Esmoreit door Onbekend

Primaire gegevens: De titel van het boek is Esmoreit en de auteur is onbekend. De oorspronkelijke tekst is waarschijnlijk geschreven in de 14e eeuw. Het boek heeft 55 bladzijden en ik heb het in 30 minuten uitgelezen. Verantwoording van de keuze: Ik heb dit boek gekozen omdat ik de titel intrigerend vond. Ik wilde graag weten wie of wat Esmoreit was. Ook was ik benieuwd naar de vraag wat een abel spel is en hoe zoiets geschreven is. Wat ook aan mijn keuze heeft bijgedragen, is het feit dat in dit boek de vertaling van het Middelnederlands erbij staat, zodat je het verhaal beter kan begrijpen dan wanneer er alleen een paar woorden vertaald zijn. Verwachtingen vooraf: Aan de kaft kan je niet zien waar het over gaat; er staat namelijk geen plaatje of iets dergelijks op. Door de titel weet je alleen dat het boek over een zekere Esmoreit zal gaan. Uit de eerste bladzijde blijkt dat Esmoreit de zoon van koning van Sicilië is. Zijn neef Robbrecht zal hem pijn doen en veel leed veroorzaken. Zijn moeder komt door zijn neef in de gevangenis, omdat hij jaloers is op Esmoreit. Het verhaal begint in Sicilië en Robbrecht is als eerste aan het woord. Het verhaal lijkt me wel spannend. Je weet al dat Robbrecht iets gaat doen met Esmoreit, maar je weet nog niet wat. Ook zorgt hij ervoor dat zijn tante in de gevangenis komt, maar ook daar weet je het fijne niet van. Ik ben benieuwd wat er allemaal gaat gebeuren.
Eerste reactie achteraf: Ik vond het boek wel voorspelbaar, omdat je, zodra dat Esmoreit weggaat uit Damascus, denkt dat hij Robbrecht zal vermoorden, wat inderdaad ook gebeurt. Ook weet je al dat Damiët Esmoreit wel leuk zal gaan vinden, wat ook gebeurt. Het boek was ook interessant om te lezen. Zo leer je iets meer over de Middeleeuwen en ook hoe de mensen tegen het Midden-Oosten aankeken. Er wordt niet zoveel verteld over de omgeving en dergelijke, maar je krijgt toch een idee van hoe het er toen in het Midden-Oosten aan toen ging. Naar mijn mening was het boek ook een beetje raar, want er stonden dingen in die volgens mij niet helemaal konden. Op een gegeven moment praat Robbert tegen zichzelf, maar Platus die net uit Damascus wegging, kan wel horen wat hij zegt. Ook later in het verhaal komt het nog een keer voor dat iemand die net in Damascus zat, ineens iets in Sicilië kan horen. De tijd in het verhaal is niet zo nauw, dus soms was ik verbaasd, omdat iemand net nog heel ergens anders was en dan plotseling in Sicilië was. Ik had net het idee of ik een stuk uit het verhaal gemist had, terwijl dat niet zo was. De auteur en zijn wereldbeeld: De auteur van het boek is niet bekend, dus er valt ook weinig te vertellen over zijn wereldbeeld. Korte samenvatting van de inhoud De hoofdpersoon: Esmoreit is de hoofdpersoon. Hij is de zoon van de koning van Sicilië. Zijn tegenspelers zijn: de koning en koningin van Sicilië, zijn neef Robbrecht, de koning van Damascus, Damiët, de dochter van de koning van Damascus en meester Platus, adviseur van de Damascener koning. Opsomming van de gebeurtenissen: Na zijn geboorte wordt Esmoreit door zijn neef verkocht aan Platus. Robbrecht is namelijk jaloers op hem, want hij zal de koning niet meer opvolgen. Platus koopt de baby om hem heiden te maken en op te voeden aan het hof van de koning van Damascus. Esmoreit wordt opgevoed door Damiët, de dochter van de koning. In Sicilië steekt Robbrecht de koning op tegen zijn vrouw. Hij vertelt hem dat zijn vrouw het kind vermoord heeft. De koning gelooft Robbrecht en sluit zijn vrouw op in de gevangenis. 18 Jaar later komt Esmoreit erachter dat de koning van Damascus niet zijn echte vader is. Damiët kan hem echter niet vertellen waar hij dan wel vandaan komt. Daarom gaat de jongeman op zoek naar zijn echte ouders. Hij komt in Sicilië terecht en zijn moeder hoort hem klagen. Ze vraagt hem wat er is en als ze dan de doek ziet die Esmoreit heeft meegenomen, weet ze dat het haar zoon is. Daarna gaat hij naar zijn vader en vraagt hem om zijn moeder te bevrijden. De koning doet dat en daarna laat hij Esmoreit het christelijke geloof trouw beloven. Damiët heeft niets meer van Esmoreit gehoord en verkeerd in onzekerheid. Ze besluit om hem te gaan zoeken en krijgt hierbij hulp van Platus. Ze gaan naar Sicilië en vinden hem daar. Damiët wordt door Robbrecht in het Siciliaanse gezin opgenomen, maar dan vertelt Platus hoe hij Esmoreit van Robbrecht heeft gekocht. Esmoreit wordt daar heel boos over en laat zijn neef ophangen. Het verhaal eindigt met goede raad van Esmoreit: wees altijd deugdzaam, zodat je in de hemel terechtkomt. Opvallende passages: Bladzijde 18, versregel 194 tot 209: Platus zegt tegen Robbrecht: Vrinet, es hi van dier paertien, Soe es die jonghelinc mijn gerief. Ic salne copen, eest u lief. Nu sprect op, hoe gheefdine mi? R: Vrient, dies moghdi wesen vri

Om .M. lb. Van goude ghetelt. P: Houdt, vrient, daer es gelt
Ende gheeft mi den jonghelinc. Maer berecht mi ene dinc, Hoe es sijn name? Doet mi bekant. R: Esmoreyt het die jonghe wigant, Alsoe es die name sijn. P: Soe sal hi ewelijc payijn
Bliven, dies moghdi wesen vroet. Mamet die mi bewaren moet, Ende ic vare wech met minen gast. Vriend, als dat zijn afkomst is, Wil ik de jongen graag hebben. Als u ermee instemt , zal ik hem kopen. Toe, zeg op, voor hoeveel geeft u hem aan mij? R: Vriend, u kunt over hem beschikken
Voor duizend pond, te betalen in goud. P: Pak aan, hier is geld. Geef mij de jongen. Maar zeg me één ding: Hoe heet hij? Vertel het me. R: De jonge held heet Esmoreit. Dat is zijn naam. P: U kunt er zeker van zijn
Dat hij voor altijd heiden zal zijn. Moge Mohammed mij beschermen, Ik vertrek met het ventje. Dit stuk is volgens mij het belangrijkste gedeelte uit het boek, want hier wordt de toekomst van Esmoreit bepaald. Hij wordt door Platus gekocht en die neemt hem mee naar het hof in Damascus. Hij zal daar opgroeien en niet in Sicilië. Als Platus hem niet gekocht had, zou hij of in Sicilië opgegroeid zijn of Robbrecht zou hem vermoord hebben. Daarom is dit stuk erg belangrijk voor het verhaal. Dit is de basis voor de rest van het verhaal. Op bladzijde 25 tot en met 27 zet Robbrecht zijn tante in kwaad daglicht, door aan zijn oom, de koning, te vertellen dat zij hun kind vermoord heeft. De koning gelooft dat en gooit even later zijn vrouw in de gevangenis. Ik vind dit een opmerkelijke gebeurtenis, want de koning vraagt niet eens aan zijn vrouw of zij het gedaan heeft. Hij is er zeker van dat zij het gedaan heeft, alleen maar omdat Robbrecht hem dat zegt. Ik vind het opmerkelijk, omdat het nu niet meer voorkomt, in ieder geval niet in Nederland. Er komt altijd eerst een proces voordat iemand daadwerkelijk in de gevangenis terechtkomt. Wat ook anders is, is het feit dat de koning de straf bepaald. Tegenwoordig doen onafhankelijke rechters dat, die onbevooroordeeld naar de misdaad kunnen kijken. In het boek was de koning nauw betrokken bij de misdaad, dus hij was ook niet onbevooroordeeld. In de Middeleeuwen was de rechtspraak dus blijkbaar anders dan deze nu is. Perspectief: Het verhaal wordt verteld door een auctoriële verteller. Het verhaal wordt achteraf verteld. De verteller vertelt aan het begin al dat Esmoreit veel leed zal lijden en dat zijn moeder in de gevangenis terecht zal komen. Het verhaal wordt door één persoon verteld. Hij neemt zelf niet deel aan de gebeurtenissen en hij is alwetend. Hij verdraait geen feiten en volgens mij interpreteert hij gebeurtenissen niet verkeerd. Ik denk dat de verteller betrouwbaar is. Personen: Over de naamgeving van de personen kan ik weinig zeggen. Misschien zijn de namen gekozen om een bepaalde reden, maar ik kan niet achterhalen welke reden dat zou kunnen zijn. Het zou kunnen zijn dat de Damiët gekozen is omdat het meisje in Damascus woont, maar dat hoeft niet zo te zijn. Er wordt weinig gezegd over het uiterlijk van de personen. Er worden wel wat algemene dingen gezegd, maar er wordt niet uitvoerig of in details verteld hoe de personen eruit zien. Wat wel opvallend is, is dat van bijna alle personen gezegd wordt dat ze er mooi en fier uitzien. Waarschijnlijk heeft het ermee te maken dat ze allemaal hoge personen zijn met veel macht en geld, waardoor ze zich beter konden kleden. Van Esmoreit wordt in het begin gezegd dat hij een mooi kind is. Op bladzijde 16 staat: “Het dunct mi sijn soe scone kint.” Ook Damiët zegt dat Esmoreit erg mooi is. Op bladzijde 22 zegt ze over de baby: “Vader here, bi tervogant, Noit en sach ic scoender kint. Heeften ons mamet ghesent? (..) Du best die scoenste criatuere
die ic met oghen nie gesach.” Later zegt zijn neef Robbrecht dat hij een fiere held geworden is. Op bladzijde 42 staat: “Ghi selt ane sien den jonghen degen, Esmoreit den jonghelinc. Mijn herte van binnen vroude ontfinc, Doen ic ane sach den scoenen wigant.” Tussen de regels door valt wel wat te lezen over het karakters van de hoofdpersoon. Esmoreit is vastbesloten om zijn ouders terug te vinden en degene die hem veel leed veroorzaakt te straffen en daar heeft hij alles voor over. Als hij op bladzijde 32 te horen krijgt dat hij vondeling is, zegt hij: “Nu en willic nemmemeer den enen nacht

Den anderen verbeiden, ic en hebbe vernomen
Van wat gheslachte dat ic ben comen, Ende wie dat mijn vader si.” Damiët probeert hem nog over te halen om te blijven, maar Esmoreit wil meteen zijn vader gaan zoeken. Hij blijft niet en gaat ook niet langs de koning voordat hij vertrekt. Hij zegt dat op bladzijde 34, met de volgende woorden: “O roede mont, ic hebbe ghenoech
Hier ghelet, ic wille gaen varen. (..) O edel wijf, nu willic voert. Mamet beware u reine lijf! Nu biddic u, wel edel wijf, Groet mi den coninc, minen here, Want ic en sal keren nemmermere, Ic en hebbe vonden mijn gheslacht, Ende oec den ghenen die mi bracht
Daer ic te vondelinghe was gheleit.” Als Esmoreit eenmaal weet dat hij vondeling is, krijgt hij een gewetensconflict. Hij denkt dat hij een arme man is en vindt dat hij Damiët niet langer aan kan spreken met “mijn zuster”. Hij is ook erg ongelukkig omdat hij niet meer weet waar hij vandaan komt. Hij wil ook niet met Damiët trouwen en schaamt zich ervoor dat hij maar een vondeling is. Esmoreit zegt op bladzijde 30 tegen Damiët dat hij erg ongelukkig is door het nieuws: “Ay, mi es nu alsoe wee te moede! Bi minen gode tervogan, Ic ben wel die druefste man
Die nie ter werelt lijf ontfinc. Ay mi, benic dan een vondelinc? Op erde nie droever man en waert.” Op diezelfde bladzijde zegt hij ook dat hij Damiët nu niet langer meer aan kan spreken met “mijn zuster”: “Ic plach te segghen “suster mijn”, Maer dat moetic nu verkeren. Enen anderen sanc moetic nu leren, Edel wijf, ende spreken u an
Ghelijc enen vremden man.” Als Damiët hem dan vraagt om met haar te trouwen, schaamt hij zich nog erger en zegt dat zoiets absoluut niet mogelijk is. Dat staat zo op bladzijde 32 geschreven: “ O edel vrouwe, die onnere
Ende sal u nemmermeer ghescien. Dien lachter moet verre van u vlien, Dat ghi sout nemen enen vondelinc. U vader es een hoghe coninc, Ende daer toe sidi soe scoene. Ghi mocht met rechten draghen croene
Voer elken man die nu leeft. Mijn herte van groten scaemde beeft
Dat ic al dus hebbe ghevaren.” Esmoreit krijgt ook een conflict met zijn neef Robbrecht. Als hij er achter komt dat Robbrecht hem verkocht heeft en er ook nog voor gezorgd heeft dat zijn moeder in de gevangenis terechtkwam, wordt hij erg boos op zijn neef. Hij zegt op bladzijde 52 het volgende: “Swijt, pute soene, het es noch quader
Die ondaet die ghi hebdt gewracht. Hoe quam dat nie in u ghedacht

Te vercopen uwes selfs geboren bloet, Ende maket minen vader vroet
Dat mijn moeder hadde ghedaen?” Op de volgende bladzijde zegt hij ook nog, voordat zijn neef opgehangen wordt: “Ay mi, robberecht, fel keitijf! Met rechten ic u wel haten mach. Ghi selt nu hebben uwen doems dach, Al die werelt en holpe u niet.” Esmoreit maakt verschillende ontwikkelingen door. Ten eerste wordt hij van een baby een volwassen man; hij verandert van nationaliteit en hij verandert van geloof. In Damascus is hij “heiden” en als hij terug bij zijn ouders is, wordt hij christen. Zijn gevoel ten opzichte van Damiët verandert ook. Eerst ziet hij haar als zijn zuster en als hij terug in Sicilië is, zegt hij dat hij van haar houdt; vooral omdat zij zoveel om hem geeft. Tijd: Het verhaal speelt zich af in de Middeleeuwen. Het verhaal speelt zich in chronologische volgorde af en er zitten geen flashbacks in. Er zitten wel tijdsprongen in het verhaal. Het verhaal begint als Esmoreit net geboren is en het verhaal gaat verder als hij achttien is. Je komt verder niets te weten over hetgeen er is gebeurd in de tussenliggende jaren. Ook tussendoor komen kleine tijdsprongen voor. Bijvoorbeeld als Platus naar Sicilië gaat om Esmoreit te kopen. Je leest dat hij weggaat uit Damascus en aankomt bij Robbrecht, maar je leest niet over de reis en hoe die verlopen is. De personen reizen nog een paar keer heen en weer, maar ook over die reizen lees je niets. De tijd wordt niet functioneel of symbolisch gebruikt. De schrijver vertelt namelijk niet hoeveel tijd iets in beslag neemt. Ook vertelt hij niet of het dag of nacht is en ook het tijdstip wordt niet nader genoemd. Ruimte: Het verhaal speelt zich gedeeltelijk in Sicilië af en dan met name aan het hof, maar ook een stuk speelt zich af bij de gevangenis. Het andere deel van het verhaal speelt zich af rond het hof in Damascus. Er wordt niet veel over de ruimte verteld. Er wordt alleen gezegd of ze in Sicilië zijn of in Damascus, maar de omgeving wordt niet beschreven. Er is dus geen sprake van een functionele ruimte. Motieven: In het boek komen een aantal motieven voor. In het boek zelf worden de volgende vier genoemd: * De onschuldig veroordeelde koningin die in een berustend vertrouwen op God haar lijden ondergaat. De koningin zegt als ze opgesloten wordt: “ Moge God, die zich liet kruisigen mij verlossen en mijn onschuld aantonen.” Even later zegt ze ook nog: “Ach God, U bent de bron van alle rechtvaardigheid en alle waarheid.” Ze vertrouwt er dus op dat God haar zal helpen. * De jongeman die op zoek gaat naar zijn afkomst, de vaderzoeker. Zodra hij weet dat hij vondeling is, wil hij meteen op zoek gaan naar zijn ouders en hij laat alles daarvoor in de steek. * De liefde tussen twee koningskinderen van respectievelijk christelijke en heidense afkomst. Esmoreit, die christelijk wordt, en Damiët, de heiden, gaan met elkaar trouwen. Dit motief vind ik niet zo goed, want het komt eigenlijk niet zo terug in het boek. Alleen aan het einde zegt Esmoreit dat hij met Damiët wil trouwen, omdat zij zoveel om hem geeft. Hij zegt zelf niets over liefde en het komt ook niet duidelijk in het boek terug dat ze zo verliefd op elkaar zijn. * De profetie van naderend onheil, dikwijls verbonden met kindermoord. In het begin zegt Platus tegen de koning van Damascus dat er onheil zal komen en dat Damiët christelijk zal worden. Ze kunnen dat voorkomen door de jongen die ’s nachts geboren is aan het hof op te voeden. Later wordt echter nergens meer gesproken over naderend onheil. De kindermoord komt wel een beetje in het verhaal voor, als Robbrecht Esmoreit wil gaan vermoorden, maar hij doet het niet echt. Dit vind ik ook geen goed motief. Zelf heb ik het volgende motief gevonden: * De dood. In het begin zegt Platus dat de koning van Damascus gedood zal worden door een zwaard; Robbrecht dreigt Esmoreit te gaan vermoorden; de koning zegt tegen zijn vrouw als hij haar in de kerker wil laten gooien: “Daarvoor zult u boeten met uw leven.” Aan het einde van het boek wordt Robbrecht opgehangen. Er gaat dus slechts één persoon dood, maar er wordt wel vaker gezinspeeld op de dood. Grondmotief of thema: Het thema van het boek is hetzelfde als de moraal. Esmoreit zegt zelf welke dat is: “Quade werken comen te quaden loene, Maer reine herten spannen croene.” “Kwaad wordt met kwaad vergolden, maar zuivere harten vol deugd en trouw staan het hoogst in aanzien.” Men moet zich toeleggen op deugdzaamheid, zodat men uiteindelijk in de hemel komt.
Spanning: De verteller houdt geen cruciale informatie achter, maar vertelt dat allemaal. Er is ook niet echt afwisseling tussen het tempo van de scènes. Alleen in het begin van het verhaal wordt er vooruit gewezen. Dat maakt het wel een beetje spannend. Je weet dan al dat er iets gaat gebeuren, maar je weet nog niet wat. Je belangstelling wordt alvast gewekt. Er wordt niet veel over de ruimte verteld, dus daarmee wordt geen spanning opgebouwd. Titelverklaring: Het boek is genoemd naar de hoofdrolspeler Esmoreit. Volgens mij heeft de titel geen diepere betekenis. Er is geen ondertitel en ook geen motto bij het boek. Structuur: a. Het verhaal begin ab ovo. Je komt niet midden in het verhaal terecht, maar het begint bij de geboorte van Esmoreit. Het eind van het verhaal is gesloten. De gemene schurk is dood en ze leefden nog lang en gelukkig, zou je haast kunnen zeggen. b. In het begin is er een vooruitverwijzing. De verteller vertelt dan dat Esmoreit veel leed zal lijden en dat zijn moeder gevangen zal worden. Even later verwijst Platus ook naar de toekomst. Hij voorspelt dat iemand de koning van Damascus zal vermoorden en zijn dochter christelijk zal maken. Daarom moet de jongen aan het hof in Damascus opgevoed worden. Deze vooruitwijzing klopt niet helemaal, want de koning wordt niet vermoord. Toch is deze vooruitblik wel belangrijk, want anders was Esmoreit niet in Damascus opgevoed en had hij Damiët niet leren kennen. Er zijn geen terugverwijzingen te vinden in de tekst. c. Er zit een soort spiegeling in het verhaal. In het begin van het verhaal wil Robbrecht zijn neef vermoorden, maar besluit op het laatste moment om dat niet te doen en hem aan Platus te verkopen. Aan het einde van het verhaal zijn die drie weer bij elkaar, maar dan wil Esmoreit Robbrecht vermoorden. Hij verandert niet van gedachten, maar voert zijn plan wel uit. d. Hetgeen wat ik bij de spiegeling heb geschreven is ook een soort tegenstelling. Robbrecht voert zijn moordplan niet uit, maar Esmoreit wel. Genre: Het boek Esmoreit is een abel spel en wordt gerekend tot de wereldlijke dramatiek. Relatie tussen tekst en auteur De Esmoreit is een van de abele spelen. Samen met nog drie andere abele spelen is dit boek een hoogtepunt van de, uit deze periode, overgeleverde wereldlijke toneelkunst. Er zijn geen andere wereldlijke toneelspelen van voor 1400 bekend; noch uit Nederland, noch uit andere West-Europese landen. Het zou kunnen zijn dat het wereldlijke toneel ontstaan is uit het godsdienstige toneel, maar het is ook mogelijk dat het al vroeg in de Middeleeuwen een eigen leven leidde. Men neemt aan dat het godsdienstige en wereldlijke toneel elkaar wel beïnvloed hebben. Men weet niet waar de naam ‘abele’ spelen vandaan komt. Ook de betekenis van het woord ‘abel’ is onzeker. Het zou kunnen afstammen van het Latijnse woord ‘habilis’ dat ‘passend’, ‘deugdelijk’ en ‘geschikt’ betekent. Andere suggesties zijn onder andere ‘kunstig’ ‘verheven’ ‘ernstig’ en ‘mooi’. Men veronderstelt dat dit abele spel in de 14e eeuw is geschreven, ervan uitgaande dat abele spelen gebaseerd zijn op 13e eeuwse hoofse ridderromans. Daar is echter geen duidelijk bewijs van. Er is niet bekend wie de schrijver van de Esmoreit is. Verondersteld wordt dat het een Brabantse of Vlaamse schrijver was. Waar men wel vrij zeker van is, is dat ook de Gloriant door deze schrijver geschreven is, op grond van onderlinge overeenkomsten. Het zou zelfs zo kunnen zijn dat alle abele spelen door één schrijver zijn geschreven. De Esmoreit is overgeleverd in het Hulthemse handschrift. Dit is genoemd naar de Gentse bibliofiel Karel van Hulthem, die leefde van 1762 tot 1832. Hij heeft de verzameling van 209 stukken uit de 12e, 13e en 14e eeuw gekocht op een veiling. In 1838 kwam zijn verzameling met diens bibliotheek in het bezit van de Koninklijke Bibliotheek te Brussel. Het handschrift wordt tegenwoordig gezien als ‘een van de belangrijkste handgeschreven bronnen van de medioneerlandistiek’. Het is namelijk zo dat meer dan honderd teksten alleen in dit handschrift bewaard gebleven zijn. Ook is het zo dat een groot deel van de inhoud vroeger vaak moeilijk te vinden was in sterk verouderde 19e eeuwse boeken en vaak waren de gedeeltes hopeloos verspreid. Nu had men de verhalen bij elkaar staan en op slechts drie bladen waren delen van de tekst verloren gegaan. Waarom deze verhalen gebundeld zijn in één bundel weet men niet. Een recente hypothese is dat het fungeerde als een soort catalogus. Een klant kon dan teksten kiezen die hij voor eigen gebruik wilde laten kopiëren. Dit verklaart ook waarom onder versteksten het aantal verzen genoteerd staat (dat is makkelijk voor het berekenen van de prijs), maar het blijft een raadsel waarom onder prozastukken niet het aantal regels genoteerd staat. Daarom is niet iedereen het eens met deze hypothese. In 1995 heeft het handschrift een conserverende behandeling ondergaan. Tevens zijn alle bladzijden digitaal gefotografeerd om daarna uitgegeven te worden. Relatie tussen tekst en context De volgende kenmerken uit de Middeleeuwse literatuur komen in de Esmoreit terug: * De godsdienst heeft een rol in het verhaal. Het christelijke geloof is het goede geloof en het islamitische geloof is minder goed. Damiët is islamitisch, maar zij wordt ‘heidens’ genoemd, dus ongodsdienstig. De goden worden regelmatig aangeroepen. Zo vraagt Esmoreit aan Mohammed of hij Damiët wil beschermen en ook de goden Tervogant en Apolijn worden regelmatig genoemd. God speelt ook een belangrijke rol in het leven van de koningin van Sicilië, want als ze in de kerkers wordt gegooid, vraagt ze aan God om bescherming. Ze vraagt ook of God haar onschuld wil aantonen en of Hij medelijden met haar heeft. Ze vertrouwt er volledig in dat Hij haar zal redden. De goden staan niet centraal in het verhaal, maar ze zijn toch wel belangrijk. * Het feodale stelsel komt ook een beetje in het verhaal voor. Dit is een stelsel waarbij de koning bescherming bood aan vazallen, die op hun beurt de koning van dienst waren. Platus is volgens mij een soort vazal van de koning van Damascus. Hij geeft de koning adviezen en de koning beschermt hem. Als Platus in de sterren ontdekt dat de koning vermoord zal gaan worden, zegt hij dat tegen hem. De koning geeft Platus vervolgens geld en zend hem weg om de jongen te zoeken. Verder wordt er weinig verteld over vazallen en het leenstelsel. * Iets wat in de Middeleeuwen niet ongebruikelijk was, was om te verlangen naar de dood. Mensen zagen het leven op aarde als een strijd tegen de duivel en de dood als een bevrijding. Desondanks was de mens ook bang voor de dood, want men wist niet wat er na zou komen. In het boek wordt weinig gezegd over het verlangen naar de dood, maar de personen zijn niet echt bang voor de dood. Als de koningin naar de gevangenis moet, zegt ze niets over doodgaan. De kans was echter groot dat ze dood zou gaan, dat gebeurde immers vrij vaak als men in de gevangenis terechtkwam. De koningin zal dit ook wel geweten hebben, maar toch huilt ze niet omdat ze waarschijnlijk dood zal gaan, maar alleen omdat ze onschuldig is.
De verwerking 1. De passage die ik ga veranderen, staat voorin in het verhaal. Robbrecht heeft te horen gekregen dat zijn oom en tante een zoontje hebben gekregen. Hij vindt dat verschrikkelijk vervelend, want het betekent dat hij niet langer de troonopvolger is. Hij heeft zich daar altijd al op verheugd en daarom wil hij er alles aan doen om het kind kwijt te raken. Ook wil hij ervoor zorgen dat de koning nooit meer met zijn vrouw wil slapen. Net als hij het kind heeft meegenomen om het te doden, komt Platus eraan, die het kind van hem wil kopen. Robbrecht stemt daarmee in, omdat Platus hem toch in een ver land gaat opvoeden. Het laatste gedeelte zou ik veranderen. Robbrecht blijft vastbesloten om het kind te doden en wat Platus ook probeert, het lukt hem niet om Robbrecht over te halen. Hij vermoordt zijn neef en denkt zeker te zijn van de troon. Robbrecht geeft zijn tante de schuld en zijn oom gelooft het. Hij zorgt ervoor dat zijn vrouw in de gevangenis belandt. Door deze verandering verandert ook de rest van het boek. Esmoreit kan zijn oom niet wreken, omdat hij niet leeft. De koning heeft geen andere kinderen en krijgt deze ook niet meer, omdat zijn vrouw in de gevangenis zit. Hij kan niet van haar scheiden omdat hij christelijk is en hij kan ook geen tweede vrouw erbij nemen. Het lijkt alsof de weg voor Robbrecht is vrijgemaakt, maar er is nog iemand die alles kan veranderen. Platus weet dat Robbrecht de dader is en omdat hij eerlijk en oprecht is, zal hij bekend maken dat Robbrecht het gedaan heeft. De koning zal zijn neef oppakken en hem laten ophangen. De koningin mag weer uit de kerker en ze verzoent zich met haar man. Ze proberen om nog een kindje te krijgen, want anders is er geen troonopvolger. Ik denk dat mijn verandering niet echt een verbetering is, maar ook niet echt verslechtering. Uiteindelijk krijgt de gemene schurk zijn verdiende loon, de koningin komt weer vrij en er komt ook een troonopvolger. De moraal blijft hetzelfde, want nog steeds wordt kwaad met kwaad vergolden en boontje komt om zijn loontje. Het verhaal zal ongeveer even spannend zijn, want je weet niet of Robbrecht de troon zal bestijgen en ook niet of alles nog goed afloopt. Alleen het element van de heidense godsdienst en de liefde tussen een christelijke man en een heidense vrouw ontbreekt in mijn versie. Dat is wel een beetje een minpunt, want dat is een belangrijk punt in de Esmoreit. 3. Veldhoven, 15 september 2002
Beste Esmoreit, Deze brief schrijf ik naar aanleiding van een gerucht dat ik gehoord heb. Via een nicht heb ik gehoord dat jij van plan bent om met een heidense te trouwen. Het is verstandig om dat niet te doen. Enige jaren geleden heb ik het dichtbij meegemaakt dat een hoge ridder wilde trouwen met een meisje dat heiden was. Hij had haar bij één van zijn rooftochten gevonden in een kasteel. Ze was een meisje van adel en kwam uit Syrië. Het was volgens hem liefde op het eerste gezicht. Hij nam haar mee naar zijn kasteel en stelde haar aan zijn familie voor als zijn toekomstige bruid. De familie was in eerste instantie erg blij met de keuze van de man, maar toen ze merkten dat zij niet christelijk was, draaiden ze om als een blad aan een boom. Ze probeerden op allerlei manieren haar het leven zuur te maken. Ze klaagde erover bij haar echtgenoot, maar hij kon zich niet voorstellen dat zijn familie zo reageerde. Hij praatte erover met zijn familie, maar het had geen resultaat. Ze bleven het meisje vervelen. Op een gegeven moment was het zo erg dat het meisje wegliep uit het kasteel en ging zwerven over het land. De man was erg ongelukkig en probeerde zijn meisje te vinden en haar te overtuigen terug te komen. De familie probeerde hem echter tegen te houden. Toen ze merkten dat hij stiekem ging zoeken, sloten ze hem op om te voorkomen dat het meisje terug zou komen. De man kwijnde weg in de kerker en bleef steeds denken aan zijn meisje. Het was zo erg dat hij na een tijdje niets meer wilde eten. Na twee weken in de kerker is hij gestorven. Ik vertel je dit verhaal, omdat ik niet wil dat je net zoals die man eenzaam zal sterven. Het is gevaarlijk om je in te laten met zo’n heidens persoon. Je ziet wat er van komt. Misschien dat je ouders nu nog blij zijn met dat meisje, maar dat zou wel eens kunnen veranderen als ze te weten komen hoe ze echt is. Denk er nog eens goed over na en volg toch mijn advies op. Anders zou je wel eens je ongeluk tegemoet gaan. Met vriendelijke groet, Marleen Vet Eindoordeel Het onderwerp: Ik vond het onderwerp interessant, omdat het wel leuk was om te lezen hoe ze in de Middeleeuwen tegen bepaalde dingen aankeken. Het onderwerp was niet echt herkenbaar. Tegenwoordig is het vrij moeilijk om een troonopvolger te verkopen en als het al lukt, zal er zeker aandachtig naar hem gezocht worden. Degene die het gedaan heeft, zal flink gestraft worden. Ik heb nooit echt over het onderwerp nagedacht en het boek heeft me ook niet echt aan het denken gezet. Het was aardig om te lezen, maar het heeft niet echt iets toegevoegd aan mijn leven of iets dergelijks. Door dit boek ben ik nog meer gaan beseffen dat het leven in de Middeleeuwen heel anders was dan het leven van nu is. De vrouw is totaal niet belangrijk en de godsdienst des te meer. Ook de rechtspraak is anders geregeld en de koning heeft minder macht dan vroeger. Er zat niet echt veel diepgang in het boek. Dat komt vooral omdat het een toneelstuk was en niet als boek is geschreven. Ik zou meer details in het boek hebben gestopt; vooral over de omgeving en de karakters van de personen. Ik ken zo geen andere boeken of films die over dit onderwerp gaan, maar er zullen vast meer mensen over dit thema hebben geschreven. De gebeurtenissen: In het boek zijn de gebeurtenissen belangrijker dan de gevoelens van de personen. Het aantal gebeurtenissen was wel goed. De meeste gebeurtenissen waren wel spannend, vooral die waarin Robbrecht Esmoreit wil vermoorden en die waarin de koningin in de kerkers belandt. De gebeurtenissen waren meestal geloofwaardig, maar het was wel toevallig dat Platus net op het juiste moment in Sicilië aankwam om Esmoreit te redden. Het gedeelte waarin de Robbrecht de koning voorliegt was ongeloofwaardig, want de koning gooit zijn vrouw zomaar in de gevangenis zonder naar haar te luisteren. De gebeurtenissen riepen niet echt bepaalde gevoelens bij me op. Ik was blij dat het goed afliep in het boek en dat Esmoreit weer bij zijn ouders terechtkwam. De personen: Doordat de personen niet echt ‘uitgewerkt’ waren, had ik ook niet echt het idee dat de personen levensecht waren. Daardoor kon ik me ook niet echt inleven in de situatie van Esmoreit. Ik herkende ook geen eigenschappen van Esmoreit in mezelf. Ik herkende Damiët voor een gedeelte in mijn eigen leefwereld. Zij voedde zomaar een kind op dat ze niet eens kende. Ik denk dat mijn moeder dat ook zou doen als er niemand was om voor dat kind te zorgen. Ik ben niet door het gedrag van Esmoreit beïnvloed. Ik vind zijn doorzettingsvermogen een positieve eigenschap, maar ook een negatieve eigenschap. Het is goed dat hij probeert zijn doel te bereiken, maar daar zette hij alles voor aan de kant en dat vind ik minder positief. Als ik de auteur was geweest, had ik Esmoreit waarschijnlijk anders laten handelen. Ik had hem niet zijn oom op laten hangen, maar ik had een andere, pijnlijkere straf gegeven.
De opbouw: Het verhaal was niet al te moeilijk opgebouwd en er zaten ook geen delen in die saai of onbegrijpelijk waren. Ik vond het begin spannend, als Robbrecht Esmoreit wil vermoorden. Ook het gedeelte waarin Esmoreit te weten komt dat zijn neef hem verkocht heeft, was spannend. Ze kwamen niet te snel achter elkaar, maar het duurde ook niet te lang voordat het volgende spannende gedeelte kwam. Ik vond de afloop niet verrassend, maar het was wel bevredigend. Het is goed dat Robbrecht dood is gegaan en dat Esmoreit zijn echte ouders gevonden heeft. Het taalgebruik: De woordkeuze en zinsbouw van de vertaalde tekst was niet moeilijk. Hoewel de originele tekst ouderwetse woorden gebruikt, is de vertaalde tekst toch goed te begrijpen. Het gebeurtenissen werden op een duidelijke manier beschreven, dus het was makkelijk voor te stellen hoe het gebeurde. Er kwamen veel dialogen in de tekst voor, maar ze werden wel op een natuurlijke wijze weer gegeven. Er zijn niet echt zinnen in het boek die ik graag zou willen onthouden. Het is natuurlijk wel verstandig om je aan de moraal te houden; dus je moet weten dat kwaad met kwaad vergolden wordt. H. Lijst van geraadpleegde boeken Anoniem, Esmoreit (tekst en vertaling), 2e druk, Leeuwarden 1988. Daarbij heb ik geraadpleegd: * Coenen, L.; Kox, T.; Noot, B.; Literatuur zonder grenzen, Literatuur voor de tweede fase, 1e druk, Amsterdam 1998. * De volgende websites: http://www.dbnl.org/tekst/bork001nede01/_hul001.htm * http://www.vvlg.be/nonfic120.htm - Boekverslagen en uittreksels van: * http://www.collegenet.nl * http://www.studentsonly.nl