De stomme van Kampen door Thea Beckman

Samenvatting

Hendrick Avercamp, eerste zoon van een rijke apotheker in Kampen, is geboren met een gebrek, hij is doof en zal ook nooit leren praten. Vooral zijn vader is erg teleurgesteld, want iedereen weet dat een doofstom mens in de 16 eeuw niet meetelt in de maatschappij. Toch is zijn moeder, Beatrix, in staat hem te leren lezen en schrijven. Het kost veel moeite en geduld maar Beatrix wil niet dat een Avercamp in de goot eindigt. Voor Hendrick gaat er een nieuwe wereld open, alles blijkt een naam te hebben en er is iets wat hij mist, waardoor hij anders is. Hendrick groeit op als een intelligente jongen, maar wereldvreemd. Al snel krijgt hij er nieuwe broertjes bij. De oudste, Rutger, voelt zich als zijn vaders opvolger en doet er alles voor om dat te bewijzen. Overal wil hij het beste in zijn, beter dat zijn grote broer Hendrick. Als de winter aanbreekt en de ijspret begint, kijkt Hendrick zijn ogen uit. Alles neemt hij in zich op, hij vind het prachtig. Thuis maakt hij tekeningen over schaatsen en winterlandschappen en al snel blijk hij een grote aanleg voor tekenen te hebben.
Als hij twaalf jaar is gaat zijn moeder opzoek naar een leermeester. Maar er is niemand die een doofstomme jongen wil opleiden. De moed zakt weg totdat Hendrick en zijn moeder op een dag over de markt heenlopen. Hendrick merkt een man op, hij schildert portretten en krijgt er geld en eieren voor terug. De man blijkt Kladde te heten en is erg geïnteresseerd in de jongen, die altijd met een kladboekje en krijtjes rondloopt. Hij vraagt of Hendrick bij hem in de leer mag, en zijn moeder stemt toe. Ook al is een schilder niet een beroep om trots op te zijn, hij moet toch iets en hiermee kan hij zijn eigen brood gaan verdienen.
Kladde en Hendrick worden goede vrienden, al is de man rond de 60 jaar. Ze leren elkaar steeds beter kennen en hebben hun eigen mannier van communiceren gevonden. Iedere dag gaan Hendrick naar Kladde toe om de basis van schilderen te leren. Hendrick word bij de jaren steeds beter en kan eigenlijk niet meer veel leren van Kladde, die niet over het echte talent beschikt. Maar dan komt er een ramp, de zwarte dood. Er zijn veel slachtoffers, vooral onder de armen. De winter waar Hendrick al zo lang naar uit kijkt lijkt niets op de vorige. Er zijn nog meer slachtoffers en het pesthuis ligt vol stervende. Kladde overlijd, samen met Hendricks vader en zijn assistent Samuel die hij altijd als familie heeft beschouwd. Zijn moeder en Rutger nemen de Apotheek over maar al snel raakt ook Rutger besmet en sterf kort daarna met het bericht dat ook de vader van Beatrix is overleden. Het is vreselijk maar Beatrix houd vol, ze toont geen zwakte en stuurt Hendrick naar Amsterdam waar familie woont om een nieuwe leermeester te vinden.
Hij komt terecht bij de Vlaamse schilder David Vinckboons, die meteen zijn talent herkent. De Vlaamse schilder heeft nog drie leerlingen, met twee van hen heeft Hendrick nauwelijks contact. Maar met Cabel, een stille jongen is er een goede band. Hendrick doet het goed, en vele schilderijen worden verkocht en de stomme staat er bekend om met zijn voorkeur voor winter schilderijen. Alles loopt op rolletjes totdat Hendrick een schilderij maakt niet volgens de Vlaamse traditie, met veel fantasie om dingen mooier te maken dan ze zijn. David is erg ontevreden maar Cabel komt voor hem op. Er is een erge ruzie om het kiezen van je eigen stijl en het trouw zijn van je vaderland, het is zo erg dat Cabel vertrekt. Hendrick snapt er niets van en verscheurd zijn kunstwerk in de hoop dat alles weer goed komt. En Cabel weet hem over te halen naar een andere leermeester te gaan die hem meer vrijheid kan geven. Dit was een goede stap, al snel worden er veel schilderijen verkocht en krijgt Hendrick het recht om zijn schilderijen te signeren met zijn eigen initialen. Nog steeds maakt de stomme vooral schilderijen van het Hollandse landschap in de winter, hij heeft bereikt wat hij altijd al had willen worden, kunstschilder met succes.
Er is een probleem, Hendrick word verliefd. Tot over zijn oren verliefd of Anna, een vriendin van zijn tante. Hij probeert indruk op haar te maken met schilderijen en denkt dat zijn liefde beantwoord word. Helaas is dit niet het geval, Anne vind hem een griezel en trouwt kort daarna met een geleerde. Hendrick gaat terug naar Kampen waar hij thuis hoort en stuurt regelmatig schilderijen naar Amsterdam waar Cabel ze kan verkopen. Cabel en de stomme zijn erg beroemd geworden en hun schilderijen hangen nu nog in vele musea over de wereld.

Personages
De stomme

Hendrick Avercamp, de doofstomme jongen. Ik vind het een schitterend en ontroerende personage. Omdat de jongen ze onschuldig en wereldvreemd is die dingen gewoon echt niet begrijpt wat wel zou moeten en zoveel vertrouwen in alles en iedereen heeft. ‘Daarna- toe, blz. 61-62’ in dit citaat word het startsein gegeven van een schaatswedstrijd. Hendrick hoort dat natuurlijk niet en begint te laat, de toeschouwers lachen hem uit en spotten met hem. Maar Hendrick denkt dat ze hem juist aanmoedigen en goed vinden. Ik vind dit zo’n mooi stukje omdat die jongen gewoon ze goedgelovig is en niks begrijpt van het kwaad op de wereld.

Cabel
Arent Arentz is de beste vriend van Hendrick. Hij is stil maar koppig. Hij heeft heel veel liefde voor de schilderkunst maar vertikt het om op de Vlaamse mannier te schilderen. Hij voelt een soort van opdracht om Hendrick te beschermen en te helpen door de harde wereld. ‘In- niet, blz. 140-141’ in dit stukje is er een grote ruzie tussen David en Arent die commentaar heeft op de mannier hoe hij gedwongen word de Vlaamse mannier van schilderen toe te passen. Het is mooi om te zien hoe trouw hij blijft aan zijn gevoel en Hendrick.

David Vinckboons
De leermeester van Hendrick en Arent is een man die goed weet wat hij wil. hij is erg trots op zijn leerling Hendrick maar stiekem ook jaloers dat hij dingen meer tot leven kan wekken. Er word niet veel van zijn persoonlijkheid geschreven maar dat kan je zelf wel invullen. ‘Wie- zijn, blz. 157-158’ David is een lange tijd erg boos en teleurgesteld geweest, maar door de grote trots heeft hij Hendrick vergeven. En heeft geen bezwaar als hij een stuk houd meeneemt. Ik had niet verwacht dat hij zoiets zal doen.

Kladde
Eigenlijk is Kladde maar een bijnaam, in het echt heet hij Mattheus Klaasz. Het is een zorgzame warme man die heel veel liefde heeft voor de natuur. ‘Dat- vertellen, blz. 91’Kladde woont alleen en is best wel eenzaam. Dus hij stort heel zijn hart op Hendrick, die het toch niet verstaat. Hij blijft maar praten en praten en het kan hem toch niks schelen of hij het hoort of niet. Kladde gaat uiteindelijk dood aan de pest. En geeft al zijn bezit aan Hendrick zodat hij naar Amsterdam kan gaan om een andere leermeester te vinden. Dit is een ongelofelijk zielig stukje, om te zien dat Hendrick alles verliest.

Thema en tijd

Het verhaal speelt zich af in de 16e eeuw. Verteld in de tegenwoordige tijd zodat je er nog dieper in zit. Het thema is niet zo makkelijk te omvatten. Het gaat natuurlijk over een jongen met een handicap, die gewoon niet goed een plaats in de maatschappij kan vinden. Je merkt hoe moeilijk het voor hem is om liefde, een baan, vrienden en contacten te vinden. Hoe moeilijk het is om te leven als je niks kan horen. Het gaat over de geschiedenis, maar er is eigenlijk niet veel verandert.

Verwerking opdracht- dagboek
Lief dagboek,
Vandaag was het heel erg spannend, ik ben voor de eerste keer gaan schaatsen. Het was zo mooi! Het rook lekker en je kon bijna door het ijs heenkijken. Er waren veel mensen, en ze waren allemaal gelukkig. Overal lag sneeuw, op de takken van de bomen, de kraampjes op het ijs en de nieuwe jas van Rutger. Ik heb meegedaan aan een wedstrijd. Er deden heel veel mensen mee en we moesten naar een vlag schaatsen. Iedereen klapte en lachte. Ze vonden mij knap.

Lief dagboek,
Ik heb mijn eerste les gehad. Eerst was het erg spannend maar Kladde is lief. Hij word helemaal niet boos en begrijpt mij gewoon. Hij kan het goed uitleggen en vind dat ik het goed doe. Ik heb veel geleerd, ik weet nu hoe ik een hond kan tekenen, dat ze vier tenen hebben. Kladde heeft een hond, hij is heel lief en zacht. Kladde is wel grappig, hij hapt en hapt terwijl hij gewoon weet dat ik er niks van versta, maar zo is Kladde. En dat weten we.
Lief dagboek,
Mama is verdrietig. Eindelijk had ze een meisje gekregen na 5 jongens, maar ze ging dood. Ik vind echt heel zielig voor haar. Ze heeft geen tranen maar je kan zien dat ze verdrietig is. Ik wou dat ik iets voor haar kon doen.

Mijn mening

Ik vind het een super mooi boek en veel dingen komen er in voor. Vertrouwen, vriendschap, verdriet, wanhoop en wilskracht. De mannier waarop het geschreven is is mooi. Thea Beckman schrijft altijd op een mannier waarbij ze veel dingen in de kleinste details omschrijft waardoor je een beeld ervan krijgt. Ik heb op sommige punten bijna moeten huilen, na de dood van de hond van Kladde en het moment dat Hendrick erachter komt dan Anna hem helemaal niet leuk vind. Het is niet een boek waarbij je het eind al kan verspellen. Er zitten juist veel verassingen in en door de grote tijdsprongen veranderen er ook veel dingen. Spannend is het niet echt, ik vroeg me natuurlijk af hoe het zou eindigen. Maar omdat de dingen zo langzaam beschreven worden en er niet echt veel plotselinge dingen voorkomen heb ik niet echt op het puntje van mijn stoel gezeten. Ik vind het hoe dan ook een mooi boek omdat je zien dat als je echt iets wil, en hulp hebt van anderen, je dat vaak ook kan bereiken.