Koch, H., Het Diner, Amsterdam: Anthos, 2009 (eerste druk: 2009).

Waarom heb ik dit boek gelezen?

Voor de zomervakantie was ik op zoek naar een aantal boeken om te lezen. Toen ik eenmaal in de bibliotheek aangekomen niet echt boeken kon vinden die me aanspraken, vroeg ik mijn vader, afgestudeerd Neerlandicus, om hulp. Hij noemde onder andere dit boek en na even de recensies te hebben gelezen, werd dit een van de boeken die ik leende.  

Waar gaat ‘Het Diner’ over?

Het Diner gaat over Paul Lohman, die samen met zijn vrouw Claire, zijn broer Serge en zijn schoonzus Babette gaat uiteten in een heel chique restaurant. Tijdens het diner komt zijn zoon Michel nog langs, die samen met zijn neven Beau en Rick een geheim heeft. Het verhaal speelt zich gewoon af in de tijd van nu; de éénentwintigste eeuw, zeer waarschijnlijk in Amsterdam. Dit boek is een roman.

Samenvatting en belangrijkste gebeurtenissen

Het boek begint met Paul en Claire die onderweg zijn naar het restaurant. Zodra ze in het restaurant aankomen zijn Babette en Serge er nog niet. Serge Lohman, een grote naam in de politiek, heeft gereserveerd in dit veel te dure restaurant en wil een entree maken, vandaar dat hij later is. Zodra ze er alle vier eenmaal zijn begint het diner met slappe verhalen die eigenlijk nergens over gaan.

Dan komt Paul er op een gegeven moment achter dat hij de telefoon van Michel nog in zijn zak heeft. Als Michel met Paul afspreekt zijn telefoon op te komen halen, gaat Paul nog even snel kijken naar het filmpje, dat hij eerder al had gezien, dat op zijn telefoon stond. In het filmpje is te zien hoe Michel met Beau (die geadopteerd is) en Rick (een zoon van bloed) na een schoolfeest nog even willen gaan drinken. Als Michel en Rick geld willen pinnen ligt er een vrouw in het hokje. Deze vrouw blijkt een zwerver te zijn. Michel en Rick proberen haar wakker te maken, maar Beau vindt de sfeer niet zo fijn en vertrekt. Michel en Rick lopen naar buiten en beginnen spullen van een afvalhoop op de vrouw te gooien. Later ook een lege jerrycan en een aansteker, niet wetende dat ook dit zeer gevaarlijk is. Zo komt de vrouw te overlijden. Later blijkt dat Beau het filmpje in bezit heeft gekregen en deze op YouTube heeft gezet. Hij chanteert de andere twee hiermee. Serge wil het verhaal naar buiten brengen om zijn politieke carrière te redden dus Claire slaat hem het ziekenhuis in. Ondertussen zorgen Michel en Rick ervoor dat ze van Beau geen last meer hebben. Aan het einde van het boek is Claire met de politie mee gegaan en vangt Paul Michel thuis op. Eind goed, al goed?

Wat was mijn eerste reactie na het lezen van het boek?

Op momenten vond ik het saai om dit boek te lezen. Bijvoorbeeld als er weer een achtergrond verhaal werd verteld, zoals die van Paul en de schoolpsychiater. Het was anderzijds wel een spannend boek. Het verhaal rondom het diner zelf bleef tot aan het einde interessant, omdat bijna niks vooraf al werd weggegeven. Ik vond het ook best schokkend hoe de onschuldige wees Beau plotseling een chanteur werd en zijn karakter compleet werd omgedraaid. Koch heeft goed nagedacht over dit boek, want clichématig is het zeker niet.

Plek in de geschiedenis

Het Diner is geschreven in 2009 en dit zie je heel goed terug in de technologie die in het boek wordt beschreven. Zo zijn er mobieltjes en is er al gebruik gemaakt van YouTube.

Spanning

Koch bouwt spanning op door gebruik te maken van retardering: in zinnen de informatie stukje bij beetje vrijgeven. Een mooi voorbeeld hiervan zie je halverwege bladzijde 127: “Daarbinnen, zegt de broer. Er ligt iemand. Er ligt daar iemand te pitten, in een slaapzak, jezus man, ik stapte bijna op zijn hoofd.”

Daarnaast gebruikt Koch cliffhangers. Zo heeft hij het in een hoofdstuk over hoe hij erachter kwam dat Michel achter de beelden zat en eindigt dit hoofdstuk midden in het proces. Een paar hoofdstukken later gaat hij er pas verder op in.

Karakterbeschrijving

Paul Lohman is een man waarvan het uiterlijk weinig wordt beschreven. Hij heeft last van agressie-aanvallen en heeft vaak moeite met het gedrag van zijn broer. Zijn broer, Serge, is een arrogante politicus die voor het publiek juist heel normaal en humaan wil worden getoond. Zijn reputatie is alles voor hem. Hij is vrij egoïstisch. Michel is een knappe en rustige jongen. Hij heeft veel contact met meiden en is redelijk populair, hoewel hij niks geeft om zijn reputatie. Claire is een heel kalme, intelligente vrouw. Het contact tussen Claire en Paul is heel goed: ze begrijpen elkaar altijd.

Tijdlijn

In Het Diner zijn fabel en sujet niet gelijk. Er zijn veel flashbacks en dit maakt dus dat het verhaal niet chronologisch. Je hebt namelijk de hoofdlijn: het verhaal rondom het diner. Daarnaast is er het verhaal waar Paul erachter komt dat zijn zoon de zwerver heeft gedood. De derde verhaallijn gaat over zijn agressieproblemen. De agressiegebeurtenissen waren als eerste en het diner als laatste, maar in het boek worden deze door elkaar weergegeven.

Perspectief

Het perspectief is een ik-verteller. Dit betekent dat de beschrijvingen van gebeurtenissen niet betrouwbaar zijn omdat deze vanuit één perspectief zijn weergegeven. Dit heeft de schrijver naar mijn idee gedaan om een spannender verhaal te creëren, doordat de kennis van de ik-persoon natuurlijk ook maar beperkt is.

Schrijfstijl

Het boek bevat veel dialoog. De situaties worden tot in detail beschreven. Dit maakt soms wel dat een hele bladzijde slechts twee seconden van de werkelijkheid beschrijft. Ik vond het taalgebruik niet echt moeilijk. De zinnen waren niet te lang en de woorden begreep ik nagenoeg allemaal. Er is weinig sprake van beeldspraak. Je ziet wel duidelijk dat Koch de volwassen personages onderling anders laat praten dan wanneer ze met een kind praten.

Thematiek

In het boek zijn, zoals eerder gezegd, duidelijk drie verhaallagen te herkennen. Je hebt de belangrijkste verhaallaag: de beschrijving van het diner. Daarnaast heb je de verhaallaag die beschrijft hoe Michel in de problemen kwam. Richting het einde van het lopen deze twee verhaallagen in elkaar over. De derde verhaallaag heeft minder samenhang met de andere twee en gaat over hoe Paul met zijn agressie omgaat.

De keuze van de titel is helder. Het diner is namelijk waar de belangrijkste verhaallaag over gaat. Er zijn een aantal best duidelijke motieven. Een goed voorbeeld hiervan is hoe Paul zich irriteert aan de pink van de gerant en hoe dichtbij deze bij hun eten komt. Daarnaast komen de woorden ‘Lieve mama’ en ‘Lieve papa’ van Michel een aantal keer terug. Dit boek heeft niet een heel helder motto.

Eindoordeel

Onderwerp

Het onderwerp van het boek vind ik wel interessant. Dit komt voornamelijk doordat het behoorlijk voor te stellen is en ik het idee heb dat dit een realistisch verhaal is. Ik had er niet echt veel van verwacht, omdat een diner natuurlijk in principe geen heel interessante gebeurtenis is, maar de wending die Koch eraan geeft hem wel interessant maakt. Hierdoor is het ook absoluut niet oppervlakkig, mede door de flashbacks die samen met het drama aan tafel het verhaal vormen. Koch geeft ook een visie over chique restaurants waar ze heel veel geld vragen voor extreem weinig eten en waar de bediening ook net iets té vriendelijk is. Ik heb de film ook gezien voordat ik dit boek ging lezen, maar vind het boek wel aanzienlijk leuker. Dit komt vooral door de manier van beschrijven waardoor je een eigen beeld creëert van bepaalde situaties.

Gebeurtenissen

De belangrijkste gebeurtenis in het boek is waar de jongens de vrouwelijke zwerver doden. Dit komt vooral doordat dit het moment is waarop het hele boek gevolg op is. Het diner vindt plaats doordat Serge en zijn vrouw met Paul en zijn vrouw willen praten over deze gebeurtenis en hun plan om ermee te dealen.

Personages

Ik vind Paul, de hoofdpersoon, geen held. Dit komt voornamelijk door zijn niet ethische manier van handelen. Hij handelt instinctief en agressief, zonder na te denken. Daarnaast, een echte held verbergt geen doodslag/dood door schuld en slaat geen mensen in elkaar. Wel is hij begrijpelijk. Dit komt doordat zijn eigenschappen duidelijk zijn uitgelegd. Paul is agressief, dit kwam door een ziekte. Daarnaast houdt hij ontzettend veel van zijn zoon en vrouw, wat betekent dat hij alles zou doen om hen te beschermen of voor hun op te komen. Ik laat me gelukkig niet beoordelen door de vele klootzakken in dit boek. De agressie van Paul, zijn vrouw, zijn zoon en neef, de achterbakse praktijken van Beau en Serge hebben mij dus gelukkig niet beïnvloed. Wel kan ik me goed verplaatsen in Babette, de vrouw van Serge. Zij is namelijk kalm, maar kan wel even in de paniek schieten, waar ik mezelf dan weer in herken. Ik vind dit ook belangrijk, omdat het verhaal dan ook interessanter blijft. Iedereen in het boek is zeer onvoorspelbaar, wat bij dit boek wel iets goeds is, omdat het boek zo interessanter is om te lezen en een bepaalde vorm van spanning toevoegt. Ik zou zelf alleen niet reageren op de manieren waarop zei reageren, behalve bij Babette misschien.

Opbouw

De opbouw van het verhaal is wel ingewikkeld, omdat in de eerste helft van het boek allemaal verschillende verhaallijnen worden verteld en ze redelijk laat pas allemaal logisch samenkomen. Dit maakt het lezen soms wel wat ‘zwaar’. Het boek begon me halverwege ook pas te boeien. Het verhaal is om dezelfde reden in het begin ook niet spannend; verhalen zonder samenhang en zonder enige spannende momenten zijn niet zo interessant. Normaal gesproken vind ik het leuk als er veel flashbacks in een verhaal zitten, maar ze moeten we logisch zijn en dat was hier niet het geval. Het gekozen perspectief is wel goed naar mijn mening. Dit vind ik vooral doordat het een soort extra spanning toevoegt aan het verhaal. Je hebt namelijk niet alle kennis. Ik ben niet zo’n fan van cliffhangers dus ik ben wel blij dat het einde van het boek duidelijk is. Het enige dat echt open blijft, is wat er nou precies met Beau is gebeurd, maar dit maakt mij niet zoveel uit: er is namelijk met hem afgerekend.

Taalgebruik

Het taalgebruik is, zeker gezien het boek pas in 2009 is geschreven, redelijk deftig geschreven. Een willekeurig voorbeeld: “De actrice nam mij eerst van top tot teen op alvorens het woord op mij te richten.” Dit is een zin die in de volksmond niet meer gebruikt zou worden, met name het woordje ‘alvorens’. Toch begrijp ik de taal wel, dus moeilijk zou ik het niet noemen. Ik vind het wel fijn dat er veel dialoog en weinig beschrijving van gesprekken is. Dat er beschrijving van ruimtes of personen is, vind ik wel sterk. Van beeldspraak is in dit boek eigenlijk geen sprake. De mooiste zin in het boek vind ik “’Lieve papa,’ zei hij.” Dit komt vooral doordat het een mooi moment in het boek is. Het beschrijft namelijk de liefde van Michel voor zijn vader, die dacht dat deze minder was. Daarnaast laat het zien dat het allemaal goed is gekomen.