The wave door Morton Rhue

Bibliografische gegevens

Morton Rhue, ‘Die Welle’. Ravensburger Taschenbuch, Duitsland (plaats onbekend), 1997

Het boek

Ben Ross is leraar geschiedenis op de Gordon High School, Amerika. Als hij verteld over de Nazi’s in de Tweede Wereldoorlog, roept dat vele vragen van de leerlingen op. Waarom werden jongeren lid van de Hitlerjugend? Waarom deed niemand wat tegen de Nazi’s? En waarom zagen de mensen niet wat voor vreselijks er aan de hand was? Om de vragen te beantwoorden richt Ben met zijn klas de jeugdbeweging ‘Die Welle’ op. In het begin zorgt dat voor meer samenwerking, en goede resultaten. Maar als tientallen leerlingen lid worden van ‘Die Welle’ worden niet-leden buitengesloten en gepest. Leerlinge Laurie Saunders ziet als enige hoe het experiment uit de hand loopt, en hoe ‘Die Welle’ veranderd in een fascistische beweging met steeds meer macht. De schoolkrantredactie onder leiding van Laurie besluit zich te verzetten. Maar ‘Die Welle’ heeft nu al zoveel macht dat niet-leden niet eens meer naar voetbalwedstrijden mogen, en er worden zelfs meerde niet-leden in elkaar geslagen. Laurie roept de hulp in van Ben Ross.

De personen

Ben Ross is een jonge geschiedenisleraar. Hij is erg actief op school en een populaire leraar. Zijn zwakke punt is dat hij snel geobsedeerd raakt door onderwerpen. Sie wusste, das Ben zu den Menschen gehörte, die ganz und gar in einer Sache versinken können, so sehr, das sie vergessen dass er noch etwas anderes auf der Welt gibt. (Door zijn vrouw Christy, blz. 39)

Zo ook als hij ‘Die Welle’ opricht. In het begin is het nog maar een experiment dat weinig voor hem betekent. Maar al snel wordt hij door de leerlingen als Führer gezien, en begint hij de leerlingen echte bevelen te geven. Maar uiteindelijk ziet hij in wat hij doet, door leerlinge Laurie, en stopt hij ‘Die Welle’. Hij verandert dus niet echt in de loop van het boek, want zoals Christy al zij, is het niet de eerste keer dat hij zich teveel door een onderwerp laat meeslepen.

De tweede hoofdpersoon is Laurie Saunders. Zij zit in het laatste jaar van de High School. Dat wordt alleen duidelijk als haar beste vriendin Amy vraagt: “Hast du schon überlegt, was du ihm nächsten Jahr tunn willst? Hierop antwoordt Laurie iets over een opleiding.

Ze is voorzitter van de schoolkrantredactie. Als ze een stuk over ‘Die Welle’ gaat schrijven, ziet ze het gevaar van de beweging en zegt ze haar lidmaatschap op. Daardoor wil raakt ze haar vriend David kwijt, en als ze zich openlijk verzet tegen ‘Die Welle’ wordt ze zelfs als vijand gezien. Uiteindelijk weet ze Ben Ross er van te overtuigen het experiment te stoppen.

De tijd

Er wordt nergens in het boek een exacte tijd aangeduid. Maar hij speelt zich in elk geval af na de Tweede Wereldoorlog omdat hun experiment daarop is gebaseerd. Ik denk dat het zich afspeelt rond 1981, omdat het boek toen voor het eerst verscheen. Het verhaal gaat over ongeveer een week.

De plaats

Het verhaal speelt zich af in en rondom de High School. Ook de huizen van de leerlingen, waar soms ook iets gebeurd, liggen daar dicht bij: Die meisten Schüler waren in der kleinen Vorstadt gemeinde aufgewachsen, die ruhig und friedlich um die Gordon High School ausbreitete. (blz. 19). De leerlingen stelle redelijk voor de hand liggende vragen zoals Waren alle Deutschen Nazi’s? (blz. 20). Kinderen uit Europa weten dat soort dingen al in de eerste (deze leerlingen zitten in het laatste jaar),dus dat, samen met de voor- en achternamen (Ben Ross, Amy Smith, etc.) duidt aan dat ze waarschijnlijk in Amerika wonen.

De opbouw

Het verhaal is geheel in chronologische volgorde, waarbij het verhaal afwisselend vanuit Ben en Laurie wordt verteld. Het begint als Laurie zich voorbereidt op het publiceren van de schoolkrant. Daarna richt Ben in een geschiedenisles ‘Die Welle’ op. Laurie overtuigd Ben later in het verhaal ervan, dat ‘Die Welle’ gevaarlijk is voor de leden, en voor hemzelf. Het boek eindigt ermee dat Ben de leerlingen verteld wat ze hebben gedaan, en ‘Die Welle’ wordt door hem beeindigd.

Vertelstandpunt

Er is sprake van een alwetende vertellen, omdat er niet alleen vanuit Laurie en Ben verteld wordt, maar ook vanuit andere leerlingen zoals Robert Billings.

De manier waarop het verteld wordt zou anders zijn als het vanuit een ander personage verteld was, maar het verhaal zelf niet heel erg. De personages maken allemaal veel dezelfde dingen mee; ze zijn immers een groep.

Thema

Het thema is fascisme, en het boek gaat over de vraag: “Hoe makkelijk kan een fascistische groep macht krijgen?” De Tweede Wereldoorlog is een belangrijk motief, omdat ‘Die Welle’ gebaseert is op de Nazi’s, te beginnen met een geschiedenisles over de WOII: Das Thema der Stunde war der Zweite Weltkrieg. (blz. 17).

Ook vriendschap, en vertrouwen zijn belangrijke motieven: want het vormen van een groep als ‘Die Welle’ berust op de samenwerking tussen de leerlingen.

Titel/ondertitel

Het is duidelijk waarom het boek ‘Die Welle’ heet. De ondertitel is:

Macht durch Disziplin! Macht durch Gemeinschaft! Macht durch Handeln!

Dit is ook het motto van het boek.

Het is het motto van ‘Die Welle’. Ben Ross legde namenlijk de werking van een beweging als de Nazi’s uit aan de hand van drie onderwerpen: discipline, gemeenschap en handelen. De leerlingen hebben hiervan hun slagzin gemaakt.

Betekenis/mening

Ik vond het heel goed boek. Ik had al een stuk van de tweede verfilming gezien (Die Welle )

maar die heb ik helaas nooit afgekijken. Ik vond het wel een interessant verhaal, en daarom ben ik ook het boek gaan lezen.

Ik heb al veel boeken over de Tweede Wereldoorlog gelezen, dus dat onderwerp was ik een beetje zat. Maar in dit boek wordt er op een andere manier over verteld. Het werpt een nieuw licht op de gebeurtenissen, en daarom was het ook heel anders dan de standaard Tweede Wereldoorlogboeken. In andere boeken zijn de Nazi’s en de Hitlerjugend alleen maar heel erg slecht en kun je maar niet begrijpen hoe mensen er lid van kunnen zijn. Maar in dit verhaal gaan ze daar op in. Je krijgt er begrip voor, en er wordt duidelijk dat vooral de Führer slecht is. De Nazi’s waren in feite ook slachtoffers, net als de leerlingen slachtoffer zijn van ‘Die Welle’.

Het was heel vlot geschreven. Ook niet al te moeilijk, en dat vind ik zeker bij een Duits boek wel fijn. Het was een simpele opbouw, in chronologische volgorde, met een duidelijk einde. Dat maakt het lezen makkelijk, en ik had het boek dan ook snel uit.

Het was wel een beetje ongeloofwaardig. Ik denk niet, dat ‘Die Welle’ binnen een week zoveel macht had kunnen krijgen in het echt. Daar zou zeker drie weken voor nodig zijn geweest. Na een paar dagen was het voor niet-leden verboden naar een voetbalwedstrijd te kijken. Dat zou in het echt niet gebeurd zijn, omdat een groep tieners niet de regels bepaalt van de voetbalclub.

Het maakte wel indruk op mij. Er waren schokkende gebeurtenissen; er werd bijvoorbeeld een joods jongetje in elkaar geslagen.

Dat kwam ook doordat de personen normale scholieren waren. Je zou er zelf één van kunnen zijn. Je beseft dat het jou zelf ook zou kunnen overkomen. Daarom wil ik nog één zin citeren, die Ben Ross aan het einde tegen de leerlingen zegt op bladzijde 176. Het verwoord heel goed, wat ik dacht toen ik het boek uithad.

Faschismus, das ist nicht etwas, das nur andere Menschen betrifft.

Faschismus ist hier mitten unter uns und in jedem von uns.