Kinderjaren door Jona Oberski

Zakelijke gegevens
Jona Oberski
Kinderjaren
Wolters-Noordhoff
Groningen, 25e druk, 1978
25e druk
103 blz.
7 september 2008

Motivatie boekkeuze
Dit boek werd mij aangeraden door ’n vriend van mij. Ik wist in alle eerlijkheid nog niet dat dit een kort en gemakkelijk boek zou zijn. In de bibliotheek kon ik het boek eerst ook niet vinden, want het lag bij de kinderboeken. Ik besloot het toch maar te lenen, omdat ik het natuurlijk wel fijn vond dat het een dunnetje was. Ook omdat de deadline voor het boekverslag al akelig dichtbij kwam dacht ik dat het deze keer niet zo erg zou zijn om dit boek te lezen.

Eerste reactie
Ik heb het boek in vier uur uitgelezen. Ik vond het een erg mooi boek. Vooral het perspectief, dat bij een klein kind lag, vond ik erg mooi. Het kleine jongetje wist totaal niet wat er gaande was en wat de oorlog inhield. Doordat het perspectief bij het kind lag, lees je hoe een kind de oorlog ervaart. Ik vind dat de auteur heel knap het taalgebruik en de beperkte visie van een kind heeft nagebootst.


Fabel
• Het huis van de familie wordt wreed binnen gevallen en ze worden op de trein gezet naar een barakkenkamp.
• Ze komen al snel thuis en ze hervatten het normale leven. Toch blijven ze hier niet lang en opnieuw moeten ze met de trein mee.
• Aangekomen in het kamp worden de ik-persoon en zijn moeder van vader gescheiden. In het kamp zijn de omstandigheden heel slecht
• Vader ligt bijna op sterven en de ik-persoon gaat naar de ziekenbarak. Hij wordt niet binnengelaten en moet tegen z’n moeder zeggen dat vader bijna dood is. Hij vergeet dit.
• De hoofdpersoon wordt door de grote kinderen uitgedaagd om het knekelhuis in te gaan. Hij probeert het lijk van zijn vader te vinden tussen alle andere lijken.
• Ze worden weer op de trein gezet en de hoofdpersoon wordt heel erg ziek. Na twee weken is hij weer beter en worden ze omsingeld door Russische soldaten. Ze zijn bevrijd!
• Ze worden tijdelijk naar Tröbitz gebracht. Moeder wordt daar heel ziek en ze gaat zelfs dood. De ik-persoon blijft bij Trude.
• Trude en het kind gaan met een Canadese vrachtwagen terug naar Amsterdam.

Persoonsbeschrijving
In het begin van het verhaal is de ik-persoon een jongetje van drie die nog niet veel van zijn omgeving en van het leven begrijpt. De vader en moeder van het jongetje zijn Joden en komen uit Duitsland, waaruit ze gevlucht zijn voor de Nazi’s. Nu wonen ze in Amsterdam.

• Het huis van de familie wordt wreed binnen gevallen en ze worden op de trein gezet naar een barakkenkamp.

De familie wordt ruw uit hun huis gezet en de hoofdpersoon snapt er niets van. Hij vindt het niet leuk dat hij zo vroeg moet opstaan en dat hij zo snel moet aankleden. Hij snapt ook niet waarom de meneer die hun op komt halen zo’n haast heeft en wordt boos op hem. Hieruit blijkt heel duidelijk dat de ik-figuur nog niet goed in de gaten heeft wat er allemaal aan de hand is. Ze komen terecht in een barakkenkamp in Westerbork. Gelukkig is het een vergissing en kan de familie al snel weer terug naar huis. Als ze weer thuis zijn is de jongen jarig en krijgt hij een houten harlekijn. Aan het feit dat je in het vervolg van het boek veel leest over deze harlekijn merk je dat de jongen spelen heel belangrijk vindt.

• Ze komen al snel thuis en ze hervatten het normale leven. Toch blijven ze hier niet lang en opnieuw moeten ze met de trein mee.
Thuis proberen ze het normale leven te hervatten. Toch merken ze steeds meer van de oorlog. De moeder van de hoofdpersoon mag niets meer kopen bij de kruidenier en ze krijgen een jodenster opgenaaid. Het jongetje snapt niet waarom dit moet, maar accepteert het. Opeens wordt hun huis weer binnengevallen en opnieuw moeten ze met de trein naar een kamp.

• Aangekomen in het kamp, worden de ik-persoon en zijn moeder van vader gescheiden. In de kamp zijn de omstandigheden heel slecht
De gevolgen van de oorlog zijn nog steeds niet door gedrongen door de ik-figuur. voor hem blijft spelen in het kamp het belangrijkste en hij houdt zich meer bezig om bij de oude kinderen te oren dan om te overleven. De omstandigheden zijn erg slecht in het kamp en ze krijgen maar weinig te eten. Dit merk je aan het feit dat vader zijn zoon niet eens meer op kan tillen. Toch blijft de hoofdpersoon nog vrij gezond. Dit komt mede doordat zijn moeder haar uiterste best doet om goed voor hem te zorgen. Hij mist zijn vader erg en kan hem alleen zien in de ziekenbarak.

• Vader ligt bijna op sterven en de ik-persoon gaat naar de ziekenbarak. Hij wordt niet binnengelaten en moet tegen z’n moeder zeggen dat vader bijna dood is. Hij vergeet dit.
De omstandigheden zijn zelfs zo slecht, dat er heel veel Joden sterven. Op een gegeven moment ligt de vader van de ik-persoon op sterven in de ziekenbarak. Het jongetje gaat naar de barak waar zijn vader ligt, maar wordt niet binnen gelaten. Er wordt hem verteld dat hij het aan zijn moeder moet vertellen. Onderweg is hij echter zo druk met spelen, dat hij het totaal vergeet. Hieraan zie je dat het hem niet veel doet dat zijn vader bijna dood is.

• De hoofdpersoon wordt door de grote kinderen uitgedaagd om het knekelhuis in te gaan. Daar liggen alle lijken en hij probeert z’n vader te vinden.
Dat de hoofdpersoon het belangrijk vindt om bij de grote kinderen te horen wordt heel erg duidelijk als hij uitgedaagd wordt om het knekelhuis in te gaan. Hij vindt het eerst eigenlijk eng, maar laat zich toch overhalen om het te doen. Het is verboden om naar het knekelhuis te gaan, maar de hoofdpersoon doet het toch. Hij beseft zich niet dat hij ziek kan worden van alle bacteriën en betrapt kan worden door de Duitsers.

• Ze worden weer op de trein gezet en de hoofdpersoon wordt heel erg ziek. Na twee weken is hij weer beter en worden ze omsingeld door Russische soldaten. Ze zijn bevrijd!

Als de hoofdpersoon en zijn moeder weer op de trein worden gezet, wordt beloofd dat ze naar Palestina gaan. Dit zullen ze echter nooit bereiken, want op een gegeven moment wordt de trein stil gezet. Ze moeten in totaal twee weken in de trein wachten. Een groot deel van deze tijd is de ik-figuur ziek. Dit toont aan dat zijn weerstand ernstig verlaagd is. Op een gegeven moment worden ze omsingeld door Russische soldaten. De hoofdpersoon snapt niet dat dit inhoud dat ze bevrijd zijn van de Duitsers. Toch merkt hij wel dat de mensen euforisch gestemd zijn en dat maakt hem blij.

• Ze worden tijdelijk naar Tröbitz gebracht. Moeder wordt daar heel ziek en ze gaat zelfs dood. De ik-persoon blijft bij Trude.
Moeder en het jongetje worden tijdelijk naar het dorpje Tröbitz gebracht. Daar wordt moeder heel erg ziek en ook zij moet naar een ziekenbarak. Op een gegeven moment overlijdt ze zelfs, maar Trude vertelt het niet. Als hij er uiteindelijk toch achterkomt is hij heel erg kwaad op Trude. Hij zegt dat hij haar nooit meer wil zien. Door zijn intense woede wordt hij weer heel erg ziek. Hieruit blijkt dat hij het toch wel heel erg vindt zijn moeder dood is.

• Trude en het kind gaan met een Canadese vrachtwagen terug naar Amsterdam.
Samen met Trude rijdt de ik-persoon terug naar Amsterdam. Hij beseft nog niet echt dat ze vrij zijn en dat hij weer terug naar huis kan. Het leven zal voor hem natuurlijk nooit meer hetzelfde zijn. Tijdens de oorlog is hij zijn beide ouders verloren en hij is botter en zelfstandiger geworden.

Thematiek
Een heel duidelijk thema is de oorlog. Omdat dit een heel breed begrip is en omdat het boek eigenlijk puur over de beleving van een kind gaat vind ik de thematiek meer: De gevolgen van ’n oorlog voor een kind. Andere thema’s die je zou kunnen associëren met het boek zijn dood, ziekte en wreedheid. Dit kan je echter allemaal onder het thema oorlog nemen, dus dat zijn subthema’s. Het boek gaat over een Joods jongetje die tijdens de tweede wereldoorlog leeft. Door zijn jonge leeftijd heeft hij niet goed in de gaten wat de oorlog voor vervelende gevolgen heeft. Voor hem zijn vooral spelen en vriendjes belangrijk. In het boek komt heel duidelijk naar voren wat de oorlog met een kind doet. Ondanks zijn jonge leeftijd en zijn onnozele blik op het leven wordt de hoofdpersoon steeds wijzer. In het begin van het verhaal laat hij zich nog dwingen door zijn ‘’vrienden’’ om dingen te doen, maar langzamerhand kan hij beter voor zichzelf opkomen en beslist hij zelf wat hij doet.
Een ander gevolg van de oorlog is dat het kind steeds harder, ruwer en ongevoeliger wordt. In het begin moet hij om het minst of geringste huilen, maar hoe verder je vordert in het boek wordt dit steeds minder. Hij wordt ook veel zelfstandiger, omdat hij in het kamp vaak alleen zijn klusjes moet opknappen. Hier komt een ander thema van het boek naar voren, namelijk overleven. Doordat het kind vaak alleen is leert hij hoe hij voor zichzelf moet zorgen. Ondanks zijn natuurlijke drang om veel te spelen leert hij ook dat er veel dingen gevaarlijk zijn voor zijn gezondheid. Hij wil bijvoorbeeld nooit een kusje op de mond van iemand die geen familie van hem is. Ik denk dat de dood van zijn beide ouders hem erg bang hebben gemaakt om zelf ook dood te gaan.

Verdiepingsopdracht: Perspectief
Verreweg het opvallendste aan dit boek is natuurlijk het perspectief, wat bij een klein Joods jongetje ligt. Er zijn natuurlijk al honderden boeken over de tweede wereldoorlog maar door het perspectief bij een klein jongetje te leggen heeft de schrijver een heel speciaal boek afgeleverd. Dat het perspectief bij dit jongetje ligt heeft natuurlijk veel gevolgen voor het boek. Ten eerste kan je je nu veel beter inleven in hoe een oorlog voor een kind is. Je leest alleen zijn ervaringen en die zijn natuurlijk meer gericht op plezier maken dan op de ernst van de oorlog.


Ten tweede wordt het moeilijk om echt door te krijgen in welk stadium van de oorlog het verhaal zich bevindt. Doordat je alles door de ogen van een kind te zien krijgt, mis je natuurlijk essentiële dingen van de oorlog. Af en toe moest ik echt goed mijn best doen om te bedenken waar ze zich nu weer bevonden en wat er gaande was. Ik denk dat enige kennis over de WO II sowieso vereist is om dit boek goed te begrijpen. Als je niet weet wat de drijfveren van de oorlog waren en wat er gebeurde met de Joodse mensen is dit boek niet te begrijpen.

De beperkte visie van het kind heeft ook andere gevolgen voor het verhaal. Zo is het boek Kinderjaren veel minder bloederig en wreed dan andere boeken over WO II. Omdat het kind niets mee krijgt van bijvoorbeeld de Joden vervolging lees je er ook niets over. Dit maakt het boek geschikter om te lezen voor kinderen. Ook de slechte omstandigheden in het kamp komen niet duidelijk naar voren, al zijn ze in sommige details wel merkbaar. Zo lees je dat de vader van de hoofdpersoon helemaal kaal is geworden en dat hij zelfs zijn zoontje niet meer kan optillen, iets wat hij vroeger altijd deed. Ziekenbarakken liggen helemaal vol en de doktoren hebben niet eens genoeg medicijnen.

Het jongetje beschrijft alleen de dingen die om hem heen gebeuren en je leest nergens zijn gedachten. Ik denk dat de schrijver met opzet niet de gedachten van het kind heeft beschreven. De lezer moet aan de hand van de gebeurtenissen en handelingen van de personen zelf uitvogelen wat er gaande is en waarom bepaalde mensen doen zoals ze doen. Zo vertelt het kind wel dat zijn moeder huilt omdat ze niet meer naar de kruidenier mag, maar het vertelt er niet bij dat dit niet meer mag omdat ze Joden zijn. Zo zorgt de schrijver ervoor dat de lezer actief betrokken raakt in het boek en echt zijn best moet doen om alles uit het verhaal te halen wat er in zit.

Eindoordeel
Het was een mooi boek om te lezen, dat kwam vooral door het speciale perspectief dat gebruikt werd. Het hele verhaal werd door de ogen van een jongetje van acht verteld, een jongetje dat niets snapte van de oorlog. Dat maakte het boek heel speciaal.

Ook vond ik dat de spanning goed was, als er iets spannends ging gebeuren werd dat ook meteen gezegd. De spanning werd niet gerekt en dat vind ik wel fijn. Een voorbeeld hiervan is bijvoorbeeld dat de Duitsers ineens in huis binnenvallen en dat ze dan ook meteen moeten gaan en dat er niet eerst alles nog in geuren en kleuren verteld moest worden. Zo is het in het echt ook.

Al met al was het een mooi boek om te lezen en je ging er als een raket doorheen. Dit kwam volgens mij vooral door het makkelijke taalgebruik, er kwamen helemaal geen moeilijke woorden in voor. Dat is ook logisch omdat het uit het oogpunt van een klein jongetje beschreven werd.