die hem als een exotisch wezen aankijken, de koelte van de Hollanders en zo nog wel meer dingen. Hij wordt verliefd op Rika en samen krijgen ze een kind. Hij houdt heel erg van zwemmen, in Suriname behoorde hij tot de besten. Er wordt eigenlijk niet zo heel veel aandacht aan hem besteed. Op de foto’s ziet hij er keurig uit, zoals hij ook was.