De trein naar Tarascon door Andreas Burnier

Complete titelbeschrijving Andreas Burnier, De Trein naar Tarascon, Amsterdam 1986 Motivatie boekkeuze Zoekende naar boeken voor mijn speciaal onderwerp, kwam ik bij dit boek terecht. Het verhaalt ook over een psychische patiënt, evenals mijn andere boeken. Het sprak mij aan, dat de nasleep van de Tweede Wereldoorlog er in verwerkt word, aangeien dit toch één der kenmerken van de 20e eeuw is. Inhoud De Tweede Wereldoorlog is ruim drie jaar voorbij als de 30 jarige William Baston, die als student in Duitsland te werk was gesteld, naar Nederland terugkeert. Hij neemt zich voor aan een ‘totale herinrichting’ van zijn leven te beginnen. Zijn dagen vult hij met zelfstudie, kunst en filosofie, maar een jonge timmerman die een karweitje voor hem opknapt, wordt de aanleiding voor het doorbreken van zijn isolement. Gedreven door het verlangen deze Loek opnieuw te ontmoeten komt hij terecht bij het hoertje Jossie, van wie hij een vaste klant wordt. Hij begint ook een relatie met Esther, film recensente en redactrice ‘Vrouwenzaken’ bij een links weekblad. Dan wordt op een dag Jossie vermoord en William hoort dat de politie hem als hoofdverdachte beschouwt. Onmiddellijk ziet hij weer alle bedreigingen uit de oorlog op zich afkomen, de Grüne Polizei, de Waffen-SS, de WA-bewakers in het kamp, en hij raakt ieder besef van werkelijkheid kwijt. Zonder dralen stuurt hij Esther naar huis, neemt zijn papieren, wat drinkwater en eten en trekt zich op de vliering terug. Het mag allemaal niet baten, want nadat een eerste politie inval op niets is uitgelopen, wordt hij de tweede keer toch ontdekt. Opname in een psychiatrische inrichting volgt, waar hij met behulp van medicijnen rustig wordt gehouden. Langzaam maar zeker dringt het idee zich aan hem op dat alleen uiterste gehoorzaamheid aan artsen en verpleegkundigen hem ooit nog eens met Loek in contact zal kunnen brengen en daarom gedraagt hij zich, na een korte periode van opstandigheid, zoals dat van hem wordt verwacht. Dan komt op een dag Esther op bezoek. Sinds het moment waarop zij zo abrupt door William naar

huis was gestuurd, heeft zij niets meer van hem vernomen en ze komt dan ook nu pas te weten wat er intussen allemaal is gebeurd. Ze besluit hem te helpen ontsnappen. Maar eenmaal op vrije voeten voelt hij zich niet gelukkig, want ook dan kan hij zijn liefde aan niemand kwijt en op een avond laat hij zich door Loek, die op dat moment niets anders dan een hersenschim kan zijn, naar zijn laatste fatale daad leiden. Verdiepingsopdracht · De relatie met de politieke achtergronden. In de tweede helft van de twintigste eeuw, kom je in Nederland, en in vele andere landen, sporen tegen uit de Tweede Wereldoorlog. In dit boek zie je dat ook duidelijk. William vertelt, in flashbacks, over zijn tijd in de oorlog. Dat hij gevangen was genomen en dat hij later nog in Duitsland is gebleven. Hij heeft de oorlog dus heel bewust meegemaakt. Dit leidt uiteindelijk tot grote verwarringen. De oorlog heeft zo’n grip op hem genomen, dat wanneer hij wordt gezocht, hij alles vermengd met zijn belevenissen in nazi-Duitsland. Daarnaast heeft hij een joodse onderbuurman, die zijn schuilplaats niet verraadt. Dit is wel een mooi gegeven, aangezien het in de oorlog juist andersom was: de joden moesten onderduiken. · De relatie met sociaal-economische achtergronden. In dit boek wordt over seksualiteit gesproken, wat kenmerkend is voor deze periode. William bezoekt regelmatig het hoertje Jossie en heeft daarnaast ook een gewone vriendin. Daarnaast blijft William steeds opzoek naar Loek. Door het grote verlangen naar Loek,zou je ook kunnen denken aan homoseksualiteit, al wordt dat niet met zoveel woorden genoemd. Het feminisme is ook aanwezig. Willimiam’s vriendin Esther is redactrice bij en links dagblad. Vrouwen bemoeien zich dus zelfs enigszins met politiek. Haar column die ze schrijft over de zaak ‘Jossie’, laat zien dat ze midden in de maatschappij staat. · De relatie met culturele achtergronden. Priester+ brieven, structuralisme: gesticht, het Rijk van de Hond, verandering van studie: klasssieke talen -> filosofie en kunst. Blz. 89. : ‘Meneer Baston, de priester laat vragen of u niet eens met hem wil spreken.’ ‘De priester?’ vroeg William verbaasd. ‘Maar ik ben helemaal niet rooms-katholoiek. Ik ben kerkelijk niets, en van oorsprong protestant.’ · De relatie met literaire stromingen en genres. · De relatie met de literatuuropvatting van de auteur. · De plaats van het gelezen werk in het oeuvre van de auteur. · Bepaal de thematiek van het werk. Dit boek is vooral een ideeënroman, waarin de auteur via de personages haar opvattingen uiteenzet over het rationalisme, de medische wetenschap en de psychiatrie in het bijzonder en over het kwaad. Volgens haar zijn kwaad en rede (ratio) nauw met elkaar verbonden. Het rationalisme leert dat er geen ander leven is dan tussen geboorte en sterven en dat kennis alleen verkregen kan worden via nieuwe experimenten. In nazi-Duitsland, dat in de roman ‘het Rijk van de Hond’ wordt genoemd, werden die ook op mensen uitgevoerd. Hierin manifesteert zich de geest van het kwaad en deze doet zich ook vandaag nog gelden in sommige culturele bewegingen die zich sterk maken voor het ‘wegwerken’ van alle ‘afwijkingen’ in onze samenleving: ongeboren kinderen, geesteszieken en terminale patiënten. Het zijn Burniers personages die deze ideeën moeten uitdragen; zij zijn in belangrijke mate typen, meer dan ‘mensen van vlees en bloed’. Andere thema’s in deze complexe roman zijn het Ene Eeuwige, de geest en het individuele ‘ik’. Zij houden nauw verband met de cyclische tijdsopvatting die in de roman aan de orde wordt gesteld en volgens welke ieder mens meerde keren geboren wordt, als in een cirkel van geboren worden en sterven, geboren worden en sterven… · Zoek een recensie bij het boek en vergelijk jouw oordeel over het boek met het oordeel van een literair criticus. Analyseer de overeenkomsten en de verschillen. Aleid Truijens: “Toch is het verhaal in De trein naar Tarascon, wonderlijk genoeg gezien de stortvloed aan ideeën die de roman bevat, ook als vertelling grotendeels overtuigend. William is meer dan de som van zijn wijsgerige verhandelingen. Hij mag dan als ‘heilige’ eindigen, zijn leven bevat veel angstige en ontroerende momenten en zijn religieuze vervoering is voor Burnier geen reden om de komische kanten van zijn situatie over het hoofd te zien.” (NRC Handelsblad, 21-3-1986) Jaap Goedegebuure: “Deze nieuwe roman doet me af en toe denken aan De dood van Angèle Degroux van H. Marsman, een drakerige geschiedenis waarin allerlei interessante problemen van artistieke en filosofische aard zijn verwerkt. Burnier is dan ook geen geboren romancier. Haar romans zijn voor een groot deel vermomde verhandelingen; daarom doen de overwegingen van een ik-figuur of de dialogen tussen de personages er zo vaak opgeblazen aan.” (Haagse Post, 12-4-1986)