Hoofden op hol door Havank

Gegevens van het boek
Auteur: Havank (pseudoniem van Hans van der Kallen, 1904 – 1964)
Titel: Hoofden op hol
Voor het eerst gepubliceerd in: 1939
Omslagillustratie: Dick Bruna
Uitgever: A.W. Bruna & Zoon, Utrecht/Antwerpen, 1973, 14e druk, Zwarte Beertjes Pocket 111
Aantal pagina’s: 192
Genre: detectiveroman



Samenvatting van het boek
Dit boek speelt in het zonnige Zuiden van Frankrijk. Om precies te zijn in Cagnes-sur-Mer. Hoofdinspecteur Charles Carlier, alias de Schaduw, is naar genoemde plaats op weg en neemt onderweg een lifter in zijn auto mee. De lifter wekt echter zijn achterdocht op, want de Schaduw meent in zijn broekzak een pistool te zien zitten en dat vindt hij geen normale bagage voor een lifter. De lifter beweert Müller te heten en is niet erg spraakzaam. In Cagnes aangekomen stapt Müller uit.

De Schaduw gaat naar zijn hotel en ontmoet daar een aantal bekenden en onbekenden, zoals Dirk van Heerewaarden, Ann Weakfield, de Poolse graaf Wenzeslas Wielicka en Manuela Lopez de Merida. Dirk blijkt verloofd te zijn met de zuster van de graaf, Maria, die door toedoen van een spion in de gevangenis terechtgekomen is.

Als de Schaduw op het gezellige plein van het stadje gaat eten, treft hij daar ook Müller aan die vervolgens vanuit een aangrenzend gebouw doodgeschoten wordt. De Schaduw vliegt het desbetreffende gebouw in, maar de schutter weet te ontkomen. De Schaduw brengt vervolgens een bezoek aan Müllers kamer en treft daar iemand aan die Müllers koffer probeert te stelen. Uiteraard maakt de Schaduw de indringer onschadelijk.

Via een uit de bagage van Müller opgepikt spoor raakt de Schaduw in een afgelegen huisje verzeild, alwaar hij het lijk van een dode man aantreft. De man is vermoord. Later blijkt, dat de dode man Bonnermann heet en vermoord is door Müller. De Schaduw ontdekt dan, dat alles in dit verhaal draait om een paar gestolen Duitse geheime documenten. Publicatie van deze documenten zou de Duitse regering in ernstige verlegenheid brengen. Daarom is iedereen, van journalist tot (dubbel)spion, op zoek naar deze begerenswaardige buit.

Dan wordt Ann Weakfield in een auto getrokken en ontvoerd. De Schaduw gaat er direct achter aan en belandt vervolgens in een vreemd en vijandig dorpje. Hij bezoekt er de heer Dadgheilmann, omdat de sporen van de ontvoerders van Ann naar zijn huis lopen. Dadgheilmann doet echter alsof hij van niets weet. De Schaduw vertrekt, maar krijgt vervolgens het hele dorp achter zich aan.

De Schaduw weet zich ternauwernood in een soort hut even buiten het dorp te verstoppen, maar wordt dan neergeslagen. Als hij bijkomt, heeft hij Ann gevonden, want de ontvoerders gebruiken de hut eveneens als schuilplaats (hun auto is buiten onder de hooimijt verborgen). Als de situatie precair begint te worden, verschijnen Dirk en de politie en worden de Schaduw en Ann bevrijd. De ontvoerders worden gegrepen en de Schaduw wreekt zich op Dadgheilmann.

Ann blijkt de geheime documenten in haar bezit te hebben en uiteraard ontfermt de Schaduw zich daarover. De zaak wordt dan ook duidelijk. Müller blijkt behalve een spion ook degene te zijn die de zuster van graaf Wielicka in de gevangenis heeft gebracht. Het is dan ook niet verwonderlijk, dat Manuela, die in werkelijkheid Maria Wielicka blijkt te zijn, de uiteindelijke moordenares is van Müller. De Schaduw levert haar echter niet uit aan de politie; hij laat dit keer genade voor recht gelden.



Beoordeling van het boek
Havank laat met dit boek weer eens zien, dat hij een grootmeester is op het gebied van het schrijven van goede detectiveverhalen. Het boek ademt een zeer zonnige sfeer uit, is spannend en heeft humor. Ook het verhaal en de plot zitten goed in elkaar.

Het boek werd voor het eerst gepubliceerd in 1939 en je kunt de dreiging van de toen op handen zijnde Tweede Wereldoorlog er toch wel behoorlijk in voelen. Dat begint al gelijk in het begin van het boek als de Schaduw een lifter meeneemt die later Müller blijkt te heten; Duitser kan het niet. Van deze man gaat ook een zekere dreiging uit. Dat komt door het pistool in zijn broekzak en wordt versterkt door zijn zwijgzaamheid. Later blijkt het ook allemaal om gestolen Duitse documenten te gaan. Kortom, de relatie met Duitsland wordt zo wel duidelijk gemaakt. Gelukkig doet dat uiteindelijk allemaal niet af aan het positieve karakter van het boek.

Het hele boek speelt zich af in het zonnige Zuiden van Frankrijk. Havank kende dat gedeelte goed, want hij zwierf er graag rond. Je zou trouwens sowieso van Havank kunnen zeggen, dat hij grotendeels een zwervend bestaan leidde. Hij heeft namelijk in diverse plaatsen en landen in Europa gewoond. Frankrijk en Engeland waren hem het liefst en dat kun je in zijn boeken ook goed merken, want deze landen komen daarin altijd op de een of andere manier voor (nog even afgezien van het feit, dat de hoofdpersonen bij de Franse politie werken). Na zijn huwelijk met de Engelse Cynthia Vickers woonde Havank ook een tijd in het in dit boek genoemde Franse stadje Cagnes-sur-Mer. Hij kende het stadje dus goed.

Het is eigenlijk onvoorstelbaar, dat Havank in de jaren dertig, veertig en vijftig van de vorige eeuw zo enorm populair was in Nederland. In totaal zijn er enige miljoenen van zijn boeken gedrukt; via het internet heb ik een aantal van zes miljoen (!) zien noemen. Ik denk, dat er maar weinig Nederlandse (misdaad)auteurs zijn die dit resultaat behalen. Daarom is Havank ook een uniek Nederlands “product”. De tragiek is natuurlijk - en dat lot is iedere auteur vroeg of laat beschoren -, dat zijn werk nu niet of nauwelijks meer gelezen wordt. Ik begrijp aan de ene kant wel, dat zoiets onvermijdelijk is. Tijden veranderen nu eenmaal en dat geldt ook voor de smaak van de lezer. Toch hoop ik aan de andere kant, dat er ook nog heel veel lezers zullen zijn die deze schrijver zullen blijven lezen of wellicht voor het eerst kennis met hem zullen maken.