Het Geweten door Jessica Durlacher

De Schrijfster. Het Geweten is geschreven door Jessica Durlacher. Zij werd geboren in 1961. Haar vader is de bekende Nederlandse schrijver G.L. Durlacher. Hij heeft in de Tweede Wereldoorlog in een concentratiekamp gezeten, en dit heeft natuurlijk ook een belangrijke rol gespeeld in de opvoeding van zijn kinderen. Jessica Durlacher is getrouwd met een andere bekende Nederlandse schrijver, Leon de Winter. Ook hij is joods en heeft in zijn opvoeding dingen meegekregen van zijn ouders (2e generatie oorlogsslachtoffers). Ze hebben twee kinderen, een zoon en een dochter. Jessica Durlacher debuteerde in 1997 met ‘Het Geweten’. Hiervoor ontving zij de Debutantenprijs 1998 en Het Gouden Ezelsoor 1999. Het Gouden Ezelsoor wordt jaarlijks toegekend door de Grafische Cultuurstichting aan het best verkochte literaire debuut van het afgelopen jaar. De winnaar ontvangt ook een geldbedrag van fl.10.000,-. ‘Het Geweten’ is vertaald in het Duits (‘Das Gewissen’). Onlangs is haar tweede boek ‘De Dochter’ uitgekomen. Voor ze begon met schrijven schreef ze recensies van boeken voor o.a. De Volkskrant. Tijdens een interview heeft ze ook haar man ontmoet. De Personages. · Edna Mauskopf Om haar draait het boek. Ze is opgegroeid in een gezin waarin veel spanningen heersten doordat haar vader Auschwitz overleefd heeft. Dit heeft een hele grote invloed op haar leven. Zo lijdt ze op jonge leeftijd al aan dwangneurose en anorexia. Later verdwijnt dit weer, maar in alles in haar leven is de invloed te merken. Vooral in haar relatie met Samuel, die centraal staat in het boek. · Samuel Finken Hij is eerst alleen een medestudent van Edna, later wordt hij haar vriend. Hij is beschermd en verwend opgevoed. Hoewel Edna hem echt als iets volmaakts zier, is het een terughoudend type, gesloten. Hij praat zelden over zijn gevoelens en weet ook absoluut niet zeker wat hij nou precies wil. · Flippa Edna leert haar via Samuel kennen. Flippa heeft op het begin een relatie met hem. Ze is zeer theatraal, altijd nadrukkelijk aanwezig en is (onbewust misschien) heel egocentrisch. Edna wordt vriendinnen met haar, maar dit is een vreemde vriendschap, omdat Edna jaloers is op de manier waarop Flippa tot Samuel weet door te dringen, en Flippa het vooral over zichzelf heeft. · Zandra Dit is Samuels zus. Ze kan Edna heel erg het gevoel geven dat ze niets bijzonders is. En hoewel ze soms onverwacht heel aardig en meelevend uit de hoek kan komen, is ze niet zo’n gecompliceerde persoonlijkheid als Samuel. Bovendien heeft ze vaak de neiging om overdreven, ongemeend en gespeeld enthousiast te zijn, net als Flippa, iets waar Edna zich heel erg aan ergert, omdat Samuel zich voor Flippa en Zandra wel openstelt, terwijl ze het gevoel heeft dat hij voor haar gesloten blijft. · Meneer Mauskopf Dit is Edna’s vader. Hij heeft in een concentratiekamp gezeten, en dat staat verbonden met alles in zijn leven. Edna probeert wanhopig tot hem door te dringen, hem te laten weten dat ze met hem meevoelt. Maar dat ziet hij niet. Verder eet hij veel en is hij bang dat hij zijn deel niet krijgt, dat hij minder krijgt dan de rest. Toch is hij een goede, zorgzame vader. · Abe Beenhakker Een schilder waarnaar Edna’s vader erg opkeek, en Edna dus ook. Voor haar stage bij een krant moet ze hem interviewen, maar hij geeft al 20 jaar geen interviews meer en wil voor haar geen uitzondering maken. Via hem komt haar carrière in de journalistiek echter wel goed op gang. · Felix Ganz De man waarvan Edna uiteindelijk zwanger raakt, en dus de vader van haar dochter Hanna. Met hem heeft ze een hele andere (gezondere) verstandhouding dan die ze met Samuel had. Ze ziet Felix gewoon als haar gelijke, en heeft niet steeds het gevoel dat ze zich als een ideaal persoon moet voorschotelen. Ze kan gewoon onbezorgd zichzelf zijn.
Vertelsituatie. ‘Het Geweten’ is een autobiografische roman geschreven in de ik-vorm. Het speelt zich af gedurende een periode van een paar jaar, en voornamelijk in Amsterdam. Op het eind maak je echter een sprong in de tijd, dan is Edna al getrouwd en woont in Frankrijk. Dit is zo’n 10 jaar verder. Opbouw. Het verhaal wordt verteld in chronologische volgorde, vanaf het moment dat Edna gaat studeren, met af en toe enkele flashbacks naar haar jeugd en verleden. Het verhaal eindigt bij Samuels dood. Onderwerp. Het verhaal draait vooral om Edna’s relatie met Samuel, die maar niet wil lukken door haar jeugd en opvoeding en de rol hiervan in haar leven. Thema. Hoe beleven 2e generatie oorlogsslachtoffers de oorlog? Wat ze thuis hebben meegekregen hierover en hoe ze er in hun leven mee omgaan. Maar ook geaccepteerd en erkend worden is een thema in dit boek. Titelverklaring. Het boek is autobiografisch. Het gaat over de wisselende relatie van Edna met Samuel, en het gevoel van verantwoordelijkheid en schuldgevoel van Edna tegenover haar vader. Edna heeft last van haar geweten, daar verwijst de titel naar. Eerlijk gezegd vind ik het geen goede titel, want zo komt het verhaal niet op mij over. Een andere titel zou beter zijn geweest. Stijl. Het is modern en soepel geschreven, vaak met grappige opmerkingen, en droge humor. Het leest vlot.
Taalgebruik. Het taalgebruik is leuk, modern en snel. Af en toe worden Engelse woorden gebruikt, maar die drukken dan beter uit wat wordt bedoeld, en zijn in mijn ogen dus niet misplaatst. Soms worden ook moderne Nederlandse woorden gebruikt uit de spreektaal, waardoor ik het lekkerder vind lezen. Samenvatting. Edna gaat literatuurwetenschappen studeren in Amsterdam. Ze wordt nu snel volwassen en zelfstandig. Ze ontmoet Samuel, een studiegenoot, en wordt verliefd op hem. Naarmate er meer tijd verstrijkt, hebben ze steeds meer contact met elkaar. Samuel nodigt Edna uit een keer mee te gaan zeilen. Flippa gaat ook mee. Edna is ontzettend jaloers op de manier waarop Samuel met Flippa omgaat. Na een tijdje beëindigen Samuel en Flippa de relatie. Vervolgens krijgt Samuel een relatie met Edna. Deze relatie verloopt stroef. Samuel irriteert zich aan Edna, waardoor zij onzeker wordt, wat Samuel nog meer irriteert. Samuel stelt Edna maar aan weinig mensen voor. Edna probeert steeds wanhopiger om als Samuel te worden zodat ze hem beter zal begrijpen. Ze verandert in een zwijgzaam type, niet te spraakzaam, want volgens Samuel moet je alleen dingen zeggen die nuttig zijn. Edna verandert totaal.Toch heeft dit geen enkel effect op Samuel, hij blijft afstandelijk. Edna ziet in dat hun relatie niet goed is, en maakt het uit. Hierdoor heeft ze sterk het gevoel dat ze heeft gefaald. Langzaam aan veranderd haar ideaalbeeld van Samuel in haat. Ze wil haar leven veranderen. Ze stopt met haar studie literatuurwetenschappen, gaat journalistiek studeren en volgt een cursus beeldhouwen aan de kunstacademie. Ze ontmoet 2 mannen, Lanzo en Tom, waarmee ze een driehoeksverhouding begint. Tot ze op een gegeven moment een geslachtsziekte oploopt. Ze vertelt het hele verhaal aan haar ouders, en haar vader is zo teleurgesteld dat hij liever niet heeft dat ze naar zijn Auschwitz-bijeenkomst komt. Dit vindt hij ongepast. Nu gaan Edna’s ogen open. Ze maakt een einde aan de relatie(`s). Voor een stage moet ze een interview doen met Abe Beenhakker, een schilder. Hij is een voorbeeld voor Edna’s vader. Hij weigert al 20 jaar interviews te geven en wil voor Edna ook geen uitzondering maken. Wel solliciteert ze dankzij hem bij een tv-programma. Daar ontmoet ze Samuel weer. Alle opgekropte frustraties komen eruit. Daarna krijgen de twee opnieuw een relatie. Edna is nu echter wel veranderd, ze is nuchterder. Samuel is meer volwassen en opener. Er zijn af en toe nog wel dingen die Edna niet begrijpt aan Samuel. Maar ze wordt er niet meer wanhopig door. Ze is nu in feite superieur aan Samuel. Ze besluiten te gaan samenwonen. Nu wordt Edna wel voorgesteld aan Samuels familie, en ze wordt ook geaccepteerd. Toch is Samuel niet gelukkig. Hij heeft het gevoel dat hij geen levensdoel heeft, dat hij niks creëert. Een vriend wekt bij Artsen Zonder Grenzen. Edna komt met een voorstel, hij zou vrachtrijder kunnen worden en zo hulpmiddelen naar oorlogsgebieden vervoeren. Ze gaat er eigenlijk al een beetje vanuit dat dit niks voor hem is en dat hij er niet op in zal gaan. Vervolgens vertrekt Edna voor 4 maanden naar Frankrijk. In het begin mist ze Samuel, maar dan ontmoet ze Felix. Ze krijgen een relatie en Edna raakt zwanger van hem. Dan komt het moment dat ze terug moet keren naar Nederland. In het vliegtuig terug naar huis ontmoet ze Anna. Die laat haar inzien dat ze moet kiezen, Samuel of Felix. Uiteindelijk blijkt Felix voor haar de beste keuze. Ze verlaat Samuel voor de tweede keer, en gaat bij Felix wonen. Ze bevalt van een dochter, Hanna. Dan belt Flippa haar. Ze moet terugkomen naar Nederland. Samuel blijkt te zijn vermoord. Hij is, tegen Edna’s verwachtingen, op haar idee ingegaan en vrachtrijder geworden. Zijn vrachtwagen werd overvallen door bandieten en hij is doodgeschoten. Zandra, Samuels zus, geeft Edna de schuld, zij is immers met het idee gekomen. Flippa sust de ruzie (tot frustratie van Edna). Flippa blijkt een relatie te hebben gehad met Samuel sinds Edna hem weer had verlaten. Edna keert weer terug naar Frankrijk. Samen met Felix ziet ze op de televisie een documentaire over vrachtrijders. De geschiedenis met Samuel flitst weer aan haar voorbij. Aan het einde van de documentaire komen Samuel en andere vermoorde vrachtrijders in beeld. Ze worden helden genoemd. Edna begrijpt niet waarom Samuel toch vrachtrijder is geworden, ondanks dat zij niet had gedacht dat het iets voor hem zou zijn. Maar ze is wel trots op hem, en ook in haar ogen is hij een held. Ze zal hem nooit vergeten.