Eilandgasten door Vonne van der Meer

Vonne van der Meer – Eilandgasten Als eerste boek van dit jaar heb ik ‘Eilandgasten’ van Vonne van der Meer gelezen. Het boek telt 205 pagina’s en is uitgegeven door uitgeverij ‘Contact’ (Amsterdam/Antwerpen) in 1999. Het is een roman en stond (in 1999) maandenlang in de bestsellerlijsten. Ik heb de vierentwintigste druk gelezen. Verwachtingen Het boek werd me aangeraden door een vriendin van mij die het vorig jaar al had gelezen. Zij vertelde me al in grote lijnen waar het over ging en wat ik kon verwachten. Voor ik in het boek begon wist ik al dat het boek bestond uit meerdere verhalen die samenhangen doordat ze allen gaan over gasten die verblijven in het vakantiehuisje ‘Duinroos’. Ik verwachtte dat het een gezellig boek zou zijn over vakantiegangers die lekker een weekje weggingen. Inhoud Het boek gaat over verschillende mensen die allemaal naar Vlieland, in het huisje ‘Duinroos’, op vakantie gaan. Iedere persoon of iedere groep mensen sleept een probleem met zich mee dat ze op het eiland voor even willen vergeten of willen oplossen. Zo is er een man die is vreemdgegaan, een man die zijn vrouw heeft verloren en nu zelfmoord wil plegen, een jong meisje dat zwanger is en een doodzieke vrouw. Allemaal willen ze, ook al is het maar tijdelijk, ontsnappen aan de harde werkelijkheid.
Reacties tijdens het lezen In het eerste verhaal gaat een gezin op vakantie. Chiel, Dana en hun baby Floris. Chiel is op een congres in Berlijn vreemdgegaan. Al snel in het verhaal wordt dat duidelijk gemaakt. In de bus op weg naar het huisje worden Dana’s gedachten verwoord en vertelt ze over zijn bedrog. Mijn eerste reactie was dat ik medelijden kreeg met Dana. Ik vind vreemdgaan echt niet kunnen. Als je trouwt met iemand, beloof je diegene trouw en ik vind dat je dat ook moet doen; trouw zijn en blijven. Mijn tweede reactie was dan ook dat ik kwaad werd op de man. Hij had er niet eens een goede reden voor, niet dat je met een goede reden wel vreemd mag gaan, maar dat terzijde. In het derde verhaal is een man, Leo, elf maanden terug zijn vrouw verloren. Hij ziet het leven niet meer zitten en wil zichzelf verdrinken in de zee. Meteen op de eerste bladzijde van het verhaal stonden de volgende paar zinnen; “Hij wilde zijn kinderen en kleinkinderen niet opzadelen met de vraag of ze het niet hadden kunnen voorkomen. En waarom hij geen afscheid genomen had? Hoe kon hij? – juist nu, nu ze allemaal zo opgelucht waren dat hij er weer eens een week op uit ging, iets leek te willen, een doel had. Dood door verdrinking zou het lijken (...)” (Blz. 78) Na het lezen van de eerste zin van hierboven begon er al iets te dagen, na het lezen van de laatste zin had ik mijn antwoord gekregen. Mijn eerste reactie was een stille schreeuw in mijn hoofd ‘Niet doen!!’. Niet dat ik er iets aan zou kunnen doen, de woorden staan immers al op papier, maar toch hoopte ik dat hij het niet zou doorzetten en zijn leven weer zou oppakken hoe moeilijk dat ook kan zijn. Toen aan het einde van dat verhaal ook gebeurde was ik wel opgelucht. Reactie na het lezen Na het lezen had ik niet het opgeluchte gevoel dat ik normaal heb als ik een literatuurboek uit heb. Ik heb meestal het gevoel van; ‘Gelukkig, het boek is uit’. Ik vond dit echt een leuk boek, ook al waren de onderwerpen niet altijd even vrolijk, ik bleef geboeid. De schrijfster heeft de problemen van de vakantiegangers niet altijd opgelost, maar aan het eind van het verhaal is er sowieso hoop. Dat vond ik erg fijn, want zo kon je zelf bedenken hoe het eindigt en ik houd wel van een goede afloop dus dat kon ik er mooi zelf bij verzinnen. Structuurelementen Vertelperspectief: Meervoudig ik-perspectief en hij/zij perspectief De schrijfster gebruikt zowel een meervoudig ik-perspectief als het hij/zij perspectief. In ieder verhaal kijk je weer door de ogen van iemand anders. In verhalen waar meerdere personen in voor komen, wordt het verhaal vertelt vanuit alle personages, behalve vanuit de kinderen, en wordt er tegen elkaar gesproken in de hij/zij vorm. Dit had een positief effect op mij. Zo las ik ieder verhaal vanuit de ogen van verschillende personen. Zo kreeg ik een betere kijk op ieders levensverhaal. Ook kwam ik achter de gevoelens die de schoonmaakster voor het huis had. Op bladzijde 8 denkt ze; “Soms zou ik willen dat ik dit huis niet alleen schoonhield, maar dat mijn armen de muren waren, mijn ogen de ramen. Dat ik kon zien en horen wat Duinroos meemaakt.” Volgorde: Grotendeels chronologisch Er werd niet over iedere gast vertelt die in het huis verbleef. In het laatste hoofdstuk vertelt de schoonmaakster nog iets over de gasten die ook in Duinroos verbleven. Daarnaast staan er ook nog een aantal tekstjes van de gasten waarvan de vakantie wel is beschreven zoals van Walter, Willemijn en Tom. Ook bij het verhaal van Martine en Sanne werd teruggeblikt, namelijk naar de tijd dat Martine zwanger was. Ik vond het erg leuk om die stukjes uit het gastenboek te lezen, omdat ik me af vroeg wat ze er in zouden zetten. Daar was ik erg nieuwsgierig naar, dus ik werd aangenaam verrast. “In Duinroos werd een stille liefde, een grote liefde, Tom en Willemijn...” (Blz.203) Ruimte: Alle verhalen spelen zich af op Vlieland, meestal in het huisje Duinroos. De sfeer in het huisje klinkt erg gezellig. Het hele huis wordt beschreven en aangezien ik al meerdere keren in een vakantiehuisje ben geweest, dan wel in Zeeland, kan ik me goed voorstellen hoe het er ongeveer uit zou zien, ook al is ieder huisje wel anders. Vooral de keuken lijkt me een gezellige plaats, met name door het doorgeefluik wat er in de muur zit. De beschrijving van de keuken gaat als volgt; “De keuken was ruim, met een laag, granieten aanrecht en een zwart-wit betegelde gootsteen. In de muur naar de woonkamer zat een doorgeefluik. Op de vensterbank onder een raam dat uitkeek over de duinen stond een glazen pot, waar ooit Nestcafé in had gezeten, gevuld met suiker, daarnaast een pak koffie, en een doos theezakjes.” (Blz. 16) Personages: Velen, schrijfster gaat niet zo heel diep in op karakters. Er komen veel personages voor in dit boek, omdat het ook uit verschillende verhalen bestaat. De schrijfster gaat niet zo heel diep in op de karakters van de personen, maar dat vind ik niet erg. Dat heeft geen negatieve invloed op mij gehad tijdens het lezen. Het boek amuseerde me. Dat was niet zo geweest als van der Meer heel diep op de personages in was gegaan, dan zou het boek ‘zwaarder’ worden en minder leuk om te lezen. Ik vind het goed zoals ze het heeft aangepakt, zoals T. van Deel het in de Trouw mooi zei: “Subtiele, heldere en tegelijk diepzinnige vertelwijze.” Gelukkig niet té diepzinnig. De verteltijd is ongeveer 5 maanden, het zomerseizoen. Hier heb ik verder geen opmerkingen bij of kritiek. Thema, motieven en visie komen later in dit verslag nog uitgebreid terug. Motieven Er komen in dit boek verschillende motieven voor; - Duinroos -> dit is het belangrijkste motief, omdat dit het huis is waar alle gasten verblijven. Door dit huis zijn alle gasten met elkaar verbonden. Wat de een achter laat, wordt door de volgende gevonden. Ze maken allen gebruik van dezelfde spullen. - Het gastenboek -> hierin wordt door de meeste gasten iets ingeschreven over hoe de vakantie was bevallen. In elk verhaal komt dit boek weer terug. Sommige gasten lezen erin, zo komt de lezer ook weer meer te weten over de gasten die er vroeger zijn geweest. - Veertje -> tussen de bladzijden van het gastenboek zit een veertje dat de schoonmaakster in het bos heeft gevonden. Iedere gast heeft een soort ‘band’ met het veertje. Een paar voorbeelden; · “Tussen twee lege bladzijden lag een grijs, blauw en wit veertje. Ze streek er even mee langs de wang van Floris” – Dana (Blz. 27) · “...en streek met het veertje dat ze tussen de bladzijden van het gastenboek had gevonden langs haar buik. Een veertje was het, nog niet eens, daarbinnen (…) Toch nam het al vanaf de dag dat ze niet was gaan bloeden, twee weken geleden nu, haar gedachten in beslag”. – Sanne (Blz. 45) - Schoonmaakster -> de schoonmaakster komt elke dag bij elke gast even kijken. Als de gast haar ziet, geeft ze een knikje. Daarna fietst ze weer door. Alle gasten hebben haar gezien en worden door haar ook weer verbonden met elkaar. De vrouw komt in elk verhaal weer terug (om te kijken hoe het met de gasten gaat). Ik vind dat de motieven goed in het verhaal zijn verwerkt. Vooral de kleinere, minder opvallende dingen vind ik leuk gedaan. Zoals bijvoorbeeld het veertje en de schoonmaakster. Het veertje is toch al die maanden bij al die gasten blijven liggen en iedere gast keek er weer anders tegenaan, heel subtiel gedaan door de schrijfster. Hetzelfde verhaal met de schoonmaakster; iedere dag komt zij langs het huisje rijden om even naar binnen te kijken of ze iemand ziet. Onbewust heeft zij ook invloed op het leven van de gasten, omdat door haar ‘knikje’ gasten worden bemoedigd. Zoals het verhaal over de man die zelfmoord wil plegen. Als hij de schoonmaakster ziet knikken, wordt hij iets rustiger, omdat hij weet dat als zijn lichaam aanspoelt op het strand, ten minste één persoon weet dat hij het is.
Thema Verschillende mensen met verschillende levensverhalen gaan op vakantie in een huisje en worden met elkaar verbonden door een gastenboek, een veertje, een schoonmaakster en het huis zelf. Problematiek Omdat het boek uit verschillende verhalen bestaat, heeft het ook verschillende hoofdpersonen met ieder een ander probleem. Ik zal van iedere eilandgast zijn/haar/hun probleem kort weergeven en mijn mening geven over hoe ze er mee omgaan. Dana, Chiel en Floris: Dana en Chiel zitten in een huwelijkscrisis. De grootste oorzaak hiervan is het bedrog van Chiel. Toen hij weg was naar een congres in Berlijn is hij vreemdgegaan met een Duitse vrouw. Dana heeft hem vergeven, maar ze hebben het er beiden toch nog moeilijk mee. Ik vind dat ze niet zo goed met het probleem omgaan. In plaats van praten, kroppen ze het allebei op. Ze moeten beter met elkaar gaan communiceren anders ontploft een van de twee op een dag en dan zijn ze nog verder van huis. Martine en Sanne: Sanne is nog een studente, maar al zwanger. Ze kent haar vriend nog niet zo heel lang. Martine is een goede vriendin van Sanne’s moeder. Martine heeft hetzelfde meegemaakt als Sanne, maar zij heeft abortus laten plegen, terwijl Sanne het kind wil houden. Martine vraagt zich af of ze toen wel de juiste keuze heeft gemaakt. Ik vind het niet heel erg slim wat Sanne heeft gedaan. Ze had voorzichtiger moeten zijn. Op zo’n jonge leeftijd al een kind krijgen is niet verantwoordelijk. Nu wordt het ook moeilijker voor haar om haar studie af te maken. Leo: Leo’s vrouw Johanna is elf maanden terug overleden en hij wil niet meer verder zonder haar. Hij is naar het eiland gekomen met het doel om zichzelf te verdrinken. Hij heeft zelfs alles al helemaal uitgestippeld. Ik vind wat Leo doet totaal niet slim. Het is altijd moeilijk om door te gaan nadat een dierbaar persoon is overleden, maar hij had er met mensen over moeten praten. In plaats daarvan bleef hij thuis zitten en werden zijn maaltijden thuisbezorgd. Hij kwam het huis niet meer uit. Zo wordt het alleen maar erger. Nils, Simone, Karlien en Roos: Een gelukkig gezin met – in het begin – geen problemen. Dan wordt Nils gebeld met het nieuws dat een promotie naar zijn jongere collega is gegaan. Nils wilde de baan eigenlijk niet, maar het feit dat de baan naar een jong ventje is gegaan kan hij niet uitstaan en hij sluit zich af. Nils keert zich helemaal naar binnen nadat hij het nieuws van de promotie heeft gehoord. Hij wil eerst niet eens vertellen waar het telefoontje over ging. Hij maakt steeds vaker ruzie met Simone en loopt daarna, om de discussie maar te ontlopen, zomaar het huis uit. Nils weet dat hij er over moet praten met Simone, maar doet het toch niet. Dat vind ik stom van hem, want Simone probeert hard om te begrijpen wat er aan de hand is. Ik vind dat hij gewoon met haar had moeten praten, gelukkig doen ze dit uiteindelijk ook. Walter, Willemijn en Tom: Walter en Willemijn kennen elkaar al 2,5 jaar en wonen ook al bijna al die tijd bij elkaar. Toch zijn ze niet samen. Walter adviseert Willemijn altijd bij haar relaties, omdat hij 9 van de 10 keer gelijk heeft. Haar relaties duren nooit langer dan vier maanden. Dan ontmoeten ze Tom en Tom is anders. Walter voelt aan dat hij een blijvertje is en dat vindt hij niet leuk, want dat zou betekenen dat zijn relatie met Willemijn ook verbroken zou worden. Ik vind dat ze alledrie wel goed met het probleem omgaan. Wat ik heel onaardig vind van Willemijn is dat ze zomaar de hechte vriendschap met Walter aan de kant zet voor Tom. Het is erg moeilijk voor Walter om dat te verwerken, want hij hechtte veel waarde aan die vriendschap. Toch gunt hij haar een relatie met Tom. Marleen: Marleen is een zieke vrouw die nog maar een paar maanden te leven heeft. Ze schrijft al haar gedachten op in het gastenboek (de bladzijden scheurt ze er later wel uit). Haar probleem is eigenlijk dat ze moeilijk kan vergeten wat haar moeder haar allemaal heeft aangedaan. Ze heeft ook nooit van haar moeder gehouden. Ik vind het jammer dat ze het nooit meer goed heeft kunnen maken met haar moeder. De band tussen moeder en dochter is toch iets heel bijzonders. Ik heb een zeer sterke band met mijn moeder en ik kan me niet voorstellen dat ik haar zou haten. Visie van de hoofdpersoon In dit boek hebben zeker twaalf mensen een verschillende levensvisie. Om deze allemaal te behandelen, zou te veel werk zijn en ook niet interessant. Daarom heb ik besloten om de visie te bespreken die mij het meeste aansprak. Dat is de visie van Leo. Hij is depressief en kijkt met afgunst naar het leven. Na de dood van zijn vrouw wil hij niet meer leven. Een leven zonder haar vindt hij niet waard om te leven. Alle kleur en plezier is uit zijn leven weggetrokken. Deze visie spreekt mij aan, omdat ik er af en toe ook geen zin meer in heb. Dit is dan niet in de zin dat ik dood wil, dat gaat wel erg ver, maar dan zit ik er even helemaal doorheen. Na hierover gepraat te hebben met mijn moeder voel ik me altijd al weer wat beter. Ik denk dat iedereen wel zulke momenten heeft. Aan de andere kant, ben ik juist blij dat ik leef en allerlei leuke dingen kan doen, zoals met school naar Rome en Berlijn bijvoorbeeld. In dat geval ben ik het absoluut niet eens met Leo. Betekenislagen Er komt maar één betekenislaag in het boek voor. Een vorm van intertekstualiteit. De schrijfster heeft de volgende dichtregels van Paul van Ostaijen overgenomen uit zijn tekst: ‘Marc groet ’s morgens de dingen’; “Dag ventje met de fiets op de vaas met de bloem ploem ploem
Dag stoel naast de tafel
Dag brood op de tafel
Dag visserke-vis met de pij” (Blz. 77) Ik snap het gedichtje niet helemaal, maar ik denk ook niet dat er een belangrijk betekenis achterzit. Het is een gedicht voor kleine kinderen dat wordt vertelt door een ouder als je ergens weggaat en daarvan afscheid neemt. Ik vind het wel grappig klinken dat bloem ploem ploem, maar ik ben er niets wijzer van geworden. Het heeft geen speciale betekenis voor mij. Visie van Vonne van der Meer Vonne van der Meer schrijft vaak over allerlei soorten problemen en gebeurtenissen die je in je leven kunt tegenkomen. Ik denk dat ze wil laten zien wélke dingen dit dan zijn. Ze wil je laten denken over de problemen die je in de toekomst tegen kan komen of die je in het heden meemaakt. ‘Zin hebben in het leven’ is, als je kijkt naar haar boeken, haar motto denk ik. De verhalen in ‘Eilandgasten’ eindigen allemaal met hoop op een betere toekomst. Het best voorbeeld is Leo, hij ziet af van zijn plan om zelfmoord te plegen.