De ontaarde slapers door Ward Ruyslinck

De ontaarde slapers – Ward Ruyslinck
A. Manteau, Antwerpen, 1976, 122 blz. ( eerste druk 1957 ) Ik heb voor dit boek gekozen, omdat mijn vader het me aanraadde, hij leest niet zo vaak boeken, omdat hij dat niet super leuk vind en hierover was hij erg enthousiast. Ik vond het echt een super gaaf boek, de beschrijvingen, het geheel, hun leven het is zo volledig en grappig. Het is gewoon mooi, de gegevens en de gebeurtenissen. Samenvatting: Het verhaal gaat over een man en een vrouw, ze zijn allebei werkeloos. Het is al 16 jaar na de oorlog en de vrouw heeft een voortdurende angst voor de oorlog. Haar man is erg lui en voert amper wat uit, het enige wat hij doet is slapen en de uitkering ophalen. Elke dag is hetzelfde, een eindeloze arme sleur, maar geen van beiden vinden ze het erg. Hun liefde is er eigenlijk niet meer en kibbelen alleen maar met elkaar, toch voelen ze nog enige verbondenheid, of dit nou komt doordat er toch nog iets is, of omdat dat hoort. Op een dag als hij na eindeloze aandringen van zijn vrouw het dak op gaat om een pan recht te leggen, valt het hem op dat dingen die lelijk zijn een mooi beeld kunnen vormen en ziet alles opeens minder slecht in. Hij blijft nog een tijdje op het dak zitten kijken en gaat dan weer naar binnen. Op een dag worden ze wakker van een raar geluid, dan horen ze het nog een keer. De man gaat het bed uit en gaat staan kijken. Dan horen ze schoten en zien lichtflitsen. Het blijft een tijd stil en dan zien ze soldaten aan de overkant van de weg staan, de vrouw maakt zich zorgen en dwingt haar man naar buiten te gaan en te vragen wat er is. De man gaat naar buiten en hoort dat ze straks een oefeninval op hun huis gaan doen en dat ze deze order niet kunnen negeren. De man vertelt dat ze er niks aan kunnen doen, maar zegt niks over de aanval. Dan vallen ze aan, de vrouw slaat door en gooit een schoen door het raam. Een tijd later schijnt de zonnaar binnen en is het zulk lekker weer dat de man zelfs zijn bed uit wil komen, hij gaat zelfs een wandeling maken. Na een tijdje hoort de vrouw een soort bom afgaan en schrikt zich kapot. Haar man is er niet om haar bij te staan. Het duurt langer en langer en hij is nog steeds niet terug van zijn wandeling. Op een gegeven moment komt er een man aan de deur die haar vertelt dat haar man op een oude oorlogsbom is gestapt. Haar angst voor de oorlog was dus niet voor niks, maar voor een ramp op een manier die ze niet verwachtte. De vrouw kijkt naar de ijzeren haak aan het plafond, waar ze de was aan kookte, dan gaat ze een dik touw halen, test met haar handen of het sterk genoeg is, het bed is in ieder geval wel hoog genoeg om erbij te komen...
Verhaaltechniek: Het boek is geschreven door middel van conversaties, vertellingen van hun gedachten en een alwetende verteller. Het verhaal speelt zich af in een klein huisje vlakbij een stad in België. Het speelt 16 jaar na de oorlog. De hoofdpersonen in het verhaal zijn Silvester en Margriet. Verder zijn er nog de soldaten, de broodjongen, de stempel man die bij het steunlokaal werkt en de mycoloog. De situaties zijn erg allerdaags, het gaat om hun simpele leven met een pessimistische instelling, hun angsten en verval van de schoonheid. De wijze waarin verteld wordt is om dingen gewoon te vertellen alsof het normaal is, maar toch lachwekkend zijn. Ze zijn voor hen heel normaal, maar voor ons bespottelijk. ( b.v. dat je moe wordt van vieze doeken onder het bed schoppen en dan maar weer moet gaan slapen ) Thematiek: Het verhaal gaat over de dagelijkse sleur van twee pessimistische onhygiënische van de buitenwereld afgesloten mensen die ouder zijn geworden. Hij gedraagt zich slechte en liegt tegen anderen als hij daar voordeel van kan hebben. Hun hele leven wordt beïnvloed door de angst die Margiet voor de oorlog heeft. Dit wordt versterkt door de gebeurtenissen die verbonden met oorlog zijn; de soldaten die een oefeninval op hun huis doen en dat Silvester omkomt door op een oude oorlogsbom trapt. Hun leven wordt beïnvloed door angst en zorgt ervoor dat ze het liefst zichzelf verstoppen in hun bed. Ze moeten door met hun leven, je moet de dood schuwen, maar het zou ook de verlossing van hun angst zijn. Silvester ziet eindelijk wat licht in zijn leven en gaat naar buiten en net dan stapt hij op de bom. Ontaard zijn betekend zijn ware aard verloren zijn en slapen in hun belangrijkste bezigheid. Dus de slapers, de twee hoofdpersonen die hun ware aard verloren zijn. Het boek wil dat ook uitbeelden, ze zijn niet meer hun zelf, hun liefde was op uiterlijk gericht en nu zijn ze oud en uitgelubberd en leven in een voortdurende angst voor oorlog en in luiheid. Ze hebben geen aard, geen levensdoel en niks om voor te leven. Plaats in de literatuurgeschiedenis: Het werk is voor het eerst gepubliceerd in 1957 in België. Ward Ruyslinck is een schrijver die verschillende thema’s aanpakt en hierdoor ook vaak een ander publiek bereikt, daardoor zijn sommigen van zijn boeken minder populair dan andere. Wel heb ik het gevoel dat diepzinnige pessimistische romans van hem populairder zijn dan zijn andere boeken. Het boek is geschreven in de periode ’60 – ’80. Het boek hoort bij deze periode, de oorlog is als thema genomen, maar dan een absurde vorm, de angst voor een oorlog en hoe deze het leven beïnvloed, want Margriet is bezeten van de angst voor een oorlog. Het boek is wel anders dan de meeste boeken van die tijd, want de oorlog is nu niet verwerkt met het gewoonde hardwerkende leven dat doorgaat ondanks alles, maar mensen die ontmoedigt zijn en geen doel meer hebben. Mijn beoordeling: Ik vind het een erg mooi boek, omdat het heel anders is, het geeft een pessimistisch mensbeeld van volwassenen weer. Hoe de angst voor iets je hele leven en je levenslust kan beïnvloeden. De laatste passage van het boek, waarin margriet te horen krijgt dat Sylvester dood is, vind ik het mooiste. Dan merk je dat ondanks haar gekibbel met hem het haar toch wel wat doet, maar vooral dat haar angst voor de oorlog terecht was. Alleen op een manier waarop ze het nooit verwacht had, maar ze wist het nu eindelijk en was haar “doel” bereikt. Ze had gelijk, haar angst was niet voor niets. Wat ik vervelend vond aan het boek zijn beschrijvingen van de omgeving en het weer doormiddel van lange vergelijkingen. Dat vind ik vervelend en het leest niet lekker door. Het boek kun je volgens mij niet zo gemakkelijk met en film vergelijken, het boek is uniek en erg pessimistisch. Het is moeilijk om een film van een gelijksoortig verhaal te vinden. Het boek is erg mooi, ook het open einde, we kunnen het allemaal invullen, maar je weet het niet zeker. Ondanks datje verwacht dat ze zelfmoord zal gaan plegen aan het einde van het boek weet je dat het dan goed is, dat ze haar rust vind en dat ze zo “gelukkig” is. Het thema continue angst, sleur, en geen aard meer hebben zijn voorstelbaar. En het pessimistische beeld maakt het voor mij compleet, de realiteit wordt beschreven, niet goed, maar waar. Het taalgebruik is moeilijk te beoordelen, omdat het Vlaams is, het is te lezen, maar verder weet je niet in hoe verre het origineel is of niet. Ik kan wel vertellen, dat de taal wel op goede momenten is gebruikt. Ze zijn vaak stil tegen elkaar en zwijgen, of hoe ze tegen elkaar zeuren, is zo beschreven dat je het precies voor je kunt zien. Het is dus een prachtig boek wat ik in twee keer heb uitgelezen, het is interessant, mooi en grappig, een mooie combinatie om het boeiend te houden. Ik zou mensen van mijn leeftijd en ouder het boek aanraden om te lezen, omdat het erg mooi is en je laat nadenken. Je laat nadenken datje niet aan je angst moet toegeven, het belemmerd je leven en aan het noodlot is niet te ontkomen.