Boekbespreking “Een Schitterend Gebrek”
Een Schitterend Gebrek is een historische roman van de hand van de Nederlandse schrijver Arthur Japin, en tevens één van zijn meest succesvolle boeken.
Japin werd geboren in de Nederlandse stad Haarlem in 1956. Al van jonge leeftijd had hij een voorliefde voor acteren en toneel. Dat heeft hij waarschijnlijk geërfd van zijn vader die als toneelrecensent was. Toch had hij een erg zware jeugd te verduren, toen hij twaalf was pleegde zijn vader zelfmoord en ook op school werd hij verschrikkelijk gepest. Het creëren van zijn eigen fantasiewereld was zijn manier om aan de realiteit te ontsnappen.
Na het middelbaar trok hij naar Londen voor een toneelopleiding. Na zijn terugkeer ging hij twee jaar taal- en letterkunde studeren in Amsterdam. Begin jaren tachtig studeerde hij af aan de kleinkunstacademie. Hij speelde enkele kleine rollen in films en televisieseries maar koos in 1987 zich toe te leggen op zijn ware passie, het schrijven.

In 1996 werd zijn debuut “Magonische Verhalen” voor het eerst gepubliceerd, een verzameling van negen aparte verhalen over Magonia waarover zijn vader hem als kind vertelde. In 2000 werden enkele van de verhalen in het boek verfilmd.
Sindsdien heeft Arthur Japin nog zestien andere boeken geschreven, waaronder zijn vierde boek “Een Schitterend Gebrek” dat in 2004 bekroond werd met de libris literatuurprijs. Het boek werd tevens naar het Engels vertaald onder de naam “In Lucia’s Eyes”. Hoewel hij geen historische achtergrond heeft zijn het overgrote deel van werken historische romans. Na het stopzetten van zijn acteercarrière kwam hij in 1987 voor het eerst in contact met het historische verhaal van twee Ghanese prinsjes die naar Nederland werden gebracht om er door blanken te worden opgevoed. Na niet minder dan tien jaar onderzoek bracht dit hem tot het schrijven van “De Zwarte met het Blanke Hart”, zijn eerste historische roman die in 1997 werd gepubliceerd. De fascinatie voor geschiedenis is sindsdien nooit meer weg gegaan.
Een schitterend gebrek vertelt het verhaal van de Italiaanse Lucia die in de 18de eeuw opgroeit op een adellijk domein niet ver van Venetië. Ze leidt een vrij en onbezorgd leven als dochter van de conciërge maar in dat alles komt verandering wanneer ze tijdens het huwelijksfeest van de dochter van de eigenares van het domein, de jonge en ambitieuze Giacomo Cassanova leert kennen. Hij heeft ook een relatief bescheiden achtergrond maar is vastbesloten het tot diplomaat te schoppen. Het is liefde op het eerste zicht en ze beloven elkaar eeuwige trouw. Giacomo moet na het feest terug vertrekken maar belooft Lucia in de lente terug te keren en met haar te trouwen.   De gravin die Lucia dolgraag ziet en vertrouwd is met de oppervlakkige cultuur die in Venetië heerst en die carrières kan maken of breken is bezorgd over haar bescheiden afkomst en geeft haar daarom een privéleraar, monsieur Le Pompignac. Die laat haar kennis maken met de filosofie en de wetenschap en leert haar vloeiend Frans.
Maar dan slaat het noodlot toe, Le Pompignac raakt in Venetië besmet met de pokken en moet in quarantaine. Lucia komt hem als enige bezoeken en zorgt voor hem maar raakt op die manier zelf besmet waardoor ook zij in quarantaine moet. Een verschrikkelijke angst slaat toe en wanhopig laat ze zich zelfs vastbinden aan haar bed maar niets mag baten, de ziekte verminkt haar gezicht onomkeerbaar. Dit zorgt voor een immens dilemma, ofwel toont ze zich aan Giacomo ofwel verstopt ze zich voor hem. Als ze zich zou tonen zou hij haar misschien afwijzen of haar anders accepteren, maar dat zou beteken dat hij zijn dromen niet zou kunnen waarmaken waardoor ook zij niet gelukkig zou kunnen zijn. Daarom besluit ze weg te lopen als daad van liefde.
Na heel wat rondtrekken, komt ze in Bologna terecht waar ze begint te werken als keukenhulp bij een rijke familie. De vrouw van het gezin is een erg wijze en geëmancipeerde vrouw die een bijeenkomst met andere vrouwen organiseert om er over wetenschap te discussiëren. Lucia word er opgemerkt door Zèlide, een vrouw die gefascineerd is door haar en vraagt of ze als secretaresse wilt komen werken. Samen trekken ze door Italië en bezoeken ze archeologische sites. Ze maken ook een stop in Venetië waar Lucia gemaskerd de broer van Giacomo bezoekt. Daarna trekken ze door naar Parijs waar ze een paar jaar wonen tot Zèlide sterft.
Lucia verhuist naar Amsterdam waar ze begint te werken als prostituee. Door het dragen van een sluier verstopt ze haar pokdalige gezicht geeft ze zichzelf tegelijkertijd ook iets mysterieus. Na tegen de wet seks te hebben gehad met een Jood moet ze twee jaar dwang arbeid verrichten in het spinhuis waar ze publiekelijk wordt vernederd. Daarna wordt het leven van Lucia iets beter en ze slaagt erin redelijk succesvol te zijn als prostituee.
Op een avond in de opera stelt één van haar vaste klanten haar voor aan de Seingalt, de inmiddels veel oudere Giacomo Cassanova. Hij kan haar niet zien door haar sluier en de twee spreken verschillende keren af waarbij met elkaar praten over de liefde. Zelfs wanneer ze seks hebben houdt ze haar sluier op. Lucia beseft echter dat dit niet kan blijven duren gaat weg. Ze schrijft een brief aan Giacomo waarin ze zegt te weten wie Lucia is en dat in een hoerenhuis in de stad werkt. Giacomo bezoekt haar daar en is geschokt door haar uiterlijk. Daarop schrijft hij een brief terug naar de vrouw die hij denkt te kennen waarin hij vertelt dat Lucia verschrikkelijk lelijk is geworden. Lucia is ondertussen zwanger en kiest daarom voor zekerheid door op het voorstel van Jamieson in te gaan en met hem naar Amerika te emigreren.  
Het personage van Lucia is duidelijk een round character. In de eerste flashbacks wordt ze ietwat naïef voorgesteld terwijl ze een onbezorgd leven heeft in de natuur van het domein. Nadat ze les krijgt van Le Pompignac verandert ze echter volledig. Ze wordt een leergierige boekenworm die een sceptische blik heeft op de wereld en intellectueel van haar ouders vervreemd. Na haar ziekte moet ze ook nog eens haar moraal en eigenwaarde laten zakken om te overleven.
Ook Giacomo Cassanova is duidelijk een round character. In het begin van het verhaal is hij zeer gefocust en ambitieus, maar wanneer Lucia en hij later in het boek terug met elkaar spreken blijkt dat hij zijn carrière nooit heeft kunnen waarmaken en een ordinaire oplichter is. Hij is ook een erge vrouwenversierder geworden die van zichzelf denkt nooit een vrouw te hebben gekwetst.

Het verhaal speelt zich duidelijk af ten tijde van de verlichting. De ideeën van die tijd zoals gelijkheid en emancipatie komen dan ook veelvuldig voor in het verhaal. De gelijkwaardige manier waarop de signorina haar meid behandelt toont een bepaalde visie over de klassen in de maatschappij. Ook de opkomst van de geneeskunde en de wetenschap zijn belangrijke thema’s in het boek bv. door het personage van de professor anatomie of de irrationele drang naar vooruitgang van Zèlide op het einde van haar leven. Ook de ruimte waar het verhaal zich afspeelt is daarin belangrijk, alle steden die in het boek voorkomen zoals Venetië, Parijs en Amsterdam waren belangrijke plaatsen voor de verlichting.
Ik vond het een makkelijk te lezen boek dat mij toch aangenaam heeft verrast. Toen ik de achterflap voor het eerst las sprak het verhaal mij eerlijk gezegd niet zo aan. Mijn verwachting was een melig liefdesverhaal maar dat bleek niet kloppen. Ik vond het boek ook interessanter naar het einde toe omdat er dan meer duidelijkheid ontstaat en de verhaallijnen beter zichtbaar zijn. In het begin stoorde ik mij wel aan het feit dat omgeving waarin Lucia opgroeit iets te utopisch wordt weergegeven.
Men kan zien hoe het verhaal romantisch begint en naar realisme evolueert. In het begin wordt het landgoed uitvoerig besproken met veel details en nadruk op natuur en vrijheid, zo wordt er bv. een halve bladzijde gespendeerd enkel aan het bespreken van de natuur rond Passiano. Wat later volgt de ontnuchtering, de lezer wordt geconfronteerd met prostitutie, armoede, ongelijkheid… Lucia maakt op het einde van het verhaal een rationele keuze en verkiest een passieloze maar zekere liefde boven de passionele liefde.          
Bespreking toneelstuk
Enkele maanden geleden ben ik naar toneel Uilenspiegel in Diest geweest om er naar het het stuk “Het Proces Xhenceval” van Walter van den Broeck te gaan kijken. Het stuk toont het waargebeurde verhaal van Charles Joseph Xhenceval, een geesteszieke die in Geel woonde en in 1844 op klaarlichte dag de burgemeester doodstak.
Er is maar één decor, dat van een rechtbank dat het hele stuk ongewijzigd blijft. Er zijn vier voorname personages namelijk de voorzitter van het hof, de procureur des Konings, de advocaat van Xhenceval en Xhenceval zelf. Eén voor één worden ook de getuigen opgeroepen die hun getuigenis geven. Sommige beweren dat hij de duivel in hoogsteigen persoon is, anderen zeggen dan weer dat hij geen vlieg zou kwaad doen.
Xhenceval zelf bekent alle feiten en vertelt ze al lachend na. Ook vertelt hij zijn levensverhaal van hoe hij als kind al andere kinderen pestte en hoe hij als jong volwassene iedereen oplichtte. Arrogant als hij is, beweerd hij ook nog zichzelf te hebben misdragen voor de psychiater om zo in Geel te worden geplaatst in plaats van naar de gevangenis te moeten. Zijn door de staat aangestelde advocaat probeert de jury er juist van te overtuigen dat zijn cliënt buiten zinnen is en niet weet wat hij zegt, hetgeen meermaals tot ruzies leidt met Xhenceval die aangeeft niet te kunnen wachten op de guillotine.
De procureur denkt nochtans dat hij alles speelt en dat Le Bon, één van de getuigen als orangist Xhenceval heeft betaald om de ondemocratische burgemeester uit de weg te ruimen.
De Belgische grondwet beschermt geesteszieken van de doodstraf waardoor dit hele stuk kan worden herleid tot de hamvraag, is Xhenceval gestoord of niet. Is hij echt suïcidaal of bluft hij zodat de jury hem geestesziek zou verklaren? Het is allemaal erg verwarrend en zelfs nu ben ik er nog altijd niet helemaal uit.
Er is ook een beetje interactie met het publiek dat “de jury” is, zo moet iedereen rechtstaan op het moment dat de rechter binnenkomt.

De acteurs speelden uitmuntend, vooral dan de voorzitter en Xhenceval. Er is ook wat lichte humor in het stuk, wat het geheel aangenamer maakt om te volgen
Op het einde stopt het stuk net voor de uitspraak van de jury waarna de acteurs het podium verlaten en alleen de griffier achterblijft en voorleest wat er met Xhenceval is gebeurd. De jury verklaarde hem niet geestesziek en veroordeelde hem ter dood, maar omdat men toch twijfelde over het mogelijke complot werd zijn straf omgezet in levenslange dwangarbeid. Xhenceval stierf uiteindelijk in 1897 in de gevangenis van Brugge, meer dan een halve eeuw later.   Cultureel Paspoort
Ik hou erg veel van cultuur, op vakantie ga ik graag naar musea maar ook hier ga ik soms naar tentoonstellingen. Vooral de geschiedenis vind ik erg interessant. Lezen doe ik niet bijzonder veel maar ter tijd en stond lees ik wel eens een boek, momenteel ben ik bezig in “Back” van Dirk Bracke. Ik ga ook ieder jaar na de boekenbeurs in Antwerpen.
Ik hou ook veel van goede films en toneel. Mijn grootvader speelt amateurtoneel bij Uilenspiegel en ik ga dan meestal naar zijn stukken kijken. Ik ben verschrikkelijk slecht in muziek en kan zelfs geen noten lezen maar ik luister wel graag naar muziek, vooral dan muziek uit de jaren tachtig.
Ik ben niet echt kunstzinnig maar ik kan kustwerken wel erg appreciëren op voorwaarde dat ze niet te abstract zijn.             Realisme en Romantisme
Ik denk niet dat men onze maatschappij zomaar onder realisme of romantisme zou kunnen onderverdelen, we hebben duidelijke kenmerken van beide. Veel kinderen en dan vooral kleine meisjes zijn dol een sprookjeswereld van Disney met bv. Frozen, Assepoester… Maar ook bij volwassenen zijn er romantische kenmerken zichtbaar. Veel mensen dromen van een huis of fermette op de buiten. Er zijn zelfs volledige tijdschriften rond zoals Landelijk Wonen.
Ook in de meeste films gaan liefdesverhalen over de passionele liefde, wat ook het thema is van de meeste liedjes. Ook gevoelens en vrijheid worden steeds belangrijker in onze maatschappij. Maar ook sociale netwerken zoals Facebook kunnen gezien worden als een vorm van escapisme uit het gewone leven.
Toch heeft de maatschappij ook realistisch kenmerken zoals het maken van ernstigere films zoals bv. Schindler’s list. Maar het journaal dat dagelijks wordt bekeken is een vorm van realisme. Ook de manier waarop wij tegen onderwerpen als euthanasie staan of de manier waarop we de natuur exploiteren en naar onze hand zetten de bv naar olie te boren duiden realisme aan.