De vergaderzaal door Albert Alberts

1 a Albert Alberts
b De Vergaderzaal
Uitgegeven door G.A van Oorschot, Amsterdam, 1ste druk uit 1974.
78 blz.
c novelle/roman

2 Samenvatting

Er komt een vergadering, de secretaris en de conciërge staan te wachten. Langzaam maar zeker komen alle deelnemers binnen, waaronder ook meneer Dalem. De aanwezige heren vertellen elkaar verhalen en schudden elkaar de hand. Hij voelt zich niet goed als de vergadering eenmaal is begonnen en hij staat na een tijdje op en loopt weg. Hij vertrekt in de tram waarmee hij ook gekomen was. Teruggekomen op zijn kantoor tekent hij in verwarring wat documenten van de boekhouder en zegt naar een andere vergadering te gaan. In werkelijkheid komt hij uit bij een café, waar de buurtvereniging net vergaderd over de plaatsing van een speeltuin. Hij verstoort de vergadering en gaat gehaast weer weg. Meneer Dalem gaat naar de achterbuurt met de volkstuintjes, waar het begint te regenen. Hij is constant in gesprek met de heren van het bedrijf, de secretaris en de president. Dalem raakt verdrietig als ze weg gaan. Er komt een man onder het afdakje naast hem staan om te schuilen. Ze hebben een gesprek, en de man fietst weer weg als het ophoudt met regenen. Meneer Dalem loopt weer door, en komt in een restaurant terecht met twee vriendelijke maar luidruchtige mensen met wie hij een hapje eet. Ze geven elkaar steeds eten en iets te drinken cadeau. Dan moet Dalem weer verder.
Er wordt verteld over een huis aan de haven wat wordt gebruikt om zieke mensen in te behandelen, vooral scheepslui. We leren het verhaal kennen van de eigenaars van het huis. De portier komt op een ochtend een verwarde man tegen. Het blijkt meneer Dalem te zijn. De portier helpt hem naar binnen, maar Dalem rent terug naar buiten als hij de heren van de vergaderzaal ook in het huis ziet. Hij springt van de havenkade in het water.

We komen te weten dat de opa van meneer Dalem het huis in de haven vroeger heeft gebouwd, en dat Dalem, die eigenlijk ingenieur was, gedwongen was om eigenaar te worden van het huis na het overlijden van zijn broer. Dalem komt een tijd later weer op de vergadering

3 Verhaaltechniek

Ruimte
Het verhaal neemt vooral plaats in een vergaderzaal, maar ook in het café, in een restaurant, onder een afdakje en in de haven. Het verhaal ‘speelt zich eigenlijk af’ in het hoofd van meneer Dalem. Er is op het eind een sprake van een vertelling over de geschiedenis van het huis op de kade, dat “een jaar of tachtig geleden” is gebouwd. Verder speelt het verhaal zich af op een dag en de daaropvolgende nacht en ochtend. Dan is er nog een sprong in de tijd van het voorjaar, waarin Dalem zo verward was, naar juni, als hij weer op de vergadering zal verschijnen.

Verhaalfiguren
Er is hier sprake van maar één belangrijke figuur.
Meneer Dalem: hij is de man om wie het verhaal gaat. Hij was ingenieur en had een oudere broer die in het bedrijfsleven zat en het management van het ziekenhuis deed. Toen die broer overleed werd hem door zijn vader en oom gevraagd om het familiebedrijfje op zich te nemen. Zijn zwager is ook werkzaam in het bedrijf. Hij heeft dus niet zelf gekozen voor het leven van vergaderen met de andere directeuren van de bedrijven, iets wat hem duidelijk tot waanzin heeft gedreven. Hij is geestelijk en lichamelijk niet meer in orde en kan niet meer helder denken. Overal ziet hij de heren van de vergaderzaal en de secretaris en de president (de voorzitter van de vergaderingen) Hij voert geschifte gesprekken met hen in zijn hoofd en hij ziet deze mensen overal terugkomen. Hij is aangetast door de harde en afstandelijke omgang van dit soort mensen met elkaar, hij is er geestelijk door verwond en wordt gek. In zijn psychose loopt hij door de stad, en eindigt hij bij het huis van zijn bedrijf, het ziekenhuis op de kade. Nadat hij in het water sprong is hij eruit gehaald, wat blijkt uit het laatste stuk van het verhaal als de heren tijdens hun nieuwe vergadering bespreken dat Dalem weer van de partij zal zijn. Of Dalem nu weer beter is en de vergaderingen weer aankan is nog maar de vraag.

Vertelwijze
Het verhaal wordt verteld als een verslag van gebeurtenissen, in de verleden tijd. (blz. 5) Er is dus niet echt sprake van een auctoriaal perspectief, maar ook niet van een personaal perspectief.


Er wordt heel duidelijk weergegeven wat er gezegd wordt door wie, en wat er gebeurt.
Er ontbreken leestekens als iemand wat zegt, bijvoorbeeld: “Nou, zei de secretaris, wat vraag je dan nog?”

Thema + Motieven
Het thema van het verhaal is geestelijk ziek zijn, of geestelijk ziek worden door invloeden van buitenaf. Een aanwijzingen uit het boek voor dit thema is dat Meneer Dalem naarmate het verhaal vordert steeds meer onduidelijke dingen ziet en hoort die niet overeenkomen met de werkelijkheid. Zo is hij in gesprek met mensen van de buurtvereniging, en als hij iemand “Punt” hoort zeggen, vervolgt hij: “Een punt op de agenda, zei meneer Dalem. Laat de secretaris dat punt op de agenda zetten. Laten we daar over stemmen. Afbreken of niet afbreken.” (blz. 37)Hierna kijken de mensen hem verbaasd aan, zodat Dalem zich geschrokken uit de voeten maakt. Hieruit kan je opmaken dat hij de realiteit uit het oog heeft verloren.
Ook komen telkens uitspraken en standaardzinnetjes terug uit de vergaderingen, zoals “daar moet over gestemd worden”. Dit zegt Dalem hardop, alsof hij een vergadering leidt. Hij verward de situatie waarin hij zich bevindt met de vergaderzaal, en het is alles waar hij aan kan denken.

Titelverklaring
“De vergaderzaal” is natuurlijk de vergaderzaal waar meneer Dalem samenkomt met de directeuren van andere bedrijven die ook reders zijn van oorsprong. In de vergaderzaal wordt meneer Dalem gek gemaakt door de harde, egoïstische en afstandelijke omgang van de meneren directeuren met andere bedrijven en elkaar. Meneer Dalem zou niet ziek zijn geworden als hij niet het bedrijf moest gaan runnen en zich dus moest gaan bezighouden met de zaken van andere directeuren in vergaderingen. De vergaderzaal staat voor de slechte invloed waardoor Dalem zo gestoord en ‘geestelijk gewond’ van raakt.

Schrijfstijl
Deze stijl van vertellen wordt niet vaak gebruikt. Het is een verslag van gebeurtenissen in de verleden tijd, net alsof het notulen van een vergadering zijn. Er wordt heel duidelijk weergegeven wat er gezegd wordt door wie, en wat er gebeurt. Er ontbreken ook leestekens, bijvoorbeeld wanneer iemand wat zegt: “Nou, zei de secretaris, wat vraag je dan nog?”
(blz. 5) Dit maakt het verhaal onoverzichtelijk om te lezen, je kan ook minder goed in de tekst ‘duiken’ en je bent geneigd snel en gehaast te lezen. Het verhaal wordt er ook saai door, vooral omdat het heel erg objectief en beschrijvend is geschreven, zonder duidelijk te maken wat de personages nou voelen en denken.

4 Plaats in de literatuurgeschiedenis

Het is een verhaal dat eigenlijk in 1954 al af was, maar pas in 1974 werd gepubliceerd. De woorden die worden gebruikt en de manier waarop mensen met elkaar spreken en omgaan laten duidelijk zien dat het een tijd geleden geschreven is. Het is alsof de normen en waarden van de samenleving in die tijd er een beetje uit komen, waarschijnlijk omdat ze zo afwijken van de normen en waarden nu. Het werk is wel typerend voor Albert Alberts, omdat zijn stijl in het algemeen ook erg afstandelijk en weinig emotioneel is. Hij geeft de voorkeur aan sombere en compacte taal en inhoud van zijn verhalen. Ook vertelt hij vaak over een eenzame persoon die het moeilijk heeft met zijn omgeving. Dat is iets wat heel duidelijk terugkomt in “De vergaderzaal”. Voor de tijd waarin het boek is verschenen zou je kunnen zeggen dat het een beetje ouderwetse taal (en dus ook de normen en waarden die eruit voortvloeien) bevat, aangezien het pas 20 jaar nadat het is geschreven is uitgegeven.