Naamloos

Naarmate het verhaal vordert leert de man deze agressie uit onmacht te beheersen en probeert weer een normaal leven te leiden. Hij begint een zoektocht naar sporen en gaat naar Utrecht. In de trein naar huis ontmoet hij het meisje van de drugs. Hij valt voor haar en leert van haar zijn problemen los te laten en te genieten van het moment. Aan het eind van het boek lijkt hij niet meer te geven om zijn verloren identiteit en wil zelf vooral bij dat meisje zijn.

Zij

Het meisje in dit verhaal blijft eigenlijk voor de lezer een mysterie. We weten wel dat ze een donkere huid heeft en donker haar en dat ze houdt van lezen. Maar over haar gevoelens of andere zaken kom je niets te weten.

In het verhaal is het meisje onbeschaafd:

‘Toen ze tien minuten later terugkwam had ze twee meeneembekers gloeiend hete koffie bij zich en een crèmekleurige lammycoat’.

In dit fragment uit het boek heeft ze net een jas gestolen van een koffieverkoper. Ook gooit ze dingen (van andere mensen) weg op straat.

Je kunt bij haar niet echt spreken van een karakterontwikkeling, het enige verschil is dat ze later in het boek (waarschijnlijk) van hem gaat houden.

Tijd

Tijdsbeeld

Huidige tijd, jaren 2010-2020, waarschijnlijk is het een paar jaar geleden geschreven en daarom is het beeld iets ouder. Je kunt aan dit boek zien dat het recent geschreven is omdat er al gesproken wordt over koningsdag en hij heeft het over zijn smartphone.

Tijdsverloop

Elk hoofdstuk is een dag of een aantal dagen. Het hele boek speelt zich ongeveer in een maand af. Sommige dagen worden heel uitgebreid besproken en andere dagen zijn beschreven in 3 bladzijden. Ook zitten er hoofdstukken in die zijn leven beschrijven voor zijn geheugenverlies.

Chronologie

Het verhaal heeft een chronologisch verloop dat een paar keer wordt onderbroken. Zo begint het boek bij dag 7 en wordt het verhaal later onderbroken om de dagen voor zijn geheugenverlies te vertellen. Het zijn geen flashbacks maar eigenlijk een paar losse hoofdstukken tussendoor die voor een beter beeld van het verhaal zorgen.

Volgorde van de hoofdstukken/dagen:

Hoofdstuk

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

Dag(en)

7

1

2

3

4

5

6

-2

7-2

8

9

10

11

12

13

14

-1

15

16

 

Hoofdstuk

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

Dag(en)

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

Plaats en ruimte

Het boek speelt zich op een paar plekken af, het huis van en kennis van een kennis waar hij nu tijdelijk woont omdat hij daar wakker werd en de sleutels had. Ook speelt het zich later af in het appartement van het meisje. Het hele verhaal speelt zich af in Amsterdam op de twee tripjes naar Utrecht en de flashbacks uit zijn jonge jeugd na. Het verhaal speelt zich waarschijnlijk af in de winter omdat het vaak regent en sneeuwt:

‘Het is fris. Nee, sorry, het is allang niet meer fris. Die grens is al ruimschoots overschreden en dekt de fysieke onaangenaamheid niet die deze temperatuur met zich meebrengt.’

Dit zorgt voor een deprimerende sfeer waardoor het verhaal zieliger en zwaarder wordt.

Vertelperspectief

Dit boek is geschreven vanuit het ik-perspectief, de hoofdpersoon verteld wat er gebeurt in een dagboekvorm. Door dit vertelperspectief kom je de gevoelens en de gedachtes van de hoofdpersoon goed te weten. Dit zorgt ervoor dat je medelijden met hem krijgt en er over na gaat denken hoe het voor jou zou zijn om in deze situatie te zitten. Maar door dit vertelperspectief wordt het verhaal soms wel heel eentonig omdat er heel veel herhaling gebruikt wordt en je het verhaal maar vanuit één perspectief te zien krijgt. Al is het wel logisch dat de schrijver voor dit perspectief gekozen heeft, omdat het verhaal vooral bestaat uit de gedachten van de hoofdpersoon. Er komt nauwelijks dialoog in het boek voor.

Motieven

Enkele motieven in dit verhaal zijn hardlopen en opdrukken, dit doet hij regelmatig als een soort zelfstraf voor wat hij ziet als slecht gedrag. Hij straft zichzelf wel vaker, zo eet hij niks omdat hij vindt dat hij eten had moeten kopen in de supermarkt.

Eenzaamheid is ook een motief omdat de hoofdpersoon zich in het begin van het boek heel erg alleen en verloren voelt en het daar ook vaak over heeft. Hij voelt zich zo alleen omdat hij niet meer weet wie hij is. Deze eenzaamheid verdwijnt als hij het meisje ontmoet en verliefd op haar wordt.

Ook komt de jeugd van de hoofdpersoon vaak naar voren en ook beschrijft hij meerdere malen de maatschappij als één grote mierenkolonie die over elkaar kruipt.

Het laatste motief is de spiegel in de badkamer. De hoofdpersoon is bang om in de spiegel te kijken en dit komt meerdere keren in het verhaal voor. Waarschijnlijk wil hij het laatste stukje van zijn identiteit wat over is, zijn uiterlijk, niet onder ogen komen. Hij ontwijkt het probleem op deze manier.

‘Ik sta op om te plassen en mijn tanden te poetsen als een normaal iemand maar ik durf niet in de spiegel te kijken. Omdat ik niet weer geconfronteerd wil worden met het naamloze gezicht. Die verbaasde blik van de vreemdeling met het bekende gezicht. Iemand raakt toch niet zomaar zijn hele persoonlijkheid kwijt. Het is meer dan dat.

Ik durf niet in de spiegel te kijken omdat ik bang ben dat er misschien wel niemand is die terugkijkt.’ (pagina 88)

Symboliek

Woning

In het boek heeft het hoofdpersonage geen eigen woning en woont tijdelijk in het appartement van een ander. Dit staat symbool voor dat hij geen bezit meer heeft. Hij is zijn laptop en telefoon verloren, hij kan zich bijna niets meer herinneren en zelfs zijn naam is hij kwijt. Wanneer hij aan het graven is in zijn geheugen werkt het huis daar totaal niet bij mee.

Drank & drugs

Drank en drugs staan in dit verhaal symbool voor zijn oude leven met zijn 9-tot-5 baan. Elke keer als hij het over drank of drugs heeft denk hij aan zijn oude leven of verteld hij verhalen over zijn drank- en drugsgebruik.

‘De periode die ik nu heb toegewezen aan het nuchter zijn is ook een periode die ik al eerder vrij had genomen van een ander gif: werk.’ (pagina 24)

Utrecht

De stad Utrecht staat voor de hoofdpersoon symbool voor zijn ‘jonge’ jeugd. Als hij terugdenkt aan vroeger denkt hij aan hun huis daar, de skatebaan en zijn basisschool. Hij gaat om deze reden ook terug naar Utrecht om te kijken of hij daardoor zijn geheugen kan opfrissen.

Titelverklaring

“Naamloos” slaat natuurlijk op de hoofdpersoon die zijn naam kwijt is. Hij is letterlijk naamloos. Dit boek gaat over het leven van de hoofdpersoon. Dus het zou logisch zijn als de schrijver het boek naar de naam van het personage zou vernoemen. Bijvoorbeeld “Kees” (als hij zo zou heten). Ook heeft de schrijver zijn boek zelf ook een beetje ‘naamloos’ gehouden door het boek deze titel te geven.

Begin & Einde

Het boek begint op dag 7 van de naamloosheid die de hoofdpersoon ervaart. Het begin met de zin:

‘Het begint met dat ik me mijn naam niet meer kan herinneren.’  (pagina 7)

Door dit begin val je direct in het verhaal en wil je weten wat er gebeurd is en blijf je daarom lezen. Het boek eindigt met een dialoog tussen de hoofdpersoon en het meisje. Ze vieren dat hij een maand niet gedronken heeft en ze weer samen zijn. Het boek eindigt met:

‘En ze fluistert haar naam in mijn oor.’ (pagina 254)

Door dit einde van het boek ware wij een beetje teleurgesteld omdat je het hele boek leest om achter de identiteit van de ma te komen. Maar aan de andere kant is het wel een heel passend en mooi einde bij dit boek vol onduidelijkheid en onwetendheid.

Recensie

Naamloos, maar niet om te vergeten

Dit boek gaat over een dertiger die na een heftige avond stappen zijn naam is vergeten en alles kwijt is waardoor hij zijn identiteit weer terug kan vinden. De man woont tijdelijk in het huis van een kennis van een kennis en heeft alleen maar zijn kleren van gisteravond. Nu gaat hij op een zoektocht naar zijn identiteit. Dit boek is een goed voorbeeld van een boek met een ‘gewoon’ leuk verhaal maar met een hilarische manier van taalgebruik waardoor je het boek blijft lezen. Het onderwerp was heel origineel en verrassend.

Inhoud

De schrijfstijl van Lanen is heel origineel en humoristisch. Het is dan ook niets voor niets dat deze korte recensie op de achterflap staat:

‘Onze ouders hadden Van Kooten en De Bie voor de verrijking van de Nederlandse taal, wij hebben Lanen.’ - Ernst-Jan Pfauth, De Correspondent

Wij sluiten daar ons volledig bij aan. Ik, Janneke, heb zelf ook boeken gelezen van Van Kooten en snap helemaal wat de recensent bedoelt met deze prijzende vergelijking. Vaak stonden er hele onverwachte opmerkingen en grapjes in het boek waar je heel hard om kan lachen. Je kunt de humor ook vergelijken met de boeken van Herman Koch.

‘Een hand wrijft me troostend over het gelaat. Heel even brengt die rust. Daarna trekt de hand zich terug om vervolgens in vlakke staat een klets uit te delen. ‘Au! KK!’

Ik was het zelf.’ (pagina 16)

Lanen weet precies hoe de huidige samenleving in elkaar steekt en speelt daar handig op in, zoals je ook kan terugvinden in de liedjes van De Jeugd Van Tegenwoordig. Het verhaal en de dialogen an sich zijn best eentonig te noemen, maar Lanen weet de lezer uiterst te boeien. Zijn prachtige en humoristische beschrijvingen en moderne blik op de wereld maakt het verhaal heel herkenbaar voor de (redelijk) jonge lezer.

Op gegeven moment kun je zeker herhaling herkennen in het verhaal. Vooral Julia stoorde zich aan de herhaling. Lanen weet dus leuk en goed te omschrijven, maar de manier waarop hij het doet verandert niet echt en kan op gegeven moment eentonig zijn.

Structuur

Dit boek heeft een chronologische volgorde die een paar keer onderbroken wordt door flashbacks. Elk hoofdstuk staat voor een dag in het leven van de hoofdpersoon. Doordat het boek meerdere malen onderbroken wordt met hoofdstukken over zijn leven voor zijn geheugenverlies raakt je soms helemaal de draad kwijt en heb je geen idee meer met welke dag je precies in het verhaal bezig bent. Het boek start bij dag 7 met de tekst:

‘Het begint met dat ik me mijn naam niet meer kan herinneren.’

Dag 1 begint op bladzijde 13 met de tekst:

‘Ik voel me als een uitgedroogd stuk stront.’ (pagina 13)

Deze beginzin is wederom typisch de humor die Lanen gebruikt en dat soort opmerkingen herhalen zich het hele boek door.

Omdat je het verhaal induikt wanneer het al een week bezig is, wordt je nieuwsgierig en wil je weten wat er dan gebeurd is waardoor hij zijn naam vergeten is. In dit boek wordt wel veel gebruik gemaakt van herhaling. Daardoor heb je soms het gevoel dat het verhaal nergens naartoe gaat, omdat je elke keer in een soortgelijke situatie zit. Echter wen je daar vrij snel aan en komt het verhaal daarna echt op gang. De onduidelijkheid over de dagen is op de laatste helft van het boek verdwenen en snap je hoe het verhaal in elkaar steekt.

Juist omdat het boek in dagboekvorm is geschreven wekt de schrijver medelijden bij de lezer op voor het hoofdpersonage. Dit perspectief werkt veel beter voor het opwekken van medeleven dan bijvoorbeeld een alwetende vertelinstantie.

Persoonlijk

Wij vinden dit persoonlijk een heel goed en origineel boek met een hele leuke en pakkende schrijfstijl waar je heel hard om kan lachen. Dit boek is zeker een boek dat wij op eigen initiatief zou lezen omdat het een origineel onderwerp is en het een schrijver is van deze tijd die wij al kennen van de muziek die hij maakt. Je ziet ook in het taalgebruik dat de schrijver heel taalvaardig is en vaker stukken of in dit geval liedjes schrijft. Wij hebben nog nooit in een dergelijke situatie gezeten als de hoofdpersoon maar er zijn wel situaties waarin mensen hun eigen naam kunnen vergeten, het is hierdoor ook een heel realistisch boek met een situatie die iedereen kan overkomen en onder verschillende omstandigheden kan optreden. Het heeft ons ook laten zien hoe gehecht wij als mensen zijn aan een bepaalde identiteit die we hebben en dat we er soms zelfs afhankelijk van zijn omdat we anders niet zo goed weten hoe we ons moeten gedragen of wie we nou eigenlijk zijn.

Wij vinden dit persoonlijk een heel goed en origineel boek met een hele leuke en pakkende schrijfstijl waar je heel hard om kan lachen. Dit boek is zeker een boek dat wij op eigen initiatief zou lezen omdat het een origineel onderwerp is en het een schrijver is van deze tijd die wij al kennen van de muziek die hij maakt. Je ziet ook in het taalgebruik dat de schrijver heel taalvaardig is en vaker stukken of in dit geval liedjes schrijft. Wij hebben nog nooit in een dergelijke situatie gezeten als de hoofdpersoon maar er zijn wel situaties waarin mensen hun eigen naam kunnen vergeten, het is hierdoor ook een heel realistisch boek met een situatie die iedereen kan overkomen en onder verschillende omstandigheden kan optreden. Het heeft ons ook laten zien hoe gehecht wij als mensen zijn aan een bepaalde identiteit die we hebben en dat we er soms zelfs afhankelijk van zijn omdat we anders niet zo goed weten hoe we ons moeten gedragen of wie we nou eigenlijk zijn.

Moreel

Lanen geeft in “Naamloos” de tijdsgeest van onze samenleving weer, hoe het is om als een jonge man in deze tijd te leven. Alles draait tegenwoordig over je ‘image’. Als je de app “Instagram”, “Snapchat” of “Facebook” opent zie je elke vijf minuten een nieuwe jaloersmakende foto van een vage kennis voorbijkomen. Het is zien of gezien worden. Hoe is het om te leven in een wereld zonder die ‘social media’? Om geen username te herinneren en bijna geen sociale contacten meer te hebben? Lanen laat het zien in dit boek. Het hoofdpersonage is in het begin ook redelijk woedend als hij erachter komt dat hij zijn smartphone is verloren, een nachtmerrie voor iedere jongere. In tien á vijftien jaar is de samenleving totaal gedigitaliseerd. Men stuurt geen kaartje meer op een verjaardag, maar dat werd eerst een e-card van Hallmark en nu post je een grappige gif op de Facebook-wall van een vriend. Zonder internet is de hoofdpersoon nog meer afgesloten van de buitenwereld. In de vorige eeuw zou dit niet het geval zijn. Lanen beschrijft in dit boek op een uiterst prachtige manier hoe onze samenleving in elkaar steekt en hoe internet ons leven beïnvloed.