Cosmétique de l'ennemi door Amélie Nothomb

Boekbespreking

Cosmetica van de vijand door Amélie Nothomb

Dit boek (oorspronkelijke titel: Cosmétique de l’ennemi) is in 2001 in het Frans verschenen en in 2002 in het Nederlands vertaalt door Marijke Arijs. De vertaling is volgens mij minder geslaagd. Er zitten nogal veel typisch Hollandse woorden in en soms voor ons wat rare zinsconstructies. Waarschijnlijk is de Franse versie beter hoewel ik hem niet gelezen, deze is ook een veertigtal pagina’s langer.
Amélie Nothomb is een Belgische schrijfster, die momenteel in Parijs woont. Ze is geboren in Kobe (Japan) als ambassadeursdochter in 1967. Ze heeft ondermeer in China en de V.S. gewoond.

Om deze bespreking te beginnen zal ik eerst kort de verhaallijn van het boek vertellen.
Jérôme Angusts dag kan niet slechter. Niet alleen zijn vlucht loop een vertraging op van onbepaalde duur maar nu wordt hij ook noch lastig gevallen door een irritante vreemdeling die hem maar niet wil gerust laten. Textor Texel, de vreemdeling, die zich voordoet als een Hollander wil en zal zijn levens verhaal aan Jérôme vertellen. Textor blijft maar praten ook al probeert Jérôme hem intensief af te wimpelen zelfs als hij van stoel verandert of zijn oren toestopt blijft Textor volhouden. Het hele boek boek bestaat uit de dialoog tussen deze twee mannen, toch slaagt Nothomb erin veel te vertellen in de vorm van een dialoog. Ook houd ze de spanning erin.
Eerst toont Jérôme geen interesse in Textors verhaal. Hij vertelt over een zogezegde moord die hij op jonge leeftijd zou hebben gepleegd op een medeleerling door erom te bidden, en vertelt hij over zijn latere geloofscrisis maar dan krijgt zijn verhaal opeens een zeer aparte wending. Textor vertelt over een verkrachting die hij zou hebben gepleegd op een kerkhof exact 20 jaar geleden en dan 10 jaar later zou hij hetzelfde meisje hebben vermoord. Hij zou dit gedaan hebben gedreven door de inwendige vijand ("l'ennemi intérieur"):

Je crois en l'ennemi parce que, tous les jours et toutes les nuits, je le rencontre sur mon chemin. L'ennemi est celui qui, de l'intérieur, détruit ce qui en vaut la peine.

Maar er zijn nog meer ‘toevalligheden’ die hij aanhaalt. Buiten de dag (juist 10 jaar geleden is Jérômes vrouw en enige liefde vermoord) blijkt het, wat Jérôme woedend maakt dat het meisje waar textor het over heeft Jerômes vrouw Issabel is.
Textel volgt een zeer strikte cosmetica. Niet de cosmetica die we kennen van de make-up maar een ander soort cosmetica namelijk: La cosmétique (...) est la science de l'ordre universel, la morale suprême qui détermine le monde.
Hij bereikt zijn doel door Jérôme zijn inwendige vijand te laten ontdekken en door zijn vrijheid te vinden die hij zo noodgedwongen zoekt.
Jérôme wordt zo kwaad dat hij ingaat op Textors avances om hem te doden en slaagt textors hoofd meerdere malen tegen de muur tot hij levenloos neervalt.
Het boek eindigt met een kort fragment waarin Nothomb vertelt over een vreemde zelfmoord in de luchthaven van Barcelona waar een man onophoudend met zijn hoofd tegen de muur begon te slaan al roepend: Vrij! Vrij! Vrij!

Het boek, vond ik, las zeer vlot en aangenaam. Het vergt wel enig doorzettingsvermogen vermits de absurde surrealistische dialoog soms wel wat op je zenuwen werkt. De vertaling vond ik wat Hollands gericht en dat stoorde soms wat, maar niet te veel. Het verhaal is op zich niet veel speciaals, licht en emotioneel. Het boek handelt over thema’s als waarheid en leugen, hypocrisie en geweten.
Een aangenaam, licht lezen boek. Een aanrader.

Tot slot nog een citaat van een site:
In Nothombs eerste roman ging het om een wereldberoemde schrijver met de naam Prétextat Tach. Ook daar bestaat het hele verhaal uit een dialoog, ook daar gaat het om een man die er weerzinwekkende eetgewoonten op na houdt, ook daar wordt een jonge vrouw vermoord om haar te beschermen tegen het verval, ook daar sterft de moordenaar op het laatst. Zelfs de titels vertonen opmerkelijke overeenkomsten: Hygiëne van de moordenaar versus Cosmetica van de vijand.

Dat moet opzet zijn. Als je denkt aan de tijdspanne van tien jaar die in haar nieuwste boek zo'n belangrijke rol speelt, en dan bedenkt dat haar eerste boek op de kop af tien jaar vóór deze tiende roman geschreven werd, blijkt deze nieuwste roman over Nothombs eigen schrijversjubileum te gaan.
Bron: http://scholieren.nrc.nl/weekkrant/2002/15/4.shtml