1: Titelbeschrijving

Marga Minco, Het bittere kruid. Een kleine kroniek. Uitgeverij Bert Bakker. Amsterdam 1957 (47ste druk, 2007) ^zie bron helemaal onderaan

2: Relevante gegevens over de schrijver

De schrijver van ‘Het bittere kruid’ is Marga Minco. Dat is echter niet de echte naam van de schrijver, het is namelijk een pseudoniem voor Sara Menco. Sara Menco is opgegroeid in een orthodox joods gezin in Breda en is al 99 jaar oud. Na het schrijven van ‘Het bittere kruid’ heeft Minco nog 27 andere boeken geschreven in de periode tussen 1957 en 2015, maar het bittere kruid is de bekendste. De meeste werken van Minco gaan over de oorlog en over het gevoel alleen te staan in de wereld. De schrijfster wordt vooral bewonderd om haar sobere en zuivere taalgebruik. Ze wordt de schrijver genoemd van humoristische en absurdistische verhalen en suggestieve, sobere vertellingen. Marga Minco heeft voor haar gehele oeuvre in 2005 de Constantijn Huygensprijs en in 2019 de P.C. Hooftprijs ontvangen. ^zie bron helemaal onderaan

3: Beknopte samenvatting van de inhoud

De hoofdpersoon, van wie de naam niet wordt genoemd in het verhaal, is een meisje van ongeveer 14 jaar oud in het begin van de oorlog en groeit volgens het boek op in een joods gezin. Samen met de familie van de hoofdpersoon werden ze geëvacueerd uit hun stad Breda, omdat er daar Duitsers kwamen die de stad bezetten. Een tijd nadat ze weer terug in Breda waren, gingen ze met het hele gezin in Amersfoort wonen, bij de broer van de hoofdpersoon, genaamd Dave en zijn vrouw. Daar in Amersfoort werd Bettie, de oudere zus van de hoofdpersoon gearresteerd door de razzia en de ouders van de hoofdpersoon moesten gaan wonen in een getto in Amsterdam, waar meerdere Joden in de oorlog naartoe werden gestuurd. De hoofdpersoon ging naar haar ouders toe met de trein, wat helemaal niet mocht in die tijd voor Joden, dus de kans dat ze op werd gepakt was erg groot. De hoofdpersoon liet hiermee Dave en zijn vrouw Lotte achter, die niet geheel achter het idee van de hoofdpersoon stonden. Op een avond werden de ouders van de hoofdpersoon gearresteerd en daarna vluchtte de hoofdpersoon naar het huis van Dave en zijn vrouw Lotte. Ze wilden met zijn drieën naar een onderduikadres in Utrecht en zouden daar met de trein naartoe gaan, maar Lotte werd bij het kaartjesloket gearresteerd. Dave bleef bij zijn vrouw en de hoofdpersoon trok alleen verder. De hoofdpersoon dook toen onder bij verschillende adressen, waaronder op een boerderij. Het verhaal eindigt met dat de ik-persoon naar haar oom en tante gaat, in Zeist. Ze gaat daar met de tram naartoe en als de ik-persoon uit de tram stapt, staat haar oom al op de tramhalte te wachten. Kort nadat de hoofdpersoon bij haar oom en tante intrekt, sterft haar oom en wil de tante aan de hoofdpersoon een pak voor haar vader meegeven. De ik-persoon weet echter dat haar vader niet meer terugkomt.

4: Verhaalanalyse

4.1: Ruimte

• Het boek speelt zich op veel plaatsen af. Het begint in Breda, de geboortestad van de hoofdpersoon waar ze met haar zus, vader en moeder woont. Het verhaal vervolgt zich in Amersfoort, waar de broer van de hoofdpersoon woont. Nadat de hoofdpersoon per trein naar Amsterdam reist, speelt het verhaal zich af in de Amsterdamse getto waar de ouders van de hoofdpersoon wonen. In Utrecht worden Dave en zijn vrouw Lotte opgepakt. Het verhaal eindigt in Zeist bij het huis van uiteindelijk alleen nog de tante van de hoofdpersoon.
• Het verhaal begint in het jaar 1939 als de Duitsers Breda binnenvallen. Het verhaal speelt zich verder af in de tweede wereldoorlog en eindigt kort nadat de oorlog is afgelopen. In 1945, dus.

4.2: Personages

• De hoofdpersoon van het boek is, zoals eerdergenoemd, een meisje van ongeveer 14 jaar oud. Haar naam wordt niet genoemd in het verhaal. De schrijver maakt veel duidelijk over de hoofdpersonage, wat haar een rond karakter maakt. De hoofdpersoon lijkt een sterk karakter te hebben. Ze is ook niet snel bang, wat blijkt uit haar gedrag tijdens de razzia in de Lepelstraat. De hoofdpersoon heeft in het begin van de oorlog zwart haar, maar dat verft ze uiteindelijk om minder op te vallen tegenover de Duitsers. De vader van de hoofdpersoon is erg optimistisch, wat blijkt uit een uitspraak van de hoofdpersoon zelf. Zij zegt, dat hij zo onverwoestbaar optimistisch was, dat het aanstekelijk werkte. De moeder wordt in het boek afgebeeld als een zorgzame moeder en vrouw. De ouders van de hoofdpersoon hebben een minder grote rol in het verhaal, omdat zij al snel moeten verhuizen en daarna worden opgepakt. Net als de zus van de hoofdpersoon, genaamd Bettie, zijn zij dus vlakke personages. Bettie werd namelijk ook al vroeg in het verhaal opgepakt tijdens een razzia. Dave is de broer van de hoofdpersoon. Hij komt dapper op mij over, omdat hij geen angst toont. Hij lijkt. Ook trouw, als zijn vrouw Lotte namelijk wordt opgepakt in Utrecht, gaan hij met haar mee. Lotte, de vrouw van Dave, is een moederfiguur. Ze is erg zorgzaam en lijkt Dave en de hoofdpersoon veel te helpen met dingen.
• ^zie bron helemaal onderaan

4.3: Vertelwijze

• Het verhaal wordt verteld vanuit de ogen van de hoofdpersoon. Het verhaal heeft dus een ik-verteller. Bijzonder aan de ik-verteller vind ik dat haar naam niet wordt genoemd en ook over haar uiterlijk wordt niet veel gezegd.
• Het verhaal wordt verteld in grote gebeurtenissen. Tussen die gebeurtenissen vinden versnellingen en soms tijdsprongen plaats. De grote gebeurtenissen worden uitvoerig beschreven. Het verhaal wordt chronologisch verteld. Er komen namelijk geen flashbacks of flashforwards voor in het verhaal.
• Het boek bestaat uit 21 korte hoofdstukken en een epiloog, met een korte titel die betrekking heeft op het hoofdstuk. Wat mij opvalt is dat er geen proloog is, maar wel een epiloog. Ook zijn de hoofdstukken allemaal erg kort.