Chris van Abkoude

CHRIS VAN ABKOUDE

Wie kent Pietje Bell niet? De Rotterdamse belhamel met zijn ravenzwarte haar en een hoofd vol kattekwaad. Dat bijdehante jochie dat zich, al zijn goede bedoelingen ten spijt, telkens weer in de nesten werkt. Pietje Bell vormt samen met Kruimeltje de belangrijkste schepping van schrijver Chr. van Abkoude. Het is inmiddels bijna 80 jaar geleden dat de het eerste boek over Pietje Bell verscheen, maar nog steeds vinden de avonturen van de vrolijke knaap gretig aftrek.
Christiaan Frederik van Abkoude werd in 1880 (of 1884) geboren in een Rotterdamse volksbuurt, als zoon van een kapper. Na de middelbare school ging hij naar wat toen de normaalschool heette en behaalde zijn onderwijsacte. Hij was nog maar 20 jaar oud toen hij voor de klas kwam te staan. Van 1901 tot circa 1909 was hij leerkracht bij een Rotterdamse volksschool.
Al gauw merkte hij dat de kinderen in zijn klas de vaak saaie boeken van die tijd niet graag lazen. Het duurde niet lang of hij nam zelf de pen ter hand. Zijn eerste boek was 'Een strijd tegen domheid' uit 1905. In 1907 verschenen 'Bert en Bram' en 'Hollandschejongens'.
In een interview heeft zijn uitgever P. Kluitman, grondlegger van de huidige uitgeverij, eens gezegd: "Van Abkoude was een onafhankelijke figuur. Hij had andere ideeën over wat goed was voor een kind dan collega-onderwijzers." Hier rijst het vermoeden dat Chr. van Abkoude, net als zijn schepping Pietje Bell, wel eens een aanvaring had met de gevestigde orde. Circa 18 boeken kwamen er uit voordat de eerste Pietje Bell het levenslicht zag, waaronder 'De padvinder van Duinwijk' uit 1912. Van Abkoude was één van de eersten die een geestdriftig boek aan de padvinderij wijdde, daar hij geloofde dat een gezonde geest in een gezond lichaam huist.
Na zijn loopbaan als onderwijzer werd Chr. van Abkoude journalist. In diezelfde periode trok hij met twee bevriende journalisten het land door waarbij ze poppenkastvoorstellingen gaven en levensliedjes vertolkten. In 1910 verscheen hierover een boek, getiteld: 'Met de poppenkast op reis. Avontuurlijke lotgevallen van drie journalisten'. Het boek bevat een reisverslag en poppenkastteksten. Uit het boek blijkt de voorliefde van Chr. van Abkoude voor een bestaan als bohémien.
Net als de vader van Pietje Bell, zong Van Abkoude graag. De liedjes schreef hij zelf. Hij was bovendien een verdienstelijk pianist, hetgeen later goed van pas kwam. In 1914 verscheen 'Pietje Bell', het enige boek van de reeks dat hij in Nederland schreef.
In 1915 ging hij in dienst als korporaal van de landmacht. Piet Kluitman, de laatste Kluitman van het uitgeversgeslacht weet zich te herinneren dat ook dat hem niet bijster beviel.
In 1916 emigreerde hij met zijn vrouw en drie zoons naar Amerika. Hij veranderde zijn naam in 'Winters' omdat de Amerikanen 'Van Abkoude' zo moeilijk konden uitspreken. In het begin verdiende hij de kost als pianist bij de stomme film. Piet Kluitman zegt hierover: "'Kruimeltje' dat op jeugdherinneringen uit zijn Rotterdamse jaren berust, is mogelijk tevens beïnvloed door de begintijd van de Amerikaanse filmindustrie."
Veel succes had Van Abkoude later als 'children's entertainer'. Met zijn poppenkastvoorstellingen trok hij langs de basisscholen van de Verenigde Staten en vertelde de kinderen verhalen over Nederland. Later, in zijn woonplaats Alameda in Californië, was hij werkzaam bij een distributiecentrum voor weekbladen en ging er uiteindelijk, in de jaren veertig, als direkteur met pensioen. Op hoge leeftijd stichtte hij in dezelfde stad een toneelgezelschap voor kinderen. Hij schreef zelf de stukken en verzorgde de regie.
Christiaan van Abkoude schreef circa 30 boeken. De meeste Pietje Bell-boeken en Kruimeltje ontstonden in Amerika.
Zijn zoon Dirk Winters heeft goede herinneringen aan zijn vader en diens schrijverij. Met pen en inkt werden alle avonturen opgetekend. Na een dag schrijven verzamelde Van Abkoude zijn zoons en de buurtkinderen om zich heen en las en vertaalde wat hij (in het Nederlands) opgeschreven had. Dergelijke avondjes eindigden meestal met samenzang aan de piano. Werd er weer een nieuw boek gepubliceerd dan kreeg iedere zoon een gesigneerd exemplaar. De tekst luidde steevast: 'Van de schrijver voor de zoon.'
Christiaan van Abkoude is in 1964 op 79- of 84-jarige leeftijd overleden in Portland, Oregon. Hij is na zijn vertrek naar Amerika nooit meer in Nederland teruggeweest.