De tienduizend dingen door Maria Dermout

HOOFDSTUK I §1. Titel: De tienduizend dingen
Auteur: Maria Dermoût
Jaar van uitgave: 10e druk in 1998, 1e druk in 1955 §2. Het boek bestaat uit zes verhalen die zich allen op “het” eiland in de Molukken afspelen. Mevrouw Kleyntjes (Felicia) en haar tuin komen steeds in elk verhaal voor. 1e verhaal: Het eiland. Hierin wordt beschreven hoe mevrouw Kleyntjes het eiland, waarop de tuin Kleyntjes zich bevindt, ziet. Sfeer en karakteristieke personen worden uitgebreid vertelt. 2e verhaal: De tuin Kleyntjes. Dit verhaal vertelt over de hoofdpersoon Felicia. Felicia werd geboren op de tuin Kleyntjes in het huis van haar grootmoeder. Dit huis ligt aan de binnenbaai van een eiland op de Molukken. Ze woont echter met haar ouders in oude het familiehuis in de stad aan de binnenbaai, omdat haar moeder niet op de tuin wil wonen. Haar vader staat dit alles toe, want zijn vrouw heeft het geld. Felicia gaat vaak in het weekend samen met haar vader en haar kindermeisje Suzanna naar de tuin, waar ze door en haar grootmoeder erg “Indisch” opgevoed wordt. De eerste 8 jaar van haar leven blijft ze op het eiland wonen waarna ze met haar ouders naar Europa vertrekt. Bij het afscheid geeft haar grootmoeder haar een gouden armband: de Slang met de Karbonkelsteen. Dan komt ze als jonge vrouw weer terug naar de tuin met een klein zoontje, Willem, die meestal Himpies wordt genoemd, omdat de bedienden zijn naam niet uit kunnen spreken. Felicia is getrouwd, maar verlaten en bestolen van de Slang met de Karbonkelsteen door haar man. Ze gaat bij haar grootmoeder wonen terwijl Himpies opgroeit en een onafscheidelijk vriendje wordt van Domingoes, de zoon van de goudsmid die ook op de tuin woont. Haar grootmoeder houdt vele beesten en Felicia stelt voor om allerlei producten van “de tuin” te gaan verkopen. Hierdoor krijgen ze een aardig inkomen. Himpies gaat rond zijn zevende in de kost bij een leraarsgezin, in de stad aan de binnenbaai, maar vertrekt voor de voltooiing van zijn opleiding naar Nederland. De grootmoeder is inmiddels overleden. In Nederland zou Himpies medicijnen gaan studeren, maar komt terug op de tuin als Tweede Luitenant van het Garnizoen, dit stelt Felicia teleur. Himpies probeert zoveel mogelijk bij haar te zijn in de tijd dat hij in de buurt gestationeerd is en heeft onderwijl een affaire met een weduwe. Dan wordt hij, tijdens een krijgstocht met zijn oude vriendje Domingoes, vermoord door een Bengalfoer-krijger, een inlandse “koppensneller”. Domingoes vertelt het trieste nieuws aan Felicia. 3e verhaal: De posthouder. Dit verhaal vertelt over een ongure, rijke man die posthouder was geweest op een eiland bij Dobo. Hij woont in een mooi huis aan de andere kant van “het” eiland, waar hij naar toe is verhuisd met een prachtige, half-Chinese vrouw, drie lelijke werkvrouwen en zijn parels. Op een gegeven moment spoelt hij dood aan op het strand. De politie vindt de vier vrouwen opgesloten in het huis. De moord blijft onopgelost en de vier vrouw vertrekken nu rijk en blij weer terug naar hun eigen eilanden. 4e verhaal: Constance en de matroos. Dit verhaal gaat over Constance, een mooie vrouw, die kok is bij een jonge Hollandse familie. Haar man is weg en ze heeft veel vriendjes, onder andere een matroos, een Makassaar. Dan wordt Constance vermoord, waarschijnlijk door haar echtgenoot die teruggekeerd is, maar Pauline, haar trouwe vriendin, denkt dat de matroos het gedaan heeft en waarschijnlijk Pauline vermoordt de matroos op haar beurt. 5e verhaal: De professor. Dit verhaal gaat over een verstrooide Schotse professor die onderzoek doet naar de planten op de Molukken, aan de hand van een boek van Rumphius. Hij wordt hierbij geholpen door de adellijke Radèn Mas Soeprapto. Op een dag krijgt deze echter een hevige malaria-aanval en juist dan wordt de professor vermoord door vier Binongko´s, een soort van piraten. 6e verhaal: Allerzielen. Dit verhaal gaat weer over Felicia. Met Allerzielen stuurt ze alle bedienden weg, behalve de twee trouwste en heeft ´s nachts een ontmoeting met alle vermoorden van het eiland. In het begin weigert ze te accepteren dat de doden weg zijn, maar aan het eind van het verhaal neemt ze het leven zoals het is. HOOFDSTUK II §1. Maria Dermoût werd in 1888 in Pekalongan, Indonesië, geboren. Ze debuteerde in 1951, op pas 63-jarige leeftijd met Nog pas gisteren, waarin vele herinneringen aan haar Indische kinderjaren verwerkt zijn die haar latere gedachten- en gevoelswereld in sterke mate hebben bepaald. In haar werk, vooral in haar korte verhalen, is de Indonesische manier van vertellen en voordragen duidelijk te herkennen. Haar boeken geven een goed beeld weer van hoe het plattelandsleven in Nederlands-Indië was en zijn vooral aantrekkelijk voor mensen die zelf ook in Indië zijn geboren of daar hebben gewoond. Een regelmatig terugkerend onderwerp in haar boeken is afscheid en de vergankelijkheid van het leven. Maria over leed in 's-Gravenhage in 1962, na lange tijd rondgezworven te hebben tussen Indië en Europa. §2. Recensent: Rico Bulthuis
Recensietitel: Een specerijentuin in de Molukken: Maria Dermoût: “De tienduizend dingen” Bron: HP/Haagse Post

Datum van verschijnen: 26-11-1955; jaar van uitgave: 1955 De recensent vindt De tienduizend dingen eigenlijk geen roman, maar meer een kroniek, omdat er zoveel losstaande jeugdherinneringen in voorkomen. Dermoût ziet net als haar tijdgenoten de Indiër minder als “een ondoorgrondelijk wezen, maar als een mensen uit een eigen moeilijk te doorgronden wereld”. Indonesië wordt minder als het verre vreemde land gezien. Ze geeft zeer gedetailleerde beschrijvingen van schijnbaar onbelangrijke dingen, maar komt minder aan de roman toe. Mevrouw Dermoût schrijft niet sentimenteel, maar haalt op een zakelijke manier droomrestanten op. De recensent vindt het een melancholisch, knap geschreven verhaal met veel losse fragmenten. Hij vindt dat ze een scherpt observatievermogen heeft, die een scherpe psychologische conclusie kan trekken uit vage verhalen. Ik ben het met de recensent eens dat De tienduizend dingen eigenlijk geen roman is, maar meer een verzameling herinneringen. Dit stoorde mij in het begin van het lezen van het boek lichtelijk, omdat er weinig wijs uit te worden was, later werd het boek wat concreter. Ik ben het er dus niet mee eens dat Dermoût op een zakelijke manier droomrestanten ophaalt. Het is wel een knap geschreven, want op het einde van het verhaal vallen alle losse stukjes op hun plaats en ik vind dat je eigenlijk samen met de hoofdpersoon van het boek een soort acceptatiereis van vergankelijkheid maakt. Ik vind ook dat de schrijfster goede psychologische conclusies kan trekken. De beschrijvingen van het eiland en de personages zijn inderdaad zeer gedetailleerd maar wel goed en ze creëren een goede sfeer. HOOFDSTUK III §1. De opbouw van De tienduizend dingen is post rem. De roman begint namelijk met een beschrijving van Felicia van Kleyntjes in haar tuin, zij is op dat moment in de vijftig. Dan wordt er teruggeblikt op haar leven en worden korte verhalen van het eiland verteld, waarna de verhaallijn weer terugspringt naar de Felicia van vijftig. Deze Felicia kan op het einde van het boek eindelijk het afscheid nemen van bepaalde mensen en de vergankelijkheid van het leven accepteren. §2. De titel De tienduizend dingen slaat terug op de honderd dingen die tegen een overleden persoon worden gezegd, over zijn leven, zijn dierbaren enzovoorts. Felicia beseft op het einde van het boek dat honderd dingen eigenlijk niet genoeg zijn, maar dat ze eigenlijk meer dan tienduizend dingen op weet te noemen bij haar dood. Het thema van het boek is het accepteren van de vergankelijkheid van het leven, van de dood van dierbaren, in het bijzonder de dood van een kind. Felicia heeft het moeilijk met het accepteren van de dood van haar zoon Himpies, maar aan het einde van het boek lukt dit haar eindelijk. §3. De hoofdpersoon van De tienduizend dingen is Felicia, mevrouw van Kleyntjes. Zij maakt een soort innerlijke acceptatiereis door het boek heen. Andere personen die in het boek globaal voorkomen zijn haar zoon Himpies, Domingoes, haar grootmoeder en de bedienden. De korte verhalen in het midden van het boek beschrijven ook een aantal personen, die allen vermoord worden of zijn. Dit zijn de drie meisjes, de posthouder, Constance, de matroos en de professor. De handelingen in het boeken beschrijven het leven van Felicia en nemen dus ongeveer vijftig jaar in beslag. De tijdsvolgorde is niet chronologisch. Het verhaal begint namelijk met een Felicia die in de vijftig jaar is, hierna wordt teruggeblikt op haar geboorte en haar leven. In de korte verhalen is de tijdsvolgorde over het algemeen chronologisch, behalve in De Professor. In dit verhaal wordt aan het einde van het verhaal opeens teruggeblikt op de moord op de professor. In het hele boek wordt dus veel gebruik gemaakt van flashbacks, dit geeft een bijpassend, vaag en dromerig beeld van het leven van Felicia in Indië. De ruimte waar de roman zich afspeelt is “het eiland” op de Molukken. Van dit eiland wordt geen naam genoemd. De tuin Kleyntjes bevindt zich op het eiland, Felicia hoort op dit eiland wat er gebeurd is met haar zoon, ook de posthouder en Constance woonden op dit eiland. Alleen in De professor speelt een klein deel van het verhaal zich even af op een ander eiland. Het verhaal speelt zich af aan het einde van de 19e eeuw. De tienduizend dingen wordt verteld door een alwetende verteller. Hij vertelt de gebeurtenissen en de gevoelens van de personen.