1. Beschrijvingsopdracht Motivatie Ik heb dit boek gekozen, omdat ik Harry Mulisch een goede schrijver vind. Hij heeft enkele mooie en grote werken geschreven, die ik zelf vaak ook erg leuk vind. Dit boek gaat over de tweede wereldoorlog, een onderwerp waarover ik graag lees, zeker als het zo’n aparte kijk op de oorlog geeft. Meerdere mensen zeiden dat dit een echt leuk boek was, en ik wilde mij laten overtuigen en ben daarom gaan lezen. Persoonlijke reactie Achteraf gezien vond ik het een heel erg mooi boek. Het droevige verhaal over Sigi, de zoon van Hitler heeft veel emotionele lading, zeker met de tweede wereldoorlog in het achterhoofd. Het boek was ook goed te lezen, er zaten niet echt veel moeilijke woorden in die ik niet begreep. Verder vind ik dat het boek makkelijk ‘weg te lezen’ is, want het heeft naar mijn mening weinig diepgang.
Samenvatting Het boek gaat over Rudolf Herter, een beroemd schrijver en veelgevraagd spreker. Hij heeft net zijn boek de uitvinding van de liefde in het Duits uitgebracht, en is daarom in Oostenrijk. Hij moet daar een lezing houden over zijn boek, en verblijft samen met zijn vriendin Maria op hun hotelkamer in Wenen. Ook moet Rudolf opdraven in een tv-interview. Hier worden vele vragen gesteld, met name over zijn belangrijkste inspiratiebron, de fantasie. Hij vertelt over zijn nieuwe roman die over Hitler gaat, maar hij wil hier niet teveel over vertellen, uit angst dat anderen zijn idee gaan gebruiken voor hun eigen roman. In zijn hotelkamer denkt Rudolf lang na over Hitler en zijn roman. Als hij samen met Maria het interview terugkijkt, gaat na afloop daarvan Maria door met het vragen stellen. Hierdoor krijgt hij weer nieuwe ideeen voor zijn roman. De avond erna moet hij een lezing geven over zijn vertaalde versie en houdt hij een handtekeningensessie. Als Rudolf bijna klaar is met signeren, komen er een oude man en vrouw naar hem toe. Het echtpaar heet Ulrich en Julia Falk, en ze zeggen dat ze Rudolf kunnen helpen met zijn boek. Daarom maken ze een afspraak de volgende dag in het bejaardentehuis. De volgende dag gaat Rudolf naar Ulrich en Julia Falk toe. Tijdens hun gesprek komt naar voren dat zij beiden bedienden van Hitler waren. Ze vragen of Rudolf hun eed over wil nemen, en hierop vervolgt het echterpaar hun verhaal. Ze vertellen dat Julia en Eva goede vriendinnen worden. Zo goed zelfs, dat Hitler hen informeert over een staatsgeheim: Eva Braun krijgt een kind. Omdat Hitler minder aanhang zou krijgen, als bekend wordt dat hij een kind krijgt, wordt besloten dat Julia en Ulrich officieel de vader en moeder worden. Het kind wordt dan ook ingeschreven als Siegfried Falk. Het kind groeit gelukkig op, echter haast niemand mag weten dat dit het kind van Hitler is. Tegen het eind van de oorlog, als Siegfried ervan beschuldigt wordt dat hij Joods bloed in zich heeft, moet Ulrich het kind doden. Het moet lijken op een ongeluk, en daarom neemt hij het Sigi mee naar de schietbaan, waar hij hem doodschiet. Na dit emotionele verhaal, neemt Rudolf afscheid van de twee mensen. Als Rudolf weer terugkomt op zijn hotelkamer, is hij in een aparte stemming. Hij praat met Maria of filosofie, en sluit zich daarn op in zijn kamer om een monoloog van zichzelf op te nemen. Rudolf heeft het erover, dat Nietzsche het eerste slachtoffer van Hitler is, en dat het verwekken van Hitler de ondergang van Nietzsche is. Daarna volgt een stuk uit het dagboek van Eva Braun, waarin naar voren komt dat ze ongelukkig is omdat ze al zo lang niks meer gehoord heeft van haar kleine Sigi. Het boek eindigt ermee dat Maria op de kamer van Rudolf komt, en hem dood aantreft. Het laatste wat hij zegt op zijn opgenomen gesprek is: Hij is hier! 2. Verdiepingsopdracht A Analyse Thematiek
Het thema van Siegfried, is afscheid. In het hele boek wordt er voortdurend op ingrijpende wijze afscheid genomen van elkaar. Zo neemt Rudolf afscheid van zijn vrouw, omdat hij een nieuwe vriendin krijgt. Ook Eva Braun en Adolf Hitler moeten afscheid nemen van hun zoon, omdat anders het Duitse rijk in gevaar komt. Vaak is dus aan het afscheid nemen niets meer te doen. Het meest ingrijpende afscheid is nog wel dat Julia en Ulrich afscheid moeten nemen van hun ‘zoon’. Voor Ulrich is dit natuurlijk het meest ingrijpend, omdat hij zelf de trekker moet overhalen. Hiermee neemt hij op brute wijze afstand van zijn zoon. En op het eind van het boek vind een definitief afscheid plaats: Rudolf Herter. Niet alleen zijn vriendin neemt afscheid van hem als vriend, maar ook de wereld als geweldig schrijver. Personages
Er is in dit boek niet echt een held, hoewel je Rudolf wel zo kan zien, omdat hij zorgt dat het grote geheim van Julia en Ulrich nooit verloren gaat. Rudolf is ook de hoofdpersoon, hoewel het verhaal niet alleen maar om hem draait. Siegfried Falk speelt eigenlijk een hele belangrijke rol in het tot stand komen van het verhaal. Ook Julia en Ulrich spelen een duidelijk rol in het verhaal, maar zij zijn duidelijk ondergeschikt aan Rudolf en Siegfried. Andere bijrollen zijn er voor Hitler en Maria. Het doel van Rudolf is om een goed verhaal te schrijven, maar later is het doel om een oud echtpaar gelukkig te maken door de eed van hen over te nemen. In het boek heeft Rudolf nauwelijks tegenstanders. Een tegenstander die zorgt dat hij geen goede boeken schrijft, is sowieso niet aanwezig, want hij schrijft puur op fantasie. Een tegenstander bij het gelukkig maken van het echtpaar, is Adolf Hitler. Hij zorgt ervoor dat Julia en Ulrich een verschrikkelijk geheim en een geweldige pijn bij zich dragen, namelijk het geheim over hun zoontje. Maar tegen Hitler kan Rudolf toch helemaal niks doen, en is daarom ook niet echt een tastbare tegenstander. De helpers in het verhaal zijn ook niet duidelijk te onderscheiden. Alle personages vervullen vaak meer een neutrale rol, een duidelijke bijrol. Maria zou je een helper kunnen noemen, omdat hij ervoor zorgt dat Rudolf in alle rust kan schrijven. Maar verder wordt Rudolf niet echt geholpen, geen enkel personage helpt hem om zijn doel te bereiken. Rudolf is in dit verhaal een round character, net als Julia en Ulrich. Ze worden goed uitgewerkt, en hun emoties en gedachtes komen overduidelijk naar voren. In dit verhaal is zelfs Adolf Hitler een round character. Waar bij verhalen over hem normaal alleen zijn harde en medegeloze kant naar voren komt, wordt nu ook zijn gevoelige kant bekeken. Doordat de personages zo goed uitgewerkt zijn, is het voor een lezer moeilijk om zich te identificeren met de personages in het boek. Deze zijn zo complex, dan niemand precies op hen lijkt. Tijd
In het boek zijn bepaalde kunstgrepen toegepast. Zo zijn er in het verhaal grote flashbacks, die als functie hebben om ervoor te zorgen zodat je het verhaal beter gaat begrijpen. Het verhaal is wel chronologisch opgeschreven, maar heeft enkele zeer grote kunstgrepen erin zitten, zoals de vele flashbacks. Het verhaal is ook niet-continu, er worden stukken weggelaten uit de gebeurtenissen, om het verhaal kort en bondig te houden. Met allerlei tijdsmanupulaties is geprobeerd om het boek spannend te houden. De vele flashbacks en terugverwijzingen zorgen ervoor dat het spannend blijft om te lezen. De verteltijd van het boek is 213 pagina’s. De vertelde tijd in het boek bedraagt ongeveer 3 of 4 dagen, de tijd die Rudolf in Wenen is tot zijn overlijden. In dit boek is het van groot belang dat je veel van de historische tijd weet. Het boek gaat grotendeels over de Tweede wereldoorlog, voor velen een pijnlijk onderwerp vanwege de jodenvervolging en de vele onnodige doden. Als je niet weet, dat het in de Tweede Wereldoorlog een zaak van leven of dood was of je wel of geen jood was, dan is het onmogelijk om dit boek goed te begrijpen. Het punt dat Siegfried niet 100% arisch zou zijn, is ook van belang. Hiervoor moet je natuurlijk wel begrijpen wat het inhield om arisch te zijn in de Tweede Wereldoorlog. Je moet dus veel van de historische tijd weten waarin dit boek zich afspeelt, om sommige (tijdgebonden) aspecten van het boek te kunnen begrijpen. Ruimte
In dit boek speelt ruimte niet de belangrijkste plaats, maar speelt het wel een rol. Vaak is het zo, dat de lezer de ruimte voorstelt, de ruimte wordt niet uitvoerig besproken. De belangrijkste functie van de ruimte in dit verhaal is dat er een relatie bestaat tussen de ruimte en de personages. Rudolf heeft een fragiele gezondheid, en ook de ruimte waarin hij woont is fragiel: hij leeft van hotel naar hotel en van lezing naar lezing. Verder is er niet echt veel bekend over de ruimte, al wordt Berchtesgarden wel redelijk uitvoerig beschreven, maar je moet zelf ook over kennis en fantasie beschikken om deze ruimte goed in te kunnen vullen. Perspectief

Het boek is geschreven vanuit de alwetende vertelsituatie. De schrijver schrijft wat er gebeurd en gezegd wordt, dus alleen gedachtes die uitgesproken worden kom je te weten. Ulrich en Julia vertellen hun verhaal, en tegelijkertijd wat ze daar bij dachten. Rudolf verteld over zijn boek en hij neemt zijn gedachtes over een nieuw idee op, op een bandje. Hierdoor vind ik het boek betrouwbaar, omdat de ‘verteller’ zelf geen gedachten toevoegt, er wordt verteld wat er gebeurd. De functie van de vertelsituatie is om het verhaal duidelijk te houden, en om een objectief verhaal te vertellen. Structuur en bouw
Het boek bestaat uit 19 genummerde hoofdstukken zonder titel. Ook zijn er verschillende witregels aangebracht om bijvoorbeeld tijdsovergangen of overgangen van plaats aan te geven. Tussen de hoofdstukken bestaat erg goede samenhang, het gaat de hele tijd over Rudolf en zijn nieuwe boek. Als een hoofdstuk over iets anders gaat wordt dit verteld. Het enige hoofdstuk dat minder samenhang vertoont met de rest van het verhaal is hoofdstuk 18, een stuk uit het dagboek van Eva Braun. Hier gaat het over Eva Braun, en wordt Rudolf niet genoemd. In het boek is sprake van meerdere verhaallijnen. Grotendeels wordt het verhaal verteld van Rudolf Herzer, maar als Ulrich en Julia over hun belevenissen vertellen gaan we door op een andere verhaallijn. Ook het stukje dagboek vormt een andere verhaallijn, omdat dit absoluut niets met Rudolf te maken heeft. In totaal zijn er dus 3 verhaallijnen die door het boek lopen. De verhaallijn van Rudolf is het belangrijkste, gevolgd door die van Ulrich en Julia en daarna die van Eva Braun. De verhaallijn van Ulrich en Julia vertoont veel samenhang met die van Rudolf, omdat zij hem willen helpen met zijn verhaal. Het stukje dagboek heeft daarentegen nauwelijks samenhang, en is ondergeschikt aan de andere twee verhaallijnen. Het boek begint in medias res, dat wil zeggen in het midden. Rudolf is de hoofdpersoon die een onderwerp zoekt, en bij Julia en Ulrich uitkomt. Die vertellen hun verhaal, zodat je teruggaat in de tijd. Later komen we weer terug bij Rudolf, waarmee het verhaal eindigt. Stijl en taal
Het taalgebruik is alledaags, het is goed te begrijpen en daarom prettig om te lezen. Je hoeft niet over moeilijke woorden na te denken, maar kan je concentreren op de belangrijke zaken van het verhaal. Sommige taalgebruik heeft een expressieve functie, het is bedoeld om een emotie uit de drukken. Het stuk tekst met de duidelijkste expressieve functie is het laatste deel, waarin Rudolf zegt: Hij is hier! Hiermee wordt angst en verbazing uitgedrukt. Uiteraard komen er ook stukken tekst in het verhaal voor met de informatieve functie, waarmee geprobeerd word je iets te leren. Alle taalgebruik in het boek is eenduidig. Een aantal uitdrukkingen en terugverwijzingen, wijzen terug op een gebeurtenis eerder in het verhaal en daardoor wordt de aandacht goed vast gehouden. Door het ene woord te gebruiken om een ander woord in herinnering te brengen, word je gedwongen om goed na te denken over de tekst. In de tekst zijn, als vanzelfspreken, verschillende stijlmiddelen gebruikt: • Antithese: In het begin zijn Ulrich, Julia, Eva en Adolf nog blij met Siegfried, maar op het eind bezorgt hij veel pijn aan allemaal doordat ze keuzes moeten maken, die ze nooit hadden willen maken. • Opsomming: Sommige gebeurtenissen en namen worden achter elkaar opgenoemd. • Pleonasme: sommige woorden worden versterkt door het gebruikt van de juiste bijvoegelijke naamwoorden. • Hyperbool: er wordt gezegd dat een vader (Ulrich) zijn kind (Siegfried) dood moet schieten, maar Siegfried is eigenlijk helemaal niet zijn zoon. B Leeservaring Onderwerp
Het onderwerp van de tekst is de zoon van Hitler. Gedurende het hele boek draait het hier om, is het niet in de gedachten van Rudolf dan is het wel in het verhaal van Ulrich of Eva. Ik vond het onderwerp erg boeiend, omdat het een controversieel onderwerp is, het is erg schokkend als het waar mocht zijn. Verder gaat het ook over de Tweede Wereldoorlog, het speelt in die tijd waardoor ik het sowieso een leuk onderwerp vind. Het onderwerp vind ik dus ook erg interessant, omdat hier nooit boeken over geschreven worden en omdat het onverstelbaar is als zoiets de waarheid zou zijn. Ik had een aantal verwachtingen over het boek, namelijk dat het over de zoon van Hitler zou gaan. Deze verwachting is uitgekomen, net als de verwachting dat het een leuk boek is. Het onderwerp ligt volkomen in mijn belevingswereld, aangezien ik veel boeken gelezen heb en films gezien heb over de Tweede Wereldoorlog. Ik denk dus weleens na over de oorlog, maar ik heb eigenlijk nooit nagedacht over het feit dat Hitler weleens een zoon kon hebben. Het heeft mij wel aan het nadenken gebracht, maar ik weet echter dat zoiets onmogelijk zou zijn. Mocht het wel zo zijn, dan zou die zoon allang gevonden zijn. De schrijver heeft het onderwerp goed uitgewerkt, er wordt veel verteld over het leven van Siegfried en daar draait het hele boek om. Verder heeft de schrijver bestaande namen en gebeurtenissen gebruikt, waardoor het er goed uitgewerkt uitziet. De schrijver probeert ook een bepaalde visie te geven, hij wil laten zien dat zoiets echt niet onmogelijk is. Ik ben het hier absoluut niet mee eens, want anders zou deze zoon allang gevonden zijn. Ik heb ook nog nooit iets er over gelezen of gezien, omdat het vaak riskant is om een boek te schrijven dat deels over Hitler gaat. Gebeurtenissen
De belangrijkste gebeurtenis in het boek, is dat Julia en Ulrich naar Rudolf toekomen met het verzoek om hem te spreken. Dat Rudolf hierin toestemt is cruciaal voor het vervolg van het boek. Als zij of hij dit niet gedaan hadden, dan was het vervolg van het boek totaal anders geweest. Deze gebeurtenis is ook heel erg goed geschreven, vind ik. Het feit dat het bejaarde stelletje niet zo in de massa wil opvallen, en dat ze daarom aan het einde van de sessie komen, is heel erg realistisch. De gebeurtenissen spelen in het boek echter niet de belangrijkste rol, het draait eigenlijk vooral om de gedachtes en gevoelens van Rudolf, Adolf, Ulrich en Julia. Ook de gedachtes van Eva worden goed uitgewerkt in het deel dagboek. Daar draait het boek om, de gebeurtenissen vormen alleen een uiting of aanleiding tot deze gedachtes en gevoelens. De gebeurtenissen in het boek vloeien goed in elkaar over, alleen het stukje dagboek van Eva staat geheel op zich. Verder zijn de gebeurtenissen geschreven met veel samenhang, waardoor het prettig is om te lezen. De meeste gebeurtenissen zijn ook spannend en ontroerend geschreven. Alles wat in het boek gebeurt, met de sociaal historische context in het achterhoofd, is ook wel geloofwaardig. Het is echter niet waarschijnlijk, omdat er niets anders bekend over is. Dat Hitler een kind gehad had is zeer onwaarschijnlijk, maar zoals het hier verteld wordt is het ook erg schokkend. Dat Ulrich zijn Sigi neer moeten schieten, is een erg schokkende gebeurtenis in het boek. Deze gebeurtenis heeft dan ook de meeste indruk op mij gemaakt. Het feit dat de echte vader zijn enige zoon dood laat schieten door de pleegvader, is eigenlijk niet te bevatten. Dat dit achteraf gebeurt met valse en verkeerde redenen is nog wel het ergste, het kind hoefde achteraf helemaal niet dood. Deze gebeurtenis heeft mij wel aan het denken gezet: dit was in de Tweede Wereldoorlog gewoon echt mogelijk. Ook nu nog, in sommige oorlogen, gebeuren dit soort verschrikkelijke dingen. Eigenlijk is dit niet aanvaardbaar, maar het is moeilijk om (gedwongen) kindermoord helemaal uit te bannen. De gebeurtenissen in het boek blijven mij boeien, je wil telkens door lezen. Dit komt omdat na elke spannende gebeurtenis weer iets nieuws volgt, dat je ook graag te weten wilt komen. Bij de meeste gebeurtenissen sluiten de gebeurtenissen naadloos op elkaar aan, er worden weinig zaken open gelaten. Sommige verbanden, zoals het stukje uit het dagboek van Eva en de rest van de tekst, moet je zelf leggen. De afwisseling maakt het boek leuker om te lezen, de ene keer moet je wat meer nadenken dan de andere keer. Over de gebeurtenissen in het boek heb ik nooit eerder een film gezien of een boek gelezen. Dat komt doordat het onderwerp extreem en gevoelig is, en hierdoor zijn er niet eerder boeken of films over uitgekomen. Personages
De hoofdpersoon in het boek vind ik wel een held, met enkele scherpe kantjes, maar dat hebben alle helden volgens mij. Rudolf vervult namelijk de laatste wens van een oud echtpaar door hun belofte over te nemen. Dit is in het begin ook wel deels eigenbelang, maar hoe langer hij luistert, hoe minder hij denkt aan zijn eigenbelang. Rudolf sterft aan het einde, een echte heldendood omdat hij sterft tijdens zijn hobby, het gebruik van zijn fantasie. Dit is ook één van de belangrijkste karaktereigenschappen van de hoofdpersoon. Deze worden duidelijk beschreven. Je leert hem dus ook goed kennen, je weet dat hij soms nukkig is, maar ook erg veel fantasie heeft. Ik vind het wel belangrijk dat je de hoofdpersoon goed leert kennen, omdat je je zo makkelijker in kan leven in de hoofdpersoon, en dus in het verhaal. De personages in dit verhaal zijn ook levensecht, ze zouden zo rond kunnen lopen in hedendaags Wenen. Omdat er teruggegrepen wordt op sommige gebeurtenissen uit het verleden die echt plaats gevonden hebben, wordt het verhaal realistischer en daarom ook herkenbaarder. De gedachtes en de daden van de personages in het boek hebben mij wel beïnvloedt. Zoals ik hiervoor ook al zei, dat een ‘vader’ zijn kind in koelen bloede moet vermoorden, is erg aangrijpend. Zeker met de wetenschap dat dit echt gebeurd, waardoor het een extra dimensie aan het verhaal geeft. Door de extreme gebeurtenissen in het boek, kan ik mij niet goed verplaatsen in de personages. Dit hoeft ook niet van mij, zolang ik de personages maar begrijp en me in ze kan inleven. Als de personages te ver van mij afstaan, vind ik een verhaal meestal al gauw minder leuk. Ik vind Rudolf en Julia in het verhaal symphatiek. Dit wordt ook gecreerd door de gebeurtenissen in het verhaal. Ulrich is niet zozeer onsymphatiek, maar doordat hij Siegfried vermoordt heeft het toch een rare nasmaak. Je krijgt automatisch medelijden met het echtpaar Falk, en dan nog het meeste met Julia omdat zij helemaal kansloos is en er niks aan kan doen. Voor Adolf Hitler kan ik in het begin van het verhaal nog wel symphatie opbrengen, maar hoe langer het verhaal duurt, hoe monsterlijker hij zich gaat gedragen. Hij laat zelfs zijn eigen zoon vermoorden doordat hij te snel luistert naar zijn adviseurs, en niet zijn gevoel laat spreken. Hierdoor komt hij over als een ijskoud monster. Ik keur zijn gedrag dan ook ten stelligste af, hij gedraagt zich alsof hij geen gevoel heeft. Ook het gedrag van Ulrich keur ik af, omdat hij in had moeten zien dat een leven zonder Siegfried het niet waard was voor hem en Julia om in te leven. Hij had beter kunnen proberen om samen met Julia en Siegfried te vluchten, om bij een mislukking met z’n allen dood te gaan. Het gedrag van Rudolf keur ik goed, hij heeft interesse in die twee wildvreemde oude mensen die zomaar vragen of hij, de beroemde schrijver, even wil praten. Hij wil ze helpen door hun eed over te nemen, wat zeer symphatiek over komt. Dat Ulrich toch Siegfried vermoordt is wel begrijpelijk, hij wil voornamelijk het leven van Julia redden. Ik snap wel dat hij kiest voor 1 dode, in plaats van voor 3 doden. Ik zou in die situatie ook niet precies weten wat ik zou moeten doen, want het is een verschrikkelijk moeilijke beslissing die niemand zou moeten nemen. Als ik helder na zou kunnen denken, dan had ik beslist om dan maar alledrie niet door te leven. Maar omdat Ulrich zo reageert, dus niet zoals ik zou doen, is het onvoorspelbaar. Er zijn nog meer van die beslissingen, zoals de beslissing van Rudolf om met het echtpaar Falk te gaan praten, die heel erg verrassend zijn, en het verhaal spannend en boeiend houden. Opbouw
Ik vind het verhaal erg simpel van opbouw, omdat de hoofdstukken allemaal goed op elkaar aansluiten. Hierdoor is het verhaal prettig te lezen. Het verhaal is ook erg spannend, omdat de verschillende delen goed op elkaar aansluiten. Omdat je telkens weer wat nieuws leest wat boeiend is, wil je steeds verder lezen en blijft het boek spannend. De verschillende flashbacks die in het verhaal zitten verduidelijken alleen maar het verhaal, het houdt niet op en het vermindert daarom ook niets van de spanning die in het verhaal zit. Ik denk dat die opbouw, met een aantal flashbacks, en de grote flashback van Ulrich en Julia, goed in het verhaalt past. Rudolf vertegenwoordigt namelijk de geest van nu, die niet kan begrijpen dat zoiets gebeurt. Daarom is het makkelijker om je in te leven in het verhaal en wordt het verhaal realistisch gehouden. Je ziet de gebeurtenissen voornamelijk door de ogen van Rudolf, maar als er verteld wordt gaat het over Ulrich en Julia. Dit zorgt op een fijne manier voor afwisseling, en het lijkt net alsof het verhaal waargebeurd is. De gebeurtenissen in het verhaal komen realistisch over, en omdat Rudolf zijn mening erover geeft, hoe je niet altijd zelf helemaal na te denken hoe de algemene tijdsgeest is. Aan het eind van het verhaal blijf je nagenoeg niet met vragen zitten. De enige vraag is, waarom Ulrich en Julia uitgekozen worden voor de opvoeding van Siegfried. De enige reden die genoemd wordt is dat Julia en Eva redelijk bevriend waren. Maar dit vind ik niet echt een reden, het zou juist eerder een reden zijn om ze er niet bij te betrekken. Maar dat ik niet precies doorhad waarom juist zij gekozen werden, vond ik helemaal niet erg, het stoorde mij niet tijdens en na het lezen. Want het boek boeide mij al van het begin, en daarom is het niet erg dat je over een aantal dingen in het midden of aan eind goed na moet denken. Taalgebruik

Het taalgebruik is niet moeilijk, alle woorden en zinnen begreep ik gewoon. Er zat geen ingewikkelde beeldspraak of moeilijke symbolische verwijzingen in. Er zaten wel veel dialogen in het verhaal, en minder beschrijvingen. Maar dit is ook niet gek, aangezien de terugblik op Siegfried één grote dialoog is. Dat er minder beschrijvingen in zaten vond ik niet erg, zo kan je nog een beetje je eigen fantasie gebruiken. Het taalgebruik past goed bij de personages. Met name Ulrich en Julia zijn hele normale mensen, die niet van hoge komaf zijn. Rudolf zou eerder moeilijk kunnen praten, maar dit valt erg mee omdat veel met mensen van ‘lage’ afkomst praat. In de tekst zijn mij geen eigenaardigheden opgevallen in het taalgebruik. Eindoordeel Ik vond Siegfried een leuk boek om te lezen, omdat het zo controversieel was. Ik had niet verwacht dat alles zo realistisch en keihard beschreven zou worden. Het onderwerp, dat deels terugverwijst naar de Tweede Wereldoorlog, vond ik sowieso al boeiend. Dit boek bewijst, naar mijn mening, maar weer eens dat Harry Mulisch en zijn schrijfstijl niet aan het verouderen zijn. Dit boek is uit 2001, het is enorm bij de tijd en is ondanks dat het een lastig onderwerp is, goed geschreven. Omdat het boek zo recent is, is het misschien ook wel makkelijker te lezen, aangezien er ‘modern’ taalgebruik wordt toepast.