Het land achter Gods rug door A. den Doolaard

1. Titel en titelverklaring. De titel van het boek is: 'Het land achter Gods rug'. Het verhaal heeft deze titel omdat het boek grotendeels zich in Montenegro afspeelt. De inwoners noemen Montenegro ook wel 'het land achter Gods rug'. De naam 'het land achter Gods rug' komt van een legende. Het begint dat God de wereld heeft gemaakt, maar Hij moet het nog invullen met zand en stenen. God heeft twee grote zakken, één met and en één met stenen en daarmee vult hij de wereld. Maar op een gegeven moment maakt de duivel, Satan, een gat in de zak met stenen en die vallen precies op de plek waar nu Montenegro ligt. God had dit niet door, omdat dit alles achter zijn rug gebeurde. 2. Samenvatting. Als Wolf in 1905 wordt geboren is al meteen duidelijk dat hij een held zal worden, volgens zijn opa. Dit is een wens zijn opa Sava. Hij geeft hem samen met Wolfs vader Stojan hem de naam Vuk, Joegoslavisch voor Wolf, naar de overgrootvader van Sava die heldhaftig had gevochten in de oorlog tegen de Turken. Zijn moeder Mila wil hem eigenlijk Mirko noemen, dat betekent 'man van vrede'. Dit komt omdat Mila het heel erg vindt zoals Sava zich gedraagt, hij vertelt alleen maar oorlogsverhalen en alles wat hij zegt heeft met een oorlog te maken. Zijn opa ziet gelijk waarom Wolf een held wordt, hij is een stevige baby, de sterren staan zeer goed en er is een vallende ster. Zijn opa Sava probeert Wolf op te voeden als een held. Wolf heeft, net zoals zijn vader, echter meer interesse in andere zaken zoals het bouwen van huizen met blokken of later het maken van rekensommen. Als hij echter uit gedaagd wordt om stenen te werpen, gooit hij het verste van allemaal, maar gelijk nadat hij gegooid heeft gaat hij naar huis en vraagt hij aan zijn moeder om en paar moeilijke rekenopgaven. Dan vallen de Oostenrijkers Montenegro binnen, het is 1914 de Eerste Wereldoorlog begint. Opa Sava wil als een man sterven en meldt zich aan voor het leger. Hij wordt echter niet aangenomen, omdat hij te oud is en een houten been heeft. Stojan, Wolfs vader en Sava's zoon, mag wel in het leger en is de rest van het jaar weg van huis. Op een dag komt er een paard aanlopen, Sava kijkt nar de hoefijzers van het dier en meteen zegt hij dat hij de volgende dag Wolf meeneemt met het jagen op konijnen. Hij neemt Wolf mee naar een plek achter de rotsen. Sava zegt dat ze niet gaan jagen, maar dat hij tegen de Oostenrijkers gaat vechten. Sava kan alleen niet meer zo goed zien en horen, dus moet Wolf moet dan zeggen wanneer de Oostenrijkers komen, dan kan zijn opa ze neerschieten, terwijl Wolf wegvlucht. Dit gebeurt ook. Sava wordt doodgeschoten, nadat hij zelf eerst drie Oostenrijkers heeft doodgeschoten en Wolf begraaft hem. Wolf vertelt zijn verhaal thuis en gelijk is zij moeder ontroerd door het feit dat hij zo hard voor zichzelf is. Hij probeert namelijk de rol van zijn vader over te nemen en hij vindt dat je dan geen zwakheden mag vertonen. Wolf wordt een veelbelovend architect. Hij gaat op stage in Italië en hij werkt daar onder Tomassio. Na een paar weken ontmoet hij een Italiaanse genaamd Giulia, waar hij een verhouding mee krijgt. Tijdens een vakantie waar hij terug is in Montenegro, hoort hij van een wedstrijd brugontwerpen voor een brug over de Tara. Een oud leraar vertelt hem hierover en hij zegt erbij dat hij dan wel in Montenegro moet zijn. Wolf wil erg graag aan de wedstrijd meedoen en hij wil dat Giulia zijn vrouw wordt. Deze wil zich echter niet binden. Dan gaat Wolf terug naar Montenegro en schrijft hij zich in om die brug te ontwerpen tussen Montenegro en Bosnië en over de Tara heen. Hij ontwerpt dan een brug die hij meer ziet als een kunstwerk dan als een normale grote brug. Hij heeft er zonder dat hij het wist zijn herinneringen aan in verwerkt. Deze brug zal er voor zorgen dat Montenegro zich openstelt aan het buitenland en zich kan gaan ontwikkelen. Wolf krijgt deze opdracht en helpt met het bouwen van de brug. Dan breekt de Tweede Wereldoorlog uit. Wolf gaat in het vrijheidsleger van Montenegro en vecht tegen de Italianen. Hij krijgt de opdracht zijn eigen brug op te blazen om het oprukken van de Italianen te stoppen. Dit is erg moeilijk voor Wolf want de brug was zijn leven en zijn trots, hij zag de brug als een soort kind van hem. Hij doet dit wel, maar met veel pijn in zijn hart. Hij blaast de brug zo op dat hij later weer makkelijk opgebouwd kan worden. Wolf wordt gevangen genomen door de Italianen, maar wordt raar genoeg niet snel geëxecuteerd. Later blijkt waarom: zijn vroegere leraararchitect Tomassio biedt hem aan om zijn eigen brug weer op te bouwen. Wolf weigert dit, want dit is tegen de principes van zijn volk, zij vechten voor elke steen die er is. Hij wordt berecht en wordt doodgeschoten op zijn eigen brug. Hij sterft als een held.
3. Hoofdpersoon. De hoofdpersoon is Wolf Crnojevitsj, die eigenlijk Vuk heette, maar de vertaling van zijn naam neemt hij mee door het hele boek. Wolf is in het begin als kind erg vredelievend en hij begrijpt weinig van de haat en de vechtlust van zijn opa. Wolf is zelf liever bezig met rekenen en af en toe als hij uitgedacht wordt gaat hij stenen werpen. Als Wolf ouder is denkt hij dat ontwerpen van bruggen en het maken van bruggen zijn doel van het leven is. Wolfs karakter verandering komt pas als hij opgesloten zit in de gevangenis van de Italianen. Hij begrijpt opeens de woorden die zijn opa ze:' Wat zijn huizen, wegen en bruggen? Dingen van steen en stof. Bouw ze en bouw ze goed; maar veracht ze tegelijk; want als je voor de dood staat, dan zullen ze je niet helpen, maar hinderen. Er is maar één brug naar eeuwigheid: een dapper hart. Ook tot jou zal eens de vraag komen: wat doe ik met mijn leven? Het is de grootste en moeilijkste vraag die er is.' Hij zit opgesloten voor het feit dat hij een brug had opgeblazen, zijn brug. Hij had het er eerst moeilijk mee en hij had de brug zo opgeblazen dat hij makkelijk herbouwd kon worden. Maar nu is het veel makkelijker voor hem, hij heeft laten zien dat bruggen, hoe veel ze ook voor je betekenen, niet alles zijn. En als Tomassio komt met het voorstel, om de Italianen te helpen met het opbouwen van zijn brug in ruil voor vrijheid, heeft hij het er veel makkelijker mee om 'nee' te zeggen. Hij laat zijn dappere hart zien, hij helpt zijn volk door de Italianen niet te helpen, al betekent dit zijn dood. Dit is iets wat hij in het begin nooit had gedaan. Tijdens zijn vakantie in Montenegro, toen hij nog in Italië werkte, vroeg hij zijn zus wat zijn doel van het leven was. Zijn zus zei dat hij dat alleen zelf wist en hij zei toen: 'Mijn doel is goede bruggen bouwen.' De karakterverandering ging heel regelmatig, eerst was hij fel tegen oorlog voeren en later gat hij toch in het vrijheidsleger. Maar de grootste en meest beslissende stap kwam opeens, toen hij in de gevangenis zat. Hij koos voor zijn volk, in plaats van zichzelf en dat is iets wat hij voor die tijd nooit gedaan had. 4. Andere personen. Zijn moeder Mila speelt een grote rol in het verhaal. Zij was de steun voor Wolf, bijvoorbeeld toen hij zijn opa zag sterven. Zij was ook het laatste waaraan hij dacht, hij kreeg papier van Tomassio om zijn verdediging erop te schrijven, maar in plaats van dat schreef hij er een afscheidsbrief voor zijn moeder op. Zijn moeder was erg vredelievend en zij hield zich niet aan de regels waaraan een vrouw zich moest houden, zo ging ze vaak discussies aan met Sava. Een andere grote rol was voor Sava. Hij ging vroeg in het verhaal dood, maar zijn wijze, vaak op oorlog berustende, woorden gingen het hele verhaal mee. Sava was erg op oorlog gericht en hij wilde dat Wolf een held werd. Toen Sava dacht dat er niet in zat hielp hij Wolf keuzes maken, aan het eind van het verhaal bijvoorbeeld tussen zijn leven of zijn volk. Stojan was Wolfs vader. Hij kwam vooral als naam in de tekst voor en niet met zijn daden. Toch was het makkelijk om te zien wat zijn karakter was door de uitspraken van Sava en Mila. Stojan was net als Wolf erg vredelievend, maar hij wilde dit niet laten merken tegenover zijn vader Sava. Zo ging hij in de Eerste Wereldoorlog zonder te klagen het leger in. Jelena was Wolfs zus. Zij komt alleen in Wolfs vakantie voor in het verhaal. Ook al was dit een klein stuk het was toch belangrijk in Wolfs leven, hij komt door het gesprek in de vakantie er achter dat een mens van tevoren niet weet wat het doel van zijn leven is. Jelena was studente filosofie aan de universiteit. Als wat zij in het verhaal zegt heeft te maken met wat ze geleerd heeft. Mirko is Wolfs broertje, hij heeft eigenlijk geen rol in het verhaal. Het enige wat over hem geschreven staat is dat hij dokter is geworden. Raditsj is Wolfs oud leraar, hij vertelt Wolf over de wedstrijd. Het enige wat over Raditsj in het verhaal naar voren komt is zijn grote bewondering voor Wolf als persoon en Wolfs intelligentie. Tomassio heeft een dubbele rol in het verhaal, hij was in Italië Wolf leraar en later kwam het door hem dat Wolf langer leefde. Tomassio had vele discussies met Wolf en hij vond dat Italianen het beste volk en de Montenegrijnen het onontwikkeldste volk van de wereld zijn. Tomassio was alleen bezig in eigenbelang, hij liet Wolf leven zodat de brug eerder gerepareerd was en de Italianen een betere bevoorradingroute hebben. Wanneer Wolf niet meewerkte heeft hij geen moeite om hem te laten doden. Giulia was de vrouw in Wolfs leven. Zij wilde zich niet binden met Wolf. Wolf had veel respect voor haar, zij had haar eigen mening, iets wat veel vrouwen in Montenegro niet hadden. Veel wordt er niet over Giulia verteld, alleen de dingen die zij en Wolf gedaan hebben. Ante is een Kroaat die Wolf heeft leren kennen bij de bouw van de brug over de Tara. Tijdens de Tweede Wereldoorlog gaat hij samen met Wolf in het vrijheidsleger. Ante doet alles voor iedereen, hij heeft niet echt zijn eigen mening en hij is het met iedereen eens. 5. Plaats. Het verhaal speelt zich af in heel Montenegro en in de Italiaanse plaats Florence. Een belangrijke plaats is Bjelo, dit is de plaats waar Wolf in zijn jeugd heeft gewoond. 6. Tijd. De proloog is in 1954, daar vertelt de schrijver waarom het boek is gaan schrijven. Het verhaal begint in 1905, wanneer Wolf geboren wordt. Dan slaat het een tijd over tot dat er in 1914 de Eerste Wereldoorlog is en Stojan te strijden trekt. De schrijver vertelt snel hoe de rest van het jaar verloopt en stopt in 1915 wanneer het paard komt aanlopen en Sava zichzelf opoffert voor zijn land. Dan slaat het verhaal 12 jaar over. Het verhaal is dan in 1937 in de tijd dat Wolf in Florence is. Het verhaal gaat door tot 1938 waar hij de brug ontwerpt en in 1939 de brug bouwt. Dan komen de meest uitgewerkte jaren van het boek en het leven van Wolf. Het begint in 1941 wanneer hij in het vrijheidsleger gaat en dat hij een jaar later het bevel krijgt om zijn brug op te blazen. Hij wordt later in het jaar opgepakt en doodgeschoten. Het boek loopt, met uitzondering van de proloog, op chronologische volgorde. Er zijn in het verhaal geen flashbacks, alleen herinneringen. 7. Opbouw. Het verhaal bestaat uit hoofdstukken die belangrijke gebeurtenissen in Wolfs leven vertellen. Er zijn in totaal 10 hoofdstukken en dat is inclusief de proloog. In het verhaal komt alleen een proloog voor, die vertelt waarom de schrijver dit boek heeft geschreven, er is geen epiloog. Het eind is gesloten, want de hoofdpersoon is gestorven en begraven.
8. Perspectief. Het verhaal is in auctoriaal perspectief, want de schrijver, eigenlijk ook verteller, heeft het over Wolf en niet over 'hij'. 9. Onderwerp en boodschap. Het onderwerp van het boek is: het leven van Wolf. De boodschap is: dat de schrijver wil laten zien hoe de Montenegrijnen denken over hun land en de inwoners van hun buurlanden. 10. Eigen mening. Ik vond het verhaal spannend en onvoorspelbaar. Dit komt doordat Wolf langzaam een ander karakter krijgt. Het verhaal bleef spannend tot het eind, doordat Wolf hoopt op bevrijding door het vrijheidsleger. Het onderwerp was erg interessant, omdat er weinig bekend is in Nederland over de denk wijze van de Montenegrijnen en over hun geschiedenis. De dingen die de Montenegrijnen doen zouden Nederlanders nooit doen. Wij zijn niet zo heel erg gesteld op ons land en hebben niet zo'n rijke geschiedenis met oorlogen in ons eigen land. Door dit boek begrijp je ook meer van alle haat en nijd die er nu nog steeds is, zoals in Kosovo. De bedoeling is waarschijnlijk laten zien hoe de Montenegrijnen denken, maar het kan ook bedoeld zijn dat je soms dingen moet opofferen om andere te helpen. Soms is die offer groot, zoals in Wolfs geval, maar soms ook erg klein, zoals bijvoorbeeld een geldbedrag geven aan Unicef. Het verhaal speelt af in een land ver weg van Nederland met een hele andere cultuur dan in Nederland en in een heel andere tijd dan nu. Daarom is het moeilijk om de dingen uit het verhaal te vergelijken met dingen van nu. Je kan daarom je wat moeilijker inleven op het verhaal, want als je gelijkenissen te vinden hebben die nu weinig meer met elkaar te maken. Het boek had soms wel moeilijke Nederlandse woorden, maar die kan je altijd vragen of opzoeken. Verder waren er echte Joegoslavische woorden en die stonden vertaald achter in het boek. 11. De schrijver. A. den Doolaard is het pseudoniem van C.J.G. Spoelstra, geboren in 1901 in Hoenderloo. Zijn vader is Nederlands Hervormd predikant en is veel van huis: hij reist rond in Zuid-Afrika. Spoelstra zelf is hierdoor erg zelfstandig en omstreeks zijn zeventiende besluit hij te breken met kerk en geloof. Na zijn eindexamen aan de HBS in Den Haag en het overlijden van zijn vader gaat hij als boekhouder werken bij BPM. Hij vindt dit werk saai, maar houdt vol door zijn vrije tijd door te brengen met literaire vrienden als Albert Kuyle en Jan Campert. Vanaf 1921 tot 1932 schrijft hij verzen en in die tijd kiest hij voor het pseudoniem ‘A. den Doolaard’. In dit pseudoniem is het zwerven en dolen, wat kenmerkend is voor Spoelstra, verborgen. In 1928 besluit hij van de boeken die hij schrijft te gaan leven. Nadat hij al zijn spaargeld opgemaakt heeft tijdens plezierreisjes, zwerft hij door Frankrijk en de Balkan, waar hij verschillende baantjes aanneemt. Hij schrijft romans die gebaseerd zijn op zijn ervaringen daar, zoals 'Het land achter Gods rug'. Tijdens de Tweede Wereldoorlog is hij lid van de SDAP. Vanuit Engeland is hij een bekend spreker van Radio Oranje. Na de oorlog was maakt hij reizen naar onder andere Joegoslavië, dat hij zijn ‘tweede vaderland’ noemt, en Thailand, India en de Verenigde Staten. Op latere leeftijd is hij bestuurslid en vice-voorzitter van de schrijversorganisatie International PEN, waarbij het hem vooral gaat om de persvrijheid. Hij is twee keer getrouwd geweest en heeft drie dochters. Zijn werk staat bekend om de avontuurlijke en spannende, emotionerende verhalen. In 1994 is hij overleden in Hoenderloo. 12. Soort roman. Het verhaal is een historische en psychologische roman. Het verhaal speelt namelijk af in het verleden en Wolf denkt over de dingen die hij doet goed na en zijn gevoelens zijn in het verhaal verwerkt. Misschien kan je het ook zien als een oorlogsroman, maar dat is niet de bedoeling van de schrijver. Als de lezer dit denkt heeft hij te weinig nagedacht tijdens het lezen van het boek.