Het recht van de sterkste door Cyriel Buysse

Titel: Het recht van de sterkste Auteur: Cyriel Buysse Biografie Cyriel Buysse: Cyriel Buysse was geboren in Nevele in 1859 in een welgesteld gezin. In het leven van Cyriel Buysse namen vrouwen een belangrijke plaats in. Niet alleen omdat hij een onverbiddelijke rokkenjager was, maar omdat hij zonder zijn tante (de schrijfster Virginie Loveling) waarschijnlijk nooit schrijver was geworden. Commercieel succes had Buysse in het begin van zijn loopbaan dan ook vooral in Nederland. Hij was de eerste Vlaamse romanschrijver die debuteerde bij een Nederlandse uitgever. Hij trouwde met de Nederlandse Nelly Dyserinck en kreeg 1 zoon: René Cyriel. Na zijn huwelijk pendelde hij veel tussen België en Nederland. Niet met de trein, maar met de wagen. Buysse was immers één van de eerste Vlamingen met een auto. Hij is oprichting of medeoprichter van krantjes als "Groot Nederland" en "De Vlaamsche Stem”. Na de oorlog keert hij terug naar Vlaanderen. In 1932 wordt hij door koning Albert I tot baron benoemd. Hij wordt baron, een opmerkelijk feit voor een Vlaamse auteur, en dan nog wel iemand die de baronnen verafschuwde. Hij kreeg ook een staatsprijs voor letterkunde en werd later ook lid van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde. Cyriel Buysse overleed te Afsnee in 1932 ten gevolge van een beroerte. Na de dood werd in Nevele de Tieltstraat omgedoopt in de Cyriel Buyssestraat en in 2005 eindigde hij op nr. 81 in De Grootste Belg. Cyriel Buysse is onze bekendste naturalistische romanschrijver die realistisch en soms ironisch de wereld en het leven beschrijft zoals hij het ziet en meer sympathie en begrip vertoont voor de lagere sociale klasse dan de hogere. Zijn werk sloot aan bij het oudere Vlaamse realisme van o.a. Streuvels, maar was tevens beïnvloed door het Franse naturalisme van o.a. Zola en De Maupassant. Zijn schrijftrant was echter zeker niet overladen zoals die van vele naturalistische auteurs en werd met de jaren soberder, zodat zijn werk nog steeds niet verouderd aandoet en nog vlot leesbaar is. Vooral uit 'Het recht van den sterkste' blijkt de invloed van Zola. Inhoud: In de kermisvreugde te Akspoele beslist Reus (eigenlijk: Kamiel) Balduk dat hij Maria Beert als zijn lief zal nemen. Hij is een bruut die twee dagen tevoren uit de gevangenis is ontsnapt en wiens lief intussen met iemand anders is getrouwd. Zij is bang maar kan niet weigeren. 's Avonds, op weg naar huis, wordt Maria op de grond geworpen. Reus stopt haar een handvol aarde in de mond om haar het roepen te beletten en verkracht haar. Teruggekomen in de Zijstraat, waar de marginalen van het dorp samenhokken, wordt Maria door haar moeder met slagen en schoppen overladen. Zij verweert zich niet. Reus gaat naar de zijn vrienden van de roversbende. De ochtend na de kermis was Maria ziek in bed blijven liggen, maar ze werd gedwongen bij de boer haar werk hervatten. Op de boerderij vertellen de overige vrouwen om beurt hoe het ‘met hen gegaan was’. Uit hun verhalen blijkt dat zij allen met geweld, met bedrog of door verrassing gepakt zijn. Maar van hun verkrachting hebben ze geen spijt of walging, maar eerbied voor de kracht van de man. Maria voelt zich nu al voorgoed aan Reus gebonden. Reus neemt afstand van zijn vrienden van de roversbende en toont zich nu de goedheid zelf' maar blijft haar, tijdens hun verkering, brutaal overweldigen. Als Maria na drie maanden zwanger wordt, verdenkt hij haar van ontrouw en slaat haar neer. De volgende avond is er een nieuwe vechtpartij in de Zijstraat dat uit de hand loopt. Ze moet worden afgebroken door de politie (de gendarmes). Na een week wordt bekend dat Reus nu vrijt met Witte Manse, een dochter uit De gelapte Sjako. Maria aanvaardt haar lot en verwerpt de gedachte aan zelfmoord: ze zal leven voor haar kind. Reus komt echter plotseling terug. Maria moet zweren dat ze hem niet ontrouw was; zij zullen trouwen. In april wordt haar eerste kind geboren: Sylvie. Ze voelt voor het eerst ware liefde voor Reus. Een paar maanden later komt Reus scheldend thuis: hij is ontslagen. Reus blijft werkloos en sluit zich weer bij de roversbende van zijn vroegere vrienden. Daardoor wordt Maria woedend, maar niet zo erg wanneer haar verteld wordt dat Witte Manse weer met Reus verkeerde. Als zij het café binnenvalt, slaat Reus haar met de vuist in het gezicht. Met Reus is het nu definitief gedaan. Hij vrijt openlijk met Witte Manse maar blijft zijn rechten op Maria opeisen. Maria wordt weer zwanger. Op een nacht wordt de roversbende echter gearresteerd en in de gevangenis gezet. Maria geniet van de tijdelijke rust maar moet gaan bedelen voor geld en eten. Slimke Snoeck, die ze vroeger liefhad alsof hij de ware was, komt haar troosten. Maar hij overweldigt haar en verkracht haar. Haar leven was nu totaal verwoest. Wat later wordt Maria' s tweede kind, een jongen, geboren. Ze wordt heel ziek en spuwt bloed. Maria verkeert enkele dagen in doodsgevaar. Ze laat de verzorging over aan Lisatje. In de zomer komen de boeven uit de gevangenis terug. Ze sloten zich aan bij een nieuwe partij, de socialistische beweging onder leiding van Edward Anseele. Reus lijkt veranderd en mijdt het gezelschap van de dievenbende. Op een nacht verkracht hij Lisatje, voor de ogen van de zieke Maria. Ze sterft als een martelares. Op de begrafenis lijkt het alsof alles versleten en vernederd moest zijn. Als de aarde op Maria's kist wordt gegooid breekt de plank. De grafmaker gooit de aarde op het mooie gezicht van Maria. Men herhaalt de af¬schuwelijke aanslag van Reus, die vele jaren geleden.
Thematiek Titel: Het thema is aangegeven in de titel van het boek: het recht van de sterkste, de overweldigende macht waardoor de man de vrouw meesleept en tegen haar wil verkracht. Dit 'recht' wordt niet door de vrouwen verafschuwde, maar ze tonen eerbied voor de kracht van de man. Daarnaast is er ook een nadrukkelijk sociaal motief. De ziekte (tbc) en de dood van Maria zijn het directe gevolg van een tekort aan sociale voorzieningen. Motieven: De gelatenheid waarmee Maria haar lot ondergaat, is een onderdeel van de zwart-wit typering in de roman. Tegenover de brutaliteit van de sterke man staan de zwakheid en de onmacht van de vrouw. Het martelaarschap van Maria krijgt extra nadruk doordat zij wordt getypeerd als een uitzondering in haar omgeving. Maria heeft ook een zekere graad van ontwikkeling bereikt: bij het ondertekenen van de huwelijksakte is zij de enige die een handtekening kan zetten. Vertelsituatie: Maria is het hoofdpersonage van de roman in bijna alle hoofdstukken. Slechts enkele keren is Reus de hoofdpersonage. Toch gaat in de roman niet alle aandacht naar Maria en haar verhouding tot Reus: ook het volk, de marginalen van de Zijstraat en de stropersbende, vormt als het ware een apart personage. De verteller beleeft zichtbaar genoegen in het opsommen van hun kleurrijke bijnamen. Opbouw: ‘Het recht van de sterkste’ is opgebouwd rond een aantal realistische taferelen, afgewisseld met korte, samenvattende passages. Buysse lijkt zich in de eerste plaats niet te bekommeren om de structuur, maar om het weergeven van de werkelijkheid die hem treft en obsedeert. Impact: Buysse's romandebuut “Het recht van de sterkste” was een succes, dat hem vooral in Nederland bekend heeft gemaakt. In Vlaanderen vond hij aanvankelijk weinig waardering. Het naturalisme werd er begroet als 'Zwijnenletterkunde'. Buysse had de grenzen van het fatsoen overschreden en een beledigend portret van het Vlaamse volk geschilderd. Buysse had niet alleen de bedoeling in dit boek Maria's hopeloze strijd tegen het recht van de sterkste te schetsen. Hij wou ook een heel gedeelte van ons Vlaamse volk, dat tot dus toe nagenoeg onbekend bleef (namelijk de marginalen), in zijn werk doen optreden. Dat daarbij de klemtoon kwam te liggen op één van de minder fraaie aspecten van de Vlaamse samenleving en dat de verteller aantoonde dat de seksualiteit van de man een dierlijke drift was. 'Het recht van de sterkste' was al in 1891 klaar, maar werd pas uitgegeven in 1893. Men vond dat er in het boek 'onnodige grofheden en vuiligheden' voorkwamen. Mede hierdoor is zijn werk lang verboden geweest in katholieke bibliotheken en op katholieke scholen. De definitieve doorbraak van Buysse en de algemene waardering, ook van zijn eerste roman, zouden pas volgen in de jaren zestig: de eerste Vlaamse herdruk van Het recht van de sterkste verscheen in 1967.