De stem van mijn moeder door Abdelkader Benali

Gebruikte editie voor het boekverslag
Gebruikte druk: 1e
Verschijningsdatum eerste druk: 11 maart 2009
Aantal bladzijden: 244
Uitgegeven bij: De Arbeiderspers te Amsterdam



Beschrijving voorkant
Op de voorkant staat de foto van een springende jongen van een rots. Die foto verwijst naar de inhoud van de roman, waarin de broer van de verteller een dodelijke val maakt. Het boek is trouwens uitgegeven in een fraai gebonden uitgave met een mooie bladspiegel, wat het lezen erg veraangenaamt. Een voorbeeld van hoe boeken in die prijsklasse aan de lezer moeten worden aangeboden.

Genre van het boek
“De stem van mijn moeder” is een psychologische roman over familiebetrekkingen, vooral over de relatie tussen moeder en zoon.


De aangeleverde flaptekst
Een fotograaf heeft zich een plaats verworven te midden van de culturele elite in Nederland. Hij is een veelgevraagd vakman, werkzaam voor glossy tijdschriften en toonaangevende week- en maandbladen. Zijn ouders, die vijfentwintig jaar geleden toen hij nog een kleine jongen was vanuit Marokko naar Nederland emigreerden, ziet hij nauwelijks.
Daarin komt verandering als hij op een dag gebeld wordt door zijn vader, die hem dringend vraagt naar huis te komen. Zijn zieke moeder wil het familiefotoalbum zien. Dat album heeft zijn vader, met wie hij een zeer moeizame verhouding heeft, niet kunnen vinden. De fotograaf realiseert zich dat hij de ziekte van zijn moeder – en haar al jarenlange stilzwijgen – kan keren. Het fotoalbum is daarbij van het grootste belang, evenals de voorzichtige confrontatie met een uiterst trieste gebeurtenis die het gezin, nu al zo’n twintig jaar geleden, voorgoed heeft ontwricht. De herbeleving van dat drama heeft verrassende gevolgen.

Titelverklaring
“De stem van mijn moeder” is ook de naam van een hoofdstuk uit de roman. In dat hoofdstuk wordt verteld dat de verteller zijn moeder toen hij klein was, kon herkennen aan haar stem, die heel lief en mooi klonk. Hij was namelijk een keer na een winkelbezoek met een andere vrouw meegelopen, totdat zijn moeder hem terugriep.
Maar de verklaring kan ook nog wat dieper gaan. Zijn moeder heeft na het ongeluk met het tweelingbroertje besloten om niet meer te praten en na twintig jaar verbreekt ze het stilzwijgen wanneer de verteller haar op haar ziekbed komt bezoeken. Ze vertelt dan het grote geheim over zijn vader. In het bewuste telefoongesprek waarmee ze hem moet overhalen naar haar huis te komen, zegt ze niets. Maar de zoon hoort toch als het ware de stem (lees lokroep) van zijn moeder. Hij is toch eigenlijk de Oedipus van Rotterdam. (zie hieronder)

Motto
De roman heeft een motto dat van Charles Darwin afkomstig is.
But man-–wonderful man, is an exception Maar de mensheid, die wonderbaarlijke mens is een uitzondering. Het leven is natuurlijk een “survival of thefittest.” Hoewel Benali in deze roman de twee minder sterke leden van de tweeling laat overleven en de sterkste van de twee laat sterven. Het gaat natuurlijk om het aanpassen van de levende wezens aan hun omgeving. De fotograaf kan dit het beste. Niet voor niets raakt hij in contact met Eva (! Let op de naam als vertegenwoordiger van de vrouw in het Scheppingsverhaal) die op dat moment voor een katholieke genootschap Darwin aan het vertalen is. De hoofdfiguur twijfelt sinds de dood van zijn broertje en de vondst van de biologie encyclopedie aan de waarheid van het scheppingsverhaal in de Koran
De verwijzing in het motto naar Darwin in dus heel toepasselijk..


Structuur en/of verhaalopbouw
De roman heeft 46 relatief korte hoofdstukken die ook nog een titel dragen. Die titel wordt in de loop van de handeling in dat hoofdstuk wel verklaard. De titels hebben soms een wat symbolische betekenis ( bijv. “Oedipus in Rotjeknor”, wat dan verwijst naar de moeder-zoonverhouding en de ouders die in Rotterdam wonen.) Deze verhaallijn wordt verteld door een 31-jarige fotograaf die overigens helemaal niet bij naam wordt genoemd.
Hij vertelt in feite over drie verhaallagen:
- Het verhaal-Nu : hij wordt op Valentijnsdag 2008(?) gebeld door zijn vader met de mededeling dat zijn moeder ernstig ziek is. Hij moet komen. Enkele dagen later gaat hij naar haar toe en hij blijft er enkele weken (3 à 4) totdat zijn vader relatief plotseling sterft.
- De tweede verhaallaag is de tijdlaag waarin hij een ontmoeting heeft met een vrouw Eva Souares, die een tweeling van hem heeft gebaard. De ontmoeting heeft vier jaar plaatsgevonden voordat het Valentijnstelefoontje van zijn vader kwam.
- De vroegste verhaallijn is die van een bezoek aan Marokko dat het gezin van de fotograaf twintig jaar geleden heeft gebracht. Hierbij is de tweelingbroer van de verteller door een fatale sprong om het leven gekomen.
Deze drie verhaallijnen wisselen elkaar regelmatig af, waardoor er een niet-chronologische roman wordt gecomponeerd.

Tussen de 46 hoofdstukken worden er ook nog 21 gecursiveerde fragmenten aan de lezer aangeboden die geschreven zijn door de overleden tweelingbroer van de verteller op weg naar de fatale reis in Marokko, twintig jaar geleden. De verteller en zijn broertje waren toen 11 jaar. Het is een opdracht van de meester en het broertje schrijft het verhaal tijdens de reis op. Het laatste en kortste fragment is helemaal aan het einde van de roman geplaatst, waarin de verteller aangeeft dat hij “morgen zeker de sprong zal maken.” De volgorde van deze fragmenten is wel chronologisch. Het broertje (geen naam) begint gewoon bij het begin van de reis en eindigt met de dag voordat hij gaat springen. De moeder van de fotograaf heeft altijd het schriftje bewaard waarin hij deze aantekeningen heeft geschreven.

Gebruikt perspectief
Dit onderdeel hoort natuurlijk ook bij het onderdeel van de verhaalopbouw.

De 31-jarige fotograaf vertelt in de ik-vorm. Hij doet dat in de o.v.t. waar het de verhaallijnen van het verleden betreft en hij vertelt in de o.t.t. in het verhaal-Nu.
De “dagbroekfragmenten”zijn van de 11-jarige broer van de verteller. Hij schrijft voornamelijk in de o.t.t. en het zijn eigenlijke elementen van een reisverslag. Daarom vertelt hij ook in de ik-vorm.
De twee vertellers verwijzen ook naar elkaar: sommige fragmenten worden zelfs door beiden verteld. Door de gekozen vorm zie je ook hoe de broers over elkaar denken. De fotograaf vindt het eigenlijk helemaal niet leuk om nar Marokko te gaan, maar zijn broertje wil liever niet terug naar Nederland. Ze zijn wel eeneiige tweelingen, maar ze verschillen in karakter veel van elkaar.

De tijd van het verhaal
De verteller geeft geen jaartallen prijs, maar door nauwkeurig lezen kun je wel achterhalen wanneer iets speelt.
Het verhaal-Nu begint immers op Valentijnsdag wanneer de fotograaf een sessie heeft met Poolse fotomodellen. Dat is dus 14 februari. Zijn vader belt nog enkele dagen daarna en kort daarna vertrekt de verteller naar Rotterdam. Daar verblijft hij enkele weken (3 à 4) totdat zijn vader sterft. Dan is het verhaal ten einde en dat betekent dat het dan half/eind maart is.

Het voorval met de fatale sprong is 20 jaar geleden geschied. De broertjes waren toen elf jaar want de vakantie die ze naar Marokko ondernamen, viel in de zomer voordat ze naar de laatste klas van de basisschool gingen. Dat houdt in dat de hoofdfiguur in het “heden” 31 jaar is. Dat kan wel kloppen met de gegevens die hij aan de lezer verstrekt.
De tweeling is namelijk nog in Marokko geboren, maar op blz.147 zegt hij op zijn reis naar Rotterdam dat zijn moeder al ruim 30 jaar in die stad woont.
Ook vertelt hij dat hij in de eerste helft van de jaren tachtig 8 jaar was ( de ramp in Tsernobyl was nog niet geweest en Maradonna had nog niet gescoord op het WK van 1986) Wanneer we stellen dat het op dat moment 1984 was, zou de hoofdfiguur in 1976 zijn geboren ( vgl. Abdelkader zelf die in 1975 ter wereld kwam.) De verteller heeft namelijk wel wat kenmerken van de schrijver. (o.a. de hardloophobby, de Rotterdamse jeugd )

In de handeling staat ook dat hij met zijn vader praat over de uitschakeling van Marokko in het toernooi om de Afrika Cup in Ghana. Dat vond plaats in januari 2008 en Marokko werd op 28 januari in de poulefase uitgeschakeld. Hij zegt dat wel dat het een hele tijd geleden is dat hij zijn vader heeft gezien. Dat lijkt niet zo te kloppen, want tussen het moment van uitschakeling (28 jan.) en Valentijnsdag (14 februari) liggen slechts twee weken. Verder op in de vertelling zegt zijn vader zelfs dat ze wel vier maanden geen telefonisch contact hebben gehad. Die gegevens kloppen dus niet helemaal. Dat betekent trouwens ook dat de flaptekst niet helemaal in orde is, want daarin staat dat de ouders vijfentwintig jaar geleden naar |Nederland zijn verhuisd en dat gegeven strookt niet met de gegevens op blz. 147


De tweede verhaallijn met Eva Souares heeft vier jaar voor het Verhaal-Nu plaatsgevonden en moet zich dus afspelen in 2004.
De reis naar Marokko zou dan in 1987 hebben plaatsgevonden.

De plaats van handeling
Een aantal plaatsen speelt een rol in de roman:
- Rotterdam: de fotograaf is er opgegroeid en hij keert er terug bij het bezoek aan zijn moeder.
- Marokko, de reis die de vertellers maken in 1987 die voor het ene broertje fataal afloopt
- Amsterdam waar de vertellende fotograaf zijn werk doet
- Boedapest, waar Eva Souares hem vertelt dat ze zwanger is.
- Brussel waar Eva Souares in het heden verblijft met haar man die iets voor “Europa” doet.

Samenvatting van de inhoud
Wanneer je naar de structuur hierboven kijkt, is het voor de samenstelling van het leesverslag lastig om de twee verhaallijnen door elkaar weer te geven. Er is hier voor gekozen deze lijnen apart te houden.

Het verhaal van de fotograaf
Op Valentijnsdag (2008?) is de fotograaf aan een fotosessie bezig met Poolse modellen, wanneer zijn vader hem tijdens het werk lastig valt en vertelt dat zijn moeder ziek is en dat hij meteen moet komen. De fotograaf die zijn vader het gehele verhaal door De Schoonspringer noemt (zijn bijnaam in Marokko verworven) denkt dan terug aan zijn relatie met Eva Souares in Boedapest. Daar heeft ze hem terwijl ze op een congres was en vreemd met hem ging dat ze zwanger is van hem. De verteller die geen kinderen wil, schrikt daar heel erg van. Hij antwoordt negen maanden niet op haar mails en dan sms-t ze hem dat er een tweeling is geboren. Hoewel hij het nieuws op straat uitroept, gaat hij hen niet opzoeken. Hij had Eva Souares toevallig ontmoet, er was een vonk overgeslagen en na een uurtje lagen ze al bij elkaar in bed. Ze vertaalde o.a. het werk van Charles Darwin en daarin was de fotograaf sinds zijn 11e jaar geïnteresseerd geraakt, toen hij biologieboeken op school las. De evolutietheorie strookte natuurlijk niet met de leer van Allah. Ook na de geboorte van de tweeling blijft Eva steeds mailcontact zoeken, hoewel ze nu getrouwd en wel met een nette ambtenaar in Brussel woont.


Langzaamaan onthult de fotograaf dat hij zelf ook een deel van een tweeling is en dat zijn broertje niet meer leeft. Tijdens een vakantiereis naar Marokko is er iets gebeurd. Hun vader had altijd vertelt dat hij zijn bijnaam De Schoonspringer te danken had aan de sprong die hij van een rots in zee had gedaan. Niemand had dat gedurfd. En hij schept er over op. Dat gebeurt op een manier waarop het tweelingbroertje van de fotograaf zich moreel gedwongen voelt in zijn vaders voetsporen te treden om ook de fatale sprong te wagen. Maar het loopt fout af en het broertje verdwijnt in de golven: hij kon nog maar net zwemmen. Dat verandert veel aan het leven van de fotograaf. Hij is zijn broertje op wie hij moest passen en die hij mocht straffen omdat hij de oudste was, kwijt. Hij richt zich daarna helemaal op de fotografie en wordt beroemd in Nederland. Hij krijgt prijzen en verdient flink wat geld met commercieel modellenwerk.

Dan is het moment aangebroken dat zijn vader hem weer belt en hem dwingt om zijn moeder te bezoeken. Ze wil namelijk een bepaald fotoalbum zien en wanneer de fotograaf zijn moeder aan de lijn krijgt die overigens geen woord zegt, voelt hij zich gedwongen naar Rotterdam te gaan. Daar begint zijn moeder overigens wel te spreken tegen hem. Ze is weliswaar ernstig ziek, maar er komt toch nog niet meteen een einde aan haar leven. De fotograaf montert haar zelfs een beetje op: hij laat haar weer muziek horen van een Egyptische zangeres, waarop de moeder in het verleden dol was, maar die na het ongeluk met haar zoontje taboe voor haar was. Nu ze begint te spreken, vertelt ze meteen dat haar man / zijn vader nooit zelf van de rots gesprongen is, maar dat dit zijn tweelingbroer Karim is geweest. Die was daar ook bij om het leven gekomen: de Schoonspringer had hem alleen uit het water gehaald. Alleen zijn vrouw weet ervan. De moeder en Karim waren eigenlijk meer voor elkaar bestemd wat de liefde betreft, maar omdat De Schoonspringer de oudste van de tweeling was, had hij de meeste rechten op haar. Bovendien was hij al een keer naar Europa geweest en had hij geld om schoenen te kopen.

Later gooit de fotograaf het geheim toch voor zijn vaders voeten en sinds dat moment gaat het ook met de vader bergafwaarts. Hij lijdt aan suikerziekte en hoge bloeddruk en de dokter ziet het voor hem somber in, terwijl zijn moeder steeds meer opknapt. Dan komen er nog twee verrassingen. Een Marokkaanse vrouw (Mimount) die wat ouder is dan de fotograaf heeft steeds contact met vader (is het haar geliefde geweest?) en ze komt naar Nederland. Tegelijkertijd komt de tweeling van de fotograaf naar Rotterdam. Het huwelijk tussen Eva en haar man gaat namelijk niet goed en ze vindt dat de jongens ook maar even bij hun vader moeten verblijven. Deze mensen komen allemaal samen in Rotterdam. De fotograaf leidt Mimount rond (diergaarde Blijdorp, haven) en zijn moeder vindt dat hij met haar moet trouwen vanwege het bezit van zijn zoontjes. De fotograaf ziet dat niet zitten maar ook Mimount wil het niet (De Schoonspringer was haar “man”) . Dan sterft eigenlijk onverwachts de vader van de fotograaf: hij is goed verzekerd en hij zal in Marokko worden begraven. De verteller mailt nog naar Eva dat zijn zoontjes die nacht bij hem in bed hebben geslapen, omdat het was gaan onweren. Eva mailt terug dat ze altijd het gevoel heeft gehad dat ze dicht bij elkaar zijn gebleven.

Het verhaal van het broertje.
Het tweelingbroertje van de fotograaf beschrijft de autoreis naar Marokko: hij houdt van schrijven en hij doet het in opdracht van de meester. Maar hij vertelt er meteen bij dat hij niet van plan is om uit Marokko terug te keren. Zijn broertje zal het schrift wel geven aan de meester. Zelf besteedt zijn broertje veel meer tijd aan het maken van foto’s. Ze reizen via Antwerpen, Parijs, de Route du Soleil, Madrid naar Malaga. Onderweg draaien ze voornamelijk de lievelingsmuziek van zijn moeder van een Egyptische zangeres. In Malaga maken ze de overtocht naar Melilla en komen tenslotte aan in het kleine dorpje waar ze oorspronkelijk zijn geboren. Ze worden verzorgd door Mimount en hij verdenkt zijn broer dat hij verliefd op haar is.
Natuurlijk is het verhaal over het zwemmen en het springen van de rots het doel waarnaar de verteller streeft. Hij voelt zich ook helemaal thuis in Marokko in tegenstelling tot zijn broertje. Dat besteedt meer aandacht aan het maken van foto’s Hij zal ook een foto maken van de sprong die deze verteller de volgende dag zal maken.

Thema, motieven en interpretatie
In de eerste plaats draait de nieuwe roman van Benali om familiebetrekkingen. Deze recensie zou je ook kunnen noemen “Oedipus in Rotjeknor”(zoals een hoofdstuk is getiteld) omdat de moeder-zoonverhouding heel belangrijk is. De roman heet natuurlijk ook niet voor niets “De stem van mijn moeder”. De fotograaf is namelijk wel gek op zijn moeder. Ze had ook een heel mooie en lieve stem (zie de samenvatting)
Toen hij elf jaar was, reisde hij met het gezin naar Marokko. Hij nam toen ook al foto’s van zijn moeder, wat ze niet leuk vond toen ze dat later merkte. Maar hij hoorde later wel van de man in de fotozaak dat zijn moeder een heel mooie vrouw was, die helaas door het ongeluk met haar zoon een ander soort leven ging leiden. Maar de fotograaf hoort later dat er meer achter de familiegeschiedenis zit dan hij vermoedde. Zijn moeder was meer verliefd op de broer van haar man (Karim), die echter door een fatale sprong van de rots in zee sprong om het leven is gekomen. Dat is voor een reden te meer om haar man te haten. Allereerst heeft hij de bijnaam De Schoonspringer gekregen omdat hij zelf gesprongen zou zijn, maar in een zwak moment heeft hij haar de waarheid verteld. Hij is helemaal niet de held die hij uitstraalt. Omdat hij het verhaal wel steeds aan zijn zoons vertelt, is hij er ook nog eens de oorzaak van dat het broertje van de verteller de fatale sprong later ook gaat maken. Dan wordt ook weer ingelost wat in de roman op blz. 46-47 staat over “de eeuwige terugkeer van de dingen “(Nietsche) oftewel l’ histoire se repête. Ook het broertje valt dood.

Maar er is meer dat wordt herhaald. Allereerst is er sprake van een aantal tweelingen. De vader van de verteller is de oudste van een tweeling. Omdat hij ouder is dan Karim, gaat hij eerst naar Europa en maakt hij de meeste aanspraak op de mooie vrouw in het dorp. Hij is de oudste helft maar zijn jongere broer Karim is dapperder. Die durft wel te springen, maar hij komt om. Dan krijgt de man later ook een tweeling(de beide vertellers in de roman.) De fotograaf is ouder en hij moet volgens dat eerstgeboorterecht ook zijn broertje een beetje mee opvoeden: hij deelt enkele tikken uit. Maar wanneer ze in Marokko zijn, is het tweelingbroertje toch degene die zich het meest in het land thuis voelt. Hij doet meer met de plaatselijke bevolking, waar de fotograaf zich met foto’s nemen bezighoudt. Het wordt duidelijk dat het broertje van de rots in zee zal springen en de fotograaf niet. Die zal daarvan wel een foto nemen. Helaas komt voor hem ook het broertje om het leven en de zon verdwijnt daarmee uit het leven van de moeder. De muziek is verstomd en zij praat niet meer met haar man en zoon. Ze is later woedend dat hij een foto van haar heeft genomen.

De verhouding tussen de twee broers is inderdaad een Kaïn en Abel-verhouding, zoals de verteller zelf opmerkt. (blz. 95) Door uit zijn leven te verdwijnen had zijn broertje het leven van de fotograaf vernietigd. Die werpt zich dan nog meer op de fotografie. Hij heeft een moeilijke verhouding met zijn vader die hem op 16-jarige leeftijd ook het huis wijst, met wie hij later moeizame contacten onderhoudt en als voorbeeld daarvan voornamelijk met zijn zoon over voetbal spreekt. Een typische Oedipusrelatie dus: liefde voor de moeder hebben en de vader “haten.” Later (20 jaar) begint zijn moeder, omdat ze volgens haar man ernstig ziek is, wel te praten. Ze vertelt het geheim van De Schoonspringer aan haar zoon, ze wil de oude muziek van vroeger weer horen en daarna begint ze zelfs op te knappen. Het is niet zij die doodgaat, maar de vader.
Misschien niet eens een onverdiende straf voor het feit dat het niet de grote liefde in zijn leven was, de straf voor de leugen over de fatale sprong en de indirecte oorzaak voor de dood van haar kind. En had hij ook niet een relatie met de veel jongere Mimount? In ieder geval over de telefoon. Mimount komt naar Nederland, zijn moeder ziet in haar een ideale echtgenoot voor de fotograaf en een moeder voor zijn kinderen. De zoon treedt immers in de voetsporen van de vader: een variant van de de eeuwige terugkeer. Natuurlijk heeft de fotograaf ook een tweeling gekregen (de geschiedenis herhaalt zich natuurlijk) Hoe zal de verhouding tussen de oudste en de jongste zijn? Wat was de ware reden dat de fotograaf zich niet wilde voortplanten? Bang dat de geschiedenis zich inderdaad herhaalt? Dit motief van de familiebetrekkingen zou nog verder kunnen worden uitgewerkt. Zo kan hij zijn kinderen toch niet blijven ontlopen: ze staan ineens voor zijn neus. En wanneer het onweert, kruipen ze bij hem in bed. (ook hier herhaalt de geschiedenis zich in de roman) Dan voelt hij toch verbondenheid met zijn kinderen.

De evolutiegeschiedenis speelt ook een rol in deze roman. De wetenschap die in contrast is met het traditionele geloof. Darwin wordt natuurlijk niets voor niet ten tonele gevoerd. Het motto van de roman is al afkomstig van Charles Darwin. ( zie daarvoor onder motto) Eva Souares (Christinne) versus de fotograaf.(ex-moslim) Die weet dat in de evolutietheorie geweld wordt aangedaan aan het scheppingsverhaal. Hij kan dat natuurlijk niet aan zijn ouders uitleggen: hij heeft het gelezen in een encyclopedie op school nas de dood van zijn broertje. De evolutietheorie geeft ook aan dat wezens zich aan een natuurlijke omgeving moeten aanpassen ( het verhaal van de dodo die zijn vleugels verloor omdat hij geen natuurlijke vijanden meer had- blz 50)
Dat geldt natuurlijk ook voor Marokkanen die naar een nieuwe omgeving verhuizen. Je krijgt dan weer te maken met het integratieprobleem, een thema dat Abdelkader Benali al in zijn eerste werk “Bruiloft aan zee” had uitgewerkt. Daarin lijkt de vader ook weer meer op het schrijvende broertje en de moeder en de fotograaf willen helemaal niet terug naar Marokko. Levende wezens moeten zich aanpassen aan hun omgeving. Zo keer je gemakkelijk terug bij het motief van de auteur: Kind tussen twee culturen.

Een derde thema dat m.i. in de roman wordt uitgewerkt is de verhouding tussen fictie en werkelijkheid. Is de in de roman beschreven problematiek autobiografisch? Om dat te bekijken verwijs ik naar het hoofdstuk “Aanwijzingen bij het schrijven van een autobiografie.” (blz. 83-86)
Dat hoofdstuk is een vreemde eend in de bijt van de rest van het boek., Mijn biografie lijkt alleen in de hij-vorm te kunnen bestaan; in de ik-vorm slaat ze dood.
Vervolgens noemt de verteller enkele tips voor de autobiografieschrijver
Tip 1: “Veins bescheidenheid”. (Hoewel de fotograaf erg beroemd is geworden, koketteert hij daar niet mee; prijs winnen; de Poolse modellen)
Tip 2” Doe luchtig over je daden en doe kleinerend over je gebreken”” ( Dat doet de fotograaf bijvoorbeeld over het niet kunnen zwemmen..
Tip 3””L liefkoos je blunders “

Tip 4 : Ër is minstens één grote liefde, een vriendschap die op de klippen is gelopen en er is één groot geheim (Eva Souares, en het geheim van De Schoonspringer)
Tip 5 : “Wees zuinig met namen “(De fotograaf, zijn moeder, vader, zijn broertje hebben geen naam.) Alleen de buitenstaanders van het gezin wel (Karim, Mimount en Eva)

Daarna volgen nog enkele tips, maar gezien het feit dat Benali de tips die hier vermeld staan in het boek heeft gebruikt, durf ik wel te stellen dat de inhoud van deze roman autobiografisch te noemen is.
- Benali is geboren in 1975 (De fotograaf misschien ook of anders in 1976)
- Hij is geboren in Marokko en op jonge leeftijd naar Nederland gekomen
- Hij is opgegroeid in Rotterdam
- Hij heeft een passie voor hardlopen
- Hij is het kind tussen twee culturen

Waardering scholieren.com
Ik vind “De stem van mijn moeder” een verrassend goede roman. Een genot om te lezen ook al omdat het zo’n mooi uitgegeven boek is. Benali bouwt in zijn structuur een mooi stelsel van vooruit -en terugverwijzingen met een duidelijk herkenbare thematiek. Familiebetrekkingen,. kind tussen twee culturen en de relatie tussen fictie en werkelijkheid blijven natuurlijk door de eeuwen heen interessante thema’s. Benali weet ze opnieuw weer te geven in een mooi verhaal.
De roman is uitstekend te lezen en te begrijpen voor scholieren van de eindexamenklassen in het voortgezet onderwijs. Voor havo-en vwo-scholieren een prima nummer op de literatuurlijst. De literaire waarde durf ik aan te geven met 3 punten (en dat is boven gemiddeld voor scholieren.com) De amusementswaarde voor scholieren is hoog. Boek gaat m.i. hoge ogen gooien op long en shortlisten over 2009.


Recensies
De eerste landelijke recensie verscheen in Het Parool op 11 maart 2009. (de dag van publicatie) Die is van Arie Storm en eigenlijk heel negatief. Abdelkader Benali loopt een stuk of tien Boekenweken achter. Zijn nieuwste roman heeft als thema familie. De vertellende hoofdpersoon, van beroep fotograaf, keert in De stem van mijn moeder na een telefoontje van zijn vader terug naar het huis van zijn ouders, want zijn moeder is ziek. Zoals dat gaat in dergelijke boeken komt de verteller achter een geheim. [....] Überhaupt is deze roman weer in een eigenaardig jargon geschreven. Benali, die inmiddels boeken bij diverse uitgeverijen heeft weten te publiceren, wordt naar mijn indruk het beste begeleid door De Arbeiderspers, maar toch zijn er nog zinnen doorheen geglipt die laten zien dat dit proza vermoedelijk van ver is gekomen. 'De poster gaf de stand van de zaken aan,' staat er bijvoorbeeld ineens.
Storender is de beeldspraakdwang van Benali. 'Eerst is er zijn woede,' schrijft hij bijvoorbeeld. 'Dan zijn er zijn woorden, die soms door elkaar klitten als spaghetti in een pan kokend water. Een dikke saus van schaamte maakt onze maaltijd compleet.' En dan komt de afmaker: 'Schaamte eet ik elke dag.'  [...]Nee, De stem van mijn moeder is weer geen indrukwekkend boek. Het is voornamelijk heel erg mal allemaal. Ik zou zeggen: geef Benali de P.C. Hooftprijs, misschien dat hij dan eindelijk stopt met schrijven. (

Op vrijdag 13 maart 2009 waardeert Edith Koenders in De Volkskrant het verhaal slechts met 2 van de 5 sterren. Ze geeft aan waarom ze de roman niet sterk vindt: " Benali zoekt een eigen stijl, maar slaat in zijn poging literair te zijn de plank vaak mis. Dat levert stijve dialogen en idiote beeldspraak op (‘Ik kan de familiaire taart niet bakken’), als ook kromme zinnen (‘bij het ontgroeien van haar inrichting waren er alleen wat spullen bijgekomen’) en lelijke formuleringen (‘hij stond lui op een hek hangend als een baliekluiver toe te kijken’). En wat te denken van semi-filosofische opmerkingen als ‘Staat verdriet tot het geluk als de mens tot de chimpansee?’.

Mede door dit gestuntel komt het drama niet echt op gang. Benali wil veel zeggen, maar heeft zijn sprookje niet half zo meeslepend weten te verwoorden als je zou wensen.

Over de schrijver en zijn eerder gepubliceerde werk
Bron: website schrijver
Abdelkader Benali (1975) werd geboren in Marokko. Als klein jongetje kwam hij naar Nederland. Zijn ouders vestigden zich in Rotterdam, waar zijn vader een slagerij begon.
Benali debuteerde – heel jong – op eenentwintigjarige leeftijd met de roman Bruiloft aan zee, waarvoor hem de Geertjan Lubberhuizenprijs werd toegekend. Dit eerste boek betekende meteen zijn doorbraak in de letteren. Bruiloft aan zee werd onthaald op veel kritische lof en gewaardeerd als het ideale boek van een zeer getalenteerde allochtone schrijver die daarin op een even lucide als lichtvoetige manier een aspect van migrantenproblematiek literair verwerkte. De roman groeide langzaam uit tot een bestseller en werd vertaald in vele landen.

In de jaren direct daarna deed Benali ook van zich spreken als literatuurcriticus (in het Algemeen Dagblad), verhalen- en toneelschrijver en dichter. Maar pas in 2002 verscheen zijn tweede roman, De langverwachte, die insloeg als een bom en waarmee hij definitief zijn naam vestigde als belangrijk schrijver in de Nederlandse literatuur. De langverwachte werd bovendien onderscheiden met de Libris Literatuur Prijs 2003.
Zijn volgende roman, het begin 2005 verschenen Laat het morgen mooi weer zijn, bezegelde zijn overstap van uitgeverij Vassallucci naar De Arbeiderspers. Dit zeer lovend ontvangen boek was het eerste in een reeks van titels, wat alles zegt over de vruchtbare bodem die het nieuwe huis hem heeft geboden en over de productiviteit van Benali als schrijver. Binnen anderhalf jaar verschenen behalve Laat het morgen mooi weer zijn het samen met Herman Obdeijn gepubliceerde boek Marokko door Nederlandse ogen 1605-2005, de dichtbundel Panacee, het toneelstuk Jasser en de reportage Berichten uit een belegerde stad, de oogst van een verblijf van enkele maanden in Beiroet, waar Benali in de zomer van 2006 ongewild in een oorlog (die tussen Israël en Hezbollah) verzeild raakte en waarover hij op een weblog van Vrij Nederland dagelijks verslag deed. Bovendien verscheen met Wie kan het paradijs weerstaan in diezelfde periode bij de Bezige Bij een briefwisseling met zijn vriend Michaël Zeeman. De brieven beslaan het grootste deel van 2004, toen Benali, net als Zeeman, woonachtig was (althans voor een groot deel van zijn tijd) in Rome.
In november 2006 verscheen Feldman en ik, zijn zesde boek bij De Arbeiderspers. Daarna volgde de roman De Marathonloper, Benali’s (literaire) verbeelding van zijn eigen ervaringen met en fascinatie voor het hardlopen. I
n 2009 verschijnt de roman De stem van mijn moeder, waarin Abdelkader Benali terugkeert naar het thema uit o.a. Bruiloft aan zee: dat van het migrantenkind tussen twee culturen.