Titel en schrijver:

Een roos van vlees, Jan Wolkers

Titelverklaring:

De titel Een roos van vlees komt letterlijk in het boek voor en verwijst naar de onnatuurlijke anus (stoma zouden we nu zeggen) op de buik van een ernstig zieke man, die Ans, een vriendin van de hoofdpersoon Daniel, verzorgt. Emmy, vriendin en collega van Ans, vertelt Daniel erover. ‘Het ziet er vreemd uit. Afschuwelijk en mooi tegelijk. Het is rood en een beetje fluwelig. Het is net een bloem, een roos. Een roos van vlees.’ (pag 154)

Er zijn in het boek erg veel verwijzingen naar vlees, waarbij steeds aangegeven wordt hoe vergankelijk, kwetsbaar vlees en dus leven is. ‘Wriemelende stukjes vlees’ verwijzen naar de jonge muizen die Daniel vindt en die gevoed zijn met zijn bloed en slijm uit zijn zakdoeken. Daardoor zijn de muizen van zijn vlees.  Regelmatig wordt in het boek beschreven hoe vlees vergaat, bv in het volgende citaat: 'Water is zachter dan vlees. Toch heeft het meer kracht. Vlees verrot, vlees verdwijnt. Water is eeuwig, het blijft maar doorstromen.' (p. 101)

Thema:

Het thema van het boek is de dood.

Dan vooral de tragische dood van het dochtertje van Daniel en zijn ex-vrouw Sonja. Het dochtertje overleed op tweejarige leeftijd nadat ze in kokendheet water kwam te zitten. Het huwelijk strandde spoedig daarna, kort na de geboorte van hun zoontje, die min of meer het verdriet om het overleden kind moest wegnemen, wat niet lukte. Het thema van het boek is vooral ook het onvermogen van de hoofdpersoon om te leven met de kwetsbaarheid van het leven, vooral de kwetsbaarheid van het leven van zijn kinderen. Overal ziet hij de dood, overal denkt hij aan de dood, vecht hij tegen de dood, bijvoorbeeld ook door te proberen dieren te redden. Ook zijn vriendinnen Ans en Emmy zijn bezig met de dood. Ten eerst door hun werk met stervenden, ten tweede doordat de dood in hun leven al heeft toegeslagen. De dood is overal in het boek.

Motieven:

Eenzaamheid; het onvermogen elkaar te bereiken, te troosten, als je een groot verlies hebt geleden,  geloof en dieren

Beknopte samenvatting:

Het boek gaat over een man van 35, Daniel, die erg somber is en aan astma lijdt. Het boek volgt hem een etmaal in de winter. Hij wordt akelig en benauwd wakker, gaat naar buiten, naar het kerkhof en ontmoet op de terugweg een aantal mensen. Eenmaal weer thuis drinkt hij koffie met zijn ouders. Daarna gaat hij nog even naar de kapper, ontvangt hij zijn zoontje tussen de middag, leest oude brieven van en aan zijn ex-vrouw Sonja en probeert deze te verbranden in de wc.  Hij piekert veel over het verleden, zijn relatie met Sonja, dood van zijn dochtertje. Hij ontvangt verder Emmy, vriendin van Ans met wie hij naar de schouwburg zou gaan. Hij krijgt weer een hevige astma-aanval, neemt daar (teveel) opium voor. Emmy drinkt veel cola’s met een tic: uiteindelijk gaan ze niet naar de schouwburg, maar blijft Daniel op bed, Emmy bij hem. Ze praten veel over hun wederzijdse verdriet, schuld, ellende. Emmy blijft slapen, maar troosten kunnen ze elkaar niet. Daniel vreest de dood van zijn zoontje, heeft daar nachtmerries over, waarin hij hem onwillekeurig vermoord. ‘s Morgens gaat Emmy weer weg. Ook zij weet niets te zeggen, schrijven bij vertrek. Daniel krijgt weer een astma-aanval. Hij belt Sonja, die een dokter voor hem waarschuwt.

Hoofdpersoon:

Daniel is de hoofdpersoon. Om hem draait het hele boek. Hij is jong het huis uit geschopt door zijn vader en toen vrijwel meteen met Sonja in contact gekomen, waarna ze al vrij snel een dochtertje kregen. Te snel voor Daniel, hij kon geen kant op in het huwelijk. Ze hadden vrijwel altijd ruzie, al hielden ze wel van elkaar. Hun dochtertje verbrandde doordat ze in veel te heet water zat en Daniel en Sonja door ruzie dat niet in de gaten hadden tot het te laat was. Ze overleed na een paar dagen in het ziekenhuis. Sonja en Daniel konden elkaar niet meer aankijken. Ze kregen nog een tweede kind, hun zoontje, maar gingen uit elkaar. Daniel woont alleen, is ziek en somber, sleept zich min of meer door het leven en is geobsedeerd door de dood. 

Positieve punten:

• Zijn gevoel is begrijpelijk.
• Hij geeft veel om dieren.
• Geeft veel om zijn ouders.

Negatieve punten:

• Hij is ziek en somber.
• Sleept zichzelf door het leven.
• Is geobsedeerd door de dood.

Verder speelt Emmy een rol in het boek, een vriendin van Ans, vriendin van Daniel, die bij hem op bezoek komt. Ook Sonja is belangrijk, als ex van Daniel, moeder van hun dochtertje en van Basje, hun zoon. Ook Daniels ouders spelen een rol, vertegenwoordigen zijn verleden.

Vertelperspectief:

Het vertelperspectief is personaal en gericht op Daniel. We volgen zijn gedachten, gevoelens, dromen, handelen, we zien alles vanuit zijn perspectief. 

Tijd:

Het verhaal speelt zich af rond 1962 of 1963 en beslaat één dag. Men gebruikt nog kolen als verwarming. Later in de zestiger jaren ging men over op aardgas. Het verhaal loopt chronologisch met hier en daar een flashback. Voornamelijk naar de dood van zijn dochtertje.

Decor:

De roman speelt zich grotendeels in het huis van Daniel af, in een stad waar in ieder geval trams rijden. De stad doet er niet veel toe, al is er wel een flat tegenover Daniels huis. Buiten is Daniel op straat, op een dijk, op een kerkhof, bij winkels. De natuur is wel aanwezig, in de vorm van vogels: er zit er een vast in het ijs en er zijn zwanen die overvliegen.