Jan Wolkers

Hendrik Wolkers werd op 26 oktober 1925 in Oegstgeest geboren als 3e van de 11 kinderen. Hij komt uit een gereformeerd gezin en is jaar in jaar uit met de Statenbijbel opgevoed. Vanaf 1943 tekende en schilderde hij op de Leidse schilderacademie, na de oorlog ging hij verder als beeldend kunstenaar aan de academie voor Beeldende kunsten in Den Haag. Van 1949 tot 1953 schilderde hij aan de Rijksacademie voor Beeldende Kunsten in Amsterdam. Op 30 augustus 1944 overleed zijn oudere broer aan difterie. Deze gebeurtenis vormt een belangrijk gegeven in zijn literaire werk. In 1957 heeft Wolkers een jaar lang bij Zadkine in Parijs gewerkt. Tijdens dit jaar begon hij ook te schrijven. In november 1958 debuteerde hij met een verhaal in het tijdschrift Podium: De verschrikkelijke sneeuwman. Zijn eerste boek Serpetina's Petticoat kreeg weinig aandacht, in tegenstelling tot Wolkers eerste roman Kort Amerikaans. In 1963 werd Wolkers voor het eerst een Literaire prijs toegekend: De novelleprijs van de gemeente Amsterdam. In 1966 zond hij de prozaprijs van Amsterdam terug. Hij vond het politieoptreden tijdens de rellen in Amsterdam niet juist. In 1971 verbleef Wolkers een week lang alleen op het eiland Rottermerplaat. Van dit avontuur deed hij een verslag in "Groeten van Rottumerplaat" (Boekje laten zien). Wolkers is in 1980 verhuisd van Amsterdam naar Texel waar hij nog steeds woont met zijn vrouw Karina en de tweeling Bob en Tom. Ook in 1982 deed hij dit toen hem de Constantijn Huygensprijs werd toegekend. De prijs van 25.000 gulden weigerde hij in ontvangst te nemen. Hij vindt dat de jury leden hun taak niet ernstig genoeg opvatten en dat niet de juiste mensen worden bekroond. Hij zegt geschoffeerd te zijn, doordat ze hem nu pas de prijs toekennen, terwijl hij al 20 jaar meester werken schrijft. In 1988 wordt hem de P.C. hoofdprijs toegekend, die hij naar gewoonte weigerde. Misschien voelt hij zich te grootwoordelijk voor dit land, hij is tenslotte vertaald en verfilmd. Trots speelt misschien ook en rol. Hij is altijd allergisch geweest voor welke vorm van gezag ook. In 1995 schreef Wolkers het essay Zwarte Bevrijding, dat ter gelegenheid van de boekenweek (met het thema bevrijding) werd uitgegeven. In 1996 wijdde het Letterkundig Museum in Den Haag een grote tentoonstelling: "Tijd bestaat niet", aan het literair en beeldend werk van Wolkers. Vooral de laatste jaren was Wolkers vaak in het nieuws vanwege zijn werk als kunstenaar. Bekende werken als kunstenaar zijn: - Het monument in Kruningen ter nagedachtenis aan de Watersnoodramp, - Het Den Uyl- monument in Zaandam, - Het beeld van de Tachtigers in Amsterdam, - Het Vredesmonument in Doesburg, - Het Auschwitz-monument in Amsterdam, In wolkers eigen woorden zijn de voornaamste thema's in zijn werk: Dood, hel, verrotting en seks. Zijn stijl is beeldend en gaat vaak samen met humor. Steeds terugkerende motieven zijn: dood, seksualiteit en de gedachte over dieren. Het verzet van de hoofdfiguren tegen ouders, de dood, schuld en boete. Het thema lesbische liefde komt ook vaak voor in zijn werk. Het geloof speelt een belangrijke rol in zijn werk. Soms blijkt dit uit bijbelcitaten, soms uit verzet tegen de benauwde sfeer en soms uit grove spot: Als Christus onbevlekt ontvangen is, is Maria bij zijn geboorte door hem ontmaagd. Zijn eerste werken staan in het teken met de dominerende vaderfiguur uit zijn jeugd en de onredelijkheid van God en de dood. Belangrijk is de onrechtvaardig ervaren dood van zijn bewonderde oudere broer. In veel van zijn boeken komt zijn vaderhaat naar voren. Hij is negatief over zijn vader omdat hij zo weinig oog heeft gehad voor zijn speciale talenten. De romans van wolkers zijn vaak autobiografisch. Er zijn vele verwijzingen naar elementen die in het werkelijke leven van de auteur een rol hebben gespeeld. Kenmerken van de inhoud van zijn boeken zijn: grote contrasten, zeer sprekende voorbeelden en vergelijkingen. De zinsbouw is meestal kort, de beschrijvingen zijn raak en vaak beeldend. Bij heftige gevoelens kan de beeldspraak heftig zijn. VB: Een vrouw is een vleesetende plant, die man is een riool. De korte zinsbouw en zijn stotende manier van schrijven zijn volgens hem het gevolg van de astma waar hij aan lijdt. De critici ontvingen de verhalenbundel nogal verbaasd. Dit kwam doordat Wolkers onverbloemd schreef over ziekte en dood en liefde. Ze zaten vol met beschrijvingen van open en bloot seksualiteit, vol gruwelijke passages over lichamelijke aftakeling. Hij zegt wat hem voor de mond komt. De boeken van Wolkers doorbraken taboes. Niemand had daar ooit zo openlijk over geschreven en zeker niet met zulke grove termen. Het was een hele bevrijding. Wolkers is de meest omstreden auteur. Hij is de schrijver die het meest emoties heeft ontketend. Zijn eerste verhalen en romanswaren een slag in het gezicht van de lezers en de collega-schrijvers. Ze sloegen onbetwist aan, omdat ze vol primair gevoel waren: Dat was nieuw in Nederland. Hij kreeg het meeste commentaar over zijn behandeling van de seksualiteit en geloof. Critici oordeelden sterk wisselend over zijn roman. De kritiek is hem niet gespaard. Jan Wolkers trekt zich van al het commentaar niets aan. Hij zegt dat hij zoveel kennis heeft, ook van zijn boeken, dat hij wat dat betreft onaantastbaar is. Toch is Wolkers het nooit met de Nederlandse kritiek eens geweest. Hij vindt dat de critici niet proberen de lezer te informeren, hij zegt ook dat ze jaloers zijn. Door de vele negatieve publiciteit die hij kreeg, werden zijn boeken nog veel beter verkocht. Hij stond in de jaren 70 aan de top en hij had het helemaal zelf gedaan. Toen de boeken goed verkocht werden, reageerden de critici meteen een stuk terughoudener. Hij bereikte een groot publiek. Door de romans die hierop volgden werd hij een van de meest gelezen Nederlandse auteurs. Wolkers stond op het toppunt in de tweede helft van de jaren 70. De boeken van Jan Wolkers werden in miljoenen exemplaren verkocht. Zijn werk is in minstens 12 landen vertaald. Door de beeldende manier van schrijven, wilde veel filmmakers zijn boeken verfilmen. Vier van zijn boeken zijn verfilmd. Turks Fruit zorgde in de bioscoop voor het meeste succes en tevens voor de meeste opschudding. Hierin zijn Wolkers belangrijkste thema's indrukwekkend verwerkt. Bederf, ontbinding, gruwelheden en seksuele handelingen
Vaak is aan Wolkers gevraagd door welke schrijvers hij beïnvloed is. Hij verwijst dan steeds weer naar bijbel. Hij vindt de bijbel de grootste avonturenroman ter wereld. Wolkers zegt nooit van enig iemand hulp gehad te hebben. Hij heeft alles zelf gedaan. Tijdens een boekenweek heeft hij eens voor een rel gezorgd. De schrijver gebruikte tijdens zijn toespraak een woordgebruik dat van zodanige aard was, dat talrijke aanwezigen de zaal verlieten. In Bergen heeft Jan Wolkers eens uit zijn werk voorgelezen in een kunstcentrum. Ook hierbij verlieten mensen de zaal. Sommige bibliotheken weigerden werk van Wolkers aan te schaffen, zijn werken waren gewoon te vies. Een pastoor uit Echt vindt het boek Turks Fruit ongeschikt voor ongetrouwde lezers. Hij heeft het uit de parochiebibliotheek verwijderd. Jan Wolkers is een keer een recensent in de haren gevlogen. Hij was het absoluut niet met hem eens en heeft hem tot bloedens toe geslagen. In Nederland keerde de rust terug, nadat Wolkers naar Texel verhuisde. Maar door de vertalingen begint alles elders weer opnieuw. In Polen zijn 7 exemplaren van Turks Fruit uit de handel denomen. De politie vond het boek te pornografisch. Waarom voor onderwerp gekozen: Ik heb voor dit onderwerp gekozen, omdat ik Jan Wolkers een mooi figuur vind. Hij is anders dan andere schrijvers, hij doorbrak taboes, hij was de eerste Nederlandse schrijver die open en bloot over seks, dood, ziekte en verrotting durfde te schrijven. Ik denk ook dat het best leuk is om te zien voor wat een opschudding hij gezorgd heeft. Niet alleen door middel van zijn taalgebruik in zijn boeken, maar ook door het anders gedragen dan andere schrijvers. Ik denk dat je best lef moet hebben om een prijs van 25.000 gulden te weigeren. De onderwerpen van Jan Wolkers zijn dan misschien wel een beetje vies, maar leuk vies en daar zal ik jullie een klein stukje van voorlezen. Alcoholistische borreltafelachtige praat

Boek vanuit de luie stoel geschreven
Boek met een uiterst doorzichtige structuur. Nederlands meest controversiële auteur
Groot schrijver
Zelden overschreeuwende taal
Een stuk smerigheid
Hij hoort in een inrichting thuis
Een machtig brok ruige literatuur
Een brutale circusartiest
Een eenvoudige, moeiteloze schrijver. Hij schrijft buitengewoon slecht Nederlands
Hij gebruikt woorden en uitdrukkingen die pubers in toiletten gebruiken, dat hoort niet in literaire kunstwerken thuis. Door zijn brute kracht, wordt vaak zijn gevoel voor humor ondergesneeuwd. Wolkers is een brutale schrijver, die het zich te makkelijk maakt. Maar heeft hij eenmaal zijn pen goed vast, dat is het raak. Hij beschrijft hoe hij een meisje doormidden zaagt en op een kruiwagen naar zij auto transporteert. Titel: Wolkers geeft zijn boeken vaak titels mee die verwijzen naar belangrijke, vaak symbolische details. Wolkers beeldhouwt 8 uur overdag en 's avonds en 's nachts schrijft hij 5 uur. Naar buiten toe kan hij de indruk maken onschuldig, ongevoelig, ijskoud en glashard te zijn. Zijn opvatting is dat het leven eigenlijk niets meer is dan het geleidelijk doodgaan. Al aan het begin van het leven staat de overwinning van de dood vast. Hij gelooft niet in leven na de dood. Zijn meest bekende roman is Turks Fruit. Bekende werken als kunstenaar: - monument in Kruningen Watersnoodramp - Den Uyl- monument in Zaandam - Het beeld van de Tachtigers
In Amsterdam - Het Vredesmonument in Doesburg - Het Auschwitz-monument

In Amsterdam, meteen vernield
Verfilmingen: 1973 Turks fruit
1979 Kort Amerikaans
1983 Brandende Liefde
1987 Terug naar Oegstgeest
Bibliografie: 1961 Serpentina's petticoat
1962 Kort Amerikaans
1965 Terug naar Oegstgeest
1969 Turks Fruit
1970 Groeten van
Rottumerplaat
1974 De Walgvogel
1977 De Kus
1980 De perzik van onsterfelijkheid
1981 Brandende liefde
1983 Gifsla
1988 De Bretels van Jupiter
1995 De Zwarte bevrijding
Jan Wolkers volgens de critici: - Een stuk smerigheid - Hij hoort in een inrichting - Machtig brok ruige literatuur - Eenvoudige, moeiteloze schrijver - Hij schrijft slecht Nederlands - Brutale schrijver - Alcoholistische borreltafelachtige praat - Boek uit luie stoel geschreven - Boek met uiterst doorzichtige structuur - Zelden overschreeuwende taal - Brutale circusartiest - Hij gebruikt woorden die pubers in toiletten schrijven - Hij hoort niet in de literaire wereld