Holland in het jaar 2440 door Betje Wolff

Uitgegeven in 1777
Door: T. Tjallingius in Hoorn (vaste uitgever van Betje Wolff);
Anonieme uitgave, maar men neemt aan dat hij van Betje Wolff is. Dit is een vergeten werk dat pas in 20e eeuw aandacht kreeg.

Geen toekomstlitteratuur, maar Utopische litteratuur (dit wil zeggen geschreven met oog op een betere wereld). Dit bood mogelijkheid om kritiek te leven op huidige (1777) samenleving.

Oorspronkelijk werk van Louis Sebastien Mercier (1740-1814). Deze telde 7 eeuwen ij zijn geboortedatum op en kwam zo op 2440 (dus min of meer willekeurig gekozen). Mercier is een 'verlichte geest', dwz iemand die veel kritiek heeft op zijn eigen tijd en de mistoestanden die er heersen; wil graag verandeing/verbetering.

Betje Wolff is ook een verlichte geest; ze weet veel en schreef graag; bijzondere vrouw. Het leven wordt haar moeilijk gemaakt door 'fatsoensrakkers' (hele burgerlijke mensen) die veel kritiek op haar en haar manier van leen hadden. Daarom trouwt ze in1759 met de 30 jaar oudere weduwnaar en predikant (dominee) Adriaan Wolff. Betje is dan 21 jaar. Verstandshuwelijk. Daarna verhuist het echtpaar naar Noord-Holland (de Beemster). Wolff sterft in 1777, jaar van publicatie 2440. Daarna ging Betje samenwonen met Aagje Deken.


Verschillen en overeenkomsten boek Mercier en Betje Wolff:

*) Mercier schreef ove de vrijwording van de koloniale gebieden (o.a. Afrika)
Betje is minder radicaal, in dit geval eigenlijk tegenovergesteld, ze zegt juist: 'Indianen zullen in de toekomst onze natie dankbaar zijn voor de medewerking aan hun waar geluk'

*)Mercier schrijft over 'Heureux mortels' = gelukkige stervelingen, waarbij geluk ligt in het ontbreken van de kerk en priesters
Betje zegt dit niet, kan ze niet maken, want er zijn veel predikanten (geestelijken) onder haar familie en kennissen.

*)Bij Mercier slaapt de hoofdpersoon (ik-figuur) 700 jaar en wordt dan in Parijs wakker. Hij verbaast zich over de rust en ordelijkheid van het Parijse verkeer!
Betje is minder direct, meer mediterend en filosiferend over wat er in 2440 in Holland veranderd zal zijn.
Ze ziet het zo:
*) Holland zal geen godsdienstproblemen meer hebben (vroeger veel herrie tussen
katholieken protestanten, is nu inderdaad voorbij; echter nieuwe goedsdienst erbij: Islam.

*) Onderwijs zal meer gericht zijn op kennis en deugd

*) leervak Geschiedenis zal zijn afgeschaft omdat er te veel kwalijke (slechte) kanten van het mensdom demonstreert

*) Oorlog zal verdwenen zijn, omdat de vorst (koning) heeft leren luisteren naar de wijsgeer. (wijze man).

*) de schouwburg biedt lering en waarheid


Betje Wolff snijdt te hooi en te gras (willekeurig) wat onderwerpen aan, die haarzelf het meeste aanspreken: ove godsdienst, moraal en cultuur
Ze staat vooral voor eenvoud: in kleding, levenswijze en kunst
Daarnaast zijn verdraagzaamheid, redelijkheid en rechtvaardigheid de kenmerken van een verre toekomst.

Eigenlijk doet Betje's Holland van 2440 nogal saai aan (van Mercier trouwens ook).
Zowel bij Betje als Mercier moet het klassicisme het ontgelden, in alle vormen van kunst.
In 2440: Studie oude talen is zwaar vereenvoudigd; meeste is weggegooid of verbrand; Het latijs is vervangen door de landstalen (vroeger dus alleen latijd op de universiteit)

In 2440: Rechtspraak is er nog wel, maar het aantal misdaden is aanzienlijk gedaald! (niet dus, integendeel). Deze daling is volgens Betje vooral te danken aan meer filosofen, die de mensheid hebben ;leren luisteren naar redelijke argumenten op gebied van godsdienst
In 2440: meer tolerantie voor mensen (meer verdraagzaamheid dus; geen discriminatie…)
In 2440: adeldom kan men door verdienste verwerven en verliezen door slecht te doen.
In 2440: meer geemancipeerde vrouwen (Betje zelf vrijgevochten ,maar niet té.

Niet het beste boek van Betje Wolff, maar wel het vreemdste.

Stuk in briefvorm, gericht tot een edele vriend, misschien wel dr. Gallandat Huet.
Hier en daar ook stukken: 'Mijne Zuster'.