Titel:Fantoompijn
Schrijver:Arnon Grunberg
Uitgever:Nijgh & Van Ditmar
Jaar: 2000
Genre: filosofische roman
Samenvatting:
Het eerste gedeelte van het boek gaat over Harpo de zoon van Robert G. Mehlman.
Robert zelf is een schrijver. Hij komt uit Amsterdam maar woont in New York. Op een dag vindt hij een stukje karton voor zijn deur met een telefoonnummer erop. Dit blijkt van een vrouw te zijn die een pakje voor hem heeft. Robert gaat de vrouw ontmoeten in het Museum Of Natural History. Vanaf dat moment komt hij niet meer van de vrouw (Rebecca)af. Ze gaan samen naar Atlantic City om te gokken, terwijl Robert helemaal geen geld meer heeft alleen nog het krediet van een creditcard. Ondertussen zit zijn vrouw op een congres in Wenen. Na een poosje zijn ze zat van het gokken en besluiten ze weer verder te gaan. Robert zou een boek gaan schrijven een kookboek. Hij plaatst een advertentie in een krant en komt zo bij de oude joodse mevrouw Fisher terecht. Hij hoort haar uit over recepten van de pools-joodse keuken en troggelt haar ondertussen geld af. Zijn kookboek wordt een groot succes. Na een tijdje besluit hij dat hij genoeg heeft van Rebecca en gaat hij weer terug naar zijn vrouw.
Ondertussen wordt ook nog eerdere geschiedenis verteld van hoe zijn vrouw en hij bij elkaar zijn gekomen. Robert werkte in een avondwinkel waar zij vaak langs kwam. Op gegeven moment kwamen ze in gesprek en toen hij ophield met werken gingen ze samenwonen. Robert schreef toen een boek ‘268 op de wereldranglijst’ over zijn vader die ooit met tennissen die positie behaalde. Zijn vader bleef zijn hele leven geloven dat hij een belangrijk tennisser was. Dit boek ‘268 op de wereldranglijst’ werd aardig populair en daarmee verdiende Robert Mehlman dan ook veel geld. Na dit boek heeft hij eigenlijk geen goede bestellers meer geschreven maar hij bleef el doorleven alsof hij veel geld had.
Dan wordt het laatste gedeelte weer verteld door Harpo zijn zoon. Robert en zijn vrouw blijven nog 12 jaar bij elkaar en krijgen in die tijd ook een kind Harpo. Na twaalf jaar gaat Robert eindelijk bij zijn vrouw weg. Hij eindigt al zwaaiend met een mes op een strand in Spanje waar hij wordt neergeschoten door de politie.
Vertelperspectief:
Fantoompijn is opgebouwd uit drie delen, waarvan het eerste en derde begeleidende stukken zijn geschreven vanuit het perspectief van/door Harpo Saul Mehlman en deze stukken kennen een ik-perspectief. De stukken leiden de autobiografie van zijn vader in en sluiten deze af, het eigenlijke verhaal, geschreven in het ik-perspectief van Robbert G. Mehlman. Het perspectief speelt in Fantoompijn een belangrijke rol, omdat het gaat over een illusoire werkelijkheid die Robbert G. Mehlman heeft geschapen. Vanuit zijn eigen blikveld en uit dialogen en gedachten beleven we het verhaal van zowel Harpo Saul als Robbert G. Mehlman.
Tijd en volgorde:
Het verhaal is zogezegd opgebouwd uit drie delen en is een raamvertelling. In het eerste stuk, dat zich in de moderne tijd afspeelt, is Harpo aan het woord, zoon van schrijver Robbert G. Mehlman. In het tweede stuk is Robbert zelf aan het woord via zijn autobiografie. De autobiografie vertelt over het leven van Robbert en is op geen enkele duidelijke wijze geordend. Verschillende fragmenten wisselen elkaar in hoog tempo af en vormen samen het levensverhaal van Robbert. Aan het einde komt Harpo nog even aan het woord.
De verteltijd bedraagt 256 bladzijden.
Ruimte:
Het verhaal speelt zich op vele plaatsen af, vooral omdat schrijver Robbert G. Mehlman na de publicatie van zijn boek De Pools-joodse keuken in 69 recepten wereldberoemd geworden is en overal ter wereld gevraagd wordt voor lezingen. Hij heeft gewoond in New York en Amsterdam en reizen gemaakt naar o.a. Canada, Sicilië en Atlantic City. De plaatsen wisselen elkaar, net als de verschillende tijdslagen, erg snel af.
Personages:
De personages van Grunberg staan centraal in zijn werken, omdat zijn boeken het menselijk leven en leed als onderwerp hebben. In Fantoompijn staat Robbert G. Mehlman centraal, een mislukt schrijver die niet kan leven met de werkelijkheid. Daarom creëert hij een eigen schijnwerkelijkheid, waarin hij naar verloop van tijd zelf gaat geloven. Wat dat betreft is Grunberg te vergelijken met Hermans, die zijn personages ook in hun zelfgemaakte illusies laat geloven. Robbert G. Mehlman doet zich voor als succesvol auteur en hij smijt met geld om de schijn op te houden. De werkelijkheid doet er niet toe, meent hij, als je mar de schijn hoog kan houden. Robbert heeft een mislukt huwelijk en ook zijn verschillende buitenechtelijke relaties tonen aan dat hij niet om kan gaan met liefde en genegenheid. Omdat hij zich dit beseft werpt hij een schijnwerkelijkheid op, waarmee hij beter leven en die hij controleren kan. Desondanks gaat het bergafwaarts met Robbert, die steeds dieper in de (financiële) problemen en zijn eigen illusoire werkelijkheid verstrikt raakt. Deze cyclus lijkt doorbroken te worden door zijn mondiale succes met De Pools-joodse keuken in 69 recepten, waardoor hij veel geld en roem vergaart. Uiteindelijk blijft hij echter de mens in het isolement (net zoals bij Hermans) en zijn leven eindigt tragisch na neergeschoten te zijn door de politie op een Italiaans strand. Andere personages zijn Harpo, die zich nadrukkelijk afzet tegen zijn vaders handelen, zijn vrouw Prinses Sprookje, de ietwat saaie vrouw met wie hij een ongelukkig huwelijk kent, maar van wie hij geen afscheid kan nemen, Evelyn, zijn minnares die werkt in de lunchroom waar hij altijd ontbijt, en Rebecca, met wie hij lang een relatie heeft, maar uiteindelijk toch niet gelukkig kan worden. Alle personages zijn geschapen rond de hoofdpersoon, Robbert G. Mehlman, die onderwerp is van het verhaal.
Thema:
Het thema van Fantoompijn is de illusoire wereld die de mens voor zichzelf schept om niet te hoeven leven met de werkelijkheid. Hierin doet Grunberg denken aan Hermans en Houellebecq, al is hij minder pessimistisch. Deze illusoire wereld kan volgens Grunberg namelijk wel goed zijn, zolang de mens zich beseft dat hij leeft in een illusie.
Motief:
Het motief is het schrijver van Robbert G. Mehlman, een metafoor voor het scheppen van illusies. Door te schrijver maakt Robbert zijn eigen werkelijkheid en hij staat dan ook symbool voor de mens in het algemeen.
Visie:
Uit het verhaal spreekt duidelijk de visie van de schrijver, Arnon Grunberg. Zoals ik eerder al stelde, doet deze visie sterk denken aan de visies van Hermans en Houellebecq. Alle drie de schrijvers behandelen de mens in het isolement, de mens die de chaos probeert te ontvluchten. Alle drie ook zien zij geen verdere betekenis van het bestaan, dan het bestaan zelf. De chaos van de werkelijkheid, waar de mens voor terugdeinst, zien zij ook als oorzaak van het tijdelijk omarmen van de beschaving door de mens. De mens, zo stellen zij, kan niet leven met de werkelijkheid zoals die zich aan hem voordoet en schept daarom zelf een nieuwe werkelijkheid, waarmee hij beter kan leven. Deze nieuwe werkelijkheid is echter niet echt, niet werkelijk, en bestaat alleen in gedachten.
Een groot verschil met de andere twee is het waardeoordeel dat Grunberg aan deze illusoire werkelijkheid hecht. Waar de andere twee deze illusoire werkelijkheid afdoen als slecht en illusoir, meent Grunberg dat deze illusoire werkelijkheid niet schadelijk hoeft te zijn, in tegendeel, een dergelijk wereldbeeld kan de mens enorm helpen, zolang hij maar inziet dat het een illusie is, een door hemzelf geschapen werkelijkheid.
Grunberg vertegenwoordigt een vrolijk, positief nihilisme: de mens schept zijn eigen, illusoire werkelijkheid en dat is misschien maar goed ook.
Mening:
Na Figuranten, De asielzoeker en een paar andere werken van Grunberg, ben ik inmiddels redelijk bekend met zijn schrijfstijl. Grunberg schrijft humoristisch, absurdistisch en surreëel, doordat de meest absurde zaken beschreven worden alsof het de normaalste zaak van de wereld zou zijn. Dit maakt zijn boeken, samen met het razende tempo waarin de verschillende scènes elkaar opvolgen, prettig om te lezen. Nooit worden zijn boeken langdradig, altijd volgen de scènes elkaar in hoog tempo op, dialogen worden snel opgevolgd door gedachtes, die op hun beurt weer onderbroken worden door absurdistische vraaggesprekken. Grunberg boeit, hij houd je in de ban van het verhaal en tegelijk word je doordrongen van de tragiek.
Want hoewel je kan lachen om de rare gedachtekronkels van de personages, tegelijk wordt er een tragisch verhaal verteld van een eenzame man, die geen kant meer uit kan. Langzaam wordt hij opgeslokt door zijn eigen illusies en zijn zo zorgvuldig vormgegeven wereld klapt als een val in elkaar. Deze sterke boodschap wordt de lezer echter niet opgedrongen, maar besluipt je langzaam en voorzichtig en tegen het eind van het boek ben je niet meer in de ban van de absurde gesprekken, maar van het tragische verhaal. Grunberg heeft ook met Fantoompijn weer een boek geschreven dat enerzijds boeit door de (soms zwartgallig) humoristische schrijfstijl, en anderzijds door de tragische boodschap van de mens in het isolement. Het blijft echter een boodschap waar je om kan lachen, een vrolijk nihilistische boodschap waarvan je langzaam wordt doordrongen.
Schrijver:Arnon Grunberg
Uitgever:Nijgh & Van Ditmar
Jaar: 2000
Genre: filosofische roman
Samenvatting:
Het eerste gedeelte van het boek gaat over Harpo de zoon van Robert G. Mehlman.
Robert zelf is een schrijver. Hij komt uit Amsterdam maar woont in New York. Op een dag vindt hij een stukje karton voor zijn deur met een telefoonnummer erop. Dit blijkt van een vrouw te zijn die een pakje voor hem heeft. Robert gaat de vrouw ontmoeten in het Museum Of Natural History. Vanaf dat moment komt hij niet meer van de vrouw (Rebecca)af. Ze gaan samen naar Atlantic City om te gokken, terwijl Robert helemaal geen geld meer heeft alleen nog het krediet van een creditcard. Ondertussen zit zijn vrouw op een congres in Wenen. Na een poosje zijn ze zat van het gokken en besluiten ze weer verder te gaan. Robert zou een boek gaan schrijven een kookboek. Hij plaatst een advertentie in een krant en komt zo bij de oude joodse mevrouw Fisher terecht. Hij hoort haar uit over recepten van de pools-joodse keuken en troggelt haar ondertussen geld af. Zijn kookboek wordt een groot succes. Na een tijdje besluit hij dat hij genoeg heeft van Rebecca en gaat hij weer terug naar zijn vrouw.
Ondertussen wordt ook nog eerdere geschiedenis verteld van hoe zijn vrouw en hij bij elkaar zijn gekomen. Robert werkte in een avondwinkel waar zij vaak langs kwam. Op gegeven moment kwamen ze in gesprek en toen hij ophield met werken gingen ze samenwonen. Robert schreef toen een boek ‘268 op de wereldranglijst’ over zijn vader die ooit met tennissen die positie behaalde. Zijn vader bleef zijn hele leven geloven dat hij een belangrijk tennisser was. Dit boek ‘268 op de wereldranglijst’ werd aardig populair en daarmee verdiende Robert Mehlman dan ook veel geld. Na dit boek heeft hij eigenlijk geen goede bestellers meer geschreven maar hij bleef el doorleven alsof hij veel geld had.
Vertelperspectief:
Fantoompijn is opgebouwd uit drie delen, waarvan het eerste en derde begeleidende stukken zijn geschreven vanuit het perspectief van/door Harpo Saul Mehlman en deze stukken kennen een ik-perspectief. De stukken leiden de autobiografie van zijn vader in en sluiten deze af, het eigenlijke verhaal, geschreven in het ik-perspectief van Robbert G. Mehlman. Het perspectief speelt in Fantoompijn een belangrijke rol, omdat het gaat over een illusoire werkelijkheid die Robbert G. Mehlman heeft geschapen. Vanuit zijn eigen blikveld en uit dialogen en gedachten beleven we het verhaal van zowel Harpo Saul als Robbert G. Mehlman.
Tijd en volgorde:
Het verhaal is zogezegd opgebouwd uit drie delen en is een raamvertelling. In het eerste stuk, dat zich in de moderne tijd afspeelt, is Harpo aan het woord, zoon van schrijver Robbert G. Mehlman. In het tweede stuk is Robbert zelf aan het woord via zijn autobiografie. De autobiografie vertelt over het leven van Robbert en is op geen enkele duidelijke wijze geordend. Verschillende fragmenten wisselen elkaar in hoog tempo af en vormen samen het levensverhaal van Robbert. Aan het einde komt Harpo nog even aan het woord.
De verteltijd bedraagt 256 bladzijden.
Ruimte:
Het verhaal speelt zich op vele plaatsen af, vooral omdat schrijver Robbert G. Mehlman na de publicatie van zijn boek De Pools-joodse keuken in 69 recepten wereldberoemd geworden is en overal ter wereld gevraagd wordt voor lezingen. Hij heeft gewoond in New York en Amsterdam en reizen gemaakt naar o.a. Canada, Sicilië en Atlantic City. De plaatsen wisselen elkaar, net als de verschillende tijdslagen, erg snel af.
Personages:
De personages van Grunberg staan centraal in zijn werken, omdat zijn boeken het menselijk leven en leed als onderwerp hebben. In Fantoompijn staat Robbert G. Mehlman centraal, een mislukt schrijver die niet kan leven met de werkelijkheid. Daarom creëert hij een eigen schijnwerkelijkheid, waarin hij naar verloop van tijd zelf gaat geloven. Wat dat betreft is Grunberg te vergelijken met Hermans, die zijn personages ook in hun zelfgemaakte illusies laat geloven. Robbert G. Mehlman doet zich voor als succesvol auteur en hij smijt met geld om de schijn op te houden. De werkelijkheid doet er niet toe, meent hij, als je mar de schijn hoog kan houden. Robbert heeft een mislukt huwelijk en ook zijn verschillende buitenechtelijke relaties tonen aan dat hij niet om kan gaan met liefde en genegenheid. Omdat hij zich dit beseft werpt hij een schijnwerkelijkheid op, waarmee hij beter leven en die hij controleren kan. Desondanks gaat het bergafwaarts met Robbert, die steeds dieper in de (financiële) problemen en zijn eigen illusoire werkelijkheid verstrikt raakt. Deze cyclus lijkt doorbroken te worden door zijn mondiale succes met De Pools-joodse keuken in 69 recepten, waardoor hij veel geld en roem vergaart. Uiteindelijk blijft hij echter de mens in het isolement (net zoals bij Hermans) en zijn leven eindigt tragisch na neergeschoten te zijn door de politie op een Italiaans strand. Andere personages zijn Harpo, die zich nadrukkelijk afzet tegen zijn vaders handelen, zijn vrouw Prinses Sprookje, de ietwat saaie vrouw met wie hij een ongelukkig huwelijk kent, maar van wie hij geen afscheid kan nemen, Evelyn, zijn minnares die werkt in de lunchroom waar hij altijd ontbijt, en Rebecca, met wie hij lang een relatie heeft, maar uiteindelijk toch niet gelukkig kan worden. Alle personages zijn geschapen rond de hoofdpersoon, Robbert G. Mehlman, die onderwerp is van het verhaal.
Het thema van Fantoompijn is de illusoire wereld die de mens voor zichzelf schept om niet te hoeven leven met de werkelijkheid. Hierin doet Grunberg denken aan Hermans en Houellebecq, al is hij minder pessimistisch. Deze illusoire wereld kan volgens Grunberg namelijk wel goed zijn, zolang de mens zich beseft dat hij leeft in een illusie.
Motief:
Het motief is het schrijver van Robbert G. Mehlman, een metafoor voor het scheppen van illusies. Door te schrijver maakt Robbert zijn eigen werkelijkheid en hij staat dan ook symbool voor de mens in het algemeen.
Visie:
Uit het verhaal spreekt duidelijk de visie van de schrijver, Arnon Grunberg. Zoals ik eerder al stelde, doet deze visie sterk denken aan de visies van Hermans en Houellebecq. Alle drie de schrijvers behandelen de mens in het isolement, de mens die de chaos probeert te ontvluchten. Alle drie ook zien zij geen verdere betekenis van het bestaan, dan het bestaan zelf. De chaos van de werkelijkheid, waar de mens voor terugdeinst, zien zij ook als oorzaak van het tijdelijk omarmen van de beschaving door de mens. De mens, zo stellen zij, kan niet leven met de werkelijkheid zoals die zich aan hem voordoet en schept daarom zelf een nieuwe werkelijkheid, waarmee hij beter kan leven. Deze nieuwe werkelijkheid is echter niet echt, niet werkelijk, en bestaat alleen in gedachten.
Een groot verschil met de andere twee is het waardeoordeel dat Grunberg aan deze illusoire werkelijkheid hecht. Waar de andere twee deze illusoire werkelijkheid afdoen als slecht en illusoir, meent Grunberg dat deze illusoire werkelijkheid niet schadelijk hoeft te zijn, in tegendeel, een dergelijk wereldbeeld kan de mens enorm helpen, zolang hij maar inziet dat het een illusie is, een door hemzelf geschapen werkelijkheid.
Grunberg vertegenwoordigt een vrolijk, positief nihilisme: de mens schept zijn eigen, illusoire werkelijkheid en dat is misschien maar goed ook.
Mening:
Na Figuranten, De asielzoeker en een paar andere werken van Grunberg, ben ik inmiddels redelijk bekend met zijn schrijfstijl. Grunberg schrijft humoristisch, absurdistisch en surreëel, doordat de meest absurde zaken beschreven worden alsof het de normaalste zaak van de wereld zou zijn. Dit maakt zijn boeken, samen met het razende tempo waarin de verschillende scènes elkaar opvolgen, prettig om te lezen. Nooit worden zijn boeken langdradig, altijd volgen de scènes elkaar in hoog tempo op, dialogen worden snel opgevolgd door gedachtes, die op hun beurt weer onderbroken worden door absurdistische vraaggesprekken. Grunberg boeit, hij houd je in de ban van het verhaal en tegelijk word je doordrongen van de tragiek.
Want hoewel je kan lachen om de rare gedachtekronkels van de personages, tegelijk wordt er een tragisch verhaal verteld van een eenzame man, die geen kant meer uit kan. Langzaam wordt hij opgeslokt door zijn eigen illusies en zijn zo zorgvuldig vormgegeven wereld klapt als een val in elkaar. Deze sterke boodschap wordt de lezer echter niet opgedrongen, maar besluipt je langzaam en voorzichtig en tegen het eind van het boek ben je niet meer in de ban van de absurde gesprekken, maar van het tragische verhaal. Grunberg heeft ook met Fantoompijn weer een boek geschreven dat enerzijds boeit door de (soms zwartgallig) humoristische schrijfstijl, en anderzijds door de tragische boodschap van de mens in het isolement. Het blijft echter een boodschap waar je om kan lachen, een vrolijk nihilistische boodschap waarvan je langzaam wordt doordrongen.
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden