Nachtboek van een slapeloze door Patricia de Martelaere

 De Martelaere, Patricia: Nachtboek van een slapeloze
 Licentieuitgave van uitgeverij Den Gulden Engel, BVBA, Wommlegem; Boekengil-de De Clauwaert vzw, Korbeek-Lo, 1988; 134 p.; psychologische roman

Een man van middelbare leeftijd (hoofdpersonage van het boek), volkomen gelukkig van zijn leven en wat hij er al in heeft opgebouwd, kan plotseling de slaap niet meer vatten. Omdat hij zich 's nachts verveelt en bang is de slapenden in huis wakker te maken, houdt hij een dagboek die hij 's nachts invult (vandaar de titel 'nachtboek' van een slapeloze). De lezer volgt een jaar slapeloosheid door het dagboek. Uit het dagboek leert hij, naarmate het boek vordert, zijn gezin en zijn familiale situatie kennen.
In het begin probeert hij nog te slapen, maar dat gaat niet. Daarom zoekt hij allerlei nachtelijke activiteiten uit. Elke nacht wacht hij maar op één ding: dat de dag begint en hij weer normaal kan leven alsof er niets aan de hand is. Naarmate de tijd vor-dert, slaapt hij nog slechter dan in het begin. Overdag is hij dan ook minder opge-wekt en stilaan komt er waanzin op in zijn hoofd.
De relatie met zijn gezin gaat er ook slechter op. Zij zoon Joris, nihilistische adolescent, vindt zijn vader een onbekwame, schijnheilige oude man die, volgens Joris, hem nooit had moeten verwekken. Zijn vrouw, Myriam, doet alles om haar man weer gezond te maken, maar slaagt er niet in. Slechter zelfs, na talloze ruzies kan ze hun relatie niet meer herstellen en verwaarloost ze hem volledig. Alex, de andere zoon is een fanatieke dierenliefhebber en bouwt stilaan een afkeer van het menselijke ras op. De losgeslagenheid van het hoofdpersonage ziet men volledig in zijn relatie met zijn getrouwde dochter Catherine. Catherine krijgt een zenuwcrisis na een felle ruzie met haar echtgenoot Guy en keert terug naar haar vader. Bij haar vader gebeurt een omgekeerde reactie: hij geeft nog maar om zijn dochter en incest is ook niet veraf.
Ondertussen neemt de man ook slaaptabletten, waarvan hij er geleidelijk aan meer en meer van moet nemen om hoogstens 7 uur te slapen. Hij slaat volledig in de war. Hij piekert dag en nacht lang over hoe slecht het leven wel is, hoewel hij volkomen gelukkig is. Hij vervreemdt zichzelf en zijn lichaam.
Hij begint ook meer te drinken en te roken en neemt nu nog meer en verschillende slaapmiddelen.
Later hebben een aantal drama's plaats in het gezin. Hij geeft er niet om, hij is een gevoelloos monster geworden en heeft geen enkele morele notie meer.
Uiteindelijk gaat Myriam bij een vriendin wonen, hertrouwd Catherine, Alex gaat voor twee weken op fietstocht en Joris gaat bij vrienden logeren. De vader voelt zich eenzaam en achtergelaten en kan steeds geen slaap meer vatten. Hij besluit een einde aan zijn leven te maken door, ironisch genoeg, zes doosjes slaappillen te nemen.

Persoonlijk oordeel gebaseerd op kritieken in recensie

Oordeel in recensie:

Literaire en filosofische remiscenties (Kafka, Nietzsche, Kierkegaard, ze zijn altijd wel ergens in de buurt) vragen van de lezer een ononderbroken aandacht tijdens de lectuur.

Persoonlijk oordeel:

Literaire en filosofische remiscenties zijn wel degelijk terug te vinden in het boek. Het hoofdpersonage in het boek kan de uitspraken herkennen in zijn eigen persoon. Er moet een ononderbroken aandacht zijn van de lezer omdat deze uitspraken en de herkenning ervan door het personage de psychologische toestand en hoe hij zich voelt zeer goed uitdrukt. De lezer moet als het ware psycholoog spelen op de reactie van de man op de uitspraken.
De remiscenties zijn meestal van hetzelfde karakter. Ze handelen over de relatie tussen geest en lichaam, over hoe een mens geestelijk gelukkig moet zijn en over het benutten van verlangens. De slapeloze herkent zich en zijn situatie in alle uit-spraken. Hij leest elke nacht wel in een boek van Kafka of Nietzsche of andere.
Maar het zijn niet alleen deze remiscenties die veel aandacht vragen van de lezer. Men moet niet zozeer aandacht schenken aan de gebeurtenissen, maar vooral aan de gedachten en gevoelens van het personage rond deze gebeurtenissen. In een dagboek zijn gevoelens en gedachten belangrijker dan wat er gebeurt. Aangezien Nachtboek van een slapeloze eigenlijk een dagboek is, mag de lezer geen seconde de concentratie verliezen.
Tijdens het lezen van het boek wordt men wel geholpen aanwezige aandacht aan te houden. Het feit dat alles in een nerveuze, piekerige stijl is geschreven maakt het boek juist interessant en meeslepend. Soms heeft het personage sarcastische reacties die soms zeer komisch zijn en ook dit motiveert om de aandacht erbij te houden. Meer zelfs: men wordt volledig meegesleept en men kan het boek moeilijk laten lig-gen. De lezer wordt voortdurend in spanning gehouden. Hoe zal het verhaal aflopen? Deze vraag wordt, naarmate het boek vordert, sterker en sterker en het is pas op de laatste bladzijde, in de laatste alinea dat deze vraag op een ingrijpende manier wordt beantwoord.