De toegift door Carry Slee

Boekinformatie Schrijver: Carry Slee
Titel: De Toegift
Uitgever: Pimento BV, Amsterdam
Jaar: 2005-1
Bladzijden: 258 bladzijden
Uitgave van de Grote Letter Bibliotheek, Abcoude
Genre: Psychologische roman Samenvatting Deel 1 De niet met name genoemde ikfiguur beschrijft de periode nadat ze het ouderlijk huis heeft verlaten. Haar vader komt regelmatig, ook om aan zijn vrouw te ontkomen. De ikfiguur heeft een relatie met Arnoud, die ze kent van de opleiding voor dramadocent. Zij vindt bij hem steun en herkenning. Ze ontkomen beiden niet aan de invloed van hun ouders. Het gaat zelfs zo ver dat haar moeder tegen ‘ik’ gezegd heeft dat ze destijds het verkeerde kind heeft laten aborteren; ze had liever een jongetje gehad. Arnoud is een sombere jongen en kan nergens van genieten, ook niet van hun vakantie naar Spanje: na aankomst rijden ze linea recta terug naar huis. ‘Ik’ keert vaak terug in haar fantasiewereld, om aan de realiteit te ontsnappen. ‘Ik’ ontmoet Esmée en wordt stapelverliefd op haar. Ze vertelt dit aan Arnoud en biecht Esmée haar gevoelens op. Uiteindelijk resulteert dit in een driehoeksverhouding. Ze gaan samenwonen, en blijken alledrie in hetzelfde schuitje te zitten. Arnoud koopt een ring voor Esmée, maar Esmée weigert het cadeautje aan te nemen. Esmée opent een galerie, maar die loopt niet. Uiteindelijk begint ze een antiekwinkel. Inmiddels wonen de twee vrouwen samen. Arnoud heeft een baan als dramadocent, maar als hij hiermee stopt, draagt hij zijn ex-vriendin als kandidaat voor. Zij neemt de baan aan, totdat zij aangesproken wordt op haar homoseksualiteit. Deel 2 Arnoud is inmiddels kunstschilder geworden. Esmée en ‘ik’ hebben inmiddels twee kinderen, twee meisjes. Over de biologische vader wordt niet gesproken. Voor de kinderen leest de ‘ikfiguur’ vaak voor; verhalen van Kiek en Koosje. Ze brengt de verhalen naar de uitgeverij. Een hele tijd hoort ze niks, maar tenslotte krijgt ze positief bericht. Met Ida de Graaf, haar uitgeefster, krijgt ze een bijzondere band. De ‘ik’ wordt zelfs verliefd op Ida, maar haar gevoelens worden niet beantwoord. Haar eerste boek verkoopt slecht, haar tweede boek wordt in een bekende serie uitgegeven en verkoopt goed. De hoofdfiguur wordt zelfs de beste schrijfster van Ida’s uitgeverij. Ze ervaart dit als het mooiste geschenk, na de kinderen en Esmée. Ze kunnen goed leven van de opbrengst van de boeken en verhuizen naar Bergen (NH). De ‘ik’ krijgt een telefoontje dat haar vader overleden is. Ze gaat ervan uit dat dit in de winkel is gebeurd, maar hij blijkt te zijn overleden tijdens een bezoek aan zijn ex-vrouw. ‘Ik’ neemt contact op met haar vaders eerste vrouw en neemt zich voor dat haar moeder de waarheid nooit mag horen. Wanneer het gezin naar Indonesië op vakantie gaat, krijgt ze bericht dat haar moeder is overleden. Ze gaan meteen terug naar Nederland. Samen met haar zuster haalt ze het huis leeg, geen van beiden willen iets hebben ter herinnering; het zou alleen maar herinneren aan de angst van vroeger. De moeder van Esmée blijkt eierstokkanker te hebben. Ze weet precies hoe haar uitvaart er uit moet zien. De vrouw heeft steeds mensen om zich heen, maar wil niet met haar dochter alleen zijn. Esmée voelt zich hierdoor minderwaardig; haar moeder heeft nooit van haar gehouden. Kort daarop overlijdt ze. ‘Ik’ bekent Esmée verliefd te zijn op Ida. De verliefdheid geeft haar een ongemakkelijk gevoel; het was heel anders dan toen ze verliefd was op Esmée. Ze heeft namelijk geen behoefte om met haar te vrijen. ‘Ik’ heeft een urenlang gesprek met Ida. Ida stelt voor om een andere uitgever te zoeken. Ze gaan samen in therapie om met de situatie om te kunnen gaan. De oorzaak van haar problemen blijken te liggen aan haar verleden, met name de relatie met haar moeder. Haar relaties verlopen hierdoor moeizaam, met het schrijven van boeken heeft zij meer geluk, ze wordt zelfs gevraagd het Kinderboekenweekgeschenk te schrijven. Op aangeven van de therapeut moet ze daadwerkelijk afscheid nemen van Ida, alsof ze afscheid van haar moeder neemt. Met Ida blijkt zij een ‘net als of’-relatie te onderhouden.
Verhaaltechniek Ruimte Het boek begint als ‘ik’ 18 jaar is en het huis uit gaat. Ze gaat samenwonen met haar vriend Arnoud in Amsterdam. Ze ontmoet een vrouw waarop ze verliefd wordt. Er ontstaat een driehoeksverhouding. Per saldo gaan Esmee en ‘ik’ samenwonen eerst in Amsterdam en later in Bergen (NH) en krijgen 2 kinderen. Chronologie Het boek wordt merendeel vertelt in chronologische volgorde. Soms denken de hoofdpersonen terug aan hun verleden (=flashback). Verhaalfiguren ‘Ik’, de hoofdpersoon, woont samen met Arnoud en later ook met Esmée (driehoeksverhouding) Arnoud, vriend van ‘ik’, maakt deel uit van de driehoeksverhouding. Gaat later op zichzelf wonen, maar blijft contact houden met de vrouwen. Esmée, geliefde van zowel Arnoud als de hoofdpersoon. Later start zij een gezin met de hoofdpersoon. Samen krijgen ze twee kinderen. Ida, degene die ‘ik’ als moederfiguur ziet, tevens uitgever van de boeken van de hoofdpersoon. Vertelwijze ‘De Toegift’ is geschreven in het ik-perspectief, het is namelijk een autobiografische roman. De verteller van het boek wordt niet bij naam genoemd, maar als je meer boeken van Carry Slee gelezen hebt dan is het je wel duidelijk dat het Carry zelf is waar het boek om draait. In werkelijkheid is Esmée Elles, de huidige vriendin van Carry. Carry heeft vroeger samengewoond met Rudolf, in dit boek Arnoud. Ook zij (Carry, Elles en Rudolf) hebben een driehoeksverhouding gehad. Motieven Eenzaamheid: ‘Ze deed godverdomme net of ze mij niet hoorde… Ik heb niks voor haar betekend’. (blz. 251, over de relatie Esmee en haar moeder).
Liefde: ‘We hielden elkaar vast. En ik voelde hoeveel we van elkaar hielden. Wij hoorden echt bij elkaar. Ik zou haar nooit laten gaan’. (blz. 86, over de relatie Esmee en ‘ik’). Homoseksualiteit: ‘De brief van het bestuur waarin ik werd gesommeerd niet meer over mijn lesbisch zijn te praten’. (blz. 95) Driehoeksverhouding: ‘Maar er ontstond toch een kloof tussen Arnoud en ons. En die kloof werd steeds groter’. (blz. 84) Trauma: ‘Waarschijnlijk zal er op deze wereld nooit een kind rondlopen met mijn genen. De gedachte een kind te krijgen lijkt mij een ondraaglijk. Als ik dood ga houdt alles op’. (blz. 34, standpunt Arnoud naar aanleiding van de verhouding met zijn ouders). Thema Verlatingsangst: ‘Stel je voor dat ik bij je wegga, zien we elkaar dan nog?’ (blz. 232, ‘ik’ ten opzichte van Ida). Titelverklaring De hoofdpersoon cijfert zich weg voor haar vriend Arnoud. Ze geeft aan al zijn wensen toe. Later in het boek kiest ze meer voor zichzelf. Schrijfstijl Het boek is in twee delen geschreven. In deel 1 wordt haar opleiding aan de Academie en haar liefdesleven beschreven. In deel 2 wordt uitvoerig haar carrière beschreven. Elke gebeurtenis staat in een hoofdstuk, waardoor er korte hoofdstukken ontstaan. De zinnen zijn kort en zonder moeilijke woorden. De spanningsopbouw is goed verdeeld, je legt het boek moeilijk weg, maar de inhoud maakt per saldo weinig indruk. Het is eigenlijk een vlak verhaal.
Beoordeling Het boek viel mij nogal tegen, ik heb de beide autobiografische boeken eerder gelezen. De hoofdpersoon (Carry) spreekt mij het meeste aan, ze geeft de moed niet op, ze blijft vechten. In het begin van het boek begreep ik niet waarom ze bij zo’n negatieve man bleef, maar ze voelden zich met elkaar verbonden. Ze hebben beiden een zware jeugd gehad en veel zorg om hun ouders gekend. Uiteindelijk kiest ‘ik’ toch voor zichzelf. Arnoud heeft een negatieve werking op mij, hij heeft een psychisch labiele moeder . Zelf heeft hij hier ook wat van meegekregen. Hij had nogal sombere gedachten, zoals ‘Als je eet ben je niet met elkaar bezig. Als je eet ben je maar met één ding bezig: de dood. Met elke hap die je neemt bezweer je de dood’ (blz. 17). ‘De Toegift’ heeft iets weg van ‘Moederkruid’ en ‘De dochter van Eva’,maar beide andere boeken hebben meer indruk op mij gemaakt. De inhoud van ‘de Toegift’ staat slechts in de schaduw van beide andere boeken. Alleen de liefde tussen Esmée en de ikfiguur heeft indruk op mij gemaakt; deze liefde is heel erg sterk en deze relatie overleeft ook de gevoelens die ‘ik’ heeft voor Ida. Later blijken dit misplaatste moedergevoelens te zijn. De situatie was voor mij niet herkenbaar, maar kon wel met de ikfiguur meeleven.