De onverbiddelijke tijd door Jan Wolkers

A Het leesverslag

Eerste reactie achteraf

Ik vind dit werk:niet/een beetje/erg

spannend - niet
meeslepend – een beetje
ontroerend – een beetje
grappig - niet
realistisch – een beetje
fantasierijk – een beetje
interessant - niet
origineel – een beetje
goed te begrijpen – een beetje
optimistisch - niet
goed geschreven – een beetje

Dit werk heeft mij niet echt aan het denken gezet,

Dit werk spreekt me niet aan, omdat het saai geschreven is met allerlei buitenlandse citaten van mensen die mij niets zeggen.

Analyse van de tekst

Titelbeschrijving
Jan Wolkers, De Onverbiddelijke Tijd. Uitgeverij De Bezige Bij, Amsterdam, tweede druk, 2000, eerste druk 1984

Thema
Het thema is de dood. Sjoerd is ongeneeslijk ziek, hij lijdt aan longkanker.
Daarnaast is de race tegen de tijd ook een thema. Marcel probeert Sjoerd nog zoveel mogelijk te vertellen in zijn brieven en in Sjoerd’s gedichten komt de race tegen de tijd ook naar voren, dit blijkt alleen al uit de titel van een van zijn gedichten: De Onverbiddelijke Tijd.
Vriendschap is ook een belangrijk thema, het hele verhaal draait om de levenslange vriendschap tussen Sjoerd en Marcel. Een vriendschap die niet lang meer zal duren.

Motieven
Kunst: met name de schrijverskunst, poëzie, is een veel voorkomend motief, hij staat symbool voor zowel de vriendschap tussen Marcel en Sjoerd en hun leven. Aan veel poëzie hebben ze samen herinneringen. Sjoerd schrijft zelf ook poëzie.

Natuur: Ze zijn beide natuurliefhebbers en in elke brief schrijft Marcel wel weer iets over wat hij heeft gezien in de natuur

Er komen vooral in het begin dromen in voor. Marcel droomt regelmatig over zijn moeder. Ondanks dat ze altijd een goede band hadden, veranderen de dromen vaak in nachtmerries. Marcel vertelt dit aan Sjoerd, omdat hij nog bezig is met de verwerking van zijn moeders dood.

Titel, ondertitel en motto
Titel; De Onverbiddelijke Tijd, het is de titel van een van Sjoerd’s zelfgeschreven gedichten. En geeft een van de thema’s, de race tegen de klok, weer.

Motto;
I went to the woods because I wished to live
Deliberately, to front only the essential facts of life,
And see if I could not learn what it had to teach, and
Not, when I came to die, discover that I had not lived.
HENRY D. THOREAU Walden

Structuur
Er is geen pro- of epiloog.
Het is opgedeeld in 28 brieven die Marcel aan Sjoerd stuurt. Elke brief is eigenlijk een hoofdstuk. Als titel wordt de datum en plaats van het schrijven van de brief gebruikt.

Het verhaal begint op 3 september 1978 en is de eerste brief die Marcel stuurt, twee weken na het vertrek van Sjoerd naar Amerika.
Het verhaal heeft een gesloten einde. Sjoerd is gestorven, maar Marcel realiseert zich dat hij altijd zal blijven voortleven in zijn herinnering.

Personages
Marcel: Ongeveer 57 jaar oud, heeft een kantoorbaan, woont samen met Selma en Sjoerd is zijn beste vriend, kunstliefhebber.
Sjoerd: Ook eind 50, lijdt aan longkanker en is toen hij dat hoorde een trektocht gaan maken in Amerika. Blijft desondanks positief, literatuurliefhebber.
Selma: Partner van Marcel, biseksueel, kunstliefhebber.
Lise: Vriendin van Marcel en Selma en hebben met zijn drieën een driehoeksverhouding.

Marcel is het enige round-character: doordat hij de schrijver van de brieven is, laat hij je lezen wat er in hem omgaat en hoe hij zich voelt ten opzichte van de gebeurtenissen om hem heen. De andere ‘personen’ zijn flat-characters.

Historische tijd
Het verhaal speelt zich af tussen 3 september 1978 en 20 oktober 1980. Maar het had ook op elk ander tijdstip kunnen afspelen. Immers, kanker zal altijd blijven bestaan en ook poëzie is tijdloos.

Ruimte
Het verhaal speelt zich in Amsterdam en Texel af. Al de brieven van Marcel zijn op deze plaatsen geschreven. Ook de herinneringen van Marcel spelen zich in Amsterdam af. Voor met name de herinneringen is Amsterdam van belang en eigenlijk niet vervangbaar.

Tijdsduur
Het verhaal duurt dik 2 jaar.

Tijdsvolgorde
Het verhaal verloopt chronologisch. Maar er komen veel herinneringen in voor. Met name herinneringen van gebeurtenissen die de vrienden samen hebben meegemaakt, waaronder ook een aantal tijdens de oorlogsjaren.

Perspectief
Het boek is in het ik-perspectief geschreven. Dat is ook niet vreemd het zijn immers geschreven brieven en dan is het vrij logisch dat het in dit perspectief geschreven wordt.

Idee
Het idee zou kunnen zijn dat vechten tegen de tijd geen zin heeft, maar dat je het beste maar zoveel mogelijk uit het leven moet halen. Dit is namelijk wat Sjoerd doet: ondanks zijn ziekte gaat hij wel reizen en besteedt de korte tijd die hij heeft zo nuttiger dan wanneer hij thuis zou gaan zitten lijden.

Literaire stroming
Naar mijn mening behoort dit boek niet tot een literaire stroming.

Relatie met ander werk van de auteur
De dood is een terugkerend thema. Dit heb ik in veel andere boeken van Wolkers, zoals Junival en Kort Amerikaans, ook al zien terugkeren. Ook over seks wordt niet gezwegen, maar in dit boek valt het gehalte vulgariteit behoorlijk mee.

Samenvatting
Sjoerd is naar Amerika vertrokken als hij hoort dat hij kanker heeft. Zijn broer Henk woont daar en is arts/verpleegkundige. Sjoerd en Marcel kennen elkaar al sinds hun vroege jeugd. Ze hebben samen veel meegemaakt en zijn beide gek op poëzie en de natuur. Selma is Marcels partner en heeft ook regelmatig seks met Lise, een half-Indische. Soms doet Marcel mee. Aan het begin van de briefwisseling weet Marcel nog niet dat Sjoerd zo ziek is, maar na een poos krijgt hij het toch te horen van een collega(?) van Sjoerd. Sjoerd toert in een Cadillac door Amerika heen. Het verhaal gaat verder, terwijl de brieven steeds korter worden en Marcel eigenlijk gewoon niet zo goed meer weet wat hij moet vertellen. Soms moet hij best lang op antwoord van Sjoerd wachten. Marcel haalt allerlei oude herinneringen op en het blijkt dat Sjoerd er veel is vergeten. Verder vertelt hij wat er om zich heen gebeurt Hij dringt erop aan dat Sjoerd zich, als het niet meer gaat, laat verzorgen door Henk. Op gegeven moment doet Sjoerd dat en later sterft hij.

Evaluatie van de tekst: de literaire recensie

Gedichten uit de Cadillac

De Onverbiddelijke Tijd is een briefwisseling en maakt deze roman juist bijzonder. Je kunt je zo goed inleven in de hoofdpersoon en het stimuleert je fantasie ook omdat je niet precies weet wat het antwoord op de brief is. Een verrassend boek in een voor Wolkers nieuwe stijl.

De belangrijkste thema’s in het boek zijn de dood en vriendschap. Het eerste komt regelmatig terug in Wolkers boeken, maar het gaat deze keer niet alleen om het verwerken van een sterfgeval (dat van Marcels moeder) maar vooral om de voorbereiding op de dood (die van Marcels beste vriend Sjoerd). Vriendschap is op zich iets waar we normaal gesproken niet veel over te lezen krijgen in Wolkers boeken, en dat maakt het boek anders dan zijn andere boeken en geeft het begrip Wolkers een nieuw jasje.

Dat in het verhaal niet veel verschillende personages voorkomen schept duidelijkheid en maakt het lezen gemakkelijker. Het verhaal draait voornamelijk om Marcel en Sjoerd. Daarnaast vertelt Marcel in zijn brieven een hoop over zijn vrouw Selma en haar vriendin Lise. De schrijvers die hij citeert zijn niet altijd even bekende namen, maar zij spelen dan ook geen zeer grote rol; het gaat voornamelijk om diens citaten.

Ook de structuur van het boek is opvallend: het is in briefvorm geschreven. Boven elke brief is de datum vermeld en zo kun je precies de omstandigheden waarin de brief is geschreven, bijvoorbeeld het seizoen, achterhalen en het is duidelijk hoe lang Sjoerd heeft moeten lijden. Deze datering maakt het plaatsen van het net weer wat gemakkelijker.

Tot slot is de titel van De Onverbiddelijke Tijd een briljante keuze van Wolkers geweest. Het is typerend voor het verhaal en geeft het thema ‘de race tegen de tijd’ weer, maar ook de liefde voor poëzie van Marcel en Sjoerd.

Als je een beetje op Wolkers doorsnee-romans bent uitgekeken, maar toch van zijn stijl houdt is dit boek een aanrader. Dezelfde Wolkers, maar toch anders!