Een leeg huis door Marga Minco

Zakelijke gegevens a) Auteur: Marga Minco
b) Titel: Een leeg huis
c) Uitgever: Bert Bakker
d) Plaats van uitgave: Amsterdam
e) Aantal bladzijden: 156 blz. f) Jaar van uitgave: 1966 Eerste reactie a) waarom heb je dit boek gekozen?: Het boek leek me wel mooi om te lezen, omdat het zich net na de 2e wereldoorlog afspeelt, zo kom je nog iets te weten over hoe de mensen toen leefden en wat er in hun hoofd rondspookte, hun herinneringen aan de verschrikkelijke oorlog. In de oorlog had iedereen maar één verlangen, dat was vrijheid. Maar in de tijd net na de oorlog komen ze erachter dat dat niet het enige is,maar dat er ook nog andere dingen in het leven bestaan. b) eerste persoonlijke indruk van het werk: Ik vond dat het erg moeilijk te lezen was. Je begint ergens midden in een verhaal dat heel veel flashbacks heeft en daardoor zit er in het boek geen echte structuur. Ik dacht dat er op een gegeven moment in het boek twee verhalen liepen, wat erg verwarde. Dat maakt het boek niet nieuwsgierig om het verder te lezen want je begrijpt niet zo veel van het verhaal, pas in het derde deel van het boek begin je het verhaal te begrijpen. Als je dan de verhalen leest dan hoop je dat niemand dat ooit mee hoeft te maken. Het boek zet je ook aan het denken want je denkt hoe jij het gedaan zou hebben in die tijd, wel of niet iemand verraden tegen over de Duitsers en hoe goed we het nu eigenlijk hebben met eten en drinken in overvloed. Samenvatting Dag 1: 28 juni 1945. Na een maand in Friesland te hebben doorgebracht besluit Sepha op 28 juni 1945 naar Amsterdam terug te keren, naar haar vroegere vriendje Mark. Sepha moet naar Amsterdam liften en ontmoet onderweg een joods meisje,Yona. Sepha komt thuis in een leeg huis. Als er gebeld wordt, zegt een agent dat Yona in het ziekenhuis ligt omdat ze in de gracht is gevallen op een onverklaarbare wijze. Ze is geschrokken van het feit dat er van haar ouderlijk huis niets meer dan puin over is. Wanneer Sepha thuiskomt, is Mark al weer naar een feest. Ze zoekt hem tevergeefs.
Dag 2: 25 maart 1947. In een Frans vissersdorpje, vlak bij de Spaanse grens, brengt Sepha de wintermaanden door. Mark heeft intussen een baan bij een krant en heeft wat tijd vrij genomen om naar Sepha toe te komen. Ze zijn kort na de bevrijding getrouwd, maar hun huwelijk loopt steeds stroever en beiden hebben relaties met anderen. Mark met Tinka, Sepha met Gilbert. Maar zodra Mark er is, is de liefde zo weer terug, en belanden ze al gauw in bed. Marks vriendin is hem gevolgd, maar Mark stuurt haar resoluut weg als ze contact zoekt. Sepha probeert met Mark een weg door het leven te vinden. Marga Minco verwoordt dit heel mooi. "Al vouw je maar een sprei op of drink je een slok water, dat is toch een keuze voor het leven". Dag 3: 21 april 1950. Deze dag begint met een hysterisch telefoontje van Yona aan Sepha. Ze wil langskomen. Sepha krijgt niet de kans om te zeggen dat ze eigenlijk naar het nieuwe huis moet, dat zij en Mark spoedig zullen gaan bewonen. Yona is erg depressief en dit irriteert Sepha, omdat ze waarschijnlijk teveel van haar eigen gedachten herkent. Sepha komt er niet toe Yona echt te hulp te schieten. Yona vertrekt en Sepha gaat haar nieuwe huis bekijken. Als ze ´s avonds thuiskomt, is Mark er al. Sepha merkt dat Mark anders is dan normaal. Als ze vraagt wat er is verteld hij dat hij een bericht op telex heeft gelezen. Er stond in dat Yona uit de trein naar Apeldoorn was gevallen. Toen hij de politie belde bleek dat ze dood was. Sepha gaat naar Yona’s huis. Als ze daar k Onderzoek naar de verhaaltechniek a) Schrijfstijl: Op het begin is het moeilijk te lezen, omdat je de kern van het verhaal niet begrijpt, maar het wordt verder in het verhaal al gauw duidelijk. Daarom is het moeilijk, om op het begin door te lezen. De tekst is op zich best moeilijk, de flashbacks zijn vaak wat lastig te begrijpen. Ik vind daarentegen wel dat het goed geschreven is. Af en toe staat er een moeilijk woord, maar als je dan door leest is het best te begrijpen. De manier van vertellen is precies goed, niet uitgebreid, maar er wordt wel precies verteld wat je moet weten. Er wordt bijvoorbeeld niet verteld hoe de omgeving eruit ziet, tenzij het belangrijk is voor dat deel van het verhaal. Dit leest heel fijn. Ruimte: Er zijn drie belangrijke plaatsen waar het verhaal zich afspeelt: In het eerste hoofdstuk speelt het verhaal zich af op weg naar Amsterdam, vanuit een dorpje in Friesland. In het tweede hoofdstuk speelt het verhaal zich af in een pension in Frankrijk, vlakbij zee. Het derde hoofdstuk weer terug in Amsterdam. Tijd: Het verhaal speelt zich af na de Tweede Wereldoorlog: Het boek gaat over drie dagen in het leven van een joods meisje. Namelijk donderdag 28 juni 1945, dinsdag 25 maart 1947 en vrijdag 21 april 1950. Kenmerken voor die tijd, waren bijv. dat veel mensen ontgoocheld waren door de jaren van oorlog. De mensen moesten hun leven weer opbouwen en gebeurtenissen verwerken. De periode waarin de mensen toen leefden was zeer chaotisch. De mensen waren erg zuinig, er waren niet veel levensmiddelen. Verder was het erg rustig op straat, weinig mensen, weinig auto's. Men leefde toen in schaarse omstandigheden. Tussen het begin en het einde van het verhaal verloopt ongeveer vijf jaar. De gebeurtenissen worden niet-chronologisch verteld, er worden tussendoor veel flashbacks gebruikt, waardoor het boek af en toe zelfs wat chaotisch oogt. De verhaalfiguren: Sepha is zeventien jaar als de oorlog begint. Ze is afkomstig uit een welgestelde, niet-gelovige joodse familie, waarvan zij na de oorlog de enige overlevende is. Na de oorlog verbergt zij alle gegevens van het Rode Kruis,wat haar familie betreft, achter in een la. Ze ontkent de vreselijke gebeurtenissen niet, maar het heeft volgens haar weinig zin om bij de oorlogsellende stil te blijven staan. Ondanks die houding toont ze weinig initiatieven en komt ze er niet toe een bestaan op te bouwen, en wil niet meer met haar verleden worden geconfronteerd worden. Yona is een meisje van dezelfde leeftijd als Sepha en heeft een zelfde joodse achtergrond. Ook zij heeft al haar familie in de oorlog verloren en ook haar vriend is ze kwijtgeraakt, omdat deze naar Amerika is vertrokken en daar getrouwd met een andere vrouw. Yona wil haar verleden niet zomaar laten voor wat het is, maar wil juist alles weten en neemt daarom ook een baan bij de Stichting ‘40-’45. Ze voelt zich teveel gekwetst om bestand te zijn tegen de nieuwe maatschappij, de keiharde wereld. Na een laatste ontmoeting met Sepha, springt ze uit een rijdende trein. Er was niemand om haar te redden. Mark is eerst de vriend, daarna de man van Sepha. Hij is Nederlands, maar heeft ook moeten onderduiken, om een of andere reden, dit kwam namelijk niet goed naar voren in het boek. Ze zijn min of meer in elkaars armen gedreven doordat ze hetzelfde onderduikadres deelden, en later zelfs hetzelfde bed. Mark heeft veel vrienden en ook een minnares, Tinka. Ondanks hun moeizame relatie kiest hij toch steeds voor Sepha.
Perspectief Het verhaal is in de ik-vorm geschreven. Sepha is de ikpersoon en vanuit haar oogpunt worden de gebeurtenissen verteld. Het effect is dat je merkt waaraan zij voortdurend moet denken. Je komt heel veel te weten over haar verleden, terwijl er slechts drie dagen zijn verlopen als je het boek uit hebt. Thema(‘s) Een leeg huis gaat over de leegte die de twee hoofdpersonen in de naoorlogse wereld ervaren, niet alleen in hun huizen maar ook in zichzelf. De huizen waar ze in opgegroeid zijn, staan symbool voor hun innerlijk. Voor Yona is dat puin, voor Sepha is dat vernieuwing. Sepha´s nog nieuwe lege huis staat voor het nieuwe begin dat zij wil maken. Het zoeken naar een houding ten opzichte van het verleden en de toekomst staat centraal in het boek. Gebeurtenissen uit het verleden moeten worden weggeschoven om verder te leven, Yona kan dat niet, en kiest om niet meer verder te leven. Welke motieven zijn typerend voor die thema’s: Een van de belangrijkste motieven in het verhaal is identiteitsverlies.. Identiteitsverlies zie je vooral bij Yona. Wanneer ze samen in de laadbak zitten van de vrachtauto die hen naar Amsterdam brengt, vertelt ze aan Sepha over de tijd dat ze ondergedoken zat. Lang heeft ze niet geweten waar ze was. ‘Je bent nergens’, had de vrouw haar gezegd en op den duur was ze het zelf gaan
geloven. Alleen als ze naar haar handen keek bewees ze zichzelf dat ze er nog was. Het verband tussen thema en titel: Sepha en Yona treffen beiden als ze terugkomen in Amsterdam een leeg huis aan. De familieleden hebben de oorlog niet overleefd en Sepha's vriend is op dat moment niet thuis. Vandaar Een leeg huis. Omdat Sepha geen familie meer heeft moet ze een nieuw bestaan opbouwen en geestelijk gebeurtenissen van de oorlog verwerken Plaats in de literatuurgeschiedenis: Marga Minco wordt op 31 maart 1920 als Sara Minco in Ginneken geboren in een orthodox-joods gezin. Al spoedig laat ze zich Sara Selma noemen. Na haar schooljaren treedt ze in 1938 in dienst van de Bredasche Courant als verslaggeefster. Daar werkt ze tot het moment dat de directie verplicht wordt joodse personeelsleden te ontslaan. In deze tijd ontmoet ze de journalist en auteur Bert Voeten, die haar echtgenoot zal worden. Dan komt de dramatische gebeurtenis die haar leven ingrijpend verandert en haar toekomstige literaire werk bepaalt: haar ouders worden opgepakt, zelf heeft ze de kans te ontkomen. Ze verblijft de rest van de oorlog op onderduikadressen en woont, voorzien van geblondeerd haar en een nieuwe naam (Marga Faes, de voornaam houdt ze aan), vanaf de zomer van 1944 met Bert Voeten in Amsterdam. Ze is de enige van haar familie die de oorlog overleeft: haar ouders, broer en zus worden door de Duitsers omgebracht. Bijna alle boeken die ze schrijft gaan over de Tweede Wereldoorlog .'Ik kom altijd weer op die periode '40-'45 terug, ik wil het vaak niet, maar die jaren hebben mij het hevigst aangegrepen.' Als er EEN schrijver is in wier werk de Tweede Wereldoorlog een centrale plaats inneemt, is het wel Marga Minco, auteur van de in 1957 gepubliceerde klassieker ‘Het bittere kruid’ waarvan inmiddels ruim 400.000 exemplaren zijn verkocht. Een overzicht van haar werken: -Het bittere kruid (Een kleine kroniek roman,1957) -De andere kant (Verhalen,1959) -Kijk 'ns in de la (kinderboek,1963) -Terugkeer (novelle,1965) -Een leeg huis (roman,1966) -De trapeze (kinderverhalen,1968) -De dag, dat mijn zuster trouwde (novelle,1970) -Je mag van geluk spreken (verhalen,1975 -Verzamelde verhalen 1951-1981(verhalenbundel,1982) -De val (roman,1983) -De glazen brug (Boekenweekgeschenk,1986) -De zon is maar een zeepbel (droomverslagen,1991) -De verdwenen bladzij (verhalenbundel voor kinderen,1994) -Nagelaten dagen (roman,1997) -Door het land (roman,1998) Ik vond het een erg interessant en boeiend boek. Ik vind het ook een erg meeslepend boek doordat je de gedachten en gevoelens van Sepha ervaart en de beelden erg goed beschreven worden. Het boek zet je ook aan het denken. Ik heb me in de gevoelens van Sepha kunnen verplaatsen en met haar mee kunnen leven. Ze heeft de gave om de nare gebeurtenissen uit het verleden een plaatsje te geven en door te gaan met leven. Ze kijkt alleen terug op de prettige dingen uit het verleden. Yona echter zit helemaal vast in haar oorlogservaringen en komt er ook niet uit, wat haar de moed ontneemt om verder te leven. Wel laat ze Sepha met een schuldgevoel achter. Het is een best lastig verhaal om te lezen, omdat het wat verwarrend door de flashbacks. Deze worden niet aangegeven met een lege regel of iets dergelijks. Daarom moet je je aandacht er echt bij houden, en je niet laten afleiden, dan ben je de draad van het verhaal kwijt. Maar ondanks alles heeft het me wel nieuwsgierig gemaakt naar andere boeken van deze schrijfster. Recensie Jaar van uitgave: 1966

Bron: Nieuwe Rotterdamse Courant
Publicatiedatum: 24 december 1966
Recensent: Ruth Wolf
Recensietitel: "Een gat waar de wind doorheen blaast" Voor degenen die als volwassen mensen de jaren 1940-'45 hebben meegemaakt gaat "het" nooit meer over. Een deel van ons bewustzijn, en wie weet een hoeveel belangrijker deel nog van ons onderbewustzijn, is gevormd, misvormd door wat we in die jaren hoorden, zagen, ondergingen. Het is geen afgesloten tijdperk en dat wordt het niet zolang er mensen van die generatie in leven zijn. Nog worden we vrijwel dagelijks, hetzij heel concreet, via krantenberichten, foto's en films, hetzij op een onnaspeurlijke, voor iedereen andere manier door de herinnering opgewacht en overvallen. Dat 1945 geen afsluiting van en nachtmerrieachtig tijdperk kon zijn, ja dat de jaren erna in het bijzonder voor de overlevende Joden aspecten vertoonden die in menig opzicht nog verschrikkelijker waren dan de oorlogsperiode zelf, waarin door velen met zo'n brandende hoop werd uitgezien naar "het einde", dit vormt het kernprobleem van Marga Minco's nieuwe boek: Een leeg huis, hierin speelt de na-oorlogse ontgoochelingen en de schrijnende eenzaamheid die daar het gevolg van is al een rol, maar in deze nieuwe, uit drie gedeelten opgebouwde roman is dit speciale levensgevoel van "na 1945" het centrale motief geworden, waar stemmingen, denkbeelden en daden uit voortkomen die op hun beurt weer tot de bestendiging van die kenmerkende sfeer bijdragen.