De Nederlandse maagd door Marente de Moor

Verhouding Nederland-Duitsland: Dit is goed te merken in het boek omdat Janna natuurlijk in Aken zit wat in Duitsland ligt. Zoals bij Heinz die telkens blijft herhalen dat de ‘führer’ het altijd beter weet, en dat Egon het volgens hem en de ‘führer ’s wetten” allemaal niet goed deed. Maar ook wanneer tegen Janna wordt gezegd:
 ‘Daar zijn jullie Nederlanders goed in,’ zei hij. ‘Ontcijferen. Alles moet altijd kloppen voor jullie.’
Dit zegt Egon dan tegen Janna wanneer zij zit te neuzen in zijn brieven als een soort verwijt dat alle Nederlanders slecht zijn. Want Janna is eigenlijk ook alleen bij hem in huis omdat zij als ware de schuld van haar vader moet inlossen omdat hij Egon’s paard heeft vermoord.

Ouder worden: In het begin van het verhaal is Janna echt nog een jong meisje van achttien. Maar later in het verhaal wordt ze een vrouw van achttien die voor zich op durft te komen en haar mening geeft over alles.

Bijzondere scène of gebeurtenis

Dit wil je ook lezen:

Online oplichting

‘Kun je het nog ontcijferen? Ik liet de kaart vallen. Hij klonk alert, maar in het halfduister kon ik zijn gezichtsuitdrukking niet peilen. ‘Daar zijn jullie Nederlanders goed in, ‘ zei hij. ‘Ontcijferen. Alles moet altijd kloppen, voor jullie.’ ‘Dit heeft mijn vader geschreven,’ zei ik. Een mager excuus. Hij knikte. ‘Correct. Hij heeft het uiteindelijk naar me toe gestuurd, omdat ik erom vroeg. Ik had gehoopt dat het me vrij zou pleiten, maar er stond niets in wat ik kon gebruiken. Jacq had hoge ambities. Een arts in opleiding en dan al de beroemde Cajal willen evenaren! Daar is weinig van terechtgekomen, niet? Zonder mijn lichaam was hij nergens, wat moet ik hem teleurgesteld hebben. Ik bleek uiteindelijk toch niet gestoord genoeg. En hij niet getalenteerd genoeg.’
Dit stukje begint Janna die stiekem op Egon’s kamer een kaart aan het lezen is. Dit doet ze wel vaker zonder gesnapt te worden. Alleen nu wordt ze dat dus wel. Op het kaartje staat een beschrijving van een patiënt van haar vader Jacq. En die patiënt was Egon. Egon vergelijkt Janna’s vader als ware met een psychopaat die hem wilde observeren en te veel opging in zijn werk. Je krijgt bij deze scène vooral het idee dat Egon zichzelf niet als psychopaat wil afschilderen. De relatie van Egon en Jacq is bovendien ook al niet meer zo goed door dit voorval. En daarom staat Janna dus in zijn kamer die kaart te lezen, omdat zij dus wilde weten wat dit voorval was.

Eigen mening

Het boek is erg goed geschreven. Wanneer je begint met het lezen van het boek denk je “Waar ben ik aan begonnen?” maar toen ik wat verder was in het boek begon ik echt geboeid te raken want er zit echt een verhaal in dit boek terwijl dit bij de meeste boeken die ik gelezen heb niet het geval is. Het gevoel van de realiteit is ook hoog omdat naarmate het boek vordert Janna ook steeds meer volwassen wordt net zoals wanneer jezelf in de puberteit komt je ook steeds meer volwassen aan het worden bent. De relaties in dit boek vind ik wel vaag beschreven, want wanneer je denkt er gaat iets gebeuren wordt het vanuit Janna vertelt en dan komt het ineens uit de lucht vallen. Zoals het moment wanneer Janna en Egon seks hebben komt dit op een heel plotseling moment dat je zelf niet verwacht, zelf had ik gewild dat het iets duidelijker was dat zij “iets” hadden met elkaar net zoals de andere relaties in het boek die door elkaar heenlopen. Maar is tegenstelling tot dit heb ik zeker genoten van het boek, ondanks dat het vanuit de ik-persoon wordt vertelt in de verleden tijd waardoor je soms de momenten niet meer zo heftig meemaakt als wanneer je het in tegenwoordige tijd zou meemaken dat vind ik wel jammer.

Recensies

Recensie 1
Schrijver
Moor, Marente de
Titel
De Nederlandse maagd
Jaar van uitgave
2010
Bron
De Telegraaf
Publicatiedatum
10-12-2010
Recensent
Lies Schut
Recensietitel
Zinnelijke en volle roman
Taal
Nederlands

"Alleen door de dood voelen we ons levend", zegt Egon von Bötticher, een Tolstoi-achtige hoofdpersoon in Marente de Moors tweede roman, De Nederlandse maagd. Inderdaad, deze Duitse oud-cavalier uit de Eerste Wereldoorlog gedijt bij die wetenschap. Het is inmiddels 1936, en de nazi's zijn in Duitsland aan de macht, maar deze mysterieuze man met oorlogslittekens staat nog steeds met één been in de periode 1914-1918.

Dat maakt hem woest aantrekkelijk voor de achttienjarige 'Nederlandse maagd' Janna die in 1936 van Maastricht naar Aken afreist om van deze Heathcliff-achtige figuur schermles te krijgen. Op zijn landgoed het Raeren treft ze een mini-universum aan vol raadselachtige personen, zoals de mooie tweeling Siegbert en Friedrich, iets jonger dan zij, het echtpaar Leni en Heinz, aanhangers van Hitler, en de fraaie Julia, ooit Von Böttichers liefje.

Ingrediënten

Marente de Moor - dochter van schrijfster Margriet de Moor - weet met deze ingrediënten een intelligente roman te construeren, waarin het broeit en gist en waarin de dood als een zwaard van Damocles boven de hoofden van de protagonisten hangt. De Eerste Wereldoorlog is dan wel voorbij, maar in Von Bötticher leeft die voort. En het begin van de Tweede Wereldoorlog kondigt zich al aan. Krachtmetingen vinden ook plaats via de schermkunst, uitgeoefend door vier van de hoofdpersonages. Wie is het sterkst, het edelst, een held? Janna, ondertussen, probeert te ontrafelen waarom haar vader, een arts, gebrouilleerd raakte met haar schermleraar. Uit wraakt lijkt het, eigent Von Bötticher zich het lichaam van Janna toe. Het meisje raakt haar maagdelijkheid kwijt, maar niet haar naïviteit: ze gelooft, romantisch meisje dat ze is, dat de maître werkelijk van haar houdt.

Marente de Moor - dochter van schrijfster Margriet de Moor - weet met deze ingrediënten een intelligente roman te construeren, waarin het broeit en gist en waarin de dood als een zwaard van Damocles boven de hoofden van de protagonisten hangt. De Eerste Wereldoorlog is dan wel voorbij, maar in Von Bötticher leeft die voort. En het begin van de Tweede Wereldoorlog kondigt zich al aan. Krachtmetingen vinden ook plaats via de schermkunst, uitgeoefend door vier van de hoofdpersonages. Wie is het sterkst, het edelst, een held? Janna, ondertussen, probeert te ontrafelen waarom haar vader, een arts, gebrouilleerd raakte met haar schermleraar. Uit wraakt lijkt het, eigent Von Bötticher zich het lichaam van Janna toe. Het meisje raakt haar maagdelijkheid kwijt, maar niet haar naïviteit: ze gelooft, romantisch meisje dat ze is, dat de maître werkelijk van haar houdt.

De Nederlandse maagd is een vol, intens en zinnelijk coming-of-age verhaal met een fraai vormgegeven tijdsbeeld: dat van een interbellum in verwarring. Wetenschap, spiritualiteit en politiek versmelten in een roman van Tolstoïaanse allure. Misschien zou De Moor verweten kunnen worden dat ze wel wat al te ambitieus is. Ze roert tal van zaken aan - raadsels, taboes, de filosofie van de vechtkunst, spiritisme, het platonische ideaal - zonder die werkelijk te duiden. Dat geeft het boek ook iets onafs, iets tendentieus. Toch is dat geen probleem. Juist dat ongrijpbare en dat mysterieuze maakt van De Nederlandse maagd zo'n bekoorlijke en in veel opzichten spannende roman.

Marente de Moor - 'De Nederlandse maagd'; 297 blz.; €18,95; Querido.

Recensie 2

Schrijver
Moor, Marente de
Titel
De Nederlandse maagd
Jaar van uitgave
2010
Bron
Nederlands Dagblad
Publicatiedatum
15-10-2010
Recensent
Johan Bakker
Recensietitel
Schermen tegen jezelf
Taal
Nederlands

Getuigde de neutrale houding van Nederland tijdens de Eerste Wereldoorlog van lafheid? Dit is één van de vele vragen die Marente de Moor (1972) stelt in De Nederlandse maagd stelt. In haar tweede roman beschrijft De Moor de jaren dertig van de vorige eeuw door de ogen van de 18-jarige Janna.

Het meisje dat gefascineerd is door de schermkunst, reist van haar woonplaats Maastricht naar een verlaten landgoed in de buurt van Aken, waar ze op advies van haar vader een goede schermleraar bezoekt. Op de achtergrond dreigt een nieuwe wereldoorlog, maar het Nederlandse meisje concentreert zich op het schermen. Voor Janna's grote schermvoorbeeld, de half-JoodseHelene Mayer (1919-1953) zijn sport en politiek geen gescheiden werelden. Hitler ziet op 'zijn' Olympische spelen in 1936 graag Ariërs op de erepodia. Helene Mayer eindigt uiteindelijk als tweede, en zo kan de Führer aan de wereld laten zien dat het nogal meevalt met de discriminatie. Janna krijgt in Duitsland les van de onsympathieke en in haar ogen oude Egon von Bötticher.

Deze verbitterd uit de Eerste Wereldoorlog teruggekeerde huzaar organiseert inmiddels bloedige Mensur-duels voor studenten. Janna probeert uit te zoeken wat er twintig jaar daarvoor precies heeft plaatsgevonden tussen Egon en haar vader. De zoektocht naar verborgen brieven is spannend beschreven en de ontknoping verloopt dramatisch. De Moors roman verwijst verschillende keren naar Tolstojs Oorlog en vrede, maar mopperaar Von Bötticher herinnert toch vooral aan de aanvankelijk eveneens onuitstaanbare Edward Rochester uit Jane Eyre (1847). De parallellen tussen Marente de Moors roman en die van Charlotte Brontë springen duidelijk in het oog: Von Bötticher kleineert Janna in het bijzijn van anderen, hij maakt haar jaloers door flirterig gedrag te vertonen met zijn voormalige echtgenote en hij is bovendien zo gehandicapt dat Janna spontaan zorggedrag gaat vertonen. De verschillen tussen Janna en Jane liggen vooral op het morele vlak. Als Jane Eyre verneemt dat haar inmiddels grote liefde reeds getrouwd blijkt te zijn, slaat ze op de vlucht.

Beter geen relatie dan een onzuivere liefde, meent Jane. Janna laat zich echter zonder overmatig schuldgevoel door haar meester ontmaagden en begint tegelijk een verhouding met een medeleerling. Met deze knappe schermknaap duikt het tweeling-motief in deze roman op: Siegbert en Friedrich zijn twee vrijwel identieke zoons van de vroegere minnares van schermleraar Egon. Zij geven De Moor de gelegenheid haar gedachten te laten gaan over identiteit, spiegelwerking en symmetrie. Marente de Moor produceert prachtige zinnen, typeert raak en roept op een beeldende manier haar voorstellingen op. De Nederlandse maagd heeft diepgang, dwingt tot nadenken en presenteert, ondanks De Moors overduidelijke weerzin tegen Bijbel, kerk en geloof, soms verrassend calvinistische conclusies. Bijvoorbeeld dat schermers vooral strijden tegen zichzelf.