Zakelijke gegevens:
Schrijver: Harry Mullisch
Titel: Het theater, de brief en de waarheid
Plaats en jaar van uitgave: Uitgeverij de Bezige Bij, 2000
Aantal bladzijden: 82
Samenvatting:
Het eerste deel van het boek, beleef je uit het figuur Felix. Hij is een schrijver en theatermaker. Aan hem wordt gevraagd door een theatergezelschap, om een emotionele en heftige monoloog te schrijven.
Op dat moment herinnert hij zich een ‘monoloog’ uit zijn verleden. 12 jaar geleden woonde hij een crematie bij van Magda, de vrouw van Herbert.
Herbert houdt een toespraak over Magda. De toespraak begint redelijk normaal, maar later blijkt de toespraak een bekentenis te zijn.
Herbert verteld over hoe hij Joods is en hoe dat in de oorlog was (moeilijk, logisch.) Maar ook na de oorlog heeft Herbert er nog veel last van. Als hij hoort dat het stuk ‘Het vuil, de stad en de dood’ opgevoerd zal worden in Nederland, komt hij in protest. Dit stuk is namelijk een verhaal, waarin Joden heel slecht worden afgebeeld en wat antisemitisme bevat.
Veel mensen vinden dat hij paranoia doet en trekken zich niks er van aan. Maar dan ontvangt hij op een dag een dreigbrief, van de Nederlands Fascisten Jongeren Organisatie. Als zijn vrouw het leest, krijgt ze een soort van paniekaanval.
Herbert schrikt hier zo van dat hij daarna zijn eigen ontvoering in scène zet. Hij doet alles net een beetje fout, zodat de politie er achter zou komen. Als hij weer terug komt in Nederland (hij zit even in België), biecht hij op, tegen de politie, dat hij de ontvoering in scène heeft gezet. Maar hij zegt ook dat hij de brief heeft geschreven. Dit alles doet hij zodat Magda zich weer veilig kan voelen. In de toespraak zegt hij dus tegen iedereen dat de brief wel echt was, wat niemand wist.
Dan komt het tussenspel. Hierin praat de hoofdpersoon, Felix, met een collega van hem, Vera. Ze hadden dit nooit verwacht. Felix zegt tegen Vera dat hij misschien wel een verhaal hierover gaat schrijven. Vera zegt dat ze dit ook wel wil, maar een schrijver mag geen ideeën jatten van een medeschrijver, dus zal ze dit niet doen.
In het tweede stuk van het boek is Vera de hoofdpersoon. Ook zij moet een dramatische monoloog schrijven en denkt terug aan deze toespraak.
Maar nu komt de situatie waarbij Herbert dood is en juist Magda een toespraak houdt. Ze verteld hetzelfde verhaal als Herbert, alleen is er een ding anders.
Herbert is dus helemaal overstuur over het toneelstuk ‘Het vuil, de stad en de dood’ dat in Nederland zal worden opgevoerd. Magda wil aan iedereen laten zien dat haar man niet paranoia is en besluit een brief te schrijven. Ze schrijft hem met een typmachine en geeft hem aan haar man. Maar op het moment dat ze de brief aan hem geeft, beseft ze wat deze brief en deze hele situatie met hun huwelijk heeft gedaan. Ze staan niet meer dicht bij elkaar, deze brief en deze situatie heeft hen uit elkaar gedreven. Daarom krijgt ze zo’n paniekaanval en zet Herbert zijn ontvoering in scène. Uiteindelijk pleegt Herbert zelfmoord.
Analyse:
Thematiek:
Thema:
Waarheid en leugens:
Ik denk dat dit boek als thema heeft ‘waarheid en leugens’. Omdat ook Vera en Felix zeggen: je weet niet wat waar is. Nadat Herbert heeft bekend dat de brief wel echt was, vragen ze zich nog af; is dit wel de waarheid? Of verzint hij juist dit weer om van dat rottige imago af te komen?
En ik denk dat ook door het hele verhaal Mulisch wil laten zien: je weet nooit wat waar is, als iemand iets verteld. Het kan zomaar een leugen zijn. Na het hele verhaal, zegt Magda ook van, wat was er nog over van ons huwelijk? En op de laatste pagina bespreken Felix en Vera het nog een keer; wat is er waar? Je weet het niet!
Antisemitisme:
Antisemitisme is een thema van dit boek. Harry Mulisch heeft sowieso vaak een Tweede Wereldoorlog thema in zijn boeken. Ook in dit boek zit het weer een beetje verstopt. Het speelt geen belangrijke rol in het boek, maar ik denk toch dat het wel een thema is. Door het antisemitisme is dit hele verhaal ontstaan. Misschien wil hij ook laten zien dat voor veel mensen het na de oorlog nog steeds moeilijk was en mensen nog steeds bang waren.
Motieven:
De brief:
Het hele boek gaat over de brief. Herbert denkt dat hij echt is geschreven door die fascistische vereniging, en zet door de brief zijn eigen ontvoering in scène.
Magda bekent dat zij de brief heeft geschreven, en daarna zelf helemaal van de kaart raakte.
Titel en motto:
Titel:
De brief slaat natuurlijk terug op de brief die Herbert ontvangt en Magda geschreven heeft.
Het theater komt terug op hun bekentenissen op de crematies (Felix zegt ook vaak dat het net een theaterstuk was en geen toespraak) en dat Felix en Vera deze monologen moeten maken voor het theatergezelschap.
De waarheid slaat terug op dat Herbert en Magda allebei de waarheid vertellen, maar Herbert weet de waarheid dus eigenlijk niet.
Ook lijkt de titel heel erg op de titel van het theaterstuk ‘Het vuil, de stad en de dood’, wat ook weer in het boek voorkomt.
Motto:
“Wie begrepen wil worden, geve geen uitleg.
Diderot, Paradox over de toneelspeler”
Dit is het motto. Ik vind het lastig om te zeggen waarom dit nou juist het motto is. Het gaat in ieder geval weer over toneelspelers, wat eigenlijk Herbert en Magda beide zijn. Misschien bedoeld Harry Mulisch dat hij niet gaat uitleggen, wat er nou echt gebeurd is, of wie de waarheid vertelde, of wat er echt is gebeurd en wat niet. Dat moet je volgens hem maar gewoon begrijpen. Nou, dat vind ik wel lastig.
Het boekverslag gaat verder na deze boodschap.
Verder lezen
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden