Ontbijten met jou door Toon Hermans

Zakelijke gegevens
Bundel: Ontbijten met jou, De Fontein, Baarn, 1997-10.

Dichter: Toon Hermans.

Eerste reactie
Keuze: Ik heb deze gedichtenbundel gekozen, omdat ik al eerder werk van de dichter gezien heb op televisie. Hij is namelijk ook cabaretier en op televisie droeg hij ook wel eens een gedicht voor. Deze gedichten spraken mij aan, sommige waren best grappig. Zodra ik in de bibliotheek zag dat er ook gedichtenbundels waren van Toon Hermans, heb ik er op de gok eentje meegenomen. Door alleen naar de titels te kijken heb ik deze gedichtenbundel uitgekozen. Het onderwerp van dit boek sprak me het meeste aan: liefde.

Inhoud: Het onderwerp van de gedichtenbundel spreekt me aan. Het onderwerp is liefde en dat interesseert me toch wel. Niet alle gedichten gaan over de liefde. Sommige gaan over het leven.
De meeste gedichten vind ik mooi, omdat ze zo simpel zijn, maar toch veel zeggen. Verder zijn de gedichten realistisch geschreven. De onderwerpen kom je ook tegen in het dagelijks leven, alleen denk je er dan niet zo goed over na. Dit zet je aan het denken en dat is het mooie aan deze gedichtenbundel.
Het is de eerste gedichtenbundel die ik echt met plezier gelezen heb. Dit kwam ook door de humor die in sommige van de gedichten zit. Anders wordt het na verloop van tijd steeds saaier om te lezen. Maar door de onverwachte eindes die er soms waren, is het toch een interessante gedichtenbundel.

Verdieping
Samenvatting: De gedichtenbundel bevat 86 gedichten. De meeste zijn niet langer dan twee strofes. De gedichten zijn niet verdeeld over hoofdstukken, maar het is wel te merken dat de gedichten zijn ingedeeld op onderwerp, zoals kinderen, ouderschap, gedachten en de lente.
De meeste strofes van de gedichten bestaan uit vier versregels. Het aantal strofes is heel afwisselend, van een tot acht.
Het thema is duidelijk herkenbaar. Het thema is liefde. Dit is al te zien aan de titel van de gedichtenbundel: Ontbijten met jou. Dit duidt erop dat de gedichtenbundel over de liefde gaat. Maar toch gaat niet alles over de liefde. Sommige gedichten gaan over het leven zelf. Dit zorgt voor afwisseling.
De gedichtenbundel mag dan wel in 1989 voor het eerst gedrukt zijn, het is wel geschreven volgens de traditionele vormconventies. De strofen zijn van gelijke omvang, de versregels zijn altijd ongeveer even lang, het eindrijm is volgens een bepaald schema en er is een vrij normaal gebruik van leestekens. Alleen worden er geen punten geschreven.
Vooral het gepaard rijm en het gekruist rijm worden het meest gebruikt als eindrijm.
Verder hebben de gedichten bijna allemaal wat met elkaar te maken. Het gaat over liefde, maar niet over dezelfde soort. Er staan bijvoorbeeld gedichten in over de liefde voor je partner, maar ook over de liefde voor je moeder. Ook de gedichten over het leven zorgen weer voor ander onderwerp. Dit zorgt er voor dat het nog een beetje afwisselend blijft. Anders zou het waarschijnlijk snel zijn gaan vervelen.

Onderzoek: De gedichtenbundel heeft geen titelgedicht, dus daar is een ander gedicht voor gekozen. Ik heb de volgende gedichten uitgekozen: Liefde, Versje, Mamma, Laatbloeierd en Leven. Achteraan zit een bijlage, waar deze vijf gedichten volledig zijn uitgetypt.
‘Liefde’ is een kort gedichtje van maar 2 regels, dat veel zegt in weinig woorden.
‘Versje’ is een interessant gedicht. Het is een gedicht over ‘jij’ en ‘ik’. Het is zo’n interessant gedicht, omdat de schrijver op een simpele manier heel veel zegt.
‘Mamma’ is een soort van eerbetoon aan alle moeders. De laatste regel is onverwacht, maar dat maakt het een ontroerend gedicht.
‘Laatbloeierd’ is een grappig gedicht, maar dit komt pas als de laatste regel gelezen is. De schrijver geeft in dit gedicht zijn eigen mening over oudere mensen die plastische chirurgie ondergaan.
‘Leven’ is net als het gedichtje ‘Versje’ een interessant gedicht, dat veel zegt in weinig woorden. Het gaat over hoe zwaar het leven is of niet is.
Al deze gedichten zijn traditionele gedichten. De strofen zijn van gelijke omvang, de versregels zijn ongeveer even lang, het eindrijm is volgens een bepaald rijmschema, behalve bij ‘Leven’ en er is een normaal gebruik van leestekens. Bij het gedicht ‘Liefde’ is er slagrijm gebruikt. ‘Versje’, ‘Mamma’ en ‘Laatbloeierd’ hebben gekruist rijm. ‘Leven’ heeft geen eindrijm, maar wel een volrijm, het mannelijk of staand rijm.
Bij al deze gedichten zit er een soort van conclusie aan het eind. Deze zegt in heel weinig woorden waar het eigenlijk om draait en zet je aan het denken over het onderwerp. Ik denk dat dit ook de bedoeling van de schrijver is geweest, om door het lezen van de gedichten aan het denken gezet te worden over simpele dingen in het leven waar eigenlijk nooit zo lang bij stil gestaan wordt.
Alle gedichten, behalve ‘Liefde’, hebben een of meerdere strofes bestaande uit vier versregels. Het rijmschema is niet a-a-b-a. De gedichten zijn ook niet vierregelig. Dus zijn de gedichten geen kwatrijnen. De gedichten hebben eigenlijk geen echt dichtvorm. Ze zijn verder namelijk met geen enkele andere dichtvorm te vergelijken.
‘Liefde’ heeft een strofe bestaande uit 2 versregels, een distichon. Dit gedicht is niet te benoemen tot een dichtvorm. Het heeft geen vergelijkenis met de dichtvormen die ik ken.
De gedichten hebben over het algemeen dezelfde opbouw, als je naar de rijm kijkt. Ieder gedicht rijmt en ze hebben, op ‘Leven’ na, allemaal een eindrijm. De versregels zijn ook allemaal ongeveer even lang. Het lijkt op een soort schema waar de schrijver zich aan houdt: ieder gedicht moet rijmen en heeft ongeveer even lange versregels. Verder zijn er geen overeenkomsten in opbouw.
Het woord liefde wordt regelmatig gebruikt. Het thema van de gedichtenbundel is ook liefde, dus dit is niet verwonderlijk. Bij het gedicht ‘Mamma’ wordt het woord ‘mamma’ regelmatig herhaald. Als het woord ‘mamma’ erin voorkomt, staat het altijd aan het begin van de zin. Dit zorgt voor een mooi gedicht, dat zich op deze manier onderscheidt van de andere gedichten.
Het thema van ‘Liefde’, ‘Versje’ en ‘Mamma’ is heel duidelijk te zien, dit is namelijk liefde. Deze drie gedichten gaan wel over verschillende soorten liefde. ‘Liefde’ gaat over de liefde zelf. Wat de betekenis er van is, volgens de schrijver. ‘Versje’ gaat over de liefde tussen twee partners. Waarom ze bij elkaar horen. En ‘Mamma’ gaat over de liefde voor je moeder.
Het thema van ‘Laatbloeierd’ en ‘Leven’ is het leven. ‘Laatbloeierd’ gaat over het ouder worden en het verzet tegen het ouder worden. ‘Leven’ gaat over het leven zelf.
Ik denk toch dat liefde als thema moet worden aangewezen voor de hele gedichtenbundel. Sommige gedichten gaan ook over het leven, maar dat kan toch ook met liefde te maken hebben. Bijvoorbeeld het bang zijn dat je iemand waar je van houd kwijt raakt. Grotendeels gaan de gedichten over de liefde, dus dat is de rode draad die door de gedichten heen loopt.
Het is moeilijk te zeggen wat het verband is tussen de titel en de inhoud van de gedichtenbundel. ‘Ontbijten met jou’ is de titel en heeft overduidelijk te maken met de liefde. Alleen waarom er voor deze titel is gekozen, zou ik niet precies weten. Waarschijnlijk omdat de titel een dromerige gedachte bij je opwekt en de gedichten dit ook doen.

Plaats in de literatuurgeschiedenis: Toon Hermans was niet alleen dichter, hij was ook cabaretier, zanger en schilder. Vorig jaar is hij overleden.
De dichtbundel is voor het eerst in 1989 gepubliceerd. In deze periode is het taalgebruik nog steeds eenvoudig. Verder treed er een verromantisering op. Alledaagse dingen worden op een simpele manier beschreven, maar met een ondertoon van melancholie, warmte en verlangen.
De gedichten van Toon Hermans zijn misschien ook wel iets mooier voorgesteld dan het werkelijk is. Hij schrijft vooral over positieve dingen. Dit zorgt ervoor dat de gedichten je opvrolijken.
De gedichtenbundel is typerend voor de schrijver. Toon Hermans is niet alleen schrijver, maar ook cabaretier. De meeste van zijn gedichten hebben dan ook een opvrolijkende werking. Ook de kleine dingen, waar normaal gesproken niemand echt over nadenkt weet hij goed naar voren te brengen. Vergeleken met ander werk van Toon Hermans, is dit typerend voor hem.

Beoordeling
Bijna alle gedichten hebben een positieve werking. De meeste gedichten hebben geen achterliggende gedachte, zodat ze makkelijk te begrijpen zijn. Er wordt meestal gezegd waar het op staat. Dit zorgt voor het prettig lezen van het boek. Bijna ieder gedicht heeft een verrassend einde, of eindigt met een wijze les. Daarom zijn de gedichten ook leerzaam en interessant. De gedichten zijn dus zeer realistisch geschreven. De gedichten zijn niet lang en zijn eenvoudig geschreven. Dit zorgt voor het prettig lezen van de gedichten en zo heeft het een ontspannende werking om het boek te lezen. Als je er moeite voor moet doen om een gedicht te begrijpen is het vaak minder leuk om het te lezen.
Maar toch zijn sommige gedichten minder mooi. Bijvoorbeeld het gedicht ‘Avond’. Dit heeft weinig betekenis voor mij. Hij beschrijft iets, wat mij nog nooit is opgevallen en wat me na het lezen van het gedicht nog steeds niet opvalt. Het is voor mijn gevoel iets te vergezocht. Het gevoel dat hij beschrijft komt niet bij me naar boven. ‘Niet doen’ heeft bij mij ook precies dezelfde werking.
De gedichten ‘Lente’, ‘Belofte’, ‘Spijt en ‘De kraaien’ vind ik saai. Ze gaan over zoiets kleins en hebben eigenlijk geen betekenis. Het gedicht roept geen gevoelens op, wat het ook een stuk minder mooi maakt. Het lijkt meer op een sinterklaasgedicht dan op iets anders. Ik vind eigenlijk dat deze gedichten niet thuishoren in de gedichtenbundel, omdat ze er niet bijpassen.
Het gedicht ‘Loodgieter’ vind ik ook niet passen in de gedichtenbundel, omdat het een totaal ander onderwerp heeft dan de rest van de gedichtenbundel. Het gaat over een loodgieter, terwijl eigenlijk de rest van de gedichtenbundel hoofdzakelijk over de liefde gaat. Het is een zinloos gedicht. Ik snap niet wat de aanleiding zou zijn geweest om over een loodgieter een gedicht te schrijven en in deze gedichtenbundel te plaatsen.
Met het gedicht ‘Kiekjes’ weet ik eigenlijk niet wat de schrijver er mee bedoeld. Omdat ik het gedicht niet begrijp roept het ook geen gevoelens bij me op. Misschien snap ik later pas wat er precies bedoeld wordt met het gedicht. Tot nu toe heeft het gedicht geen waarde voor me.
‘Rogier’ vind ik ook minder, omdat er voor mijn gevoel heel erg luchtig wordt gedaan over de dood. Er is iemand doodgegaan, maar het lijkt of er niet bij stilgestaan wordt en iedereen weer verder gaat met zijn leven alsof er niets gebeurd is. Misschien komt het gedicht verkeerd over op mij en bedoelt de schrijver er iets heel anders mee. Het overbrengen van de boodschap is hem niet echt gelukt. En als dit de boodschap is die over moest komen, dan ben ik het absoluut niet met hem eens.
Het gedicht ‘Glimlach’ spreekt me het meest aan. De rede hiervoor is dat het gedicht emotie oproept. Het is eigenlijk de beschrijving van een moreel: Laat het verleden achter je en start opnieuw als het niet goed is gegaan. Blijf niet over je verleden nadenken, maar ga verder. Ik denk dat dit gedicht voor iedereen geldt. Bij niemand verloopt zijn leven, zoals hij het zou willen. Je moet er niet over piekeren, maar verder gaan. Ondanks dat het verleden toch littekens kan achterlaten. Dit heeft de schrijver met zulke mooie woorden omschreven, dat ik het zeker drie keer opnieuw heb gelezen.
Veel van de gedichten geven een wijze les. Dit komt omdat de meeste gedichten een moreel hebben. Er wordt niet echt gepraat over problemen. Alleen over het moreel. Een aantal van de gedichten bestaan uit een mooie omschrijving van een moreel. Omdat in de meeste gedichten toch een moreel zit, zet het je ook aan het denken. Zo’n moreel kun je gebruiken voor problemen die je zelf hebt. Daarom zetten ze je aan het denken. Doordat er vaak een moreel gebruikt wordt zijn het mooie gedichten. Een moreel heeft toch altijd iets eigens, wat mooi is. Zo simpel gezegd maar het heeft toch zoveel waarde. Met de meeste gedichten ben ik het ook eens. De gevoelens die beschreven worden of de moreel die er in verteld wordt. Ik denk zelf dat het de bedoeling van de schrijver is geweest om je aan het denken te zetten, wanneer je een van zijn gedichten leest.
Ik heb met veel plezier deze gedichtenbundel gelezen. Ondanks dat het een nogal vaak voorkomend thema heeft, zijn deze gedichten toch interessant om te lezen. Ze zijn niet zo als de meeste liefdesgedichten. Dit komt omdat het geen liefdesverklaringen zijn, maar gedichten over de liefde. De meeste gedichten gaan over onderwerpen die gevoelig liggen. Sommige zijn zelfs ontroerend. Het realiteitsgehalte van de gedichten ligt hoog. Het zijn geen fantasiegedichtjes die uit de duim gezogen zijn. Ik denk dat de schrijver ze vooral uit eigen levenservaring heeft geschreven. Het is een zwaarwichtig onderwerp, maar de gedichten zijn hierdoor niet moeilijker te begrijpen. Juist in tegenstelling. De gedichten zijn eenvoudig geschreven. Dit zorgt ervoor dat het makkelijk wegleest en een ontspannende werking heeft. Alles bij elkaar genomen is het een niet te moeilijke gedichtenbundel, die de kleine dingen uit het leven op een mooie manier naar voren brengt.

Bijlage

LIEFDE VERSJE
Liefde is op weg zijn naar Wat zal ik schrijven over ‘ik’
je-zelf te vinden in elkaar ‘ik’ ben een deel van ‘jij’
en ‘jij’ bent ‘ik’ door dun en dik
en daarom zijn wij ‘wij’

MAMMA LAATBLOEIERD
Mamma is het woord Zij is reeds zesentachtig jaar
waar het leven mee begint en speelt nog tennis tot en met
mamma is het woord en met een strikkie in d’r haar
dat hoort bij ieder kind snelt zij behendig naar het net

een woord om zacht te zeggen ’n facelift heeft ze ook gehad
niet om luid te schreeuwen ze laat maar met d’ r rimpels klooien
het hoeft niets uit te leggen ze zegt: ‘ het is mij duid’lijk dat
en gaat door alle eeuwen ik mij nu eind’lijk ga ‘ontplooien’.

mamma is het woord
waar de mensheid mee begint
mamma is een ander woord
voor liefde.

LEVEN
Het leven is geen lolletje
er is een boel verdriet
maar zo zwaar als wij het maken
is het leven meestal niet