Sleuteloog door Hella S. Haasse

2.Een verantwoording van keuze & verwachtingen: Ik heb dit boek uit de bibliotheekkast van het ECL gepakt, omdat Hella Haasse door mijn moeder als zo’n goede literaire schrijfster werd bestempeld. Ik heb Haasse ook een keer gezien op tv toen ze aan tafel zat bij Barend en Van Dorp. Ze leek me een intelligente vrouw. Wel al op leeftijd. Een boek van haar leek me wel een goede voor op m’n lijst. ‘Sleuteloog’ was niet te dik en niet lang geleden voor het eerst gepubliceerd, dus het leek me een goede start om kennis te maken met deze schrijfster. Ik had niet veel verwachtingen. De tekst op de achterkant van het boek sprak me wel aan, Nederlands-Indië als onderwerp (ik houd van boeken met een buitenlands tintje) en ook het idee dat de hoofdpersonage herinneringen ophaalt aan personen die mysterieus zijn enzo. Het klonk wel spannend. 3.Een beoordeling: Wat een vre-se-lijk boek!! Aaaaah! Na 1 hoofdstuk had ik het al helemaal gehad! Maar ik heb een soort nare gewoonte: al weet ik dat een boek helemaal niks voor me is, dan leg ik ‘m nog niet weg en blijf ik pijnlijk dat hele boek uitlezen met de gedachte: ‘het lezen wordt straks vast leuker…’ Nou, nee dus! Nu vind ik het ook wel weer grappig om een verslag te maken van een boek dat me totaal niet heeft geboeid...! Hella Haasse heeft naar mijn mening een vreselijk taalgebruik, veel te moeilijk en ze gebruikt vrijwel geen spreektaal. Veel beschrijvingen en weinig dialogen, nou dat vind ik al vermoeiend… Dan is vervolgens het hele boek een soort geschiedenis-geblaat, met in el-ke zin (Serieus! Na een tijdje ben ik er voor de grap echt fanatiek op gaan letten) een historische feit of moeilijk woordgebruik. Misschien dat ik meer van het boek had kunnen genieten als ik meer zou weten over Nederlands-Indië (misschien reikt mijn algemene kennis niet ver genoeg ofzo…), maar ik beschouwde het boek echt als verplichtte geschiedenisschoolexamenstof… Gruwel! (gek hè, dat ik geschiedenis heb laten vallen…) Je wilt gewoon een roman lezen, met mooie verhaallijnen met boeiende personages, maar al dat blablabla met feiten en uitleg eist alle aandacht op. De rode draad van het verhaal is duidelijk (herinneringen van iemands jeugd), maar daarnaast raak je steeds uit het verhaal, je verliest besef van plaats en tijd en je vergeet wie nou ook al weer wie is… Vele personages zijn veel besproken, maar dan raakte ik weer de verbanden kwijt en vergat ik weer wat er zo kenmerkend aan een bepaalde personage was…
4.Een korte beschrijving: Het verhaal wordt vertelt door de kunsthistorica Herma Warner. Na een verzoek van een journalist moet zij zich verdiepen in het verleden dat zij dacht voorgoed achter zich te hebben gelaten. Verdrongen emoties en herinneringen komen weer aan de oppervlakte. Veel blijft raadselachtig. Het verhaal (de herinneringen) speelt zich voornamelijk af in Nederlands-Indië, maar soms ook in Europa of ergens anders, maar dat is me soms gewoon ontgaan. De andere hoofdrolspelers: Bart Moorland: Hij is journalist en benadert Herma met de vraag of zij hem informatie kan verschaffen over Mila Wychinska, een naam die hij is tegengekomen in een dossier over mensenrechtenactivisme in Zuidoost-Azië. Dee Mijers (die later haar naam veranderde in Mila Wychinska): Schoolvriendin van Herma. De vriendschap tussen Dee en Herma had duistere kanten. Het is onbekend wat er met Dee is gebeurd, toen Herma en zij elkaar uit het oog verloren. Non: De tante van Dee, waarmee Herma een mystieke band heeft. Non en Dee behoren beiden tot de oude Indo-Europese familie van landeigenaren. Non vertelt soms over Dee, maar geeft niet op elke vraag antwoord. Aan het eind blijkt Non plotseling mysterieus te verdwijnen. Taco Tadema: Herma en Taco vormden samen een paar sinds hun middelbareschooltijd in Batavia. Omstandigheden hebben hun huwelijksleven diepgaand beïnvloed en beschadigd. Er zit 1 duidelijk intern motief in het boek. Dat is de kist die Herma Warner bezit. De inhoud zit vol met resten uit de tijd in Nederlands-Indië. Herma wil de kist aan de journalist schenken, maar de sleutel is kwijt. Het is een zeer authentieke kist met een speciaal slot. Omdat de journalist de inhoud dus niet kan bemachtigen, probeert Herma herinneringen op te halen en zelf te vertellen over haar jeugd. Aan het eind van het boek wordt de sleutel gevonden en bij het openen van de kist, blijkt die leeg te zijn. Het letterornament in het sleuteloog van de kist bleek te betekenen: ‘Al wat je ooit zag of hoorde, al wat je dacht te weten, is niet meer dat, maar anders.’, wat terugslaat op de situatie van Herma: zij ontdekt ook dingen van haar tijdgenoten, waar ze eerst voor in het duister tastte. De titel ‘Sleuteloog’ wil volgens mij aanduiden dat Herma door het ophalen van herinneringen en het openstellen voor terugdenken aan de jeugd, die kist niet nodig heeft. Door met haar gedachten terug te gaan in de tijd, opent ze eigenlijk die kist…Die leeg blijkt te zijn, want ‘niet alles is wat het lijkt’.