Romananalyse: Nineteen eighty-four (George Orwell) 1) Bouw (structuur van het verhaal) Het boek is onderverdeeld in 3 grote delen, elk onderverdeeld in hoofdstukken. Dan volgt er nog een appendix. Het eerste deel vertelt over de structuur van de wereld en Winstons eenzame verzet tegen het regime van Grote Broer. In het tweede deel ontmoet Winston Julia en komt hij in contact met O’Brien die hem de indruk geeft ook een vijand van de partij te zijn. Deel drie verhaalt Winstons langzame capitulatie en zijn aftakeling tot een oud lichaam met een dode geest erin. In de appendix worden de beginselen van de nieuwspraak en de werking van het ENGSOC uit de doeken gedaan. 2) Tijd Het verhaal speelt zich af in het jaar 1984. Het verhaal wordt volledig chronologisch verteld, maar er zijn wel flashbacks die ons terugbrengen naar het verleden;naar Winstons kindertijd. Deze lopen terug tot in de jaren ’50.
3) Verhaalruimte De wereld is totaal veranderd. Er zijn nu 3 grote superrijken: Oost-Azië, Eurazië en Oceanië. Deze 3 wereldmachten zijn voortdurend in oorlog met elkaar. Het verhaal speelt zich af in Luchtstrook 1 (de nieuwe benaming voor Londen). Op deze plaats woont het hoofdpersonage: Winston Smith. De kamer van Winston is een belangrijke plaats, evenals het ministerie van waarheid, waar hij werkt. Verder is de winkel van meneer Charrington, waar Winston en Julia een kamer huren. Vervolgens is er natuurlijk nog het ministerie van de liefde waar zich de beruchte kamer 101 bevindt. 4) Spanning De spanning wordt voortdurend versterkt, niet alleen door de gebeurtenissen, maar ook omdat Winston herhaalt, zegt of denkt: wij zijn de doden. Hij weet dat de dood onafwendbaar is en dat de vraag alleen is: wanneer? Een vraag die je je als lezer dus ook gaat stellen. Bovendien weet Winston dat alles hopeloos is, maar ergens blijft hij toch hoop koesteren, waardoor je gaat hopen dat het toch nog goed afloopt. Je blijft tot de laatste zin in spanning over de vraag: Kan Winston de partij omvormen naar zijn ideaal? 5) Vertelperspectief Het verhaal is in een personeel hij/zij perspectief geschreven. Je bent voornamelijk aanwezig bij Winston Smith. 6) Personages ⇨ Winston Smith: Hij is 39 jaar oud en werkt op het ministerie van waarheid, waar hij
dagelijks oude krantenknipsels herwerkt ten dienste van de partij. Hij vraagt zich voortdurend af of het vroeger (voor de revolutie) beter was. Hij gelooft niet in de partij en daardoor weet hij dat hij ten dode is opgeschreven (Misdenk), maar toch is hij er zeker van dat de partij (die in z’n ogen zo onrechtvaardig is) overwonnen zal worden. ⇨ Julia: een jonge vrouw van ongeveer een jaar of 26. Ze is na de revolutie geboren en
dat zorgt ervoor dat ze over bepaalde zaken heel anders denkt dan Winston. Ze komt op sommige momenten zelfs heel naïef over… Toch heeft ze een heel slecht gevoel over de partij, maar ze wil er niet echt voor in opstand komen. Julia is ook actief op het ministerie van Waarheid; op de afdeling Romans. ⇨ O’ Brien: een lid van de kernpartij. Hij is uitermate intelligent en dat maakt hem tot

een zeer gevaarlijk persoon. Hij doet Winston geloven dat hij een lid is van de Broederschap (een beweging die het regime van Grote Broer wil omverwerpen). Het boekje die de leer van Goldstein verkondigt, is bedacht en gemaakt door o.a. O’Brien. Hij werkt ook op het ministerie van Waarheid ⇨ Charrington: een oude man waarvan Winston en Julia een kamer huren. Deze blijkt later een lid te zijn van de Denkpolitie. ⇨ Syme: een collega van Winston, die op een dag verdwijnt. Winston neemt aan dat dit is omdat hij te slim is. ⇨ Parsons: ook een collega van Winston, die fanatiek in de partij gelooft. Hij wordt later
door zijn dochtertje aangegeven omdat hij in z’n slaap had gezegd dat hij Grote Broer weg wou. 7) Ideeën (motieven, symbolen en thematiek) a) Motieven: Orwell heeft dit boek geschreven als aanklacht tegen alle totalitaire systemen die ooit hebben bestaan. Hij kan zijn verafschuwing niet verstoppen. Het boek is net na de oorlog geschreven en dat laat zich merken in z’n schrijfstijl. Het thema van het boek was toen brandend actueel: de regimes van Hitler en Mussolini waren net ten einde; in de USSR had Stalin nog altijd de macht… Met dit boek wil hij de mensen laten zien tot welke dingen zo’n dergelijk systeem in staat is en het is een duidelijke waarschuwing: “Laat het niet zover komen!”. b) Thema’s: De waanzin van een totalitair systeem; het volledig kunnen beheersen van iemands leven, iemands gedachten en iemands geest; de schending van de mensenrechten. c) Symboliek: · Winston: naam van het hoofdpersonage; verwijst naar Winston Churchill. Churchill heeft de wereld op een democratische manier kunnen redden van het nazisme. · Smith: de achternaam van ons hoofdpersonage. Dit is de meest gewone naam die je in Groot-Brittannië kunt tegenkomen… · Julia: naam van de vriendin van Winston. Deze naam verwijst naar de Julia uit het oeuvre van Shakespeare. · De 3-jarenplannen van Grote Broer verwijzen naar een aspect uit het regime van Stalin: z’n 5-jarenplannen met als bedoeling de industrie uit te breiden. · Emanuel Goldstein: de fictieve zondebok uit het boek. Goldstein is een joodse naam en hierdoor wordt verwezen naar de allesvernietigende haat van de nazi’s om de joden uit de weg te ruimen. · De Broederschap: staat symbool voor het “vrije westen”, het kapitalisme. 8) Stijl (+ fragment) Het boek is in een zeer sombere stijl geschreven, met de soms koele ironie en cynisme van de schrijver. Het is ook zeer beklijvend geschreven! Er zijn zoveel dingen uit het boek die in je hoofd blijven rondhangen, deels omdat het zo realistisch en o zo beangstaanjagend overkomt en deels omdat Orwell er z’n gevoel heeft ingestopt. … “wij zijn de doden,” zei hij. “wij zijn de doden,” herhaalde Julia plichtmatig. “Jullie zijn de doden,” zei een ijzeren stem achter hen. Ze sprongen weg van elkaar. Het werd Winston koud om het hard. Hij kon het wit rond de irissen van Julia’s ogen zien. Haar gezicht had een vaalgele kleur gekregen. De vlek rouge op beide wangen tekende zich scherp af, alsof die niets te maken had met de huid eronder. “Jullie zijn de doden,” herhaalde de ijzeren stem. “Dat kwam van achter de prent,” fluisterde Julia. “Dat komt van achter de prent,” zei de stem. “Blijf precies waar je bent. Verroer je niet voordat je dat bevolen wordt.” Het was begonnen, eindelijk was het begonnen! Ze konden niets anders doen dan elkaar in de ogen kijken. Op de vlucht slaan, het huis verlaten voor het te laat was – zo’n gedachte kwam niet bij hen op. Het was ondenkbaar niet te gehoorzamen aan de ijzeren stem uit de muur. Er klonk een klik alsof een grendel werd overgehaald, en een gerinkel van brekend glas. De prent was op de vloer gevallen en onthulde het telescherm erachter. “Nu kunnen ze ons zien,” zei Julia. “Nu kunnen we jullie zien,” zei de stem. “Ga midden in de kamer staan. Rug aan rug. Vouw je handen achter je hoofd. Raak elkaar niet aan.” Ze raakten elkaar niet aan, maar hij had het gevoel dat hij Julia’s lichaam kon voelen beven. Of misschien was het alleen het beven van zijn eigen lijf. Hij kon zich net zo veel beheersen dat hij niet klappertandde, maar zijn knieën was hij niet de baas. Beneden klonk een geluid van stampende laarzen, binnen en buiten. De plaats leek vol mensen. Er werd iets over de stenen gesleept. Het gezang van de vrouw was plotseling opgehouden. Er klonk een langdurig, rollend geluid, alsof de wastobbe over de binnenplaats was gekeild, en toen een verward rumoer van boze kreten dat eindigde met een kreet van pijn. “Het huis is omsingeld,” zei Winston “Het huis is omsingeld,” zei de stem. Hij hoorde hoe Julia haar tanden op elkaar zette. “We moeten maar afscheid van elkaar nemen,” zei ze. “Jullie kunnen afscheid van elkaar nemen,” zei de stem. En toen hoorden ze een tweede, heel andere stem, een hoge, beschaafde stem die Winston naar zijn gevoel al eerder had gehoord: “À propos, nu we het er toch over hebben: “Hier komt een kaars om naar bed bij te gaan, hier komt een bijl om je kop af te slaan!” “
9) Fabel (synthese) 1984: de wereld is verdeeld in drie gebieden: Oceanië, Oostazië en Eurazië. Deze drie gebieden zijn altijd met elkaar in oorlog; ofwel als bondgenoot ofwel als tegenstander. In deze wereld leeft Winston Smith, een bewoner ven Oceanië dat onder het bewind van Grote Broer en zijn Partij staat, de heersers van een totalitair regime dat over heel Oceanië verspreid is. De maatschappij is verdeeld in 3 lagen: de kernpartij, de randpartij en de proles. Die laatsten worden beschouwd als beesten en hebben daardoor ook de meeste vrijheid, want volgens de partij zijn ze te dom en worden daardoor niet in de gaten gehouden. Winston is een partijlid dat instaat voor de aanpassing van kranten en boeken, zijn werk is om de leugens die de parij doorspeelt uit te voeren. In alle kamers van de ministeriewerkers hangen teleschermen, die deze mensen moeten controleren en gedachten opdringen. Iedereen moet houden van grote broer en van het ministerie, iedereen moet het land waar Oceanië mee in oorlog is haten, welk land dat op dat moment ook is. Wie dat niet doet is slecht, een vijand van Grote Broer en dus ook van het volk. Liefde en haat, alle mogelijke emoties die een mens tonen kan moeten allemaal ten dienste van de staat zijn. Individualiteit is ten strengste verboden en wordt zo veel mogelijk afgestompt en ontmoedigd. Stiekem is Winston echter tegen het regime. Hij voelt dat er iets niet klopt; dat het toch niet altijd zo geweest kan zijn. Daarom start hij een dagboek, waar hij zijn ondervindingen en gedachten over Grote Broer en de partij kwijt kan. Hij past echter wel op om hiermee naar buiten te komen; verkeerde gedachten tegenover het regime brengen je gegarandeerd in de problemen. Het dagboek is alleen maar zijn eerste stap. Winston weet dat hij de wereld niet veranderen kan, maar zijn eigen leven kan hij wel beter maken. Zo ontmoet hij Julia, een meisje dat bij hem op het ministerie van waarheid werkt. Samen starten ze een relatie; zij wil gewoon zorgeloos leven, hij wil het leven veranderen. Relaties en seks zijn echter ten strengste verboden; gevoelens als liefde en haat mogen er alleen zijn als deze ten dienste van de staat gesteld wordt. Als de denkpolitie er dus achterkomt wat Winston en Julia doen zijn ze gedoemd om te verdwijnen. Na een tijdje komt Winston in contact met O’Brien, een aanhanger van “De Broederschap”, de grootste tegenhanger van de Partij, onder leiding van Emmanuel Goldstein. Van hem krijgt hij het Boek, een soort van pamflet tegen het huidige regime. Hij betrekt Julia mee in de broederschap, alle twee weten ze dat van wat ze nu doen ze nooit het resultaat zullen zien. Zij zullen waarschijnlijk opgepakt worden door de Denkpolitie die hen zal laten verdwijnen. Volgens Winston is dit het waard. Julia en Winston komen vaak samen in een kamertje dat Winston gehuurd heeft van meneer Charrington; een kamertje in een prolesbuurt en dus zonder telescherm. Dat denken ze tenminste, want het scherm zit heel goed verstopt achter een schilderij en na een tijdje worden ze opgepakt door de Denkpolitie. Winston wordt heel erg gefolterd, maar hij denkt er niet aan om z’n geliefde, Julia, te verraden, TOTDAT hij naar kamer 101 gevoerd wordt. Daar wordt hij geconfronteerd met z’n grootste vrees: ratten. Die krijgen hem zover dat hij Julia opgeeft. Daarmee is hij genezen en wordt hij vrijgelaten. Hij is geworden wat hij zo haatte: hij heeft Grote Broer lief! 10) Kwaliteit Het is een enorm goed boek! Niet altijd even makkelijk om te lezen, maar je kunt er erg veel uit leren. Ik was enorm geïntrigeerd door het thema van het boek dat toch niet zo alledaags is. Maar Orwell is er toch in geslaagd om politiek en literatuur samen te laten gaan in een beklijvend boek! In dit boek spot hij met de totalitaire maatschappij zoals we die terugvinden onder Stalins bewind. Toch zegt Orwell dat dit geen aanklacht is op het communisme alleen, maar op elke totalitaire samenleving. Het wordt ook allemaal zo realistisch weergegeven en zet je als lezer ook echt aan het denken. Het doet je enorm veel nadenken over de hedendaagse maatschappij waar wij denken volledig vrij te zijn, maar toch telkens weer versteld blijken te staan van het feit dat we meer worden gecontroleerd dan ook maar iemand durft te dromen! Dit boek is echt een aanrader.