De man op de Middenweg door Koos van Zomeren

Titelbeschrijving:

Koos van Zomeren, De man op de Middenweg 1e druk
Amsterdam: De Arbeiderspers
2001, 245 pag.
1e druk 2001

Samenvatting:

Koos van Zomeren beschrijft in dit boek zijn verleden, de tijd dat hij nog op de Geitenkamp(Arnhem) woonde. Hij heeft dat vroeger gewoond van 1952 tot 1961. Veel herinneringen die hij heeft aan deze periode en aan deze buurt worden in vlagen vertelt. Zijn vader zat in het leger en vocht in de oorlog in Indonesie. Hij had nog een broertje en een oudere zus. Het verhaal wordt verteld vanuit een huisje in Frankrijk, daarvanuit kijkt hij terug op de afgelopen periode en op de gebeurtenissen in zijn jeugd. Nu heeft hij een vrouw, Iris, en kinderen. En een hond, Rekel, die al oud is en versleten. De moeder van Iris zit in een verzorgingstehuis en leidt aan Alzheimer. De schrijver besteedt redelijk veel tekst aan het beschrijven van hoe de ziekte beslag neemt over zijn schoonmoeder en aan de gesprekken en ontmoetingen met haar. Koos van Zomeren is schrijver en komt nog regelmatig zijn jeugdvriend Bennie Kruger tegen. Bennie is schilder en maakt schilderijen over de Geitenkamp, de buurt waar ze allebei vroeger woonden. Ze respecteren elkaars werk en af en toe krijgt Koos een schilderij van Bennie. Deze herinnert hem dan weer aan zijn tijd in Arnhem. Vooral het schilderij van een sneeuwpop die ze samen hadden gemaakt in de jaren vijftig komt steeds weer terug in het boek. Bennie heeft een galerie bereid gevonden zijn werk ten toon te stellen en te verkopen. Alles verloopt zo als het moet gaan, tot dat duidelijk wordt dat al het werk van Bennie door een en dezelfde persoon wordt opgekocht. Bennie is daar absoluut niet blij mee want daardoor kan hij zijn kunstwerken niet aan de buitenwereld tonen. Na veel gebel en speurwerk van Koos blijkt dat een oud klasgenootje van vroeger, die nu heel veel geld heeft, alles opkoopt. Ulrich de Jong heet hij. Vroeger hebben de jongens hem vastgebonden aan een boom, tijdens een indianendans, en toen hij moest plassen hebben ze hem laten plassen maar nooit z’n broek meer dicht gedaan. Bennie wil zich niet laten kisten door Ulrich en ze gaan samen kijken naar de schilderijen die bij Ulrich’s huis staan opgeslagen. Het zijn er veel, wel 80. Ze weten niet goed wat ze ervan moeten denken en weten ook niet waarom Ulrich de Jong het doet. Als ze er samen over nadenken komen ze op het punt dat een van de schilderijen die Bennie heeft gemaakt over een man die met grote vaart de middenweg afreed, wel eens de oorzaak kan zijn van de pesterijen. Ulrich denkt dat het zijn vader is met SS tekens op z’n pak. Maar inwerkelijkheid is het gewoon een willekeurig iemand. Zonder verdere bedoelingen.
Een paar dagen later wordt duidelijk dat alle schilderijen in een brand verloren zijn gegaan. Koos vermoed al gelijk dat dat niet per ongeluk is gegaan. Bennie is aangeslagen. Als Koos bij hem langs wil gaan bij z’n atelier, blijkt zijn auto verbrand en is er alleen een hond die blaft in de verlaten schuur. Bennie wil hoe dan ook doorgaan met schilderen en zich niet door U. de Jong laten opfokken. Even later wordt Koos gebeld door Ulrich zelf, dat Bennie een schroevendraaier in z’n oor heeft en wordt uitgelachen. Bennie is dood. Dan wordt ook duidelijk waarom Koos tijdelijk in Frankrijk zit bij Vera en Frits. Hij is bang dat hij ook wordt vermoord. Er is ingebroken in zijn huis, maar gelukkig waren de schilderijen van Bennie bij Koos z’n zoon Daan opgeslagen. Bennie zal in die week wel zijn begraven...

Thematiek:

In het boek komen meerdere thema’s voor, hier volgen de belangrijkste:
Ziekte(alzheimer van schoonmoeder en alle dingen die daarmee gepaard gaan)
Moord(de opkoop van de schilderijen die uiteindelijk leidt tot de dood van Bennie Kruger)

Motieven:

Chronische ziekte(Alzheimer)
Moord
Historie (verhalen over de kinderjaren van Koos v. Zomeren)
Arnhem (in tijd van Oorlog, maar ook nu de herkennig van de stad)
Kunst (schilderijen van Bennie en musea)

Personages:

Hoofdpersonen:

Koos van Zomeren.
Om hem draait eigenlijk het hele boek, hij beschrijft wat hij meegemaakt heeft en meemaakt. Vroeger heeft hij in de Geitenkamp gewoond, en dorpachtige buurt van Arnhem. Hij is erg gesteld op z’n vrouw Iris en op z’n hond Rekel. In het verhaal probeert hij zich van alles te herinneren over vroeger en maakt aantekening over die dingen die hij niet meer wist of niet wel vergeten. Hij is schrijver en bevriend met Bennie Kruger.

Bennie Kruger.
Een groot deel van het boek gaat over hem en over zijn schilderijen. Vroeger heeft hij samen met Koos op school gezeten en nu is hij schilder. Hij leeft een eenvoudig bestaan en kan goed met Koos opschieten. Doordat een van zijn schilderijen verkeerd wordt opgevat door een oudklasgenoot wordt hij vermoord.

Bijpersonen:

Schoonmoeder(moeder Iris)
Zij leidt aan de ziekte van Alzheimer. Ze vergeet alles en breekt tweemaal een heup. Iris en Koos gaan best vaak op bezoek in haar verzorgingstehuis.

Iris
De vrouw van Koos en heeft een moeder die aan Alzheimer leidt. Veel over haar wordt er niet verteld maar Koos is op haar gesteld en ze heeft drie kinderen. Ze blijft alleen thuis als Koos voor een tijdje veilig in Frankrijk onderduikt.

Daan, Jan en Jannie.
Kinderen van Koos en Iris.

Ulrich de Jong.
Hij is degene die vroeger het pispaaltje was. Nu is hij rijk en heeft alleens gezeten voor fraude. Hij doet zaken in de voetballerij en koopt nu schilderijen van Bennie Kruger op en hij zit waarschijnlijk achter de dood van Bennie...

Mr. Olsen.
Advocaat van Ulrich de Jong.

Opbouw:

Het verhaal is goed te lezen, maar je moet wel je verstand er goed bijhouden. Er zijn voortdurend flashback’s in het boek. Het is niet opgebouwd uit hoofdstukken maar uit korte stukken die je zelf aan elkaar moet zien te plakken en daaruit opmaken waar en hoe het afspeelt. Het verhaal is een soort van autobiografie en het ik- perspectief laat je meer inleven in de hoofdpersoon. Het is in duidelijke taal geschreven en speelt grotendeels in deze tijd. Het boek blijft tot in de laatste bladzijden boeien.

Biografie:

Koos van Zomeren

Koos van Zomeren (Velp 1946) schrijver en journalist, was een tijdlang actief in de politiek.

Hij publiceerde gedichten en romans . Pas met Otto’s oorlog, een roman brak hij door. (1983)

De natuurcolumns die hij schreef voor NRC Handelsblad werden gebundeld in Het scheepsorkest (1989) en Zomer, Winter.

Het eeuwig leven en Wat wil de Koe zijn gebaseerd op zijn voorpagina-rubriek (zeer korte columns) van diezelfde krant.