Feitelijke gegevens over het boek
Verschijningsdatum 1e druk: 22 september 2011
Gebruikte druk: 1e
Aantal bladzijden: 268
Uitgeverij: Anthos
Genre
“De dag waarop ik Joannes Klein doodreed” i s een psychologische roman met thrillerelementen over familiegeheimen, schuldgevoelens en het verlangen naar een kind.
Cover
Op de cover staat de afbeelding van een ongeveer 10-jarig, zwartharig jongetje dat de lezer aankijkt.
De flaptekst
In deze roman volgen we drie mensen op de voet. Een van hen is Vanessa, een jonge vrouw die wel heel erg ver gaat om haar hartstochtelijke kinderwens te verwezenlijken. De dag waarop ik Johannes Klein doodreed is een eigentijdse, aangrijpende roman over schuld en verlangen.
Het is de ochtend van een prachtige dag in mei – een dag die grote veranderingen teweeg zal brengen in de levens van drie mensen. Vanessa, een gevierd jeugdboekenschrijfster met een hartstochtelijke kinderwens, wordt wakker in de meest gewilde wijk van Haarlem.
John, succesvol globetrotter, wacht op de luchthaven van New York weer eens op een vertraagde vlucht naar huis. En de kleine Johan maakt zich nietsvermoedend klaar om naar school te gaan.
Terwijl de klok doortikt nemen de gebeurtenissen een onverwachte wending. Een lang verzwegen geheim wordt onthuld en de gevolgen zijn niet te overzien.
De dag waarop ik Johannes Klein doodreed beschrijft het leven van een jonge vrouw die worstelt met haar onvruchtbaarheid, een man die wegvlucht voor zijn verleden en een tienjarige zoon die op zoek is naar zijn moeder.
Samenvatting van de inhoud
Het is een vrijwel onbegonnen zaak om de drie verhaallijnen door elkaar te vertellen.
Dan zou dit boekverslag erg onoverzichtelijk worden. Ik heb er daarom voor gekozen de eerste 48 hoofdstukken van deel 1 zo te presenteren in dit verslag dat ik eerst de verhaallijn van Vanessa in het geheel beschrijf, daarna die van John en tenslotte die van Johan.
Deel 1 Woensdag 19 mei 2010
Het verhaal van Vanessa
Vanessa van Dam wordt in Haarlem vroeg in de ochtend wakker: ze heeft slecht geslapen; de laatste tijd overkomt haar dat wel vaker. Ze heeft zorgen. Haar man Michel maakt zich op dat moment klaar om te gaan hardlopen. Hij is bovendien die avond later thuis, zegt hij.
Vanessa heeft een grote wens: ze wil een kind krijgen en voorlopig valt het niet mee om die wens te realiseren. Ze hebben samen al diverse pogingen met IVF gedaan. In feite is er lichamelijk met hen beiden niets aan de hand, zij het dat het zaad van Michel niet de 100 meter borstcrawl zal winnen. Maar Vanessa is behoorlijk gefrustreerd door het niet geboren kind en ze ziet zich de gehele dag geconfronteerd met allerlei kinderen en baby’s van mensen uit haar omgeving.
Na een leuke kennismaking met Michel is ze zeven jaar geleden met hem getrouwd. Al vijf jaar lang verlangt ze naar een kind. De laatste jaren is ze met haar baan als programmamaakster bij de televisie gestopt en richt ze zich op het schrijven van jeugdboeken. Die dag, woensdag 19 mei 2010, moet ze naar Amsterdam om met haar illustratrice Bertine te overleggen. Dat lukt niet erg goed: ze hebben een meningsverschil over een bepaalde illustratie.
Op haar werk wordt Vanessa opgebeld door een nieuwe gynaecologe die met haar wil praten. Het liefst met haar man erbij. Vanessa rijdt echter alleen naar het ziekenhuis, omdat ze denkt dat Michel zich niet zal willen vrijmaken. Halverwege het gesprek komt Michel toch binnen. Hij weet niet dat Vanessa de vorige IVF-behandeling ook al zelf betaald heeft en hij haakt af als hij hoort dat ze vanaf nu de volgende behandelingen nu zelf moeten betalen. (5000 € per keer) De gynaecologe vindt eigenlijk dat ze er ook niet meer moeten doorgaan. Vanessa wordt daar erg boos over: ze rijdt terug naar Bertine en zegt dat het uit zal gaan met Michel. Bertine is ook zelf via deze behandeling moeder geworden van een tweeling. Vanessa is dus erg jaloers. Als Michel zulk traag zaad heeft, wil ze gewoon een andere zaaddonor. Ze probeert meteen haar uitgever te verleiden, maar een stagiair stoort haar bij die opzichtige poging. Dan loopt ze naar buiten. Ze gaat op zoek naar een man…
Op een zonnig terras zit een rugzaktoerist uit Australië: ze zorgt ervoor met hem in gesprek te raken. Hij is jonger dan zij en ze verleidt hem met haar directe aanpak. Ze gaan naar een louche hotelletje om daar de liefde te bedrijven. Sam wil een condoom gebruiken, maar dat mag natuurlijk niet van Vanessa: ze wil namelijk zijn zaad ontvangen. Ze wil ook later geen contact meer met hem: hij moet alleen dienst doen als zaadleverancier. Ze vertelt hem wel dat ze een andere vader heeft (oom Rob). Via een flashback geeft de moeder van Vanessa ook toe dat oom Rob haar vader is. Ze schrijft in het verleden een brief aan hem. Ze krijgt later ook een brief van hem terug. Daarin geeft Oom Rob toe dat hij met zijn schoonzus gedaan heeft wat ze zelf vroeg: nl. een kind maken. Haar “eigen”vader was onvruchtbaar. Na twee keer een miskraam te hebben gekregen, is haar moeder eindelijk zwanger van haar vaders broer. Het blijft geheim, totdat de vader van Vanessa teelbalkanker krijgt en het uitkomt dat hij geen kinderen kan maken. Daarna zijn de ouders van Vanessa gescheiden.
Vanessa neemt afscheid van Sam en rijdt zwaar in gedachten naar huis. Ze veroorzaakt bijna een ongeluk. Ze droomt over de eigen conceptie met oom Rob. Ze droomt dat ze haar moeder is. Het is een bizarre droom en ze voelt zich daarna helemaal niet lekker. Ze draait helemaal door als Michel en Bertine thuiskomen. De laatste heeft Michel gebeld, omdat ze vindt dat Vanessa zo vreemd reageert. Ze bellen om een dokter, maar Vanessa wacht dat niet af. Ze vlucht in haar auto en ze wil naar haar moeder in Drenthe rijden. Het is 20.00 uur in Haarlem. Er komt weer een flashback: ze vertelt haar ouders dat ze het huis uitgaat omdat ze verliefd is op ene Frank.
Ze zit heel verward in haar auto en…….
Het verhaal van John Klein
John Klein verblijft in een hotel in New York; zijn vlucht naar Amsterdam is vertraagd. Hij zit met zijn nieuwe vriendin Brenda (een gefortuneerde en sexy makelaar) op de aan hem toegewezen kamer. Thuis wacht zijn 10 jaar oude zoon Johan op hem en hij wil Brenda morgen aan zijn zoon voorstellen. Hij neukt even daarna lekker met Brenda. Maar midden in de nacht zoekt hij op zijn laptop via Facebook een afbeelding van een ex-vriendin. Daarop trekt hij zich af, maar hij wordt betrapt door Brenda. Ze is een praatster en John wil er niet over praten. Ze wil ook praten over de biologische moeder van Johan, Claudia, maar John weigert dat. Dan loopt Brenda woedend uit de hotelkamer weg en John zal alleen naar Amsterdam terug moeten vliegen. Het cadeau voor Johan (een Bart Simpsonpop) heeft ze achtergelaten.
Enkele uren later ontmoet John op het vliegveld een Nederlands gezin: hij is wel wat jaloers op die situatie. Want als “internal auditor” bij Unilever (een soort accountant) is hij altijd onderweg en hij kan maar weinig aandacht aan zijn zoon Johan besteden die bij zijn vader verblijft. Een van de meisjes heeft haar pop in het hotel vergeten en John wil de Bart Simpsonpop aan haar cadeau geven, maar ze weigert. Bij de check in wordt John gefouilleerd en hij blijkt een doosje met een gouden ring bij zich te hebben. Hij kan zich niet herinneren iets dergelijks gekocht te hebben. Hij doet de laatste tijd wel meer vreemde dingen. Net op tijd bereikt hij het vliegtuig. In het vliegtuig ontmoet hij een oud-schoolgenoot uit De Rijp: Frank. Die is nu gynaecoloog geworden. Zijn vrouw geeft als juffrouw Renske les op een school in Haarlem. Wanneer John in het vliegtuig de ring nog eens bekijkt, ziet hij dat er een papiertje bij zit waarop staat dat de ring voor Claudia, zijn verdwenen vrouw is.
Met Frank raakt hij verder in gesprek: Renske blijkt juf op de school van zijn zoon Johan te zijn. (de lezer weet dat al door de vertelstructuur) Ze praten over het zusje van de gynaecoloog, met wie John vroeger verkering heeft gehad. Wanneer ze genoeg van de verkering had, liet ze haar broertje altijd de verklaptruc opvoeren. Zo was het ook bij John gegaan.
Plotseling krijgt het vliegtuig te maken met enorme turbulentie. Frank wordt bang en ziek tegelijk en hij kotst de boel bij John onder. Die heeft de pest in en gaat zich schoonmaken in het toilet, wat helemaal niet mag tijdens heftige turbulentie. Hij valt dan ook hard met zijn kop op de wasbak en ziet sterretjes. Wanneer hij bijkomt, is de chaos in het vliegtuig groot. Frank geeft toe dat hij bang was voor de dood: John niet: die heeft de dood al eerder ontmoet: nl. in de ogen van zijn vrouw Claudia. Die is dus niet verdwenen, maar dood.
Lotte, het meisje van het Nederlands gezin, komt hem afleiden. Hij wil haar als beloning de Bart Simpsonpop geven, maar die moet ze later van haar ouders terugbrengen. De pop spreekt Engels als je op zijn buik drukt en de zinnen die Bart uitspreekt, zijn allemaal dubbelzinnig als je aan de positie van Johns zoon denkt.
Wat later tijdens de reis vertelt John aan gynaecoloog Frank over de dood van Claudia. Ze had een bacteriële infectie gekregen vlak voor de bevalling. Frank zegt dat hij ooit een grote liefde is misgelopen, omdat hij vreemd ging. Dat blijkt later Vanessa van Dam te zijn geweest. Hij is echt stom geweest. Ze had hem betrapt en toen had ze meteen de relatie verbroken.
John vertelt verder over de geboorte van Johan. Claudia had in die dagen koorts en hij had haar paracetamol gegeven. Daardoor hadden ze in het ziekenhuis niet doorgekregen dat ze een infectie had. Ze had anders misschien gered kunnen worden. Er moest gekozen worden voor een snelle actie in verband met de toestand van hun zoon. Het werd een keizersnede.
Bij de kofferband loopt hij ineens weg en hij neemt een taxi naar Haarlem. In de taxi krijgt de lezer nog meer details over de geboorte van John te lezen. Claudia had het niet gered en ze was aan de infectie gestorven. Ze hadden nog geen naam voor de kleine jongen en toen opa plots was binnen gekomen, had John zijn zoon Johannes genoemd.
John voelt zich al jarenlang schuldig aan haar dood. Het is 20.00 uur in Haarlem.
In Haarlem ziet hij ineens zijn zoon Johan. Hij laat de taxi stoppen en roept “Johan!”…..
Het verhaal van Johan Klein
Johan Klein is 10 jaar en hij woont vooral bij zijn opa. Zijn vader is altijd maar op reis. Hij hoort van zijn opa dat zijn vader die dag later komt met het vliegtuig. Hij woont alleen met mannen: oma is dood en papa John heeft ook geen vrouw. Zijn moeder is al heel lang geleden weggegaan bij zijn vader. Ze heette Claudia en hij mist haar. Bij Johan lopen fictie en werkelijkheid wel erg door elkaar. Hij fantaseert bijvoorbeeld steeds over het beroep van zijn vader: achtereenvolgens laat hij hem goochelaar, standup-comedian, beroemd voetballer, politicus, legerofficier en gevechtspiloot zijn. Het is zijn manier om over zijn vader die altijd weg is, te filosoferen.
In de pauze voetbalt hij o.a. met zijn vriendje Thijs en de meisjes van zijn klas. Eén van hen, Emma, laat hem spelen met een hockeybal. Johan is boos als hij wordt gepasseerd en gooit een schoolruit in. Hij moet voor straf naar het schoolhoofd dat hem kapittelt over zijn “wandaad.” Hij krijgt een taakstraf. Het hoofd praat ook over zijn moeder: het lijkt erop dat hij meer over haar weet dan Johan zelf.
Later die ochtend heeft hij biologieles van juffrouw Renske (!). Het gaat over aangeleerd en aangeboren gedrag en Johan probeert grappig te zijn, wat de klas wel maar zijn juf niet zo leuk vindt. Ze praat met hem als de school afgelopen is. Ook zij weet meer over zijn moeder dan hij.Hij wordt bij de taakstraf geholpen door Thijs en als hij zich afmeldt, hoort hij flarden van een telefoongesprek tussen de meester van school en zijn opa. De meester vindt het beter wanneer ze Johan de waarheid vertellen over zijn moeder. Johan krijgt nu het idee dat iedereen steeds maar tegen hem liegt.
Hij gaat met het meisje Emma naar V&D. Hij vertelt haar dat die dag zijn moeder in de US is overleden, en hij steelt bij V&D een zonnebril voor haar. Hij wil duidelijk stoer doen en je kunt het ook opvatten als een protest tegen het gebrek aan aandacht dat hij van zijn vader krijgt. Wanneer hij weer thuiskomt, gaat hij in het bureau van zijn vader op zoek naar informatie. Hij vindt foto’s van zijn zwangere moeder, kort voor zijn geboorte. (1999). Zijn opa komt thuis en vertelt hem nu dat zijn moeder kort na zijn geboorte overleden is. Hij is van slag. Hij vertrekt naar het huis van zijn tante Maaike en die vertelt hem dat zijn moeder aan kanker is overleden, vlak na zijn geboorte. Johan heeft het idee dat iedereen maar heeft gelogen tegen hem. Kan hij de oorzaak zijn van zijn moeders dood?
Maar er liegen meer mensen tegen hem. Wanneer hij naar het huis van Emma fietst, doet haar oudere zusje Claire open. Emma heeft die middag verteld dat haar moeder ook aan kanker lijdt, maar Claire zegt dat dit grote onzin is. Haar moeder is kerngezond. Weer merkt Johan dat mensen tegen hem liegen. Daarna vertrekt hij naar zijn vriendje Thijs om hem te vertellen dat zijn moeder die dag is overleden aan kanker. Thijs laat hem een foto zien, vlak na de geboorte genomen van zijn moeder en hem. Thijs is ook in Haarlem in het ziekenhuis geboren en Johan denkt dat van elke moeder en baby door het ziekenhuis een foto wordt genomen. Waar is die foto van zijn moeder en hem dan?
Weer bij opa thuis confronteert hij de oude man met vragen die hij die dag heeft gekregen. Opa zegt nu dat zijn moeder weer niet aan kanker is gestorven. Opa is dus ook een leugenaar. Johan neemt geld uit zijn spaarpot en verlaat het huis. Hij neemt een taxi naar het Spaarne ziekenhuis en vraagt naar de afdeling gynaecologie. Hij wil het hoofd van de afdeling spreken en dat krijgt hij ten slotte ook voor elkaar. Ze spit in het medisch dossier en zij vertelt hem dat zijn moeder vlak na de geboorte is overleden en dat hij zelf in de couveuse heeft gelegen. De kleine Johan Klein voelt zich nu ook al schuldig aan de dood van zijn moeder. Iedereen heeft tot nu toe gelogen. Van de dokter krijgt hij geld voor de taxi terug. Wanneer hij uitstapt, ziet hij zijn opa. Maar hij hoort tegelijkertijd een ander zijn naam roepen. Dan volgt een verschrikkelijke klap.
Deel 1 eindigt met een kleine rouwadvertentie waarin de dood van Johannes Klein wordt aangekondigd. Maar het is wel de oude Johannes Klein, [opa] die gesneuveld is als een held. Hij heeft op het laatste moment de auto van Vanessa zien aankomen en met een duw zijn kleinzoon gered. Zelf heeft hij het leven erbij gelaten.
Deel II: een jaar later
Dit korte deel waarbij de drie vertellers allen één hoofdstukje voor hun rekening nemen dat bovendien vrij synchroon wordt verteld, heeft min of meer de functie van een epiloog.
Johan vertelt over het ongeluk, waarbij opa zich heeft opgeofferd. Zijn vader is sinds het ongeluk veel meer thuis. Op die dag zullen ze naar het strand gaan. Een vrouw, de nieuwe vriendin van zijn vader, zal meegaan. Johan wil net zo lief thuis blijven en een spel spelen.
John vertelt dat hij nu veel bij zijn zoon is en dat hem dat goed doet. Wel voelt hij zich schuldig aan de dood van twee personen. Zijn nieuwe vriendin komt hen ophalen om naar het strand te gaan.
Het zal geen verrassing zijn dat de nieuwe vriendin Vanessa heet. Ze is samen met John in therapie geweest (veroorzaker en slachtoffer van een dodelijk ongeluk worden bij elkaar gebracht.) Eerst hebben ze nogal ruzie gehad over sommige zaken, maar gaandeweg krijgen ze meer waardering en sympathie voor elkaar. Vanessa vindt het leuk om “moeder”te zijn van de kleine Johan. Ze is de vrouw die mee zal gaan naar het strand.
In de laatste alinea staat dat ze toch gewoon thuis zijn gebleven. Ze gaan met zijn drieën een
spelletje schaak spelen.
Titelverklaring
De titel van de roman spreekt voor zichzelf. Vanessa. Eén van de verhaalpersonages, Vanessa, begint haar verhaal met de zin die in de titel staat. Dat is natuurlijk wel een bijzondere opening. Uiteindelijk rijdt ze namelijk aan het einde van de dag op woensdag 19 mei 2010 Johannes Klein dood.
De opening doet me sterk denken aan de beginzin van Marcellus Emants in “Een Nagelaten bekentenis” (1894) (“ Mijn vrouw is dood en al begraven”)
Een klassieke openingszin.
Opdracht
Elle draagt de nieuwe roman o.a. op aan haar vier kinderen:
Voor David, Feline, Helena en Katelijne.
Met grote dank aan Godfried die bereid was me zijn verhaal te vertellen.”
Motto
De roman begint met een cursief gedrukte tekst.
Ik weet inmiddels dat sterven niet moeilijk is. Het gaat met een klap en dan is alles zwart. Geen tijd om na te denken. Gelukkig maar. Anders zou ik al snel gaan piekeren over wat ik heb fout gedaan. Bang worden om op mijn kop te krijgen. Gek is het niet als het leven ineens stopt. Het stopt. Mijn vader had me eens verteld dat er mensen zijn die een tunnel van licht zien, maar die zag ik niet. Wel hoorde ik een vrouwenstem. Ik dacht van mijn moeder. Zij riep: “Johannes Klein, kom terug!:”Zo raar, want ik heb geen moeder en bijna niemand noemt mij bij mijn geboortenaam.
Het lijkt erop dat dit motto een gedachte is van de kleine Johannes Klein.
Structuur
Er zijn twee delen in de roman: een groot eerste deel van 48 hoofdstukken en een heel klein tweede deel van 3 hoofdstukken.
Het eerste deel speelt op woensdag 19 mei (2010) en het andere een jaar later.
In het eerste deel hebben we te maken met drie ik-vertellers: Vanessa, John en Johan.
In die volgorde vertellen ze steeds een hoofdstuk. Dat doen ze in het eerste deel precies zestien keer. Dat zijn dus 48 verschillende hoofdstukken.
Vanessa en John vertellen beiden in de o.v.t en de kleine Johan doet dat in de o.t.t.
Boven elk hoofdstuk wordt verteld hoe laat en waar de handeling zich afspeelt.
Voor Vanessa (een 36-jarige vrouw die jeugdromans schrijft) is dat of in Haarlem of in Amsterdam.
Voor John, die een soort accountant (internal auditor) bij Unilever is, gebeurt dat in New York, daarna tijdens de vertraagde vlucht naar Amsterdam en voor Johan speelt de gehele handeling zich af in Haarlem, waar hij immers op school zit.
Het is steeds hetzelfde tijdstip op de dag waarop achtereenvolgens Vanessa, John en Johan vertellen. Voor John geldt “een vertraging” vanwege de tijdzones van 6 uur.
Naarmate het einde vordert, lichten de vertellers de sluiers van hun geheimen op. Voor Vanessa is dat het geheim dat haar vader haar biologische vader niet is, wat ze later bevestigd ziet in een brief die ze van haar biologische vader (Oom Rob) ontvangt.
Voor John is aan het einde van zijn vertelling plaats ingeruimd voor de onthulling van zijn geheim, nl. de wijze waarop zijn vrouw Claire Werner, de moeder van zijn zoon Johan bij diens geboorte gestorven is.
In beide gevallen wordt door middel van cursief gedrukte flashbacks de chronologische volgorde van woensdag 19 mei 2010 dus wel doorbroken. Maar omdat het passages zijn die cursief gedrukt zijn, is dat voor de lezer geen probleem om dat gemakkelijk te kunnen herkennen.
In het kleine tweede deel dat een jaar later speelt (dus in mei 2011) is de volgorde van de drie vertellers andersom: eerst Johan, daarna John en tenslotte Vanessa. De drie hoofdstukken hebben vrijwel dezelfde inhoud: nl. de intentie om naar het strand te gaan en dat wordt vanuit drie visies bekeken.
Perspectief
Hierboven werd al vermeld dat we met drie verschillende ik-vertellers te maken hebben:
- Vanessa van Dam, 37-jarige jeugdboekenschrijfster getrouwd met Michel; ze vertelt in de o.v.t
- John Klein, veertiger, soort financieel accountant bij Unilever, vader van Johan Klein; hij vertelt in de o.v.t.
- Johan Klein, de tienjarige zoon van John, die bij zijn opa Klein woont, omdat zijn vader vaak op reis is. Johan vertelt in de o.t.t.
De tijdlagen van het verhaal
Er is sprake van twee tijdlagen.
De belangrijkste handeling speelt op woensdag 19 mei 2010. We beginnen al ’s morgens vroeg en we eindigen tegen 20.00 uur. Voor John geldt een andere tijd: er is namelijk een flink tijdverschil door de verschillende tijdzones. John is namelijk in New York en reist later met het vliegtuig naar Nederland terug.
De laatste drie hoofdstukken spelen een jaar later: mei 2011.
Voor de verteller John geldt nog dat er in zijn (hoofd) stukken tekst flash backs voorkomen die op 18 juni 1999 spelen: nl. rond de geboorte van Johan en de dood van Claire.
Voor Vanessa geldt dat er flash backs zijn, waarin ze door haar hele jeugd heen opmerkingen maakt over de scheiding van haar ouders en de liefdesrelatie die haar moeder heeft gehad met haar oom Rob teneinde een kind te verwekken. Uiteindelijk worden er ook nog brieven geschreven waarin het geheim wordt bevestigd.
Het decor van de handeling
Vanessa beleeft haar verhaal ’s ochtends en ’s avonds in Haarlem en overdag in Amsterdam, waar ze met haar illustratrice Bertine praat over haar nieuw te verschijnen boek in de jeugdserie die ze aan het produceren is.
John zit in een hotel in New York met zijn tijdelijke vriendin Brenda, een makelaar en hij reist later op de dag naar Amsterdam met Delta Airlines.
Johan brengt de hele dag door in Haarlem: eerst op school, daarna bij klasgenootjes en tenslotte in het ziekenhuis. Waar hij op zoek gaat naar het verleden.
In het tweede korte deel zijn alle drie vertellers samen in Haarlem. Ze willen naar het strand, maar kiezen er toch voor om met elkaar een potje te gaan schaken.
Uitgewerkte thematiek
In de nieuwe roman van Elle van Rijn zijn een groot aantal motieven/thema’s verwerkt. De meeste hangen ook nauw met elkaar samen.
Wanneer je naar de titel kijkt, is een van de motieven dat alles op een dag zijn gevolgen heeft, die misschien met toeval of met het noodlot te maken hebben. Dit thema zag je enkele jaren geleden terug in een televisieprogramma waarin de samenloop van omstandigheden werden gevolgd die uiteindelijk een fataal ongeluk tot gevolg hadden. Het programma heette “Twaalf steden, dertien ongelukken.” Net als in dat televisieprogramma volgen we in het nieuwe boek van Elle van Rijn drie personages. Uiteindelijk leidt dat tot de fatale botsing. Je zou dan ook min of meer een variant van “kleine oorzaken… hebben .. “in dit verhaal terug kunnen zien. Maar toeval speelt natuurlijk wel een grote rol in het leven van de drie personages. Het verleden en het toeval spelen natuurlijk altijd een rol in je leven. Een goede lezer zal ongetwijfeld nagedacht hebben over de vraag wat er gebeurd zou zijn, wanneer de latere gynaecoloog Frank zijn buurmeisje niet in bed had genomen, Vanessa daardoor niet de verkering had verbroken en mogelijkerwijs met Frank (die nota bene gynaecoloog is geworden) was getrouwd. Dichter bij het vuur had ze niet kunnen komen en aangezien Frank kinderen bij Renske heeft gemaakt, zal de kwaliteit van zijn zaad wel in orde zijn geweest. Bovendien hadden eventuele IVF-behandelingen misschien onderling geregeld kunnen worden. Maar even zo goed is Frank er de oorzaak van dat de verkering van John met zijn zusje werd verbroken. Stel dat hij wel met dat zusje zou zijn getrouwd, dan zou er geen ontmoeting met Claudia zijn geweest en geen dode moeder voor Johan….
Het niet kunnen krijgen van kinderen is voor het leven van Vanessa trouwens een repeterende breuk. Haar eigen vader is namelijk oom Rob die zijn schoonzus 37 jaar geleden wel een handje wilde helpen om toch een kind te krijgen, al was hij bijna afgehaakt na twee miskramen. Gelukkig was het derde schot in de roos. Maar daarbij is wel sprake van een familiegeheim, hoewel Vanessa wel eens heeft opgevangen dat haar opvoedkundige vader tegen zijn broer Rob had gezegd dat hij “zijn vrouw sopte.” Toch is haar afkomst een bewaard familiegeheim, wat pas uitkomt wanneer haar “vader” teelbalkanker krijgt. Ze krijgt erkenning wanneer haar oom in een brief antwoordt dat hij inderdaad de biologische vader is.
Ook John en Johannes Klein ( de oude) hebben een geheim voor de kleine Johannes. Zijn moeder is helemaal niet na de geboorte weggegaan, maar overleden. Dat geheim hebben ze lang voor zich gehouden, maar blijkbaar wisten andere mensen (de school, de mensen in de omgeving) er toch van af. John is van plan het geheim binnenkort aan zijn zoon te onthullen. Die is er door het verzwijgen van de waarheid van overtuigd dat grote mensen heel vaak liegen. Zelf neemt hij het ook niet zo nauw met de waarheid. Hij heeft een grote fantasie waar het de beroepen van zijn vader betreft (in elk hoofdstuk bedenkt hij een aantrekkelijk beroep dat bij veel mensen in de smaak valt) en hij fantaseert er ook op los als hij aan klasgenoten vertelt dat zijn moeder die middag in de VS overleden is. Het zijn pogingen van een eenzaam kind om erbij te horen, zoals je ook ziet bij het stelen van de zonnebril voor Emma. Hij onderneemt een queeste naar de waarheid door in het ziekenhuis bij de verantwoordelijke persoon te vragen wat er is gebeurd. Daarbij wordt hij gekweld door schuldgevoel. Doordat hij moest blijven leven, is zijn moeder gestorven.
Schuld is natuurlijk ook een motief dat de andere personages met zich meedragen. Voelt Vanessa zich niet schuldig aan de scheiding van haar ouders, voelt ze zich schuldig aan het obsessieve gevoel om zwanger te raken en de waarheid van de reeds door haar betaalde IVF-behandeling voor Michel te verzwijgen, en zal ze zich schuldig voelen aan het veroorzaken van het ongeluk waarbij de oude Klein om het leven is gekomen? Zou ze zich later schuldig kunnen voelen met betrekking tot haar beslissing om hals over kop met de eerste de beste rugzaktoerist seks te bedrijven?
In het vliegtuig maakt John de situatie rond de geboorte van Johan bekend en hij geeft aan dat hij zich schuldig voelt, omdat hij enkele paracetamoltabletten heeft gegeven aan Claudia en dat feit niet verteld heeft aan de behandelende geneesheren. Daardoor waren ze waarschijnlijk te laat met het toedienen van andere medicijnen die geholpen zouden kunnen hebben bij de bestrijding van de bacteriële infectie die Claudia had.
Zo lijken alle motieven: schuld, verlangen, kinderwens en afkomst in dit boek nauw met elkaar samen te hangen. Met die bouwstenen heeft Elle van Rijn een sterk product kunnen maken.
De literaire motieven zet ik hieronder nog een keer op een rijtje. Dat kan je helpen met je leesdossier.
- Het verlangen kinderen te krijgen
- Schuldgevoelens
- Het familiegeheim
- De biologische vader
- De vader-dochter relatie (Vanessa en haar oom Rob)
- De vader-zoonrelatie (John en Johan)
- Toeval en noodlot
- Verleden en heden
- Eenzaamheid
- Leugen en bedrog ( Johan ervaart dat er veel tegen hem gelogen wordt)
- Fictie en werkelijkheid (Johan met zijn fantasieën)
- De queeste naar de waarheid (Johan)
- Seksualiteit
- Overspel
Beoordeling scholieren.com
De vierde roman van Elle van Rijn is hecht gecomponeerd. Er zijn drie duidelijke vertellersfiguren die één dag uit hun leven synchroon vertellen. Hoewel je uit de titel kunt afleiden dat er blijkbaar op die dag een fataal ongeluk zal plaatsvinden, word je door de spannende en intelligente manier van vertellen in een ijzeren greep gehouden. Bovendien wordt het de lezer duidelijk door het mondjesmaat vrijgeven van informatie dat het leven van de drie personen met elkaar verband houdt. Ik betrapte me erbij het lezen op dat ik steeds boven het hoofdstuk controleerde hoe laat er iets op die dag in het leven van de drie personages gebeurde. Uiteindelijk komt alles samen op woensdagavond 19 mei 2010 op een kruising in Haarlem.
Toch weet de schrijfster je dan nog even op het verkeerde been te zetten. Dat is knap en het is tekenend voor het verteltalent dat Elle van Rijn bezit. Dat was ook in haar vorige roman “Het vergeten gezicht” al het geval. Dat verhaal was min of meer een echt literaire thriller. En dan wel in de goede zin van het woord.
Maar in tegenstelling tot veel schrijfsters die zich momenteel met dat populaire genre bezig houden (en gigantische verkoopsuccessen boeken), is het taalgebruik van Van Rijn gerijpt en volwassen. Je leest geen onbenullige details om tot een bepaald pagina-aantal te komen. Een detail als de Bart Simpsonpop voor Johan heeft ook in een verhaal nog een diepere betekenis. De dialogen tussen de personages klinken daarnaast heel natuurlijk. Je kunt zien dat Elle gewend is dialogen voor televisiescenario’s te schrijven.
Het is dus alleszins de moeite waard om het boek voor je lijst te lezen.
Gezien het feit dat er jaren geleden al eens een serie over de samenloop van omstandigheden bij ongelukken op de televisie werd gemaakt, zou het me niet verbazen als het boek verfilmd zou worden. Het script is er immers bijna klaar voor…..
Aangezien er ook een familiegeheim onthuld wordt, zou je de roman van Elle van Rijn op je literatuurlijst kunnen combineren met bijvoorbeeld “De passievrucht” van Karel Glastra van Loon, `Perfecte Stilte`(2011) van Thomas Verbogt, “ Het kabinet van de familie Staal” (Yolanda Entius-2011) of zelfs “ Het diner “ van Herman Koch uit 2009
Zie verder voor boeken over geheimen onze themalijst. (Motief: Geheimen)
De amusementswaarde van de roman is ook voor scholieren door de opgevoerde spanning hoog. De literaire waarde voor de scholieren.com/lijst: drie punten.
Recensies
Er zijn momenteel nog geen recensies verschenen.
Over de schrijfster en eerder gepubliceerde werk
Bron: website schrijfster
Elle van Rijn werd geboren op 9 mei 1967 in Uden.
Na de Havo ging ze naar Parijs om daar als Au Pair te werken. Terug in Nederland speelde ze in verschillende kleine theaterproducties.
Elle volgde de Toneelacademie in Maastricht, waar ze na vier jaar de acteursopleiding voltooide. Ze studeerde tevens aan de Weense Toneelschool, het Max Reinhardt Seminar, waar ze werd gecast voor een rol in een Zwitserse-Duitse televisieserie.
Na haar studie werd ze gecontracteerd door het Noord Nederlands Toneel en stond ze met grote regelmaat op de planken. Ook is ze te zien geweest in een groot aantal Nederlandse films en successeries (Sam Sam, GTST). Haar stem is vaak te horen in commercials en tekenfilms.
Ze gaf persoonlijke effectiviteittraining en presentatietechniek aan bedrijven als Unilever, Effective Brands, KPMG, Tempo-team en Van Lanschot Bankiers.
Elle is vanaf augustus 2006 de vaste columniste voor het weekblad Flair.
Elle is getrouwd met Kaja Wolffers. Samen kregen ze twee dochters, Helena (2005) en Katelijne Alexandra Elle (2009).
Uit haar voorgaande relatie heeft Elle een zoon David,(1996) en een dochter Feline,(1999).
Bibliografie
In september 2006 debuteerde ze met de roman De tragische geschiedenis van mijn succes. Op 28 februari 2008 verscheen haar tweede roman, De hartbewaakster..
Haar derde roman werd gelanceerd op 18 maart 2010: Het vergeten gezicht
Haar vierde roman zag het licht op 22 september 2011: De dag waarop ik Johannes Klein doodreed
Elle schrijft scenario's voor o.a. de Co-assistent en Puppy Patrol.
Verschijningsdatum 1e druk: 22 september 2011
Gebruikte druk: 1e
Aantal bladzijden: 268
Uitgeverij: Anthos
Genre
“De dag waarop ik Joannes Klein doodreed” i s een psychologische roman met thrillerelementen over familiegeheimen, schuldgevoelens en het verlangen naar een kind.
Cover
Op de cover staat de afbeelding van een ongeveer 10-jarig, zwartharig jongetje dat de lezer aankijkt.
De flaptekst
In deze roman volgen we drie mensen op de voet. Een van hen is Vanessa, een jonge vrouw die wel heel erg ver gaat om haar hartstochtelijke kinderwens te verwezenlijken. De dag waarop ik Johannes Klein doodreed is een eigentijdse, aangrijpende roman over schuld en verlangen.
Het is de ochtend van een prachtige dag in mei – een dag die grote veranderingen teweeg zal brengen in de levens van drie mensen. Vanessa, een gevierd jeugdboekenschrijfster met een hartstochtelijke kinderwens, wordt wakker in de meest gewilde wijk van Haarlem.
John, succesvol globetrotter, wacht op de luchthaven van New York weer eens op een vertraagde vlucht naar huis. En de kleine Johan maakt zich nietsvermoedend klaar om naar school te gaan.
Terwijl de klok doortikt nemen de gebeurtenissen een onverwachte wending. Een lang verzwegen geheim wordt onthuld en de gevolgen zijn niet te overzien.
De dag waarop ik Johannes Klein doodreed beschrijft het leven van een jonge vrouw die worstelt met haar onvruchtbaarheid, een man die wegvlucht voor zijn verleden en een tienjarige zoon die op zoek is naar zijn moeder.
Samenvatting van de inhoud
Het is een vrijwel onbegonnen zaak om de drie verhaallijnen door elkaar te vertellen.
Deel 1 Woensdag 19 mei 2010
Het verhaal van Vanessa
Vanessa van Dam wordt in Haarlem vroeg in de ochtend wakker: ze heeft slecht geslapen; de laatste tijd overkomt haar dat wel vaker. Ze heeft zorgen. Haar man Michel maakt zich op dat moment klaar om te gaan hardlopen. Hij is bovendien die avond later thuis, zegt hij.
Vanessa heeft een grote wens: ze wil een kind krijgen en voorlopig valt het niet mee om die wens te realiseren. Ze hebben samen al diverse pogingen met IVF gedaan. In feite is er lichamelijk met hen beiden niets aan de hand, zij het dat het zaad van Michel niet de 100 meter borstcrawl zal winnen. Maar Vanessa is behoorlijk gefrustreerd door het niet geboren kind en ze ziet zich de gehele dag geconfronteerd met allerlei kinderen en baby’s van mensen uit haar omgeving.
Na een leuke kennismaking met Michel is ze zeven jaar geleden met hem getrouwd. Al vijf jaar lang verlangt ze naar een kind. De laatste jaren is ze met haar baan als programmamaakster bij de televisie gestopt en richt ze zich op het schrijven van jeugdboeken. Die dag, woensdag 19 mei 2010, moet ze naar Amsterdam om met haar illustratrice Bertine te overleggen. Dat lukt niet erg goed: ze hebben een meningsverschil over een bepaalde illustratie.
Op haar werk wordt Vanessa opgebeld door een nieuwe gynaecologe die met haar wil praten. Het liefst met haar man erbij. Vanessa rijdt echter alleen naar het ziekenhuis, omdat ze denkt dat Michel zich niet zal willen vrijmaken. Halverwege het gesprek komt Michel toch binnen. Hij weet niet dat Vanessa de vorige IVF-behandeling ook al zelf betaald heeft en hij haakt af als hij hoort dat ze vanaf nu de volgende behandelingen nu zelf moeten betalen. (5000 € per keer) De gynaecologe vindt eigenlijk dat ze er ook niet meer moeten doorgaan. Vanessa wordt daar erg boos over: ze rijdt terug naar Bertine en zegt dat het uit zal gaan met Michel. Bertine is ook zelf via deze behandeling moeder geworden van een tweeling. Vanessa is dus erg jaloers. Als Michel zulk traag zaad heeft, wil ze gewoon een andere zaaddonor. Ze probeert meteen haar uitgever te verleiden, maar een stagiair stoort haar bij die opzichtige poging. Dan loopt ze naar buiten. Ze gaat op zoek naar een man…
Op een zonnig terras zit een rugzaktoerist uit Australië: ze zorgt ervoor met hem in gesprek te raken. Hij is jonger dan zij en ze verleidt hem met haar directe aanpak. Ze gaan naar een louche hotelletje om daar de liefde te bedrijven. Sam wil een condoom gebruiken, maar dat mag natuurlijk niet van Vanessa: ze wil namelijk zijn zaad ontvangen. Ze wil ook later geen contact meer met hem: hij moet alleen dienst doen als zaadleverancier. Ze vertelt hem wel dat ze een andere vader heeft (oom Rob). Via een flashback geeft de moeder van Vanessa ook toe dat oom Rob haar vader is. Ze schrijft in het verleden een brief aan hem. Ze krijgt later ook een brief van hem terug. Daarin geeft Oom Rob toe dat hij met zijn schoonzus gedaan heeft wat ze zelf vroeg: nl. een kind maken. Haar “eigen”vader was onvruchtbaar. Na twee keer een miskraam te hebben gekregen, is haar moeder eindelijk zwanger van haar vaders broer. Het blijft geheim, totdat de vader van Vanessa teelbalkanker krijgt en het uitkomt dat hij geen kinderen kan maken. Daarna zijn de ouders van Vanessa gescheiden.
Vanessa neemt afscheid van Sam en rijdt zwaar in gedachten naar huis. Ze veroorzaakt bijna een ongeluk. Ze droomt over de eigen conceptie met oom Rob. Ze droomt dat ze haar moeder is. Het is een bizarre droom en ze voelt zich daarna helemaal niet lekker. Ze draait helemaal door als Michel en Bertine thuiskomen. De laatste heeft Michel gebeld, omdat ze vindt dat Vanessa zo vreemd reageert. Ze bellen om een dokter, maar Vanessa wacht dat niet af. Ze vlucht in haar auto en ze wil naar haar moeder in Drenthe rijden. Het is 20.00 uur in Haarlem. Er komt weer een flashback: ze vertelt haar ouders dat ze het huis uitgaat omdat ze verliefd is op ene Frank.
Het verhaal van John Klein
John Klein verblijft in een hotel in New York; zijn vlucht naar Amsterdam is vertraagd. Hij zit met zijn nieuwe vriendin Brenda (een gefortuneerde en sexy makelaar) op de aan hem toegewezen kamer. Thuis wacht zijn 10 jaar oude zoon Johan op hem en hij wil Brenda morgen aan zijn zoon voorstellen. Hij neukt even daarna lekker met Brenda. Maar midden in de nacht zoekt hij op zijn laptop via Facebook een afbeelding van een ex-vriendin. Daarop trekt hij zich af, maar hij wordt betrapt door Brenda. Ze is een praatster en John wil er niet over praten. Ze wil ook praten over de biologische moeder van Johan, Claudia, maar John weigert dat. Dan loopt Brenda woedend uit de hotelkamer weg en John zal alleen naar Amsterdam terug moeten vliegen. Het cadeau voor Johan (een Bart Simpsonpop) heeft ze achtergelaten.
Enkele uren later ontmoet John op het vliegveld een Nederlands gezin: hij is wel wat jaloers op die situatie. Want als “internal auditor” bij Unilever (een soort accountant) is hij altijd onderweg en hij kan maar weinig aandacht aan zijn zoon Johan besteden die bij zijn vader verblijft. Een van de meisjes heeft haar pop in het hotel vergeten en John wil de Bart Simpsonpop aan haar cadeau geven, maar ze weigert. Bij de check in wordt John gefouilleerd en hij blijkt een doosje met een gouden ring bij zich te hebben. Hij kan zich niet herinneren iets dergelijks gekocht te hebben. Hij doet de laatste tijd wel meer vreemde dingen. Net op tijd bereikt hij het vliegtuig. In het vliegtuig ontmoet hij een oud-schoolgenoot uit De Rijp: Frank. Die is nu gynaecoloog geworden. Zijn vrouw geeft als juffrouw Renske les op een school in Haarlem. Wanneer John in het vliegtuig de ring nog eens bekijkt, ziet hij dat er een papiertje bij zit waarop staat dat de ring voor Claudia, zijn verdwenen vrouw is.
Met Frank raakt hij verder in gesprek: Renske blijkt juf op de school van zijn zoon Johan te zijn. (de lezer weet dat al door de vertelstructuur) Ze praten over het zusje van de gynaecoloog, met wie John vroeger verkering heeft gehad. Wanneer ze genoeg van de verkering had, liet ze haar broertje altijd de verklaptruc opvoeren. Zo was het ook bij John gegaan.
Plotseling krijgt het vliegtuig te maken met enorme turbulentie. Frank wordt bang en ziek tegelijk en hij kotst de boel bij John onder. Die heeft de pest in en gaat zich schoonmaken in het toilet, wat helemaal niet mag tijdens heftige turbulentie. Hij valt dan ook hard met zijn kop op de wasbak en ziet sterretjes. Wanneer hij bijkomt, is de chaos in het vliegtuig groot. Frank geeft toe dat hij bang was voor de dood: John niet: die heeft de dood al eerder ontmoet: nl. in de ogen van zijn vrouw Claudia. Die is dus niet verdwenen, maar dood.
Lotte, het meisje van het Nederlands gezin, komt hem afleiden. Hij wil haar als beloning de Bart Simpsonpop geven, maar die moet ze later van haar ouders terugbrengen. De pop spreekt Engels als je op zijn buik drukt en de zinnen die Bart uitspreekt, zijn allemaal dubbelzinnig als je aan de positie van Johns zoon denkt.
Wat later tijdens de reis vertelt John aan gynaecoloog Frank over de dood van Claudia. Ze had een bacteriële infectie gekregen vlak voor de bevalling. Frank zegt dat hij ooit een grote liefde is misgelopen, omdat hij vreemd ging. Dat blijkt later Vanessa van Dam te zijn geweest. Hij is echt stom geweest. Ze had hem betrapt en toen had ze meteen de relatie verbroken.
John vertelt verder over de geboorte van Johan. Claudia had in die dagen koorts en hij had haar paracetamol gegeven. Daardoor hadden ze in het ziekenhuis niet doorgekregen dat ze een infectie had. Ze had anders misschien gered kunnen worden. Er moest gekozen worden voor een snelle actie in verband met de toestand van hun zoon. Het werd een keizersnede.
Bij de kofferband loopt hij ineens weg en hij neemt een taxi naar Haarlem. In de taxi krijgt de lezer nog meer details over de geboorte van John te lezen. Claudia had het niet gered en ze was aan de infectie gestorven. Ze hadden nog geen naam voor de kleine jongen en toen opa plots was binnen gekomen, had John zijn zoon Johannes genoemd.
In Haarlem ziet hij ineens zijn zoon Johan. Hij laat de taxi stoppen en roept “Johan!”…..
Het verhaal van Johan Klein
Johan Klein is 10 jaar en hij woont vooral bij zijn opa. Zijn vader is altijd maar op reis. Hij hoort van zijn opa dat zijn vader die dag later komt met het vliegtuig. Hij woont alleen met mannen: oma is dood en papa John heeft ook geen vrouw. Zijn moeder is al heel lang geleden weggegaan bij zijn vader. Ze heette Claudia en hij mist haar. Bij Johan lopen fictie en werkelijkheid wel erg door elkaar. Hij fantaseert bijvoorbeeld steeds over het beroep van zijn vader: achtereenvolgens laat hij hem goochelaar, standup-comedian, beroemd voetballer, politicus, legerofficier en gevechtspiloot zijn. Het is zijn manier om over zijn vader die altijd weg is, te filosoferen.
In de pauze voetbalt hij o.a. met zijn vriendje Thijs en de meisjes van zijn klas. Eén van hen, Emma, laat hem spelen met een hockeybal. Johan is boos als hij wordt gepasseerd en gooit een schoolruit in. Hij moet voor straf naar het schoolhoofd dat hem kapittelt over zijn “wandaad.” Hij krijgt een taakstraf. Het hoofd praat ook over zijn moeder: het lijkt erop dat hij meer over haar weet dan Johan zelf.
Later die ochtend heeft hij biologieles van juffrouw Renske (!). Het gaat over aangeleerd en aangeboren gedrag en Johan probeert grappig te zijn, wat de klas wel maar zijn juf niet zo leuk vindt. Ze praat met hem als de school afgelopen is. Ook zij weet meer over zijn moeder dan hij.Hij wordt bij de taakstraf geholpen door Thijs en als hij zich afmeldt, hoort hij flarden van een telefoongesprek tussen de meester van school en zijn opa. De meester vindt het beter wanneer ze Johan de waarheid vertellen over zijn moeder. Johan krijgt nu het idee dat iedereen steeds maar tegen hem liegt.
Hij gaat met het meisje Emma naar V&D. Hij vertelt haar dat die dag zijn moeder in de US is overleden, en hij steelt bij V&D een zonnebril voor haar. Hij wil duidelijk stoer doen en je kunt het ook opvatten als een protest tegen het gebrek aan aandacht dat hij van zijn vader krijgt. Wanneer hij weer thuiskomt, gaat hij in het bureau van zijn vader op zoek naar informatie. Hij vindt foto’s van zijn zwangere moeder, kort voor zijn geboorte. (1999). Zijn opa komt thuis en vertelt hem nu dat zijn moeder kort na zijn geboorte overleden is. Hij is van slag. Hij vertrekt naar het huis van zijn tante Maaike en die vertelt hem dat zijn moeder aan kanker is overleden, vlak na zijn geboorte. Johan heeft het idee dat iedereen maar heeft gelogen tegen hem. Kan hij de oorzaak zijn van zijn moeders dood?
Maar er liegen meer mensen tegen hem. Wanneer hij naar het huis van Emma fietst, doet haar oudere zusje Claire open. Emma heeft die middag verteld dat haar moeder ook aan kanker lijdt, maar Claire zegt dat dit grote onzin is. Haar moeder is kerngezond. Weer merkt Johan dat mensen tegen hem liegen. Daarna vertrekt hij naar zijn vriendje Thijs om hem te vertellen dat zijn moeder die dag is overleden aan kanker. Thijs laat hem een foto zien, vlak na de geboorte genomen van zijn moeder en hem. Thijs is ook in Haarlem in het ziekenhuis geboren en Johan denkt dat van elke moeder en baby door het ziekenhuis een foto wordt genomen. Waar is die foto van zijn moeder en hem dan?
Weer bij opa thuis confronteert hij de oude man met vragen die hij die dag heeft gekregen. Opa zegt nu dat zijn moeder weer niet aan kanker is gestorven. Opa is dus ook een leugenaar. Johan neemt geld uit zijn spaarpot en verlaat het huis. Hij neemt een taxi naar het Spaarne ziekenhuis en vraagt naar de afdeling gynaecologie. Hij wil het hoofd van de afdeling spreken en dat krijgt hij ten slotte ook voor elkaar. Ze spit in het medisch dossier en zij vertelt hem dat zijn moeder vlak na de geboorte is overleden en dat hij zelf in de couveuse heeft gelegen. De kleine Johan Klein voelt zich nu ook al schuldig aan de dood van zijn moeder. Iedereen heeft tot nu toe gelogen. Van de dokter krijgt hij geld voor de taxi terug. Wanneer hij uitstapt, ziet hij zijn opa. Maar hij hoort tegelijkertijd een ander zijn naam roepen. Dan volgt een verschrikkelijke klap.
Deel II: een jaar later
Dit korte deel waarbij de drie vertellers allen één hoofdstukje voor hun rekening nemen dat bovendien vrij synchroon wordt verteld, heeft min of meer de functie van een epiloog.
Johan vertelt over het ongeluk, waarbij opa zich heeft opgeofferd. Zijn vader is sinds het ongeluk veel meer thuis. Op die dag zullen ze naar het strand gaan. Een vrouw, de nieuwe vriendin van zijn vader, zal meegaan. Johan wil net zo lief thuis blijven en een spel spelen.
John vertelt dat hij nu veel bij zijn zoon is en dat hem dat goed doet. Wel voelt hij zich schuldig aan de dood van twee personen. Zijn nieuwe vriendin komt hen ophalen om naar het strand te gaan.
Het zal geen verrassing zijn dat de nieuwe vriendin Vanessa heet. Ze is samen met John in therapie geweest (veroorzaker en slachtoffer van een dodelijk ongeluk worden bij elkaar gebracht.) Eerst hebben ze nogal ruzie gehad over sommige zaken, maar gaandeweg krijgen ze meer waardering en sympathie voor elkaar. Vanessa vindt het leuk om “moeder”te zijn van de kleine Johan. Ze is de vrouw die mee zal gaan naar het strand.
In de laatste alinea staat dat ze toch gewoon thuis zijn gebleven. Ze gaan met zijn drieën een
spelletje schaak spelen.
Titelverklaring
De titel van de roman spreekt voor zichzelf. Vanessa. Eén van de verhaalpersonages, Vanessa, begint haar verhaal met de zin die in de titel staat. Dat is natuurlijk wel een bijzondere opening. Uiteindelijk rijdt ze namelijk aan het einde van de dag op woensdag 19 mei 2010 Johannes Klein dood.
De opening doet me sterk denken aan de beginzin van Marcellus Emants in “Een Nagelaten bekentenis” (1894) (“ Mijn vrouw is dood en al begraven”)
Opdracht
Elle draagt de nieuwe roman o.a. op aan haar vier kinderen:
Voor David, Feline, Helena en Katelijne.
Met grote dank aan Godfried die bereid was me zijn verhaal te vertellen.”
Motto
De roman begint met een cursief gedrukte tekst.
Ik weet inmiddels dat sterven niet moeilijk is. Het gaat met een klap en dan is alles zwart. Geen tijd om na te denken. Gelukkig maar. Anders zou ik al snel gaan piekeren over wat ik heb fout gedaan. Bang worden om op mijn kop te krijgen. Gek is het niet als het leven ineens stopt. Het stopt. Mijn vader had me eens verteld dat er mensen zijn die een tunnel van licht zien, maar die zag ik niet. Wel hoorde ik een vrouwenstem. Ik dacht van mijn moeder. Zij riep: “Johannes Klein, kom terug!:”Zo raar, want ik heb geen moeder en bijna niemand noemt mij bij mijn geboortenaam.
Het lijkt erop dat dit motto een gedachte is van de kleine Johannes Klein.
Structuur
Er zijn twee delen in de roman: een groot eerste deel van 48 hoofdstukken en een heel klein tweede deel van 3 hoofdstukken.
Het eerste deel speelt op woensdag 19 mei (2010) en het andere een jaar later.
In het eerste deel hebben we te maken met drie ik-vertellers: Vanessa, John en Johan.
In die volgorde vertellen ze steeds een hoofdstuk. Dat doen ze in het eerste deel precies zestien keer. Dat zijn dus 48 verschillende hoofdstukken.
Vanessa en John vertellen beiden in de o.v.t en de kleine Johan doet dat in de o.t.t.
Voor Vanessa (een 36-jarige vrouw die jeugdromans schrijft) is dat of in Haarlem of in Amsterdam.
Voor John, die een soort accountant (internal auditor) bij Unilever is, gebeurt dat in New York, daarna tijdens de vertraagde vlucht naar Amsterdam en voor Johan speelt de gehele handeling zich af in Haarlem, waar hij immers op school zit.
Het is steeds hetzelfde tijdstip op de dag waarop achtereenvolgens Vanessa, John en Johan vertellen. Voor John geldt “een vertraging” vanwege de tijdzones van 6 uur.
Naarmate het einde vordert, lichten de vertellers de sluiers van hun geheimen op. Voor Vanessa is dat het geheim dat haar vader haar biologische vader niet is, wat ze later bevestigd ziet in een brief die ze van haar biologische vader (Oom Rob) ontvangt.
Voor John is aan het einde van zijn vertelling plaats ingeruimd voor de onthulling van zijn geheim, nl. de wijze waarop zijn vrouw Claire Werner, de moeder van zijn zoon Johan bij diens geboorte gestorven is.
In beide gevallen wordt door middel van cursief gedrukte flashbacks de chronologische volgorde van woensdag 19 mei 2010 dus wel doorbroken. Maar omdat het passages zijn die cursief gedrukt zijn, is dat voor de lezer geen probleem om dat gemakkelijk te kunnen herkennen.
In het kleine tweede deel dat een jaar later speelt (dus in mei 2011) is de volgorde van de drie vertellers andersom: eerst Johan, daarna John en tenslotte Vanessa. De drie hoofdstukken hebben vrijwel dezelfde inhoud: nl. de intentie om naar het strand te gaan en dat wordt vanuit drie visies bekeken.
Perspectief
Hierboven werd al vermeld dat we met drie verschillende ik-vertellers te maken hebben:
- Vanessa van Dam, 37-jarige jeugdboekenschrijfster getrouwd met Michel; ze vertelt in de o.v.t
- Johan Klein, de tienjarige zoon van John, die bij zijn opa Klein woont, omdat zijn vader vaak op reis is. Johan vertelt in de o.t.t.
De tijdlagen van het verhaal
Er is sprake van twee tijdlagen.
De belangrijkste handeling speelt op woensdag 19 mei 2010. We beginnen al ’s morgens vroeg en we eindigen tegen 20.00 uur. Voor John geldt een andere tijd: er is namelijk een flink tijdverschil door de verschillende tijdzones. John is namelijk in New York en reist later met het vliegtuig naar Nederland terug.
De laatste drie hoofdstukken spelen een jaar later: mei 2011.
Voor de verteller John geldt nog dat er in zijn (hoofd) stukken tekst flash backs voorkomen die op 18 juni 1999 spelen: nl. rond de geboorte van Johan en de dood van Claire.
Voor Vanessa geldt dat er flash backs zijn, waarin ze door haar hele jeugd heen opmerkingen maakt over de scheiding van haar ouders en de liefdesrelatie die haar moeder heeft gehad met haar oom Rob teneinde een kind te verwekken. Uiteindelijk worden er ook nog brieven geschreven waarin het geheim wordt bevestigd.
Het decor van de handeling
Vanessa beleeft haar verhaal ’s ochtends en ’s avonds in Haarlem en overdag in Amsterdam, waar ze met haar illustratrice Bertine praat over haar nieuw te verschijnen boek in de jeugdserie die ze aan het produceren is.
John zit in een hotel in New York met zijn tijdelijke vriendin Brenda, een makelaar en hij reist later op de dag naar Amsterdam met Delta Airlines.
In het tweede korte deel zijn alle drie vertellers samen in Haarlem. Ze willen naar het strand, maar kiezen er toch voor om met elkaar een potje te gaan schaken.
Uitgewerkte thematiek
In de nieuwe roman van Elle van Rijn zijn een groot aantal motieven/thema’s verwerkt. De meeste hangen ook nauw met elkaar samen.
Wanneer je naar de titel kijkt, is een van de motieven dat alles op een dag zijn gevolgen heeft, die misschien met toeval of met het noodlot te maken hebben. Dit thema zag je enkele jaren geleden terug in een televisieprogramma waarin de samenloop van omstandigheden werden gevolgd die uiteindelijk een fataal ongeluk tot gevolg hadden. Het programma heette “Twaalf steden, dertien ongelukken.” Net als in dat televisieprogramma volgen we in het nieuwe boek van Elle van Rijn drie personages. Uiteindelijk leidt dat tot de fatale botsing. Je zou dan ook min of meer een variant van “kleine oorzaken… hebben .. “in dit verhaal terug kunnen zien. Maar toeval speelt natuurlijk wel een grote rol in het leven van de drie personages. Het verleden en het toeval spelen natuurlijk altijd een rol in je leven. Een goede lezer zal ongetwijfeld nagedacht hebben over de vraag wat er gebeurd zou zijn, wanneer de latere gynaecoloog Frank zijn buurmeisje niet in bed had genomen, Vanessa daardoor niet de verkering had verbroken en mogelijkerwijs met Frank (die nota bene gynaecoloog is geworden) was getrouwd. Dichter bij het vuur had ze niet kunnen komen en aangezien Frank kinderen bij Renske heeft gemaakt, zal de kwaliteit van zijn zaad wel in orde zijn geweest. Bovendien hadden eventuele IVF-behandelingen misschien onderling geregeld kunnen worden. Maar even zo goed is Frank er de oorzaak van dat de verkering van John met zijn zusje werd verbroken. Stel dat hij wel met dat zusje zou zijn getrouwd, dan zou er geen ontmoeting met Claudia zijn geweest en geen dode moeder voor Johan….
Het niet kunnen krijgen van kinderen is voor het leven van Vanessa trouwens een repeterende breuk. Haar eigen vader is namelijk oom Rob die zijn schoonzus 37 jaar geleden wel een handje wilde helpen om toch een kind te krijgen, al was hij bijna afgehaakt na twee miskramen. Gelukkig was het derde schot in de roos. Maar daarbij is wel sprake van een familiegeheim, hoewel Vanessa wel eens heeft opgevangen dat haar opvoedkundige vader tegen zijn broer Rob had gezegd dat hij “zijn vrouw sopte.” Toch is haar afkomst een bewaard familiegeheim, wat pas uitkomt wanneer haar “vader” teelbalkanker krijgt. Ze krijgt erkenning wanneer haar oom in een brief antwoordt dat hij inderdaad de biologische vader is.
Ook John en Johannes Klein ( de oude) hebben een geheim voor de kleine Johannes. Zijn moeder is helemaal niet na de geboorte weggegaan, maar overleden. Dat geheim hebben ze lang voor zich gehouden, maar blijkbaar wisten andere mensen (de school, de mensen in de omgeving) er toch van af. John is van plan het geheim binnenkort aan zijn zoon te onthullen. Die is er door het verzwijgen van de waarheid van overtuigd dat grote mensen heel vaak liegen. Zelf neemt hij het ook niet zo nauw met de waarheid. Hij heeft een grote fantasie waar het de beroepen van zijn vader betreft (in elk hoofdstuk bedenkt hij een aantrekkelijk beroep dat bij veel mensen in de smaak valt) en hij fantaseert er ook op los als hij aan klasgenoten vertelt dat zijn moeder die middag in de VS overleden is. Het zijn pogingen van een eenzaam kind om erbij te horen, zoals je ook ziet bij het stelen van de zonnebril voor Emma. Hij onderneemt een queeste naar de waarheid door in het ziekenhuis bij de verantwoordelijke persoon te vragen wat er is gebeurd. Daarbij wordt hij gekweld door schuldgevoel. Doordat hij moest blijven leven, is zijn moeder gestorven.
Schuld is natuurlijk ook een motief dat de andere personages met zich meedragen. Voelt Vanessa zich niet schuldig aan de scheiding van haar ouders, voelt ze zich schuldig aan het obsessieve gevoel om zwanger te raken en de waarheid van de reeds door haar betaalde IVF-behandeling voor Michel te verzwijgen, en zal ze zich schuldig voelen aan het veroorzaken van het ongeluk waarbij de oude Klein om het leven is gekomen? Zou ze zich later schuldig kunnen voelen met betrekking tot haar beslissing om hals over kop met de eerste de beste rugzaktoerist seks te bedrijven?
In het vliegtuig maakt John de situatie rond de geboorte van Johan bekend en hij geeft aan dat hij zich schuldig voelt, omdat hij enkele paracetamoltabletten heeft gegeven aan Claudia en dat feit niet verteld heeft aan de behandelende geneesheren. Daardoor waren ze waarschijnlijk te laat met het toedienen van andere medicijnen die geholpen zouden kunnen hebben bij de bestrijding van de bacteriële infectie die Claudia had.
De literaire motieven zet ik hieronder nog een keer op een rijtje. Dat kan je helpen met je leesdossier.
- Het verlangen kinderen te krijgen
- Schuldgevoelens
- Het familiegeheim
- De biologische vader
- De vader-dochter relatie (Vanessa en haar oom Rob)
- De vader-zoonrelatie (John en Johan)
- Toeval en noodlot
- Verleden en heden
- Eenzaamheid
- Leugen en bedrog ( Johan ervaart dat er veel tegen hem gelogen wordt)
- Fictie en werkelijkheid (Johan met zijn fantasieën)
- De queeste naar de waarheid (Johan)
- Seksualiteit
- Overspel
Beoordeling scholieren.com
De vierde roman van Elle van Rijn is hecht gecomponeerd. Er zijn drie duidelijke vertellersfiguren die één dag uit hun leven synchroon vertellen. Hoewel je uit de titel kunt afleiden dat er blijkbaar op die dag een fataal ongeluk zal plaatsvinden, word je door de spannende en intelligente manier van vertellen in een ijzeren greep gehouden. Bovendien wordt het de lezer duidelijk door het mondjesmaat vrijgeven van informatie dat het leven van de drie personen met elkaar verband houdt. Ik betrapte me erbij het lezen op dat ik steeds boven het hoofdstuk controleerde hoe laat er iets op die dag in het leven van de drie personages gebeurde. Uiteindelijk komt alles samen op woensdagavond 19 mei 2010 op een kruising in Haarlem.
Toch weet de schrijfster je dan nog even op het verkeerde been te zetten. Dat is knap en het is tekenend voor het verteltalent dat Elle van Rijn bezit. Dat was ook in haar vorige roman “Het vergeten gezicht” al het geval. Dat verhaal was min of meer een echt literaire thriller. En dan wel in de goede zin van het woord.
Het is dus alleszins de moeite waard om het boek voor je lijst te lezen.
Gezien het feit dat er jaren geleden al eens een serie over de samenloop van omstandigheden bij ongelukken op de televisie werd gemaakt, zou het me niet verbazen als het boek verfilmd zou worden. Het script is er immers bijna klaar voor…..
Aangezien er ook een familiegeheim onthuld wordt, zou je de roman van Elle van Rijn op je literatuurlijst kunnen combineren met bijvoorbeeld “De passievrucht” van Karel Glastra van Loon, `Perfecte Stilte`(2011) van Thomas Verbogt, “ Het kabinet van de familie Staal” (Yolanda Entius-2011) of zelfs “ Het diner “ van Herman Koch uit 2009
Zie verder voor boeken over geheimen onze themalijst. (Motief: Geheimen)
De amusementswaarde van de roman is ook voor scholieren door de opgevoerde spanning hoog. De literaire waarde voor de scholieren.com/lijst: drie punten.
Recensies
Er zijn momenteel nog geen recensies verschenen.
Over de schrijfster en eerder gepubliceerde werk
Bron: website schrijfster
Elle van Rijn werd geboren op 9 mei 1967 in Uden.
Na de Havo ging ze naar Parijs om daar als Au Pair te werken. Terug in Nederland speelde ze in verschillende kleine theaterproducties.
Elle volgde de Toneelacademie in Maastricht, waar ze na vier jaar de acteursopleiding voltooide. Ze studeerde tevens aan de Weense Toneelschool, het Max Reinhardt Seminar, waar ze werd gecast voor een rol in een Zwitserse-Duitse televisieserie.
Na haar studie werd ze gecontracteerd door het Noord Nederlands Toneel en stond ze met grote regelmaat op de planken. Ook is ze te zien geweest in een groot aantal Nederlandse films en successeries (Sam Sam, GTST). Haar stem is vaak te horen in commercials en tekenfilms.
Elle is vanaf augustus 2006 de vaste columniste voor het weekblad Flair.
Elle is getrouwd met Kaja Wolffers. Samen kregen ze twee dochters, Helena (2005) en Katelijne Alexandra Elle (2009).
Uit haar voorgaande relatie heeft Elle een zoon David,(1996) en een dochter Feline,(1999).
Bibliografie
In september 2006 debuteerde ze met de roman De tragische geschiedenis van mijn succes. Op 28 februari 2008 verscheen haar tweede roman, De hartbewaakster..
Haar derde roman werd gelanceerd op 18 maart 2010: Het vergeten gezicht
Haar vierde roman zag het licht op 22 september 2011: De dag waarop ik Johannes Klein doodreed
Elle schrijft scenario's voor o.a. de Co-assistent en Puppy Patrol.
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden