Potgieterlaan 7 door Sytze van der Zee

Beschrijving van het boek

Auteur: Sytze van der Zee
Titel: Potgieterlaan 7
Ondertitel: Een herinnering
Uitgever, plaats, jaartal: Prometheus, Amsterdam, 1997
Druk: 3e
Jaar van 1e uitgave: Januari 1997

Motto:
Een heel enkele keer denk je dat iemand een lotgenoot zou kunnen zijn, en dan maak je voorzichtig een toespeling: ‘Jullie hebben het na de oorlog moeilijk gehad, niet?’ Dat is een soort code, niet in, maar na de oorlog. De ander trekt een verbaasd gezicht.
‘Je vader is toch pas begin 1948 thuisgekomen?’
‘Hij zat in een Duits concentratiekamp en daarna is hij heel lang ziek geweest, tbc,’ zegt de ander. ‘Eerst moest hij beter worden, voordat hij naar huis kon. De Amerikanen wilden dat.’
Bijna drie jaar lang ziek? Dat moet een heel hardnekkige en kwaadaardige vorm van tuberculose zijn geweest, de vliegende tering was het in ieder geval niet. Misschien is hij als Lazarus uit de dood opgestaan. Ik weet beter, mijn moeder heb ik het horen vertellen: de vader heeft als lid van een Duitse organisatie, Organisation Todt, de nazi’s hand- en spandiensten verleend. Na de oorlog heeft hij eerst bij de Amerikanen in Duitsland en vervolgens in Nederlands vastgezeten. Ook vertelde ze dat het gezin aan de andere kant van Hilversum heeft gewoon, over het spoot, maar naar onze buurt is verhuisd om een nieuw leven te kunnen beginnen.
Omdat de ander geen krimp geeft, doe ik er het zwijgen toe. Je weet het immers nooit, misschien is het toch niet waar, en dan loop je het gevaar jezelf bloot te geven.

Aantal bladzijden: 278
Omslag: Je ziet de foto van Sytze van der Zee als peuter. De rest van de omslag bestaat uit kindertekeningen van hem
Bijzonderheden: Hij heeft dit boek pas geschreven toen allebei zijn ouders overleden waren.

Korte inhoud van het verhaal

Sytze van der Zee is geboren in 1939. Hij had nog 2 broers en een zusje. Het huwelijk van zijn ouders was erg gespannen, veel ruzie en onenigheid. De vader sloot zich aan bij de NSB en daarom moest Wim (de broer) naar de Jeugdstorm. Later werd ook de moeder lid van de NSB en zij ging collecteren. Toen de Jodenvervolging aan het licht kwam stopte de vader met de NSB. Maar het was toen al te laat omdat iedereen hun al kende als ‘foute’ mensen. De vader was nooit een actief lid geweest van de NSB. Hij had ook al snel spijt van zijn aanmelding en probeerde zijn fout recht te zetten. Hij verzweeg het onderduikadres van Joden bij hun buren en hij bracht een stencilmachine naar het verzet. Sytze van 6 jaar toen de oorlog afgelopen was. Doordat zijn ouders bij de NSB zaten werd hij vaak weggestuurd. Vlak na de bevrijding werd de vader opgepakt. Hij zat in een werkkamp in de buurt van Hilversum. De moeder voelde zich verlaten en werd overspannen dat ze voor 4 kinderen moest zorgen. Toen de vader terugkeerde na ongeveer een jaar in het werkkamp werd er niet meer over de oorlog gesproken. De vader vond weer werk waardoor het huis opgeknapt kon worden. Sytze haalde slechte cijfers op school en schopte herrie. Sytze is na de oorlog nog een paar keer naar Friesland gereden samen met zijn vader. De vader kwam uit Friesland en dan gingen ze altijd een rondje langs alle familieleden die nog leefden. Sytze werd correspondent bij verschillende kranten. Hij trouwde met een Duits vrouw waarvan de vader voor Hitler had gevochten. Sytze werd hoofdredacteur van Het Parool. Zijn ouders zijn op oude leeftijd overleden. Vlak daarna overleed zijn broer Wim aan een hersenbloeding. Daarna durfde hij pas zijn herinneringen aan de oorlog op papier te zetten. Sytze schrijft dit boek met terugblikken naar vroeger. Het verhaal is zoals hij het allemaal beleefd heeft en waarschijnlijk zouden zijn broers het anders schrijven.

Verklaring van de titel, ondertitel, motto

Titel: Het boek heet Potgieterlaan 7 omdat Sytze daar woonde in de oorlog. Uiteindelijk is hij verhuisd maar zijn ouders zijn wel in de Potgieterlaan blijven wonen. In die laan heeft een belangrijk deel van Sytze zijn leven zich afgespeeld.
Ondertitel: Dit boek is geschreven zoals Sytze dat herinnerde. Het is dus een herinnering.
Motto: Veel mensen hebben de oorlog meegemaakt maar het is een soort taboe. Mensen zijn opgepakt en dingen zijn verzwegen. Het is dus lastig om er openlijk over te praten, zeker als je ouders ‘fout’ zijn geweest. Je kunt er dus wel voorzichtig naar vragen en je wilt ook graag weten hoe het er bij andere mensen aan toe ging in de oorlog maar je wilt je eigen verhaal liever niet vertellen.

Personages

Sytze van der Zee was de hoofdpersoon. Zijn 2 broers en ouders zijn belangrijke bijpersonen daarom beschrijf ik hen ook hier.
Sytze van der Zee: Hij was naar omstandigheden een vrolijk jongetje in de oorlog. Later had hij geen zin om zich ergens voor in te zetten, hij bleef dan ook veel zitten op school. Hij wilde vroeger al journalist worden en uiteindelijk is hij dat ook geworden. Hij schreef over de oorlog en is toen hoofdredacteur van Het Parool geworden. Hij was meestal stil en in zichzelf bezig. Na de oorlog was hij 6 jaar.
Henri van der Zee: Paste vroeger altijd op Sytze en was een soort vader voor hem. Hij werd verslaggever bij de Telegraaf en later correspondent voor de Telegraaf in Engeland.
Wim van der Zee: Hij werd vroeger altijd geslagen door de moeder. Hij kon nooit wat goed doen in haar ogen. Toch ging hij later vaak bij hun op bezoek. Hij zat elke zondag bij zijn ouders en kookte voor hen. Hij heeft Theologie gestudeerd en werd predikant in Hoogkarspel-Lutjewoude en later secretaris van de Raad van Kerken. Hij is overleden aan een hersenbloeding.
Vader van der Zee: Was een beetje een meeloper. Zijn collega’s zeiden dat hij zich moest aansluiten bij de NSB omdat ze goede ideeën hadden en daarom deed hij dat. Pas toen de werkelijke bedoeling van Hitler aan het licht kwam krabbelde hij terug.
Moeder van der Zee: Ze was een ongelukkige vrouw. Zij sloeg Henri altijd en was heel kattig tegen haar man en kinderen.

Perspectief

Het verhaal is geschreven in een ik-vertelsituatie. Sytze van der Zee heeft dit boek geschreven en hij is dan ook de hoofdpersoon in dit verhaal. Je ziet alles door de ogen van hem omdat hij alles heeft beleefd.

Plaats en ruimte

Het verhaal speelt zich af op de Potgieterlaan 7 in Hilversum. In het begin van het verhaal is het nog oorlog. Sytze beschrijft hoe hij het als 6 jarige heeft beleefd. Daarna wordt Sytze volwassen en gaat hij zijn eigen leven leiden. Je leest hoe hij zijn leven opbouwt en hij probeert ook antwoord te krijgen op al zijn vragen over de oorlog en zijn ouders.

Tijd

Het verhaal speelt zich af rond 1944 tot 20 november 1995. Het verhaal wordt niet chronologisch verteld. Er zijn veel flashbacks waarin Sytze terugkijkt op gebeurtenissen in de oorlog. Het verhaal begint een beetje verwarrend. In de eerste paar bladzijden had ik geen idee waar het verhaal over ging en wie nou eigenlijk de hoofdpersoon is. Later in het verhaal wordt dat iets duidelijker en pas als Sytze al bij de krant werkt en zelf ook duidelijkheid wil uit de oorlogstijd wordt het echt duidelijk. Dan kom je nog allemaal details te weten uit de oorlogstijd. Ik vind het verhaal snel geschreven. In 178 bladzijden wordt er 51 jaar besproken. Het verhaal heeft een beetje een open einde. In de laatste bladzijden komt er nog een detail.

Thema en motieven

Thema: Oorlogsherinneringen
Motief: Verwarring. Hij voelt zich verward omdat hij nooit alles over zijn ouders heeft geweten. Als hij er later naar gaat zoeken vindt hij nog allemaal informatie en daarna weet hij alsnog niet alles. Het blijft onduidelijk en verwarrend.

Genre

Dit verhaal hoort tot de oorlogsherinneringen. Het is namelijk een herinnering. Een herinnering die zich niet alleen in de oorlog afspeelt maar de oorlog is de aanleiding van dit boek.

Taalgebruik

Ik rijd langs het Hilversums Kanaal naar huis. Heel wat uren heb ik daar met mijn vader zitten vissen en hij kon zich er vreselijk over opwinden wanneer een binnenschipper met volle kracht voorbijvoer, het water in een grote wilde draaikolk veranderend en onze dobbers meesleurend. Tien, vijftien minuten moesten we wachten voordat het water weer tot rust was gekomen. ‘Dat die mensen geen rekening houden met de vissers,’ mopperde hij dan. ‘het is echt godgeklaagd.’

Ik vind dat het soms best netjes is geschreven. Er worden nette woorden in gebruikt die niet bij het dagelijks taalgebruik horen.
Bijv.
- Het water in een grote wilde draaikolk veranderend en onze dobbers meesleurend.
- Het is echt godgeklaagd.

Mening

Ik vond het een goed boek om te lezen. Op het begin is het verwarrend en wil je eigenlijk stoppen omdat je er niets van snapt. Maar als je verder leest wordt alles duidelijk. Dit boek is vanuit een NSB-kind geschreven. Dat is weer eens wat anders dat dat je leest over de Jodenvervolging. Ik zou dit boek zeker weten aanraden.