Gute Nacht, Zuckerpüppchen door Heidi Hassenmüller

Algemene Gegevens boekbespreking: Titel: Gute Nacht, Zuckerpüppchen
Auteur: Heidi Hassenmüller
Oorspronkelijke jaar van uitgave: 1989
Oorspronkelijke uitgever: Rotfuchs
Aantal blz: 144 Samenvatting van de inhoud: Na de oorlog krijgt de familie Mangold een telegram thuis gestuurd. Meneer Mangold is omgekomen in de oorlog. Op een dag staat de oom van Gaby Mangold voor de deur. Met de bedoeling het gezin te onderhouden(omdat zijn broer dat had gewild), blijft hij daar wonen. Hij heeft het niet zo op Gaby’s broer, Achim. Hij vindt het een slappeling. Gaby is echter zijn lievelingetje, zijn suikerpopje. Even later trouwt hij met de moeder van Gaby. Voor Achim is dit natuurlijk verschrikkelijk, maar tegen Gaby doet haar stiefvader wel erg lief. Een beetje te lief, en op een dag als zij op zijn schoot zit steekt hij ineens zijn vinger in haar vagina. Ze schreeuwt uit van pijn, maar haar stiefvader zegt dat ze het maar niet tegen haar moeder moet zeggen want die zou dan heel erg boos op haar worden. Hij begon haar steeds vaker aan te randen, en Gaby begon zich steeds raarder te gedragen. Ook werd ze steeds magerder en meer afwezig. Op school ging het echter erg goed. Ze haalde goede cijfers en had zelfs een vriendinnetje. Op een avond ging dat vriendinnetje, Elli, bij haar slapen. De volgende dag was ze echter snel weer weg. Haar stiefvader had haar ook aangerand. Gaby moest bij de directeur van haar school komen, omdat Elli het hele verhaal aan haar ouders had verteld. Die liepen natuurlijk direct naar de directeur, maar Gaby ontkende alles. ‘Mijn pappie zou zoiets nooit doen’. Maar van binnen schreeuwde ze om hulp. De aanrandingen gingen maar door, en het ging steeds slechter met haar gezondheid. Zo kreeg ze overal uitslag, werd ze steeds bleker en viel ze soms flauw. Toen Gaby werd doorverwezen (via school) naar de dokter viel ze weer flauw. De dokter komt op het idee haar met een soort ‘vakantie’ te sturen. Een tijde weg van alle drukte. Dit deed haar inderdaad goed. Ze kwam weer wat aan, en was even weg van haar stiefvader. Toen ze terug kwam was Mark geboren, haar kleine broertje. Op een dag werd Gaby ongesteld. Ze las in een boekje over menstruatie dat vrouwen zwanger kunnen worden als ze ongesteld zijn. Hierdoor schrok ze wel, en ontliep hem een paar dagen. De angst een kind van hem te hebben was haar te erg. De moeder van Gaby gaat elke maandagavond en vrijdagavond weg met een paar vriendinnen. Dan zijn Gaby en haar stiefvader dus alleen thuis om op Mark te letten. Achim is al lang het huis uit, omdat hij het totaal niet kan vinden met zijn stiefvader. Op een avond rent Gaby weg van huis. Maar de politie vind haar en brengt naar het politiebureau. Als haar stiefvader haar met de auto komt ophalen, zet hij zijn auto in een steeg. Daar wordt ze voor het eerst verkracht. ‘Ik krijg altijd wat ik wil, onthoudt dat goed!’ Als Gaby thuiskomt ziet ze er verschrikkelijk uit, alsof ze elk moment in elkaar kan vallen. Ze zit onder het bloed (door haar opengekrabde huid van de uitslag en natuurlijk omdat ze verkracht was). Ze laat zich vallen op haar bed en zegt geen woord. Haar moeder vraagt wat er in godsnaam met haar aan de hand is. ‘Ze is gevallen, verder niets. Morgen laten we wel een arts komen’. De dag daarna wil haar stiefvader haar weer verkrachten. Maar ze gaat er voor het eerst tegenin. Ze spreken af dat ze elke maandagavond en vrijdagavond seks zullen hebben. Maar daar houdt hij zich niet altijd aan. Hij krijgt tenminste altijd alles wat hij wil. Als Gaby op school gevraagd wordt voor het tafeltennisteam is ze erg blij. Ze wil al jaren tafeltennis spelen. Het mag wel van haar moeder, maar van haar vader alleen als ze haar ‘verplichtingen’ nakomt. Haar trainer, Hort, wordt verliefd op haar. Op de avond van Gaby’s ‘verplichting’ met haar stiefvader sluipt ze het huis uit en gaat naar een afgelegen plaats waar ze met Hort heeft afgesproken. Als ze later thuis komt is haar stiefvader echter zo boos, dat hij haar helemaal in elkaar slaat. Ze komt terecht in het ziekenhuis met een paar gekneusde ribben en veel blauwe plekken. ‘Ik ben van de trap gevallen, echt waar’. Na een paar weken gerevalideerd te hebben spreekt ze weer met Hort af. Haar stiefvader heeft Hort zijn moeder echter gewaarschuwd dat Gaby zogenaamd al heel veel vriendjes heeft gehad, en dat ze met iedereen naar bed gaat. Hort hield van haar onschuld, maar toen hij dit hoorde maakte hij het gelijk uit. Gaby was er kapot van en sprong voor de trein. Deze mislukte zelfmoordpoging was het begin van een lange tijd in het ziekenhuis. Deze schreeuw om hulp was echter niet genoeg. ‘Ik viel voor de trein, ik zal voortaan voorzichtiger zijn’. Toen begon de ‘oorlog’. Hij vermeed haar blikken, tot op een maandagavond. Ze stond in de keuken en hij wou haar helpen met afdrogen. Hij zei dat hij weer wou, maar zij pakte een mes en bedreigde hem. Toen Gaby eindexamen had gedaan ging ze naar een beroepsschool. Daar ontmoette ze haar toekomstige vriendje: Norbert. Gaby was verliefd op hem, en ook andersom. Ze kregen dus verkering met elkaar. Gaby hoefde nu niet meer zo vaak thuis ze zijn. Ze had namelijk een baantje: na schoolse hulp. Ze hielp een klein meisje, Martie, met haar schoolwerk. In de tussentijd had Gaby’s stiefvader na haar oorlogsverklaring haar niet meer verkracht. Zijn honger naar jong vlees werd alsmaar groter. Gaby komt opeens op het idee een plan te bedenken. Maandagavond is ze alleen thuis met haar stiefvader. Als Martie een paar minuten met haar vader alleen zou zijn, dan zou hij het niet kunnen weerstaan haar aan te randen. Als Martie’s vader dat zou zien, zou hij woedend worden. Daarom bedacht ze een sluw plan, waar ze de hulp van Norbert bij nodig had. Gaby zou zeggen dat ze een boek naar Norbert gaat brengen die hij bij haar had laten liggen. Om precies 9 uur zou Norbert dan naar Martie’s vader toegaan en zeggen dat ze niet goed is geworden en haar dus op moet komen halen. Als Martie’s vader de stiefvader van Gaby op zijn dochter ziet zou hij in woede uitbarsten. Dan zou alles goed komen en wordt haar stiefvader opgepakt. Het plan verliep echter niet zoals geplant. De vader van Martie kwam maar niet, en Martie schreeuwde om hulp. Toen Gaby weer de kamer binnenkwam zag ze hoe Martie op de tafel werd gesmeten en hoe hij zich op haar liet vallen. Hij zat met zijn handen onder haar rok en Martie was in tranen. Gaby sloeg hem meerdere malen op zijn rug en schelde hem uit voor varken en ongedierte, waarna hij Gaby in elkaar sloeg. Martie kon gelukkig ontsnappen en rende de deur uit (die op het slot viel…). Gaby kon niet meer weg, en niemand kon haar helpen. De volgende dag zitten ze bij de dokter. Er wordt besproken dat Gaby het huis uit mag omdat ze nu volwassen is (Volljärigkeit: 21 jaar). Haar moeder wil echter niet geloven dat haar man haar dochter heeft misbruikt. Nu heeft ze een slechte naam gekregen omdat Gaby dat plan heeft bedacht. Ze kan zich net zo goed gelijk ophangen zegt ze. Het laatste wat zij zegt is: ‘Dat Gaby mij dit aandoet, nooit zal ik haar dat vergeven.’ Thema: Seksueel misbruik: Het hele boek gaat over de jeugd van Gaby, die ze eigenlijk niet heeft gehad. Doordat haar stiefvader haar elke dag seksueel misbruikte heeft ze een verschrikkelijke tijd achter de rug.
Motieven: o De sterren: Telkens heeft Gaby het over de sterren. Op een plaatsje (aanlegplaats voor boten) waar ze vaak komt, gaat ze altijd naar de sterren kijken. Hier is ze ook voor het eerst verkracht en toen zag ze ook de sterren boven haar. ‘Elke ster is een hoop’. o Schuldgevoel: Gaby denkt telkens dat het haar eigen schuld is dat ze verkracht wordt. Dit is natuurlijk helemaal niet zo, maar haar stiefvader beïnvloedt haar gedachten zo erg. o Suikerpopje: Zo noemt Gaby’s stiefvader haar altijd. Elke dag spreekt hij haar aan met ‘Zuckerpüppchen’. o Onschuld: Gaby is onschuldig, maar zij denkt dat zij de schuld is van haar stiefvaders driftbuien. Ook denkt ze dat haar moeder haar zal haten als zij verteld over de verkrachtingen van haar man. Personen: o Gaby: Zij is de hoofdpersoon van het verhaal. In de loop van het verhaal kom je veel over haar te weten. In het begin van het verhaal is ze nog erg klein en enthousiast als haar stiefvader bij hun komt wonen. Maar nadat hij haar heeft aangerand verandert haar persoonlijkheid totaal. Ze gaat er ook steeds slechter uitzien. Als ze puber is geworden komt ze meer voor zich op en bedreigt haar stiefvader zelfs met een mes. Over haar uiterlijk wordt niets verteld. o Pappi(Anton): Dit is de stiefvader van Gaby. Hij is een pedofiel en misbruikt meisjes. Hij heeft iets tegen jongens. Zo is hij bijvoorbeeld erg gemeen tegen Achim, zijn stiefzoon. Ook is hij erg agressief en krijgt vaak driftbuien. Voor de rest is hij overdreven aardig tegen Gaby. Over zijn uiterlijk wordt maar weinig verteld. Hij heeft een zwart geverfde baard en hij rookt. o Mutti(Hetty): Dit is Gaby’s moeder. Zij is een apart type. Zo heeft ze bijvoorbeeld niet eens door dat haar man haar dochter misbruikt. Ook gelooft ze het verhaal dat ze Gaby van de trap is gevallen en alle andere leugens. Ook gaat ze niet bij haar man weg als het blijkt dat hij iemand anders (meisje van 16) heeft zwanger gemaakt. Ze is te bang voor een slechte naam. Over haar uiterlijk wordt niets verteld. o Achim: Dit is de biologische broer van Gaby. Hij komt alleen in het begin van het verhaal voor, omdat hij later nooit thuis is. Vanaf het begin af aan mocht hij zijn stiefvader al niet. Hij werd ook vaak geslagen door zijn stiefvader. Daardoor werd hij erg agressief en stil tegenover iedereen. Hij vertelde ook geen verhaaltjes meer tegen Gaby, wat hij normaal wel deed. Over zijn uiterlijk wordt niets verteld. o
Norbert: Dit is het vriendje (aan het einde van het verhaal) van Gaby. Hij is heel verlegen en voelt zich helemaal geweldig als hij met Gaby verkering krijgt. Hij doet alles wat ze zegt, en wil alles voor haar doen. Het perfecte vriendje dus. o Martie: Gaby helpt haar met haar schoolwerk. Ze krijgen een speciale band omdat ze ongeveer over dezelfde dingen dromen. Gaby vind haar erg slim voor haar leeftijd, en Martie vind Gaby erg lief. Verder is er nog de dokter en een zuster(non). Maar daar wordt weinig over verteld. De dokter vind zichzelf aan het einde van het verhaal dom omdat hij makkelijk had kunnen zien dat Gaby mishandelt werd. De zuster is erg aardig tegen Gaby, en Gaby krijgt een speciale band met haar. Tijd & ruimte: Het verhaal verloopt volgens chronologische volgorde, want de gebeurtenissen spelen zich achtereenvolgens af in de tijd. Het verhaal begint bij het jaar dat Gaby ongeveer 6 jaar is. Door de jaren heen zie je haar persoonlijkheid veranderen. De vertelde tijd van het boek is ongeveer 15 jaar. De gebeurtenissen spelen zich af in de jaren ’40 en ’50 van de 20e eeuw. Na de oorlog dus. Het boek eindigt met een gesloten einde, want Gaby kan nu eindelijk het huis uit. Ze hoeft niet meer misbruikt te worden door haar stiefvader en kan eindelijk rust vinden. Ze kan verdergaan met haar leven. De topografische plaatsen zijn: Haar huis, de aanlegplaats, de auto, de school, het politiebureau en de dokterskamer. De klimatologische omstandigheden worden niet besproken. Alleen dat het soms helder is zodat je de sterren kan zien. Titelverklaring: Gute nacht, Zuckerpüppchen: Het boek heet zo, omdat haar stiefvader haar zo altijd noemt: Suikerpopje. Telkens als hij haar heeft misbruikt zegt hij suikerpopje. Verteller: De verteller is de alwetende -of auctoriale verteller. Er wordt wel vanuit de ogen van Gaby gekeken. Maar er wordt niet gezegd: Ik zei toen: ‘….’. Dus ze vertelde het verhaal niet zelf. Ook wordt er niet vanuit Antons situatie verteld, omdat je zijn gedachten niet te weten komt. Er wordt dus van bovenaf een verhaal verteld, maar de persoon die het verteld neemt zelf niet deel aan het verhaal. Genre: Jeugdroman
De context van het werk: Dit verhaal is een autobiografisch verhaal. Heidi Hassenmüller heeft dit dus allemaal zelf meegemaakt. Ik denk dat ze hiermee meisjes die ook seksueel misbruikt worden/of zijn geweest probeert duidelijk te maken dat ze actie moeten ondernemen. Ook wil ze vertellen dat het niet hun schuld is. Zij zelf begon wel te geloven dat het haar schuld was dat haar vader haar zo vaak verkrachtte. Dat is natuurlijk onzin. Achter in het boek staan de telefoonnummers van hulplijnen voor seksueel misbruikte meisjes. Ook wil ze graag haar gevoelens uiten. En hoe kan dat beter, dan het op te schrijven? Spanning: De alwetende verteller vertelt het verhaal op een langzame manier, waardoor je steeds niewsgierig wordt en dus steeds verder wilt lezen. Omdat je de spannende scènes aan voelt komen loopt de spanning snel op. Bij elke avond dat Gaby alleen is met haar stiefvader voel je al dat er wat gaat gebeuren. Vooral in het begin was het erg spannend, omdat Anton al zo overdreven aardig deed tegen Gaby. Nadat ik de achterkant van het boekje had gelezen wist ik al na de eerste paar bladzijdes gelezen te hebben dat haar oom haar zal misbruiken. Stijl: Er werden niet zo veel moeilijke woorden gebruikt. Duitse boekjes lezen is natuurlijk altijd ietsje moeilijker lezen dan Nederlandse boekjes. Maar ik las er eigenlijk best vlot doorheen. Sommige woorden kon je gewoon uit de tekst afleiden, en daarbij hoefde ik dus geen woordenboek te pakken. Het las dus eigenlijk wel net als een Nederlands boek.