Een nacht om te vliegeren door Renate Dorrestein

Titelbeschrijving

Renate Dorrestein, Een nacht om te vliegeren, Uitgeverij contact, Amsterdam, eerste druk, 1987, 158 blz.

Derde druk 1988.

Titelverklaring

‘Een nacht om te vliegeren’ verwijst naar de nacht waarin Asa, de hoofdpersoon, zelfmoord pleegt. Naar de nacht dat Asa’s broer een paar jaar geleden ook zelfmoord pleegde. Op die bewuste nacht ging Asa met haar broer Alex vliegeren, omdat de wind perfect stond.

Het boek bevat geen motto’s.

Samenvatting

Nadat Linde, een negentien jarig meisje, haar familie te schande heeft gezet door het plegen van abortus nadat ze een verhouding had met een getrouwde man, wordt ze door haar vader weggestuurd naar haar verre achternichtje Asa. Asa is vijftien en heeft maar één oog. Door haar sluike zwarte haar, half voor haar gezicht, doet ze Linde huiveren. Asa is anders en dat laat ze overduidelijk blijken. Linde zou namelijk toch weer hetzelfde zijn als alle andere meisjes van haar leeftijd. Gelijke beesten. Daarom volgt Asa liever de denkwijze van Swami Rama ‘Wij zijn niet ons lichaam, we zijn niet onze gevoelens’. Linde komt erachter dat elk jaar een midzomerfeest wordt gevierd. Ieder jaar nodigt Asa’s vader al zijn zakenlieden en belangrijke kennissen uit om te dineren en te genieten van de midzomernacht. Nadat de meiden zich hebben omgekleed voor het feest, ontmoet Linde Asa’s moeder. Mama spreekt niet en lijkt geobsedeerd te zijn door het knisperen van papieren zakjes. Asa zorgt voor Mama alsof het haar eigen kind is, precies zoals ze altijd het rollenspel speelden. Alleen nadat haar grote broer Alex weg was gevliegerd, werd het rollenspel de werkelijkheid. Asa vertelt Linde ook dat dat de reden is dat ze haar oog kwijt is geraakt. Het touw van de vlieger van Alex zou in haar gezicht zijn geslagen, terwijl een uitbarsting van haar moeder de echte reden is dat Asa haar oog is kwijt geraakt. Tijdens het diner met de zakenlieden van Asa’s vader, gaat alles volgens traditie. Veel eten, Asa die vol afschuw de blote dames bekijkt en dan vooral de Sprinkhaan zoals Asa Linde noemt en haar vader die zijn zakenlieden langzaam dronken voert om de zaken wat makkelijker te laten verlopen. Alles lijkt volgens plan te gaan, maar Asa wil dit alles ruw verstoren. Haar vader moet boeten voor het feit dat hij haar moeder in een inrichting wilde stoppen. Ze bevrijdt haar vader’s reptielenverzameling in de kelder om onder de gasten paniek te zaaien. Totdat ze één van de gasten hoort zeggen dat haar broer Alex teruggekeerd is. Asa gaat meteen op zoek, want Alex is en was haar grote voorbeeld. Hij leerde haar alles over de sterren! Ze rent naar Scarabee. Zij is het hoofd van huishouding en is als een moeder voor Asa. Scarabee is helemaal ondersteboven wanneer ze hoort dat het feest verpest is, want het personeel had zo hun best gedaan om alles in goede orde te laten verlopen. Scarabee vindt het verhaal van Alex grote onzin. Zij weet namelijk wat er echt is gebeurd tijdens die bewuste nacht. Asa gelooft er heilig in en rent naar het vliegerbalkon. Voor haar is het tijd om Alex weer te zien. En op dezelfde manier als Alex, verdwijnt ook Asa van de aardbodem.    

Personages

Eerst had ik het idee dat Linde het hoofdpersonage zou zijn, omdat zij het boek inleidde, maar Asa nam het verhaal over na een hoofdstuk. Asa is ook degene die echte ontwikkelingen doormaakt en Linde is meer hoe de lezer zou reageren op het verhaal als hij/zij er zelf bij was. Linde is zeker een bijpersoon. In Asa’s ogen werkt Linde haar tegen door haar domme vragen en opmerkingen, ze voelt alsof dat haar in de weg staan om het feest te verderven en de levenswijze van Shami Rama te kunnen volgen. Linde kan ook symbool staan voor haar generatie die houdt van uitgaan en muziek luisteren, iets wat Asa vreselijk vindt. Domheid en onwetendheid zijn twee karaktereigenschappen die goed bij Linde passen.

De tweede bijpersoon is Asa’s moeder. Zij zorgt ervoor dat Asa steeds meer gestimuleerd wordt om meer op Alex te lijken en uiteindelijk ook een einde aan haar leven te maken. Asa’s moeder is na het overlijden van haar favoriete kind Alex geestelijk niet meer in orde. Hier gaat R. Dorrestein niet diep op in, maar wel kan ik obsessief gedrag als karaktereigenschap noemen.  

Alex is ook een belangrijk bijpersoon doordat hij als rode draad door het verhaal gaat. In het tweede hoofdstuk begint de introductie van Alex door Asa die vertelt hoeveel ze hem bewondert. Door het verhaal heen heeft Asa steeds flashbacks naar haar jeugd toen Alex er nog was. Zelfs op het einde speelt hij een grote rol in het verhaal doordat Asa denkt dat hij is teruggekeerd. Alex is eigenwijs, slim en onvoorspelbaar. Alex is zeker een helper, omdat hij Asa haar denkwijze ondersteunt.

De personages heb ik vooral door de indirecte manier leren kennen, doordat de schrijfster de personages genoeg tekst geeft om er als lezer een beeld van te krijgen. Ook met behulp van analogie kan je als lezer te weten komen hoe een personage in elkaar zit. Asa geeft namelijk duidelijke voorbeelden van vergelijkingen met dieren, zoals ze Linde ook een Sprinkhaan noemt. In dit boek wordt er erg gespeeld met de normen en waarden. Asa heeft een erg afwijkende kijk op het leven en dat legt de schrijfster goed uit door vooral uit haar gedachtenuitgang te schrijven. Doordat Asa dit heeft, vindt ze de normaalste dingen als strakke kleding of het luisteren van popmuziek verschrikkelijk. Ze vindt dat je je leven moet wijden aan het spirituele denken en niet aan je uiterlijk. Haar normen en waarden sluiten niet helemaal aan bij mijn normen en waarden. Ten eerste zal ik altijd aardig doen tegen nieuwe mensen en ten tweede zal ik nooit mensen zomaar beledigen. En dat is wel wat Asa doet.