Ben jij 16 jaar of ouder? Doe dan mee aan dit leuke testje voor het CBR. In een paar minuten moet je steeds kiezen tussen 2 personen.

Meedoen

Over de vos Reinaert door Onbekend

Beoordeling 7.6
Foto van een scholier
Boekcover Over de vos Reinaert
Shadow
  • Boekverslag door een scholier
  • 3e klas vwo | 2960 woorden
  • 6 maart 2018
  • 7 keer beoordeeld
Cijfer 7.6
7 keer beoordeeld

Boekcover Over de vos Reinaert
Shadow

Het Middelnederlandse Reinaert-verhaal werd naar alle waarschijnlijkheid rond 1180 geschreven. Uit deze tijd is echter geen handschrift bewaard gebleven; de oudste overgeleverde tekstgedeelten zijn te vinden in enkele handschriftfragmenten ui de 13e eeuw. De volledige versie van het verhaal is aan ons overgeleverd in twee handschriften van rond 1400.

Dierenverhalen…

Het Middelnederlandse Reinaert-verhaal werd naar alle waarschijnlijkheid rond 1180 geschreven. Uit deze tijd is echter geen handschrift bewaard gebleven; de oudste overgeleverde te…

Het Middelnederlandse Reinaert-verhaal werd naar alle waarschijnlijkheid rond 1180 geschreven. Uit deze tijd is echter geen handschrift bewaard gebleven; de oudste overgeleverde tekstgedeelten zijn te vinden in enkele handschriftfragmenten ui de 13e eeuw. De volledige versie van het verhaal is aan ons overgeleverd in twee handschriften van rond 1400.

Dierenverhalen en sprookjes met dieren in de hoofdrol waren al vroeg in de Middeleeuwen erg geliefd. De oudste op schrift gestelde dierenverhalen zijn in het Latijn geschreven, maar uit de twaalfde eeuw zijn ook een aantal Franse dierendichten bekend die later werden verzameld in de Roman de Renart. De inhoudt van deze Franse verhalen, Li Plaid, is in grote lijnen gelijk aan de eerste helft van onze Reinaert. Het tweede deel wijkt echter af van het Franse voorbeeld. De Middelnederlandse voortzetting heeft een - psychologisch beschouwd - sterkere voortzetting.

Over de vos Reinaert door  Onbekend
Shadow

Oefenen voor je mondelingen?

Komen je mondelingen er aan en wil je oefenen? Probeer onze Boekenquiz. We stellen je open vragen over de gelezen boeken.

ADVERTENTIE
Overweeg jij om Politicologie te gaan studeren? Meld je nu aan vóór 1 mei!

Misschien is de studie Politicologie wel wat voor jou! Tijdens deze bachelor ga je aan de slag met grote en kleine vraagstukken en bestudeer je politieke machtsverhoudingen. Wil jij erachter komen of deze studie bij je past? Stel al je vragen aan student Wouter. 

Meer informatie

Geschreven door: Willem
Samengesteld door: Hubert Slings

Samenvatting

Tijdens de hofdag van koning Nobel beklagen alle dieren zich over Reinaert. Isengrijn, de wolf, beklaagde zich als eerste. Reinaert had volgens Isengrijn zijn vrouw verkracht en zijn kinderen bepist, waardoor twee van hen stekeblind zijn geworden. Courtois, het bekakte hondje, beschuldigde Reinaert ervan dat hij tijdens een koude winter zijn enige worst gestolen had, waarop Tibeert die beschuldiging weerspreekt dat hij, Tibeert, die worst van en molenaar gestolen had. Pancer, de bever, beklaagde zich over hoe Reinaert Cuwaert, de haas, tot kapelaan zou opleiden; Pancer had hem nog net van de dood kunnen redden.

Isengrijn drong erop aan dat Reinaert ter dood moest worden gebracht, waarop Grimbeert, de das, een pleidooi hield voor zijn oom: Isengrijn was ook niet braaf en bovendien was Reinaert een kluizenaar geworden. Volgens Grimbeert droeg Reinaert een haren boetekleed en raakte geen vlees meer aan. Terwijl Grimbeert zijn pleidooi hield, naderde een droevige stoet. Op de lijkbaar lag de dode kip Coppe, de dochter van Cantecleer, de haan. Cantecleer vertelde hoe Reinaert hem had beetgenomen: de vos verzekerde hem dat hij het wereldse leven vaarwel gezegd had, voorgoed. Cantecleer ging in goed vertrouwen met zijn kinderen buiten de bescherming van het Hoenderhof gaan wandelen, waarna Reinaert zich stortte op de kippen. Cantecleer had nog maar vier van zijn vijftien kinderen over.

De koning was woedend en stuurde hij Bruun, de beer, naar de burcht van Reinaert: Maupertuus, het sterkste kasteel van de vos. Reinaert was van adellijke komaf, waardoor hij het recht had om drie keer gedagvaardigd te worden om bij de berechting aanwezig te zijn. Na een lange tocht kwam Bruun bij het kasteel en eiste dat Reinaert met hem mee zou gaan. Dat zou Reinaert graag doen als hij niet zoveel gegeten had van ‘een vreemde, onbekende spijs’ (vers 558), namelijk honingraten. Reinaert vertelde Bruun dat er nog honing te vinden was op het erf van boer Lamfroit. Deze honing zat in een gespleten boom, opengehouden door wiggen. Wanneer Bruun zijn poten en kop in de gespleten boom stak, sloeg Reinaert de wiggen eruit, waardoor Bruun als een rat in de val zat. Reinaert maakte een spottend gebaar, waardoor Lamfroit werd gewaarschuwd. Met alle dorpelingen die hij maar kon optrommelen, gewapend met bezems, vlegels, harken en stokken begonnen ze de beer ongenadig af te straffen. Ook Lamfroits vrouw Julocke en de koster waren erbij. Bruun wist te ontsnappen, maar Lamfroit gaf hem nog zo’n harde dreun dat Bruun tussen een groepje vrouwen belandde, waardoor er vijf in de rivier vielen. Alle aandacht was op de vrouwen gericht, waardoor Bruun zwemmend het hazenpad kon kiezen. Toen hij een eind verder aan land ging, werd hij door Reinaert bespot. Schuivend op zijn achterwerk en rollend, zijn voorpoten is hij door het geweld hal verloren, weer hij het hof van koning Nobel te bereiken.

Ook Tibeert liep in de val, terwijl hij de reputatie had wijs en voorzichtig te zijn. Reinaert beloofde dat hij de volgende dag mee zou gaan, waar Tibeert geen bezwaar tegen had. Reinaert stelt voor dat Tibeert blijft eten en slapen. Reinaert beweert dat hij een plek kent waar het stikt van de vette muizen, Tibeert zal een lekkere maaltijd voorgeschoten krijgen. Aangekomen bij de schuur van de pastoor, waar de muizen zouden zijn, raakt komt Tibeert vast te zitten in een strik, die Reinaert twee dagen van te voren had gezet. Tibeert maakte zo’n kabaal dat de bewoners van het huis gewekt werden en gingen Tibeert te lijf. Ze probeerden Tibeert om zeep te helpen, maar Tibeert wist nog net te ontkomen, nadat de pastoor zijn geslachtsdelen had verwond.

Als ook Tibeert het hof van de koning bereikt, is alleen Grimbeert nog over om een derde en een laatste keer te dagen. Hij overtuigde Reinaert van de noodzaak om mee te gaan: dit was immers zijn laatste kans. Reinaert nam afscheid van zijn vrouw en kinderen en ging op weg. Tijdens de reis biechtte hij op huichelachtige wijze zijn streken op, om zijn geweten te zuiveren. Hij toonde berouw, beloofde wetenschap en vroeg of Grimbeert hem zijn zonden kon kwijtschelden en de lekenbiecht kon afnemen. Grimbeert brak een twijgje af, en gaf zijn oom veertig stokslagen, om boete te doen, en daarna nam Grimbeert de lekenbiecht af.

Aan het hof werd Reinaert van alle kanten beschuldigd. De koning is overtuigd en veroordeelt de vos tot ophanging. Grimbeert en Reinaerts naaste verwanten wilden de terechtstelling niet bijwonen en gingen weg. Reinaert doet een schuldbekentenis, die hij in scène heeft gezet, en komt met iets anders op de proppen. Hij vertelt de koning over een aanslag die Bruun, Isengrijn en Tibeert samen met zijn vader op de koning hadden gepland. Ze zouden van plan zijn om de koning uit de weg te ruimen en de beer koning te maken. Het plan zou worden betaald met de schat van koning Ermerike, die door Reinaerts vader gevonden was. Reinaert maakte de koning wijs dat hij de schat gevonden had en op ergens anders begraven had om het snode plan te verijdelen. De koning wilde meer weten over de schat, die zich volgens Reinaert bij de bron Kriekeputte in het bos Hulsterloo bevindt. In ruil daarvoor zou koning Nobel Reinaerts zonden kwijtschelden. Bruun en Isengrijn worden gevangen genomen. Reinaert wil op pelgrimstocht naar Rome om de paus om vergiffenis te vragen, daarna zal hij de koning naar de schat leiden. Ook zegt hij dat hij wel een tas en een paar schoenen kan gebruiken. De tas wordt gemaakt van een stuk huid van Bruun, de schoenen worden gemaakt van het vel van Isengrijns voorpoten en Hersints (Isengrijns vrouw) achterpoten. Voordat de vos op reis gaat, wil hij eerst nog even naar huis. Cuwaert en Belijn, de ram, zullen hem daarbij vergezellen, omdat zij ‘zulke oprechte dieren zijn’. Reinaert vraagt of Cuwaert nog even mee naar binnen gaat om afscheid te nemen en zijn kinderen te troosten. Ze waren amper binnen en de vos beet de kop van Cuwaert af. Reinaert zei tegen zijn vrouw dat de haas een zoenoffer van de koning was, omdat hij hem als eerste beschuldigde. Samen smulde ze van de haas. Reinaert stopte deze kop in de tas en zei tegen Belijn dat in de tas een belangrijke brief voor de koning zat. Aan het hof gaf Nobel zijn klerk Botsaert de opdracht om de tas te openen. De koning brulde het uit van woede toen hij merkte hoe bedrogen en bespot hij was. Op aanraden van Firapeel, de luipaard, werden Bruun en Isengrijn in ere hersteld. Belijn en Reinaert werden vogelvrij verklaard, al was de vos al met zijn gezin naar de veilige wildernis vertrokken.

Het boekverslag gaat verder na deze boodschap.

Verder lezen
Gids Eindexamens

Alles wat je moet weten over de eindexamens

Vragen bij Reinaert

Opdracht 1: Leg duidelijk uit, wat er met een Fabel, Epos en Satire wordt bedoeld.

Fabel
Een kort verhaal in proza of poëzie over dieren waarin een levensles (de ‘moraal’) wordt gegeven.

Epos (of heldendicht):
Een zeer lang dichtwerk waarin een heldhaftig persoon allerlei grootse avonturen beleeft.

Satire
Een verhaal waarin bestaande zaken (bepaalde gebeurtenissen, politieke opvattingen, sociale omstandigheden) worden bespot en aangevallen.

Opdracht 2: maak A8, A10, A22

A8: Leg uit waarom het mecenaat voor de middeleeuwse literatuur van groot belang is geweest.
Perkament en inkt waren erg kostbaar. Het vastleggen van verhalen was in de Middeleeuwen dan ook erg duur. Auteurs die die een verhaal wilden schrijven, waren meestal niet in staat om deze te betalen. Ze waren afhankelijk rijke edellieden of patriciërs, die hun opdracht gaven voor een boek. Zo’n opdrachtgever wordt een mecenas genoemd. Het principe van ‘gesponsorde kunst’ heet mecenaat.

A10: Hoe komt het dat veel middeleeuwse handschriften niet of slechts fragmentarisch bewaard zijn gebleven?
Er kwamen steeds nieuwe verhalen, niet meer op rijm maar in proza, waardoor men weinig reden zag om de oude boeken te bewaren. Toen de boekdrukkunst haar intrede had gedaan, werden veel handschriften met oude verhalen hergebruikt. Boekbinders sneden het beschreven perkament in repen om de banden van nieuwe boeken ermee te verstevigen. Ook gebruikten ze oud perkament om lijm van te koken.

A22: Wat voor beeld had men in de middeleeuwen van de vos?
Men had een negatief beeld van de vos. Hij was sluw en gemeen. De vos was een schadelijk roofdier, waar menig men last van had. Ook werd de vos vaak in verband gebracht met de duivel.

Opdracht 3: maak A2, C6

A2: Verschillende dieren dienen een aanklacht tegen Reinaert in. Maak een lijstje. Op grond van wiens aanklacht wordt uiteindelijk tot vervolging van de vos besloten?
Isengrijn
Reinaert heeft zijn vrouw verkracht en zijn kinderen bepist, waardoor er twee stekeblind zijn geworden.

Cuwaert
Reinaert beloofde Cuwaert het credo te leren en hem kapelaan te maken.

Nadat Pancer zijn aanklacht over Cuwaert heeft verteld, springt Isengrijn hem bij. Isengrijn vindt dat het beter zou zijn als Reinaert dood was geweest.

C6: Zoek in de (school)bibliotheek nog een uitgave van het verhaal over Karel en Elegast en lees daaruit vers 1 tot en met 14. Lees ook vers 41 tot en met 50 van Reinaert de vos nog eens. Vergelijk hoe aan het begin van beide verhalen de hofdag ter sprake komt. Noem een overeenkomst en een verschil.

Overeenkomst: de overeenkomst tussen de hofdagen van Karel en Elegast en Reinaert de vos is dat de koningen allebei hun roem wilden vergroten.

Verschil: het verschil tussen de hofdagen van Karel en Elegast en Reinaert de vos is dat er bij Karel en Elegast de koning al iets is overkomen. Bij Reinaert de vos moet de koning nog wat overkomen.

Opdracht 4: maak A15, A16, B17

A15: Op het erf van Lamfroit gebruikt Bruun een spreekwoord. Welk spreekwoord is dat en wat betekent het? En in hoeverre is dit spreekwoord in tegenspraak met Bruuns gedrag?
Bruun gebruikt het spreekwoord: 'matigheid is onder alle omstandigheden goed.' Het betekent dat het nooit goed is om te veel van iets te nemen.
Bruun zegt dat het niet goed is om te veel van iets te nemen, terwijl Bruun alle honing zo snel mogelijk op wil eten.

Opdracht 5: maak A28, A29, B33

A28: In een aantal opzichten verloopt de derde daging heel anders dan de eerste twee. Maak een vergelijking tussen de drie dagingen.
Bij de derde daging gaat Reinaert vrijwillig mee, omdat hij anders vogelvrij verklaard wordt. Bij de eerste twee dagingen haalt Reinaert een streek uit om niet naar het hof te gaan.

A29: De relatie tussen de pastoor een Julocke voorkomt tot twee keer toe op het nippertje dat een koningsbode wordt afgemaakt. Leg uit.
De koningsbode van Bruun wordt niet afgemaakt doordat alle aandacht op Julocke wordt gericht omdat ze aan het verdrinken is.
De koningsbode van Tibeert wordt niet afgemaakt omdat Julocke de aandacht op de pastoor richt, waardoor Tibeert kan ontsnappen.

B33: Bedenk twee redenen waarom Reinaert Grimbeert niet op dezelfde manier te grazen neemt als hij de eerste twee dagers heeft gedaan.
De eerste reden is omdat Grimbeert familie van Reinaert is. De tweede reden is Reinaert geen andere keus heeft dan naar het hof gaan, omdat hij anders vogelvrij verklaard wordt.

Opdracht 6: maak A41, kies 1 van: B54, B55, B56

A41: Om welke twee redenen is Reinaerts verhaal over de samenzwering voor de koning en koningin zo geloofwaardig? Vermeld in je antwoord de bijbehorende versnummers.
De samenzwering is voor de koning en koningin zo geloofwaardig, omdat ze er echt vanuit gaan dat de vader van Reinaert, Bruun en Isengrijn een aanslag op de koning en koningin gepland hadden (2148-2149, 2263-2297). Om dat te voorkomen geloven ze Reinaert verhaal.

De tweede reden is dat de koning en koningin de schat van koning Ermerike willen hebben (2239-2242, 2371-2388). Reinaert moet vertellen waar de schat ligt en hem kunnen aanwijzen. Als Reinaert aan de galg gehangen wordt, is er niemand anders die weet waar de schat ligt.

B54: Cuwaert komt zowel aan het begin als aan het eind van het verhaal voor. Wat valt je op als je beide scènes vergelijkt?
In beide scènes trapt Cuwaert in een list van Reinaert. De schrijver zet Cuwaert neer als een dom persoon.

Opdracht 7: maak C21, A53, C64

C21: In dit hoofdstuk wordt Bruun door een flink aantal boerenkinkels belaagd. Kies een van de met name genoemde ‘dorpers’ uit en beschrijf in een opstel van maximaal 300 woorden vanuit zijn of haar perspectief de gebeurtenissen vanaf het oment dat je hoort dat er een beer gevangen zit tot aan het moment dat die beer zwemmend weet te ontsnappen. Probeer je zo goed mogelijk te documenteren over het dagelijks leven in de Middeleeuwen.
Ik hoorde geschreeuw, gejouw en donderende voetstappen die op weg naar iets waren. Een aantal dieren, onder wie de pastoor en Julocke, renden een kant op. Ze waren bewapend. Ik vroeg me af waar ze naartoe renden. Een van de dieren struikelde. Een eend. Dit was mijn kans. Ik rende op deze eend af en vroeg hem waar hij naartoe rende.

C21: In dit hoofdstuk wordt Bruun door een flink aantal boerenkinkels belaagd. Kies een van de met name genoemde ‘dorpers’ uit en beschrijf in een opstel van maximaal 300 woorden vanuit zijn of haar perspectief de gebeurtenissen vanaf het oment dat je hoort dat er een beer gevangen zit tot aan het moment dat die beer zwemmend weet te ontsnappen. Probeer je zo goed mogelijk te documenteren over het dagelijks leven in de Middeleeuwen.
Ik hoorde geschreeuw, gejouw en donderende voetstappen die op weg naar iets waren. Een aantal dieren, onder wie de pastoor en Julocke, renden een kant op. Ze waren bewapend. Ik vroeg me af waar ze naartoe renden. Een van de dieren struikelde. Een eend. Dit was mijn kans. Ik rende op deze eend af en vroeg hem waar hij naartoe rende.

‘Er zit een beer gevangen! Er zit een beer gevangen!’ riep hij.

‘Een beer gevangen, ja. Heb je dat niet gehoord? Je weet toch wel, Bruun. Hij wilde Reinaert de vos naar het hof brengen. Maar zo te zien is dat niet gelukt.’ En weg was hij. ‘Ik ga ernaartoe!’ schreeuwde hij toen hij nog even achterom keek. Er zit een beer gevangen, en met die beer bedoelen ze dus Bruun. Ik was verbijsterd. Bruun was toch veel te slim om in een list van Reinaert te trappen? Maar ja, schijn bedriegt.

Plots zag ik Bruun strompelen. Hij liep mank hij miste een oor en beide wangen. Over zijn poten nog maar te spreken, die hadden helemaal geen vel meer. Bruun werd ingesloten door de boerenkinkels, die meteen op hem in begonnen te slaan. Lottram Langvoet had een stok met een hoornen punt, waarmee hij naar Bruuns ogen stak. Vrouwe Vuulmaerte takelde hem met een stok toe. Abelquac en mevrouw Bave knielden voor Bruun en vochten om zijn beide ballen. Er kwamen steeds meer boerenkinkels bij. Lamfroit arriveerde met een scherpe bijl en sloeg Bruun in zijn nek. Bruun sprong opzij en belandde tussen het struikgewas en de rivier, tussen een groep oude vrouwen. Er vielen vijf vrouwen, onder wie Julocke, in de zeer diepe, brede rivier. Alle aandacht werd op de vijf vrouwen gericht, waardoor Bruun zijn kans schoon zag. Hij sprong in de rivier en zwom zo snel mogelijk bij deze boerenkinkels vandaan. Ik heb hem nooit meer gezien.

A53: Heeft het verhaal een happy end? Motiveer je antwoord.
Het verhaal heeft een happy end voor Reinaert, omdat hij met zijn vrouw en kinderen weet te ontsnappen. Het verhaal heeft een minder happy end voor Bruun, omdat die een oor en beide wangen mist. Ook voor Tibeert loopt het niet goed af, omdat zijn ballen eraf gesneden worden. Ook voor Cuwaert loopt het niet goed af, omdat zijn kop eraf gebeten wordt.

C64: In de Reinaert komen verschillende standen zwaar onder vuur te liggen. Werk per stand uit welke kritiek naar voren wordt gebracht en geef aan hoe je aan die informatie komt.
De adel wordt neergezet als gierig, corrupt, vraatzuchtig en ze trappen snel in vleierij. Bijvoorbeeld wanneer Reinaert de koning vertelt over de schat. De koning laat Reinaert vrij omdat hij de schat wil. Kijk maar naar Bruun, die klem kwam te zitten in de boom omdat hij de honing wilde hebben, of kijk maar naar Tibeert, die in de strik trapte.

De geestelijke stand houdt zich aan de kerkelijke voorschriften. Ze maken misbruik van het aflatensysteem en laten zich imponeren door de adel. Ook willen ze veel status.

De boeren worden vooral neergezet als dom, wreed en lomp.

Opdracht 8: maak deze zin af: ‘Ik vind Reinaert de vos sympathiek/onsympathiek, omdat…’ (minimaal 100 woorden)

Ik vind Reinaert de vos onsympathiek, omdat hij gemene streken uithaalt met iedereen. Hij vindt het leuk om andere mensen in zijn listen te laten trappen en hij vindt het totaal niet erg als iemand daardoor doodgaat, gewond raakt, gekwetst of vernederd wordt. Dat vind ik niet bepaald sympathiek. In feite is Reinaert de vos gewoon egoïstisch, vals en gemeen. Het maakt hem niet uit wat er met diegene gebeurt, als hij zijn eigen hachje maar kan redden. Ook is hij oneerlijk. De buit die hij samen met Isengrijn of Grimbeert heeft buitgemaakt, eet hij in zijn eentje op, ook al heeft Isengrijn of Grimbeert het meeste werk gedaan. Reinaert strijkt met de eer van Isengrijn en Grimbeert, waardoor hij meer gewaardeerd wordt door zijn vrouw en kinderen, ook terwijl hij dat helemaal niet verdiend heeft.

Tenslotte: kijk naar je antwoord op opdracht 1. Welke is het meest van toepassing op Reinaert en waarom? Geef duidelijke argumenten!

Ik denk dat de fabel het meest van toepassing is op Reinaert de vos. Het verhaal bevat een moraal. Het moraal is dat je je niet moet laten verleiden door sluwe mooipraters. Je moet niet in mooie verhalen trappen, die niet waar blijken te zijn. Je kunt er namelijk zelf de dupe van worden.

Ook een satire is van toepassing op Reinaert de vos. Bepaalde verschijnselen en gebeurtenissen worden belachelijk gemaakt. De middeleeuwse adel wordt voorgesteld als een dierengemeenschap met de leeuw Nobel aan het hoofd en onder hem belangrijke vazallen als Bruun, Isengrijn en Tibeert, die het slachtoffer worden van hebzucht, vraatzucht en lichtgelovigheid. Ook personen uit andere standen krijgen ervan langs. Belijn is een domoor, de dorpelingen zijn wreed en laf en de pastoor is getrouwd.

Opmerking auteur: in Dautzenberg, 4e editie: Literatuur voor vwo tweede fase, staat in deel 1 (Literatuur en Geschiedenis), hoofdstuk 1, paragraaf 5, op bladzijde 19 nog een heel stuk waar je informatie uit kunt halen.

REACTIES

Log in om een reactie te plaatsen of maak een profiel aan.

Andere verslagen van "Over de vos Reinaert door Onbekend"