De gelukkige door Mensje van Keulen

1. Zakelijke gegevens

Auteur: Mensje van Keulen
Titel: De gelukkige, Uitgeverij Atlas Amsterdam/Antwerpen, 2001, 1e druk, 237 blz.. (eerste
druk 2001)
Genre: roman

2. Eerste reactie

Keuze: Ik heb dit boek gekozen omdat ik ooit een keer een boekbespreking van een ander
boek van Mensje van Keulen had gezien. Ik vond dat boek wel leuk klinken, dus ik dacht: ik ga
ook maar eens een boek van haar lezen.
Inhoud: Ik vond het wel een leuk boek. Het was niet moeilijk geschreven en het thema was
goed.

3. Verdieping

Samenvatting: Hoofdpersoon is de circa 37-jarige ikvertelster Nora Borger-Wiarda. Zij is de
enige dochter uit een doktersgezin en woont in Tweelde.
Nora groeit als enig kind op. Ze wordt op jonge leeftijd verleid door Martin, een 16 jaar
oudere monteur. Nora’s ouders vinden hem fout; hij is een boerenpummel, waar Nora niet mee
om hoort te gaan. Alles gebeurt dan ook stiekem. Haar ouders komen erachter, waardoor ze
naar Edinburgh verhuist. Nora en Martin trouwen en krijgen een zoon (Robin). Als het niet
meer zo goed gaat tussen Nora en Martin, komt Nora Daniël tegen. Nora wordt verliefd op
Daniël. Ze gaat met hem mee naar Islamabad, waar hij naartoe moet voor zijn werk. Daniël is
daar elke avond dronken. Nadat Daniël Nora heeft proberen te slaan in een dronken bui, stapt
ze op het vliegtuig terug naar haar zoon. Robin is ondertussen alweer 18 jaar en heeft ook
aardige problemen. Ze komt Martin weer tegen en gaat weer bij hem wonen. Het is niet zoals
vroeger, ze leven niet meer als man en vrouw, terwijl ze nog steeds getrouwd zijn. Nora kan
niet meer op deze manier leven en gaat naar hun tweede huis in Chamas (Frankrijk).

Schrijfstijl: Mensje van Keulen maakt in dit boek gebruik van veel flashbacks. Ook zijn er
soms tijdsprongen. Dan is af en toe even vervelend, want je weet dan niet waar het over gaat.
De schrijfstijl is erg vlot. Dat was fijn, want dat las lekkerder. Er werden niet veel moeilijke
woorden gebruikt. Af en toe maakt ze gebruik van opsommingen. Ze beschrijft ook veel
plekken in detail. Dat is leuk.
Ruimte: Het verhaal speelt zich af in Islamabad, Tweelde, Chamas, Edinburgh en nog wat
andere plaatsen die 1 keer in het verhaal voorkomen.
Het verhaal wordt niet chronologisch verteld. Vaak denkt de hoofdpersoon terug aan vroeger.
Je maakt ongeveer Nora’s leven mee vanaf haar 7e tot haar 37e.
Verhaalfiguren: Nora Borger-Wiarda: Hoofdpersoon, vroeger een verlegen en kwetsbaar
meisje, hield vroeger ontzettend veel van Martin, heeft een minnaar (Daniël), heeft
huwelijksproblemen, houdt van de plek waar ze als kind woonde (en later ook met Martin),
houdt van haar hond, loopt weg voor haar problemen, heeft migraine.
Martin Borger: Hij is de man van Nora, stoer, vrije wil, heeft vele affaires met andere vrouwen,
toch houdt hij ook veel van Nora, hij is 16 jaar ouder als Nora, hij was vroeger automonteur,
nu is hij rijk.
Robin Borger: Hij is de zoon van Nora en Martin, een levensgenieter, wil zich niet druk maken
om plichten en verantwoordelijkheden, heeft een hekel aan zijn vader.
Daniël: Hij is de minnaar van Nora, architect, gaat daarvoor naar Islamabad, hij is vaak
dronken en dan vrij agressief, toch houdt Nora veel van hem.
Mr. Khan: Hij is een zeer machtige man in Pakistan, opdrachtgever van Daniël, regelt veel
uitstapjes voor Nora en Daniël, gelovig.
Ouders van Nora: Moeder heeft een hekel aan het gat waar ze wonen, ze vindt geen goede
plek voor Nora om op te groeien, ze flipt vaak tegen vader. Vader vindt de plek geweldig, hij
is er dokter en vindt dat een kind in de natuur moet opgroeien.
--Er zijn nog meer personages, maar de komen erg weinig voor. Deze waren het belangrijkst.
Situaties: Er zijn veel situaties in het boek. De belangrijkst situatie is die waar Daniël, onder
invloed van drank, echt te ver gaat. Nora besluit daardoor terug naar Nederland te gaan. En
doordat ze terug naar Nederland gaat, komt ze Martin weer tegen.

Vertelwijze: Het verhaal is in een ik-perspectief geschreven. Je komt alle gedachtes van Nora
te weten.

Thema: Op zoek naar geluk.

Motieven: overspel, alcoholisme (Daniël dronk veel alcohol en Nora wil in Chamas hetzelfde
voelen als hij), passie (Nora is gepassioneerd verliefd op Daniël. Ze was dat ook op Martin),
zelfmoord (Nora denkt daar aan als ze bij Daniël is en als ze in Chamas is. Ook ene Elsie Mom
waarover een verhaal gaat in haar woonplaatsje pleegt zelfmoord), dood (vaak komt dat erin
voor: haar huisdieren, haar oma en diens vriend, haar vader, andere dieren)
Verband tussen titel en thema: De titel slaat op de hoofdpersoon, Nora. Zij werd vroeger
gezien als een meisje dat zeer gelukkig moest zijn: ze had normale ouders, ze had de nieuwste
dingen, ze woonde op een mooie plek. Maar de titel slaat natuurlijk ook op het geluk, dat zij
niet kan vinden. In haar huwelijk heeft ze dit niet gevonden omdat haar man altijd vreemd gaat.
Ook bij haar minnaar Daniël vindt ze dit niet omdat hij een alcoholist is en haar zelfs slaat.

Eerste publicatie: 2001

Schrijfster: Mensje van Keulen (Den Haag, 1946) maakte in de jaren zeventig naam met twee
kleine romans, Bleekers zomer (1972) en Van lieverlede (1975), en een verhalenbundel,
Allemaal tranen (1972).
In deze werken zette zij de toon voor een thematiek die ze sindsdien is trouw gebleven: die van
de uitzichtloosheid en miezerigheid van kleinburgerlijke personages. Het zijn eenzame,
machteloze individuen, die blijven steken in hopeloze relaties en hun milieu en lot niet kunnen
ontlopen. Er rust een doem op hun bestaan (fatalisme).
Haar werk werd getypeerd als realistisch en neo-naturalistisch. Sommige critici zagen er een
echo in van negentiende-eeuwse schrijvers als Marcellus Emants en Frans Coenen. Mensje van
Keulen vindt deze vergelijking onjuist. Ze zegt dat ze deze auteurs niet of nauwelijks gelezen
heeft en dat deze naturalisten een duidelijke boodschap aan hun romans meegaven. Dat laatste
wil zij duidelijk niet: ze zegt niet te schrijven om de maatschappij te willen verbeteren; ze
schrijft om het schrijven zelf. Ze wil een direct herkenbare, beperkte situatie uitbeelden (vaak
gesitueerd binnen een burgerlijk gezin) en schrijven in een prettig leesbare stijl.
In haar beginwerk is er nog veel ironie aanwezig en er is sprake van een volledig uitzichtloze
situatie, vanaf haar roman Overspel (1987) is er sprake van een kentering: de ironie en het
deprimerende einde zijn afwezig. Ook wordt de opbouw complexer. Deze drie kenmerken zijn
ook van toepassing op De gelukkige.
Tijd: Het is in de moderne tijd geschreven. Dat is gewoon de tijd waarin er auto’s, computers
enz. zijn
Typerend voor schrijfster? Het is typerend voor haar want zoals je hierboven leest schrijft ze
vaak over dezelfde thema’s. Ze schrijft vaker over mensen die blijven steken in hopeloze
relaties en over de uitzichtloosheid van personages.
Typerend voor tijd? Het is wel typerend, er worden in deze tijd meer boeken geschreven over
mislukte relaties enz. Ook lees je in het boek over de situatie in Islamabad. Tegenwoordig
schrijft men vaker over politieke en maatschappelijke toestanden in andere landen.

4. Beoordeling

1. Ik vond de ruimtes in het boek erg mooi en aangrijpend. De plaats waar Nora woonde
(Tweelde) klonk erg mooi, heel veel natuur enzo. Ook Chamas klonk mooi: een klein dorpje in
Frankrijk! Islamabad daarentegen werd erg realistische beschreven. Dat was wel aangrijpend.
2. De passage waarin Nora samen met Mr. Khan en Daniël een tochtje maken door Pakistan.
In die passage wordt beschreven hoe kinderen op een vuilnisbelt zoeken naar bruikbare
spullen. Ook wordt er beschreven hoe hard ze af en toe bij de grens zijn. Soms knallen ze
zomaar iemand neer die naar de andere kant wil.
3. Ik vond sommige personen niet leuk. Martin vond ik echt stom. Hij is getrouwd en toch
heeft hij heel veel affaires. Ook heeft hij een ooit een kind verwekt bij een andere vrouw en dat
kind wil hij nooit meer zien. Dat is slecht.
Daniël vond ik ook niet altijd even aardig. Als hij drank op had, werd hij zeer agressief. Dat
vind ik ook niet kunnen.
4. Ja, er zijn wel films over mislukte huwelijken en vreemdgaande mannen.
5. Het is een herkenbaar probleem. Er zijn meer mannen die vreemdgaan tijdens het huwelijk.
Ook zijn er genoeg mensen op zoek naar echt geluk.
6. Taalgebruik was modern. Ze gebruikte geen moeilijke woorden.
7. Ik vond het een leuk boek. Het thema was goed, er kwamen geen moeilijke woorden in dit
boek voor. Ik vond het heel erg leuk dat veel plaatsen uitgebreid beschreven werden. Het enige
nadeel vond ik die opsommingen. Soms stonden er wel 8 woorden achter elkaar. Dat irriteerde
me. Ook was ik af en toe in de war, dat kwam omdat er veel tijdsprongen in zaten.
8. Ja, ik zou het aanraden. Het is namelijk een lekker boek met mooie beschrijvingen om even
tussendoor te lezen.
9. Recensie staat op de volgende bladzijde. ‘De gelukkige’ is volgens de recensent van grote
schoonheid. Sommige dingen zijn erg in detail beschreven.
Dat is eigenlijk alles wat hij zegt.

Het komt overeen met mijn menig. Ik was ook positief over het boek. Inderdaad zijn sommige
dingen erg in detail beschreven.