Het geheim door Anna Enquist

1. Bibliografische gegevens.
Enquist, A. (1997) Het geheim. Amsterdam: De Arbeiderspers.

2. Opdracht en motto.
Er is geen opdracht of motto aanwezig.

3. Motivering boekkeuze.
Ik zag het boek staan in de bibliotheek en toen sprak de titel mij wel aan. Ik heb toen de achterkant van het boek gelezen en het leek me een heel mooi verhaal. Hierdoor heb ik dus het boek gekozen.

4. Verslag van je leeservaring.
Inhoud.
Het boek begint met de geboorte van Wanda, de dochter van Emma en Egbert Wiericke. Haar vader is bij de bevalling nogal stil en je merkt later in het verhaal ook dat hij weinig om Wanda geeft. Wanda en haar moeder Emma houden allebei van muziek en hebben ook beide talent. Wanda heeft al heel snel talent voor pianospelen. En haar moeder is operazangeres. Haar vader vindt het helemaal niets, dat Wanda en Emma zoveel tijd aan muziek besteden. Emma is juist heel erg trots op het talent van haar jonge dochter. Haar moeder heeft haar altijd lesgegeven, totdat ze een betere leraar nodig had. Ze ging hiervoor naar meneer de Leon, hij is Joods. Meneer de Leon kwam vaak op bezoek bij de familie Wiericke, omdat hij Emma ook les gaf. Ze heeft veel plezier bij de lessen van meneer de Leon. Hier komt een einde aan als de oorlog uitbreekt en haar broertje Frank geboren wordt. Haar broertje heeft het syndroom van Down. Ze houden Frank geheim, omdat ze bang zijn voor de Duitsers. Doordat haar ouders veel bezig zijn met het geheim houden van Frank, kan Wanda haar problemen nergens kwijt. Haar leven wordt nog moeilijker toen de Duitsers Nederland overnamen. Emma en Egbert houden Frank uiteindelijk thuis en brengen hem toch niet naar het ziekenhuis, want ze willen hem niet kwijtraken. Wanda vluchtte nog wel eens naar meneer de Leon, omdat ze zich daar het beste voelde. Ze leerde stukken van Bach spelen en merkte dat haar broertje daar rustig van werd. Hij was normaal gesproken een druk, onhandelbaar kind. Toen Wanda weer naar pianoles wilde gaan, stond er een grote groep mensen voor het huis van meneer de Leon. Ze rent naar het huis toe, maar ziet met haar eigen ogen hoe meneer de Leon wordt meegenomen door de Duitsers. Hierdoor stort heel Wanda’s leven in elkaar, maar ze gelooft erin dat haar leraar naar de oorlog weer terug naar Nederland komt. Als de oorlog eindelijk voorbij is gaat Wanda naar het Gymnasium en haar broertje Frank gaat naar een inrichting. Op school vertelde een leraar wat er gebeurd is met de Joden die naar Duitsland zijn meegenomen. Wanda schrikt en is boos op haar ouders, zij hebben nooit de waarheid verteld over meneer de Leon. Ze hadden niet verteld dat hij naar een concentratiekamp was gestuurd. In het laatste jaar van het Gymnasium stopt ze met school en besluit ze naar het conservatorium te gaan. Haar vader sterft, maar tegelijkertijd wordt ze ook beroemd als pianiste en ze leert haar man Bouw Kraggenburg kennen. Na haar opleiding op het conservatorium wordt ze beroep pianiste en reist ze de hele wereld rond. Ze krijgt een miskraam, en besluit om nooit meer naar haar man terug te gaan. Na haar vele reizen als pianiste overlijdt ook haar moeder. Hierbij onthult ze het geheim dat ze eigenlijk de dochter is van Emma en meneer de Leon. Wanda krijgt reuma en moet stoppen met pianospelen. Ze probeert een nieuw leven op te bouwen in de Pyreneeën. Haar ex-man had besloten haar op te zoeken en het verleden te herstellen.

Mening.
Ik vond dat er weinig spanning in het verhaal zat, er zaten ook best veel moeilijke woorden in het verhaal. Het boek is ook totaal niet chronologisch geschreven, hierdoor moet je het stukje soms nog een paar keer overlezen om het te begrijpen. Dit is erg vervelend. Ook heeft het boek twee verhaallijnen. Ik vond het boek hierdoor moeilijk te begrijpen, maar als je het boek uit hebt is het toch wel een erg origineel verhaal en mooi geschreven. De onderdelen in het verhaal dat mij het meest boeide was toch de oorlog en de jeugd van Wanda. Ik vond het ook zielig dat ze zo weinig aandacht kreeg van haar ouders, en vooral van haar vader, omdat ze Frank geheim moesten houden. Haar leven werd nog slechter toen meneer de Leon werd meegenomen door de Duitsers, die haar toch heeft geholpen aan haar carrière als pianiste. Er zijn in het boek in een korte periode best veel dierbare mensen gestorven voor Wanda, maar toch merkte je dat ze wel meer in haar eigen ‘wereldje’ leefde. 176 Woorden.

Plaats.
Het boek speelde zich vooral af bij Wanda in huis, en bij meneer de Leon. Later speelde het zich ook af op school en in de Pyreneeën.

Tijd.
Het speelt zich af voor de tweede wereldoorlog en na de tweede wereldoorlog.

Stijl.
Het verhaal is op een aparte manier geschreven. Er komen veel moeilijke woorden voor, en het is niet chronologisch geschreven. Er zijn twee verhaallijnen en het boek heeft drie delen. Wel zijn de zinnen kort, en alles wordt duidelijk omschreven.

Perspectief.
Het boek is geschreven vanuit Wanda, want je ziet wat ze denkt en voelt. Maar toen Wanda nog klein was, en nog niet kon praten. Zie je dat het meer vanuit de schrijfster is verteld, dus de ontwetende verteller.

Motieven.
Geheimhouding: Haar broertje Frank wordt geheimgehouden voor andere mensen, omdat ze bang zijn voor de Duitsers, ook heeft Wanda geheimgehouden dat ze de dochter was van meneer de Leon en niet van Egbert.
Muziek: De liefde voor muziek van Emma en Wanda. Wanda was dol op pianospelen en heeft er later ook haar carrière van gemaakt en haar moeder Emma was operazangeres.
Verdriet: Wanda had een erg moeilijk leven, met veel gebeurtenissen. Meneer de Leon was meegenomen door de Duitsers. Haar broertje Frank had het syndroom van Down. Ze moest haar broertje geheimhouden en haar ouders gaven meer aandacht aan hem dan aan Wanda.
Dood: De dood van Egbert, Emma en meneer de Leon, hier heeft Wanda het erg moeilijk meegehad. En de miskraam die ze heeft meegemaakt.

Thema.
De liefde voor muziek, en de weinige aandacht die Wanda kreeg doordat haar ouders Frank geheim moesten houden.

Titel.
Er komen in het boek veel geheimen voor. De Duitsers mogen niet te weten komen dat Frank bestaat, omdat hij het syndroom van Down heeft. Haar ouders hadden Wanda nooit verteld dat meneer de Leon naar een concentratiekamp was gestuurd. Het geheim dat meneer de Leon eigenlijk Wanda’s vader was. Ook vond ze de piano toen ze klein was: ‘Het geheuimzinnige rijk van wit en zwart vloot: eilandjes van steeds twee en drie verhoogde zwarte in een zee van mat-ivoren witte toetsen.’

Motto.
Er is geen motto aanwezig.

5. Korte samenvatting.
Het boek gaat over Wanda die een passie heeft voor piano spelen al vanaf ze klein was. Ze leerde eerst pianospelen van haar moeder, maar later kreeg ze les van meneer de Leon. Meneer de Leon wordt later meegenomen naar een concentratiekamp, omdat hij Joods is. Wanda krijgt een steeds moeilijker leven, met weinig aandacht, omdat ze een broertje heeft met het syndroom van Down.

6. Informatie over de schrijver.
Anna Enquist is geboren op 19 juli 1945. Ze heeft piano en psychologie gestudeert. In 1998 schreef ze gedichten voor in Maatstaf en ze publiceerde in 1991 haar eerste bundel genaamd Soldatenliederen. Haar eerste roman verscheen in 1994 Het Meesterstuk, deze won de debuutprijs waardoor ze doorbrak naar het grote leespubliek. Haar boeken verschenen ook in andere landen, zoals Duitsland, Zweden, Frankrijk, Engeland, Italië, Spanje, Denemarken, Zweden, Polen, Bulgarije, Hongarije, Tsjechië, Turkije, Armenië, Israël en India.

7. Secundaire literatuur.
1. In 1994 verscheen van Anna Enquist de roman 'Het meesterstuk'. Hij trok, voor een debutante in het proza, een groot lezerspubliek, maar de recensenten waren verdeeld over het boek. Sommigen prezen met name het deel waarin de dood van een kind beschreven wordt, maar er waren ook stemmen die het een soort veredelde damesroman vonden en niet gecharmeerd waren van de stijl en de wat dik aangezette psychologie. Bij beide oordelen kon ik me wel iets voorstellen. In haar tweede boek, het zojuist verschenen 'Het geheim', kun je zien dat Anna Enquist beter in haar prozaïsche vel is komen te zitten. Het is beter opgebouwd en de psychologie is minder opdringerig, minder expliciet freudiaans. Hoofdfiguur is de concertpianiste Wanda Wiericke, wier leven op twee niveaus wordt beschreven, namelijk als opgroeiend kind en volwassene in ontwikkeling, én als pianiste in ruste, die in een huis in Frankrijk woont. Steeds wordt een hoofdstuk in het heden afgewisseld met een hoofdstuk uit het verleden. Het bijzondere daarbij is dat de hoofdstukken in het heden in de verleden tijd zijn geschreven en de hoofdstukken over het verleden in de tegenwoordige tijd; dat geeft aan dit beproefde procédé een aparte kleur. Het lijkt zo of het heden verder weg is dan het verleden, een formele ondersteuning van wat ook inhoudelijk in 'Het geheim' gaande lijkt. Al gauw blijkt dat de jonge Wanda Wiericke een talentvol pianiste is, maar evenzeer blijkt dat ze eenzaam is, nauwelijks sociale contacten heeft en zich ook thuis een vreemde eend in de bijt voelt. Ze merkt dat haar vader meer belangstelling heeft voor haar broertje, een mongool en daar in de oorlogsjaren zelfs een hysterische protectie om opbouwt, waardoor er bij hen thuis geen mens over de vloer mag komen. Wanda trekt vooral naar haar joodse pianoleraar, die na verloop van tijd wordt opgepakt en in Auschwitz omkomt; hij laat Wanda zijn partituren na. Uit de inrichting waarin haar broertje zit leert Wanda haar toekomstige man, Bouw, kennen, maar het huwelijk mislukt, na een miskraam en de onwil van Wanda om haar muzikale carrière op te geven. Wanda vervolgt haar loopbaan maar moet die, getroffen door reumatische aandoeningen, voortijdig opgeven, en verhuist naar Frankrijk. Aan het sterfbed van haar moeder komt ze achter haar ware afkomst, een ontdekking die veel van de raadsels uit het verleden verklaart. Hoewel Enquist nog altijd een robuuste en kordate stijl hanteert, is 'Het geheim' toch aanzienlijk subtieler dan 'Het meesterstuk'. Niet alleen het plot komt als een verrassing, ook in andere opzichten weet Enquist steeds een bijzondere spanning op te bouwen, bijvoorbeeld in de scènes waarin de lezer erachter komt dat het broertje van Wanda een mongool is en het tafereel waarin ze een miskraam krijgt. Ook de lichamelijke kanten van het musiceren zijn overtuigend neergezet, goed poepen en plassen voor een concert, een stevige concertbeha dragen en over een collega die haar plankenkoorts probeert te bedwingen, lees je: 'Ik merk nooit iets aan je', zei Wanda, 'Heb je een methode? Wat doe je eraan?' Joyce wordt vuurrood. Ze heeft haar linkerhand om haar rechterpols geslagen en zuigt op haar middelvinger. 'Dat kan ik niet zeggen. Ik schaam me dood.' Wanda voelde haar wangen ineens ook steken. 'Helpt het?' 'Het gaat niet altijd. Je moet ergens alleen kunnen zijn. Laatst was ik in de wc achter het podium en begon Bella Heidelberg op de deur te bonzen, of ik al kláár was! Toen lukte het niet. Maar áls het gaat: ja.' In het oproepen van tegelijkertijd dionysische én apollinische ervaringen rond het muziekmaken is Enquist (zelf van oorsprong pianiste) erg sterk. 'Het geheim' is trouwens een volbloed muziekroman. Er komt een hele bibliotheek aan klassieke muziek in ter sprake, aan mij persoonlijk wel besteed, maar ik vraag me af of deze vaak erg specialistische passages wel voor iedereen bestemd zijn; je kunt de bijbehorende emoties toch eigenlijk alleen invoelen als je de muziek waarover ze gaan óók hoort. Geslaagder vind ik de doorwerking van de muziek in de structuur van de roman. De twee tijdlagen zoals Enquist die heeft geïncorporeerd, hebben iets weg van een dialoog tussen twee instrumenten, een cellosonate bijvoorbeeld. Er is zelfs een moment, tussen het negende en het twintigste hoofdstuk, dat je van een en harmonische modulatie zou kunnen spreken, de twee verschillende toonsoorten lossen in één akkoord op. Haar ex-man Bouw is in het ene hoofdstuk, na zoveel jaar, naar Wanda op weg en ligt in het volgende hoofdstuk bij haar in bed. Natuurlijk, je realiseert je dat het eerste hoofdstuk in het heden speelt en het tweede in het verleden maar, bewust of onbewust, demonstreert Enquist toch ook dat die verschillende tijden met elkaar verweven zijn, deel uitmaken van een en dezelfde compositie. Enquist heeft een heldere stijl, zonder al te veel franje. In de hoofdstukken over Wanda's jeugd overheerst iets kinderlijks, dat soms aan W. G. van de Hulst doet denken. Die ongetwijfeld opzettelijke naïviteit wordt verklaard omdat die hoofdstukken zich in het heden afspelen. Maar Enquists helderheid functioneert alleen maar omdat er een geheimzinnige marge achter schuilgaat. Ergens aan het eind van 'Het geheim' gaat het over de muzikale ervaring: 'De helderheidsmaniakken lieten je geloven in een valse eenvoud. Luister maar, zo logisch en klaar zijn de dingen die zich voordoen. Niets is raadselachtig, alles is van begin tot eind moeiteloos te volgen. Een leugen. Alsof je niet moest zoeken, alsof je niet op de tast een compositie binnen moest gaan, bereid om in elke richting te dwalen, niet te beroerd om op de meest onverwachte plaatsen een betekenis te vinden. Een interpretatie was toch geen uitspraak die voor eeuwig vaststond? het gebeurde toch dat een betekenisbouwwerk dat je gedurende jaren met tevredenheid had opgebouwd ineens ging wankelen en in elkaar donderde? Achter de Goldberg-variaties lagen Goldberg-variaties en daarachter wéér.' Ongemerkt geeft Enquist daarmee ook het credo van haar schrijverschap. Achter de woorden waarmee Wanda wordt beschreven, ligt het geheim, van de onvoorzienbare levensloop, van de psychologie. En om dat geheim gaat het.

2. Was de debuutroman Het meesterstuk van Anna Enquist gebaseerd op de opera Don Giovanni van Mozart, ook haar nieuwe roman Het geheim staat in het teken van de klassieke muziek. Hoofdpersoon Wanda is de briljante concertpianiste die van haar leraar Biermans heeft begrepen wat de essentie van het spelen is. 'Alles wat je voelt moet je vertalen in techniek. Als je speelt moet dat tweetalig zijn. Wie alleen in de technische taal kan spelen, is misschien virtuoos, maar saai. Wie alleen de gevoelstaal spreekt, is expressief, maar onbeheerst. Het geheim is de tweetaligheid.' Wat voor de muziek geldt, gaat eveneens op voor het schrijven van een roman. In feite geeft Anna Enquist met dit geheim van Biermans haar literaire credo af. In literatuur gaat het om een soortgelijke tweetaligheid, namelijk het evenwicht tussen het hoofd en het hart, tussen het verstand en het gevoel. Net als in haar vorige roman balanceert Anna Enquist op de grens van het sentimentele en pathetische. In Het meesterstuk borrelen de emoties hoog op met de verwikkelingen van het kunstenaarsgezin Steenkamp en de dood van de tienjarige Saar. Het geheim bestaat eveneens uit een aaneenschakeling van dramatische gebeurtenissen. De lezer die van veel verhaallijnen, subplots en emotionele ontwikkelingen houdt, heeft met Het geheim een roman in handen die hij in één ruk uitleest. Identiek. Het zal wel toeval zijn dat er ongeveer tegelijkertijd twee romans verschijnen die qua intrige identiek zijn. Het geheim is in veel opzichten haast een kopie van Mijn Peepee van Annie van Keymeulen waarin dochter Ernestine achter de ware identiteit van haar vader komt. De concertpianiste Wanda Wiericke ontdekt aan het einde van Het geheim wie háár echte vader is. Het zal ook wel toeval zijn dat in beide boeken de psychiatrische inrichting zo'n belangrijke rol speelt. In Mijn Peepee wordt daar de vermoedelijke vader verpleegd, in Het geheim is het de locatie waar broer Frankie is ondergebracht. Dat Wanda een relatie aangaat met de behandelende arts Bouw Kraggenburg, is de rode draad door de roman. Het geheim lijkt in het begin een warrige compositie te hebben vanwege het wisselende perspectief. De roman opent met de verhuizing van de ongeveer zestigjarige Wanda naar Frankrijk die haar heil gaat zoeken in een kuuroord. Ze is concertpianiste af vanwege een reumatische aandoening. Ongeveer tegelijkertijd start Bouw Kraggenburg de auto en rijdt naar het zuiden om na dertig jaar stilte zijn vroegere vrouw Wanda op te zoeken. In flash-backs vertelt Anna Enquist het verhaal over de jeugd van Wanda, over haar huwelijk met Bouw, over de mongool Frankie, over het huwelijk van Wanda's ouders en over veel lotgevallen die een mensenleven zo ingrijpend kunnen bepalen. Aangrijpend. Het echte geheim van Anne Enquist is dat zij zo herkenbaar en vaak uiterst aangrijpend schrijft over emotionele gebeurtenissen. Wie Het meesterstuk heeft gelezen herinnert zich het lange hoofdstuk Genadige vorst waarin Anne Enquist het rouwproces beschrijft van een moeder die haar kind heeft verloren. In Het geheim zijn soortgelijke heftige passages te vinden. Hoe dramatisch is het als Wanda haar broertje in de inrichting opzoekt. Hij spreekt niet, herkent niemand en is door niemand te benaderen vanwege het Down syndroom, de hersenbeschadiging bij de geboorte en ondervoeding tijdens de bezetting. En daar komt Wanda die achter een vleugel plaatsneemt. 'Ze dekt haar broer toe met de zware basakkoorden en spint daarboven met haar rechterhand een hemels lied'. En eindelijk, eindelijk is de kleine Frankie benaderbaar. Goedkoop sentiment, zoals veel critici ook oordeelden over Het meesterstuk? Het knappe van de beide romans is juist dat Anna Enquist met veel distantie de gevoelens oproept. Het sterfbed van 'vader' Egbert, de dood van moeder Emma, de moeizame geboorte van Frankie, de miskraam van Wanda, de scheiding met Bouw: het is voor menigeen misschien al te veel leed in tweehonderd pagina's. Maar er valt meer te zeggen voor de stelling dat juist al die passages klinken als een concert van Mozart: 'Voor de verbaasde oren van de orkestleden tovert Wanda een desolaat oorlogslandschap tevoorschijn, weerloos, geschonden.' De dirigent reageert na afloop met: 'U en ik hoeven elkaar niets te vertellen. U heeft mij met uw vertolking een verdrietig genoegen gedaan. U heeft mij geraakt.' Dat is wat Wanda wil bereiken met haar recitals. Tijdens haar studie aan het conservatorium moet ze al niets hebben van het muziekgezelschap Tsjak dat in navolging van Schönberg en Stravinsky een nieuw idioom uitvindt. Het 'afzweren van de reguliere schoonheid' is aan haar niet besteed en dat betekent uiteindelijk een breuk met haar vriend Lucas die nu eenmaal 'niet verliefd is op mooi'. Het is overigens niet de enige discussie in de roman over het wezen van de muziek. De bevlogenheid van Wanda voor de muziek is op iedere pagina te horen.Klanken. Het is de bevlogenheid die ze heeft geërfd van haar eerste pianoleraar Max de Leon die haar tijdens de bezetting de basisprincipes van het spelen leert. Het tragische van de roman is dat Wanda zo gefixeerd is op de piano en haar studie dat ze nauwelijks oog heeft voor de wereld om zich heen. Haar hele leven wordt daardoor gedomineerd en dat heeft grote consequenties. 'Alleen op de piano sprak ze zich uit. Haar enige hoop om iemand te bereiken lag in die klanken.' Dat Wanda achter het geheim van haar moeder komt, is lang niet zo dramatisch als het moment waarop de lezer wacht: een keer moet Bouw Kraggenburg toch bij de bungalow aankomen waarin zijn vroegere vrouw zich heeft teruggetrokken. 'Ze zouden tegenover elkaar staan met versleten lichamen en veranderde stemmen. Met vreemde, ongedeelde visies op elkaars tekortkomingen en fouten. Hij had haar met zijn liefde verstikt en gevangen, zou zij zeggen. Zij had hem een kind ontzegd, ze was weggelopen, zou hij zeggen.' Wat ze elkaar te vertellen hebben, beschrijft Anna Enquist niet meer. Dat mag de lezer zelf invullen op het moment dat Wanda het Italiaans Concert van Bach speelt en Bouw naar de zittende vrouw kijkt in het verlichte vierkant van het raam. 'Hij ziet een vage glimlach op haar gezicht. Hij glimlacht zelf.' luiden de laatste regels. Een roman voor iedereen die verliefd is op mooi.
3. Schrijven kan op oefenen lijken, op het nauwgezet waarmaken van een plan. Als het plan door de oefening blijft schemeren, wordt het lezen minder spannend. In Anna Enquists eerste roman Het meesterstuk speelden de psychologische verhoudingen tussen een vijftal mensen een grote rol. Een andere rol was weggelegd voor een schilderij. In haar tweede roman Het geheim is een dergelijke rol voorbehouden aan een vleugel. In beide romans speelt de muziek een grote rol. Het geheim vertelt de levensloop van Wanda, een bekend pianiste die door een reumatische aandoening haar beroep niet meer kan uitoefenen en zich heeft teruggetrokken in de Pyreneeën. Een nevenhoofdrol wordt ingenomen door Bouw, haar ex-man, die een plotselinge ingeving heeft om haar in het zuiden te bezoeken. Het verhaal van Bouw is weinig meer dan een reisverslag over de Franse autoroute en de uitstapjes naar plaatsen als Albi of Tarascon, vol met geijkte dingen. De grote lijn van de roman volgt Wanda, vanaf haar geboorte tot en met de dood van haar moeder en haar terugtrekking uit het openbare leven. Dat laatste is niet voor niets gezegd, want de roman ademt iets kloosterachtigs uit. De personages uiten zich nauwelijks. Hun gedachten worden van binnenuit beschreven; werkelijke confrontaties bestaan alleen uit ruzies bij dramatische gebeurtenissen tijdens de oorlog of een miskraam bij de ex-echtgenoten. Het lijkt erop of Anna Enquist kond wil doen van de controverse tussen kunst en leven. Kunst is de muziek, leven is zwaar en somber en vereist terughoudendheid. De passages die in de herinnering van Wanda spelen, worden in de tegenwoordige tijd verteld. Het huidige leven van de reumatische Wanda en de op weg zijnde Bouw in de verleden tijd. Dat doet een tikje geforceerd aan. Vooral omdat de stijl zowel staccato als poëtisch is. Bij de geboorte van Wanda schrijft Enquist: 'Meteen knalt metaal op marmer, de schaar op het aanrecht, schoenijzers schrappen over steen, er klotst water ver weg in de wasbak, niet als eerst, niet als eerst. Er is stekend licht, er is ineens begrenzing door koude wind en warme handen, er is geen lucht, geen lucht(...) Dit is mijn kind, mijn dochter, mijn dochter.' Het is een aantekeningachtige stijl die met sentiment wordt gevoed. De verhaallijn is biografisch. Het kind Wanda wordt gevolgd op haar eerste schreden op muziekgebied. Ze is een wondertalent. Ze krijgt een mongools broertje waar ze zich schuldig over voelt. Ze verliest haar joodse pianoleraar aan de oorlog. Op veertienjarige leeftijd krijgt ze de waarheid over de oorlog te horen en barst daarover in woede uit. Ze komt in opstand tegen haar vader. Ze wordt verliefd op een onbetrouwbare cellist 'met de brede, gewelfde mond en de scherpe neus'. Ze trouwt met de aardige Bouw, maar krijgt een miskraam - wat de twee uit elkaar breekt. Maar het belangrijkste in haar leven blijft de muziek en haar carrière daarin. Ten slotte, vlak voor haar kluizenaarschap in de Pyreneeën, verneemt ze dat de joodse pianoleraar haar biologische vader was. Het is een verhaal dat goed of slecht behandeld kan worden. Geen enkele levensgeschiedenis is te beroerd of te banaal om er literatuur op los te laten. Maar juist het 'literatuurachtige' maakt Het geheim tot een kwetsbare aflevering van het programma van Catherine Keyl: de stem van de auteur heeft net iets te veel ontzag, iets te veel ontroering, net iets te veel poëzie in zich om niet hevig te verlangen naar meer afstand, cynisme of wijsheid. Het is alsof de lezer de vereenvoudigde praktijk van de psychotherapie wordt uitgelegd, alsof de kleuterklas van de welzijnswerkers moet worden doorlopen. De momenten waarop Anna Enquist wel raak schiet, zijn de passages waar ze de technische aspecten van het pianospel behandelt. Als Wanda speelt en haar handen, ellebogen en armen laat gehoorzamen aan haar wil, overtuigt de roman. Maar zelfs de wil om alles op te geven voor een carrière in de muziek, in plaats van het leven, werkt als een meisjesroman. Met het enige verschil dat het leven niet gelukkig eindigt met een eeuwigdurende trouwpartij, maar met een onderdompeling in een zwavelbad in een kuuroord: 'Je zou hier kunnen blijven tot de huid in grijze lappen van je bot weekt.' Waarom maakt een roman die een niet onaardig gegeven behelst, die de muziek een hoofdrol geeft, zo'n weke indruk? Dat kan niet aan de muziek zelf liggen. Eerder moet de oorzaak worden gezocht in een bedenking als: literatuur is niet uitleggen, literatuur is laten zien.

8. Jouw reacties op de recensies.
1. Als ze het boek vergelijkt met de andere boeken, kan ik er niet over meepraten, aangezien ik alleen dit boek heb gelezen. Ik vind niet dat er een bijzondere spanning in het boek zit, want er zat vooral in het begin weinig spanning in. Ik ben het er wel mee eens dat Anna Enquist goed over de muziek schrijft, maar aangezien ze zelf pianiste was is dit voor haar niet erg moeilijk. In de meeste opzichten ben ik het wel met deze recessent eens.
2. Zoals de recessent zegt, gebeuren er veel dramatische dingen in het verhaal. Zo word je wel steeds verrast. Ik vond de verhaallijnen erg lastig en ik zou het boek ook niet in één dag uit kunnen lezen, aangezien het boek soms best lastig was. Ze gebruikt wel mooie uitspraken en dit maakt het verhaal extra spannend.
3. Ik ben het er niet mee eens dat de personages zich nauwelijks uiten, aangezien je juist heel veel leest over gevoelens en gebeurtenissen. Toen ik informatie opzocht over de schrijfster merkte ik dat ze veel schreef om ernstige gebeurtenissen te verwerken, hier heeft de recessent dus ook gelijk in. Ik vind de stukken over het pianospel juist niet boeiend en daar raakt Anna Enquist mij ook niet. Dit komt waarschijnlijk ook, omdat ik geen muziekinstrument heb gespeeld.


9. Bronnenlijst.
Informatie over de schrijfster:
Anna Enquist. Biografie. www.annaenquist.nl | Opgehaald op 14-03-2011.

Recensies:
1e recensie: Schouten, R. In 'Het geheim' zit meer muziek dan menigeen zal horen. Trouw, 10-01-1997. Opgehaald op 14-03-2011.

2e recensie: Diepstraten, J. Het geheim. De Stem, 09-01-1997. Opgehaald op 14-03-2011.

3e recensie: Meijsing, D. Net iets te veel ontroering : roman Anna Enquist als programma Catherine Keyl. Elsevier, 01-02-1997. Opgehaald op 14-03-2011.