Boek: Het duister dat ons scheidt Auteur: Renate Dorrestein 1) Wat was mijn motivatie om dit boek te lezen. Het leek me een heel interessant boek. Ik heb het boek gekregen van vrienden samen met nog wat andere boeken. Dit boek leek me het leukst nadat ik de achterkant van het boek had gelezen. 2) Geef een korte samenvatting van het boek. Deel een, ‘Zes’. De zesjarige Loes groeit op in een vredige nieuwbouwwijk, waar zij samen met haar moeder in een oeroude, krakende pastorie woont. Ook de Luco’s, staat voor Ludo en Duco, wonen daar, twee vriendelijke mannen waar van iedereen aanneemt dat zij kamerhuurders zijn. Voor het huis spelen alle kinderen van het dorp in het gemeenteplantsoen, onder aanvoering van hun jonge energieke, heldin Loes. Voor hen schijnt altijd de zon, zelfs waarneer het regent. Dan komt Thomas in de nieuwbouwwijk wonen. Alle kinderen vinden hem raar, vooral door zijn waterhoofd. De leider van de groep denkt daar anders over. Loes raakt bevriend met Thomas. Nog voordat Loes en Thomas zes jaar zijn, verloven ze zich en houden een verlovingsfeestje bij Loes thuis. Aan het feest komt een abrupt einde wanneer Loes moeder erachter komt dat Thomas zijn ouders niet heeft verteld over de verloving. Loes moeder schrikt echter ook wanner Thomas’ zijn achternaam, Iedema, noemt. De moeder en de Luco’s blijken de ouders te kennen van voor de geboorte van de kinderen. Loes moeder wil hier alleen nooit meer aan herinnerd worden en verbiedt Thomas om nog bij hun binnen te komen. De situatie die heeft afgespeeld: Loes moeder was verliefd op de vader van Thomas, ondanks dat hij getrouwd was, had ze een relatie met hem. Toen Loes moeder zwanger van hem raakte, wilde hij echter niets meer met haar te maken hebben. De moeder van Loes bleef hem lastig vallen om duidelijk te maken dat ze bij elkaar hoorden. Maar toen dat op den duur niets uithaalde, besloot ze te verhuizen. Als de kinderen van het dorp zes worden, mogen ze naar school. Ze leren lezen en leren woorden uit de methode Veilig Leren Lezen. Loes blijkt dyslectisch te zijn en dat heeft veel invloed op de klas. De klas slaakt altijd een zucht als Loes moet voorlezen. Op de eerste schooldag gaat de vader van Thomas naar de juf en vraagt of Thomas dyslectisch is, omdat hij zelf dyslectisch is. De vader vraagt het niet letterlijk, maar je kunt het er uit opmaken. Later ga je vermoeden dat Thomas' vader, ook wel de vader van Loes kan zijn. Op een stormachtige nacht wordt de vader van Thomas vermoord. Iedereen denkt dat het een ongeluk is, maar dan staat de politie bij de pastorie op de stoep. De vader is vermoord met een rood potlood en de moeder van Loes wordt daarvan beschuldigd. Ze wordt veroordeeld tot zes jaar gevangenisstraf. Alle moeders steunen eerst de moeder, omdat ze denken dat ze het deed om Loes te beschermen. De moeder van Loes verklaarde dat de vader Loes had misbruikt. Maar toen uit kwam dat Thomas vader, Loes niets heeft aangedaan laten de moeders haar vallen. Vanaf die dag is de vriendschap over tussen Loes en Thomas, ze zijn ook niet meer verloofd. Door de gebeurtenis verandert Loes. Loes wordt een heel gesloten en stil meisje en ze wil niet meer populair zijn. De kinderen uit het dorp willen de oude Loes terug. Ze doen er alles aan, maar niets helpt. De kinderen dagen Loes uit tot ze kwaad wordt, het uitdagen gaat over in pesterijen. In het tweede deel van het boek, ‘twaalf’, is Loes twaalf jaar. Loes heeft contact gehouden met haar moeder door elkaar tekeningen te sturen. Nu haar moeder vrij is, verloopt de relatie tussen hen niet zo goed. Haar moeder is veranderd, maar zij zelf is ouder geworden en ook veranderd. Als haar moeder op een keer bij school verschijnt en het voor haar dochter opneemt, worden ze bekogeld. Het wordt zo erg, dat ze besluiten naar een ander land te vluchten om een nieuw begin te maken. Ze besluiten naar het eiland Lewis, een Schots eiland, te gaan. Loes leert de taal snel en maakt vrienden. Ze krijgt zelfs een vriendje, Gavin, die vier jaar ouder is. Door de relatie krijgt ze wel ruzie met Verity, maar dat hinderde niet. Met Gavin’s vriendenclub beleeft ze veel avonturen. Zo heeft Loes in de eerste zomervakantie dat zij daar woont Thomas met zijn nieuwe vriendinnetje Vanessa gered van een vreselijke verdrinkingsdood op het strand. Het derde deel van het boek heet ‘achttien’. Loes moeder is vertrokken van Lewis. Ze is op een nacht vertrokken, omdat ze vond dat ze werd buitengesloten door Loes. Voor Loes achttiende verjaardag krijgt Loes van Luco’s een aardbeienakker in het Westland. Loes hield altijd veel van aardbeien. In dit deel gaat ze ook terug naar Nederland om te kunnen studeren. Als ze vertrekt naar Nederland staan op de kade alle vrienden van het eiland op haar te wachten om haar uit te zwaaien. Als ze in haar huisje aankomt, ligt er al een pakje voor haar klaar met een champagneglas en champagne. Ook wordt ze gebeld door de Luco’s. Als ze boodschappen wil doen merkt ze dat alles heel anders is dan in Lewis. Als ze bij de aardbeien staat denkt ze aan haar moeder. Ze had een paar dagen voor ze vertrokken was, ineens gezegd dat ze helemaal geen ouderlijk gezag meer over haar had. De Luco’s waren nu de voogd van Loes, al heel lang. Een paar dagen nadat ze dat gezegd had, lag er een afscheidsbrief en was haar moeder verdwenen. In de rij aan de kassa staat Thomas ineens voor haar. Ze rent de winkel uit. Thuis besluit ze dat ze niet meer naar buiten gaat. Niet naar school wil. Als ze tv kijkt ziet ze ineens haar moeder op de tv. Ze besluit haar op te zoeken en voor het eerst praten ze echt goed. Dan komt ze er ook achter dat ze de moord op Thomas zijn vader helemaal niet heeft gepleegd, het is die nacht heel anders gegaan dan dat ze al die jaren dacht. 3) Geef een heldere weergave van je eerste reactie op het boek. Toen ik het boek begon te lezen vond ik het nogal vreemd, want het boek is in het eerste hoofdstuk in “wij” vorm geschreven. Maar toen ik eenmaal in het verhaal zat vond ik het ene heel erg fascinerend boek, want het verhaallijn is heel erg mooi en onverwacht.
4) Wat vind ik van dit boek. a. De gevoelens die ik had terwijl ik dit boek aan het lezen was, was vooral medelijden met Loes, want ze werd ik deel 1 zo verschrikkelijk gepest en deed helemaal niks terug. b. “ Soms gaat het leven de ene kant op, en wij de andere.” Blz 295 laatste regel. Dat vind ik de belangrijkste regel omdat het een soort lijfspreuk is van het boek. Het leven staat dan voor de mensen in het dorp waar ze woonde en wij staat voor Loes, haar moeder en de Luco’s. c. Ik weet niet echt wat het belangrijkste woord in het boek is. 5) Wat is mijn mening over het gedrag van de hoofdpersoon. a. Het gedrag van Loes vind ik nogal vreemd, want als haar moeder in de gevangenis zit laat ze de meisjes uit haar klas van alles met haar doen. En dat begrijp ik niet echt. b. Loes: is het hoofdpersonage. Je maakt haar mee vanaf haar zesde tot haar achttiende levensjaar. Ze is dyslectisch, heeft een aparte moeder en wordt het grootste deel van haar leven opgevoed door de Luco’s. Moeder van Loes: zij neemt de moord van Thomas’ vader op zich. Daardoor belandt ze voor een lange tijd in de gevangenis. Daarna kan ze het niet goed meer vinden met Loes en de Luco’s en gaat haar eigen weg. De Luco’s: Ludo en Duco, de twee zogenaamde kamerhuurders van de pastorie. Ze blijken allebei de vader te kunnen zijn van Loes. Zij hebben de moord op Thomas’ vader op hun geweten, maar draaien er niet voorop. Thomas: Is eerst goed bevriend met Loes. Nadat zijn vader is vermoord is die vriendschap echter over. De vader van Thomas: had vroeger een geheime relatie met de moeder van Loes, terwijl hij getrouwd was. Wordt later in het verhaal vermoord door de Luco’s. Hij zou de vader van Loes kunnen zijn. Gavin: Is Loes haar eerste vriendje. Hij woont op het eiland Lewis. Het perspectief is niet zo te noemen. Het eerste deel van het boek is auctoriaal perspectief geschreven in de wij vorm. De twee laatste delen zijn in belevend-ik perspectief geschreven, die van Loes. In het begin van boek is de fabel niet gelijk aan het sujet. Want het is een flash forwards, na 2 bladzijden begint het boek in ab ovo. De mensen waar het om draait worden dan geboren en zijn baby’s. Het laatste hoofdstuk is een flashback van Loes van toen ze nog 6 was. Het boek heeft een gesloten einde. De vertel tijd 284 bladzijden. Voor mijzelf was het anderhalve week. De vertelde tijd is achttien jaar. Er is zover ik weet geen sprake van een tijdsversnelling en/of vertraging. De ruimte waar het 1e deel van het boek zich afspeelt is een nieuwbouwwijk in een dorp, in het 2e deel van het boek is het op het Britse eiland Lewis en het 3e deel speelt hetzich af in de binnenstad van Amsterdam. Het weer op het eiland Lewis is grauw en kil, dat heeft twee redenen, denk ik, de eerste is dat als Loes daar woont is ze niet echt gelukkig en de tweede reden is het feit dat het daar echt zulk weer is. Het blijft Engeland. De personage die je in het boek houdt is Loes want wat ze meemaakt is heel erg aangrijpend en ook wel zielig. Wat je ook laat lezen is dat je wilt weten wat er nou echt gebeurd is. Dat komt echt op het pas aan bod. De sfeer van het boek in het eerste deel is nogal droog komische doordat het door kinderogen wordt gezien. Het tweede en derde deel is nogal serieus, omdat Loes nogal hard is geworden van wat ze allemaal heeft meegemaakt. Er wordt normaal taalgebruik toegepast. Het thema is eenzaamheid en moord. Het motief is aardbeien en rode potloden, dat is zo omdat aardbeien steeds weer terug komen in het boek (het staat zelfs op de kaft) en rode potloden omdat daarmee de vader van Thomas is vermoord. Na de moord kan Loes ook geen rode potloden of stokjes vast houden uit angst voor haar reactie daarop. Ze is bang dat ze dan een grote ramp gaat veroorzaken. De titel heeft er mee te maken dat er een groot geheim tussen mensen in ligt. Het geheim van de moord op de vader van Thomas. Het duister dat staat de onderlinge relatie in de weg. Deze duisternis hangt tussen Loes en haar moeder, Loes en de Luco’s, Loes en haar ‘vrienden’. Dus waar het eigenlijk op neer komt het duister tussen Loes en de rest van de wereld. De auteur Haar leven Renate Dorrestein werd op 25 januari 1954 in Amsterdam geboren. Ze groeide op in een rooms-katholiek gezin. Haar vader was advocaat, haar moeder voor haar huwelijk onderwijzeres. Al op de lagere school begon ze met schrijven. In 1972 behaalde Renate haar gymnasiumdiploma aan het Keizer Karel College in Amstelveen, waarna ze besloot niet te gaan studeren, maar te gaan werken. Ze werd verslaggeefster bij het weekblad Panorama en reisde daarvoor de hele wereld af. In 1977 verliet ze dit tijdschrift en werkte in de daaropvolgende jaren voor verschillende andere bladen, waaronder Opzij, Viva en De Tijd. In deze periode was de Tweede Feministische Golf in Nederland op z’n hoogtepunt. Met haar columns en artikelen beoogde Dorrestein de wereld wakker te schudden en te provoceren. Ook hielp zij in 1986 de Anna Bijns Stichting op te richten, die elke twee jaar een speciale prijs uitlooft voor ‘de vrouwelijke stem in de letteren’. De zelfmoord van haar zusje in 1979 heeft op haar persoonlijkheid en haar schrijverschap een enorme invloed gehad, net als later de ziekte ME, die haar ruim tien jaar lang het leven moeilijk maakte. Haar werk Hoewel ze zich aanvankelijk vooral op journalistiek gebied liet gelden, wilde Renate Dorrestein het liefst romans schrijven. Nadat ze jaren tevergeefs had geprobeerd haar boeken gepubliceerd te krijgen, ontdekte een uitgeverij in 1983 eindelijk haar talent en verscheen haar debuutroman Buitenstaanders. Deze roman werd een succes en haar naam als schrijfster was gevestigd. Dorrestein deinst er niet voor terug om in haar romans over maatschappelijke kwesties te schrijven en dit maakt haar werk vrij uniek. Mede daardoor vinden haar romans een steeds groter publiek en staan ze steeds langer op de bestsellerslijsten. Ook in het buitenland is Dorrestein populair. De roman Een hart van steen kwam in het nieuws door de grote internationale belangstelling. De vertaalrechten van dit boek werden verkocht aan meer dan tien verschillende landen. Ook andere titels werden en worden veelvuldig aan het buitenland verkocht. In 2000 gaf ze met Het geheim van de schrijver fans en beginnende schrijvers een kijkje in de keuken van het schrijverschap. Ze baseerde dat boek ondermeer op haar ervaringen als schrijfdocente. Van 1986 – 1987 was zij als writer-in-residence verbonden aan de University of Michigan in Ann Arbor (VS), en sedertdien geeft ze nog altijd regelmatig masterclasses op universiteiten in Europa en de Verenigde Staten. Stijlkenmerken en thematiek Al in de jaren tachtig wees Hella S. Haasse er op dat Dorresteins romans veel kenmerken vertonen van het genre dat 'gothic novel' (gotieke roman) of ook wel 'female gothic' (vrouwelijke gotiek) wordt genoemd. Dit genre is in de achttiende eeuw in Engeland ontstaan, toen veel vrouwen ontevreden waren over hun rol in de maatschappij, maar daar nog niet openlijk over konden schrijven. Dorrestein is de eerste Nederlandse auteur die in deze traditie te plaatsen is en die er een moderne draai aan heeft gegeven. Ook bij haar komen typisch gotische thema’s en kenmerken voor, zoals verdrongen herinneringen, familiegeheimen, geestverschijningen en bloedstollende gewelddadigheden (of de dreiging daarvan). Haar verhalen spelen zich vaak op geïsoleerde plaatsen af die veiligheid lijken te bieden, maar ook voor een verstikkende atmosfeer zorgen. Waan en werkelijkheid lopen soms naadloos in elkaar over. Daarnaast laat Dorrestein als geen ander zien dat ‘het kwaad’ zich meestal dicht bij huis bevindt, ook in ogenschijnlijk doodgewone en vertrouwde omstandigheden. De machtsverhoudingen binnen het gezin en de wijze waarop kinderen zijn overgeleverd aan hun ouders, behoren tot haar favoriete thema’s. Er zijn weinig auteurs die zich zo goed in kinderen kunnen verplaatsen als zij en die er zo levensecht over schrijven. Tot slot is (misplaatst) schuldgevoel een vaak voorkomend thema in Dorresteins werk. Haar personages achten zich schuldig aan bepaalde fatale gebeurtenissen, waardoor ze niet zelden volkomen op drift raken. ‘Het is eten of gegeten worden,’ zeggen de zusters Ange en Irthe in de roman Het Hemelse Gerecht, en die waarheid is zelden ver te zoeken in al Dorresteins boeken. Al zijn haar onderwerpen meestal aangrijpend, Renate Dorrestein schrijft er opvallend lichtvoetig over. Een van haar meest uitgesproken stijlkenmerken is haar humor. Ze gaat absurditeiten niet uit de weg en bedient zich van ironie. De daarbij behorende elementen als overdrijvingen, tegenstrijdigheden en paradoxen zijn volop aanwijsbaar in de meeste van haar werken. Opvallend in veel van haar boeken is ook het suggereren van gebeurtenissen. Deze worden niet expliciet genoemd, maar er worden voldoende aanwijzingen gegeven om de lezer zijn of haar eigen conclusies te laten trekken. Dat maakt Dorresteins werk bijzonder spannend.
Bekroningen Het werk van Dorrestein wordt nationaal en internationaal bejubeld. Zo werd Een sterke man genomineerd voor de Libris Literatuurprijs en Zonder genade voor de AKO Prijs. Verborgen Gebreken, Een hart van steen en Het Duister dat ons scheidt werden genomineerd voor de Trouw/NS publieksprijs. Ontaarde moeders en Een hart van steen werden genomineerd voor The International IMPAC Dublin Literary Award. Omdat haar werk zo eigenzinnig en onweerstaanbaar is, werd haar hele oeuvre in 1993 bekroond met de Annie Romein Prijs. In 1997 kreeg ze de jonge Gouden Uil voor Verborgen gebreken. En eveneens in 1997 werd zij door de CPNB gevraagd het Boekenweekgeschenk te schrijven, Want dit is mijn lichaam.