1. Beschrijving.

1.1 H. van Alphen, Kleine gedigten voor kinderen, Proeve van kleine gedigten voor kinderen, J.G. van Terveen, Utrecht, Jan van Terveen en zoon, Eerste druk 1779, door mij gelezen druk niet vermeld.

1.2 Mijn uitgave is niet geannoteerd. Of het uitgebreid of summier is heeft hier geen betrekking op, want het is een gedichtenbundel. Er is wel een inleiding.

1.3 Het belangrijkste of bekendste gedicht moet wel ‘De pruimeboom, eene vertelling’ zijn. Het gaat over een jongetje dat pruimen wil plukken, maar het toch niet doet omdat het niet mag. Zijn vader ziet dit en geeft de jongen alsnog pruimen. Wat ik ook een mooi gedichtje vindt is ‘Klagt van den kleinen Willem op de dood van zijn zusjen’. Dit gaat over een jongetje dat rouwt om de dood van zijn veertien maanden oud zusje.

1.4 Hoewel hij twee Duitse dichtenbundels voor kinderen als voorbeeld heeft gebruikt, heeft de schrijver alle gedichten zelf bedacht. Het is dus ook geen vertaling.

1.5 De kaft is bruin-groenachtig met donkerbruine ‘vlekjes’, maar dat heeft geen belang bij de gedichten. Bij bijna elk gedicht staat een illustratie, deze illustraties zijn uit de originele versie en hebben allemaal betrekking tot het gedicht waar zij naast staat.

1.6 Hieronymus van Alphen (1746-1803) werd in Gouda geboren. Hij kwam uit een patriciërsfamilie, studeerde rechten en letteren in Utrecht, later (1767) in Leiden. Als student leidde hij een levenslustig leven, maar in 1767 "bekeerde" hij zich tot een vroom, piëtistisch getint christendom. Dit was waarschijnlijk naar aanleiding van een ernstige ziekte van een medestudent. In 1768 behaalde hij de meestertitel.
Zijn hoogtepunt als dichter was de publicatie van zijn drie deeltjes Kleine gedigten voor kinderen (1778: 1ste en 2de stukje; 1782: 3de stukje; bij elkaar 66 versjes, sinds 1787 in één bundel). Hieronymus schreef deze voor zijn eigen zonen van drie tot vijf jaar, voor wie hij na het overlijden van zijn vrouw zorgde.

2 Interpretatie.

2.1 Genre
De tekst is een kinderdichtenbundel. Het zijn allemaal kleine gedichten voor kinderen.

Taalgebruik
Het taalgebruik is makkelijk, want het is voor kinderen geschreven. Het zijn korte zinnen, meestal twee of vier versregels lang.

Titel
De tekst heeft de titel ‘Kleine gedigten voor kinderen’, omdat het kleine gedichten voor kinderen zijn.

Motto
De kinderen zijn een erfdeel des HEERE.
S A L O M O.

Dit motto is gekozen omdat Van Alphen vond dat kinderen ook belangrijk waren. Hij vond dat men ook goed met kinderen om moest gaan, omdat ze toch ook door God geschapen waren.
Het motto is van Salomo, omdat hij een bijbels figuur is en werd beschouwd als een wijze man. Hij vond ook dat kinderen goed opgevoed moesten worden en Van Alphen doet dit d.m.v. gedichten.

Opbouw
Het boek bestaat uit 66 gedichtjes. Deze gedichten zijn allemaal getiteld, maar niet genummerd. De titel slaat op wat er in het onderstaande gedichtje gebeurt, bv. ‘De vegtende jongens’, ‘Het zieke kind’ en ‘Het gebroken glas, eene vertelling’.
Verder is het boek ingedeeld in drie delen. Het eerste deel is ‘Proeve van kleine gedigten voor kinderen’, het tweede deel is ‘Vervolg der kleine gedigten voor kinderen’ en het derde deel is ‘Tweede vervolg der kleine gedigten voor kinderen’.

Opdracht
Er is geen opdracht.

Thema
Alle gedichtjes draaien om gehoorzaamheid en gevoelens van kinderen. Er zit in elk gedichtje een moraal, ze waren dan ook bedoeld om kinderen op te voeden.

2.2 Tijdaspect
De meeste gedichten worden chronologisch verteld, maar in sommige gedichten komen herinneringen voor, zoals in ‘Het gebroken glas’ is het een jongen die naar huis loopt, maar ondertussen denkt aan wat er gebeurt is en in ‘Klagt van den kleinen Willem op de dood van zijn zusjen’ denkt Willem aan hoe zijn zusje naar hem lachte en hoe hij haar kusjes gaf.

Personages
Er zijn geen voornaamste personages of nevenfiguren, omdat er een ander kind is in elk gedichtje.
De kinderen worden wel realistisch beschreven maar zijn wel overdreven eerlijk en braaf.

2.3 Situering
Nederland, de enige invloed daarvan is de taal waarin het geschreven staat.

Ruimte
Voor elk gedichtje is de ruimte anders, meestal heeft de ruimte wel een invloed. Vb. in ‘De verwelkte roos’ staat een jongen in een tuin en ziet een roos verwelken. Die tuin heeft dus wel degelijk invloed, want als die jongen niet in een tuin staat, kan hij ook geen roos zien die aan het verwelken is.

Tijd
De gedichten spelen zich allemaal af in de tijd van de verlichting, dus in de 18de eeuw.

Milieu
De kinderen waar het om gaat komen uit de middenklasse. Deze kinderen zijn leerzaam en gehoorzaam. Het is ook voor de beter opgevoede kinderen geschreven, dus niet voor de kinderen van arme mensen.

3. Beoordeling en waardering

Vroeger keken de mensen eerst een beetje vreemd tegen dit boek aan, want er was nog nooit eerder aandacht besteed aan literatuur voor kinderen. Maar later werd het werk wel gewaardeerd en nu is het echte literatuur geworden.
Persoonlijk heb ik echt zitten genieten van de gedichten. Ik vind het ten eerste een leuk idee van Van Alphen om iets voor kinderen te schrijven en het zijn ook zulke lieve gedichtjes. Ik denk dat de kinderen van toen heel blij zullen zijn geweest met deze gedichten. Ze zijn ook erg makkelijk te lezen en bijna geen zijn saai.
Ik denk dat deze gedichten voor de lezer van nu zeker ook waarde hebben, want veel kinderen worden er nog steeds mee opgevoed. Mijn moeder heeft toen ze klein was een gedichtenbundeltje voor kinderen gekregen en daar staan veel gedichten van Van Alphen in. Ook ik kende al een paar gedichten uit de bundel, terwijl ik helemaal niet wist dat die door Van Alphen geschreven waren. Het feit blijft dat het kinderdichtjes zijn die gewoon leuk blijven, volgens mij maakt daarvoor het niet uit in wat voor een tijd je leeft.