Willem van Oranje

Biografie Willem van Nassau wordt geboren op 24 april 1533 op het "Hooge Huis te Dilenburg" als zoon van Graaf Willem van Nassau en Juliana van Stoltenberg. Het huwelijk tussen zijn oom, Rene van Châlon, en zijn tante, Anna van Lotharingen, blijft kinderloos en zodoende erft Willem na de dood van zijn oom 'al zijne goederen'. De jonge Willem wordt met het Lutherse geloof opgevoed. Na de afhandeling van de erfenis, waarbij hij onder andere de titel "Prins van Oranje" verwerft, moet de jonge Willem naar het hof te Brussel om opgevoed te worden als goed katholiek door de landvoogdes Maria van Hongarije. Volgens zijn voogden en gouverneurs verloopt zijn ontwikkeling voorspoedig. Hij krijgt les in de talen Latijn, Duits, Frans, Spaans en Italiaans. Ook krijgt hij les in Nederlands, alhoewel hij deze taal blijft doorspekken met Duits woorden. Bovendien gaat hij naar een goede Brusselse school om de Krijgskunde en de Diplomatie onder de knie te krijgen. Wat erg opvalt aan de jonge Willem is zijn levendigheid, zijn zelfbeheersing en het gemak waarmee hij zich verbaal kan uiten. Op 6 juli 1551 trouwt hij met de rijke erfdochter van Maximiliaan van Buren, Anna van Egmond. Zij schenkt hem 3 kinderen : Philips-Willem, Maria en nog een dochtertje dat te vroeg sterft. Van Egmond knoopt Willem van Oranje een relatie aan met Eva Eliver, en uit deze relatie wordt in 1559 Justines geboren, die later admiraal van Zeeland wordt. Het tweede huwelijk van Willem is met Anna van Saksen, dochter van de keurvorst Maurits van Saksen. Van liefde is geen sprake, maar zij verleent de Prins de steun van Saksen, Hessen en de Paltz, en daar is het Willem dan ook om te doen. Ondanks de tegenstelling in de geloofsovertuiging tussen de twee kan het huwelijk toch doorgaan op 25 augustus 1561. Anna van Saksen pleegt overspel en op 18 december 1577 sterft zij een eenzame dood. Zij schenkt hem wel 4 kinderen : Anna, Maurits, Emilie en nog een zoontje dat sterft in zijn geboortejaar. Nog voor haar dood trouwt Willem zijn derde vrouw, Charlotte van Bourbon. Zij trouwen op 24 april 1575 in Dordrecht. Charlotte krijgt 6 dochters. Na de aanslag op de Prins op 18 maart 1582 verzorgt zij hem met zoveel zorg, maar vergeet zelf rust te nemen. Deze taak wordt haar fataal. Haar gezondheid laat het afweten en zij sterft op 5 mei 1582. De moeder van Willem, die voor een groot deel verantwoordelijk is voor zijn opvoeding en heeft bijgedragen aan het karakter van de Prins, sterft op 18 juni 1580 op 76-jarige leeftijd. Zij laat 123 kinderen en kleinkinderen achter. Na de dood van Charlotte Bourbon trouwt Willem van Oranje met op 12 april 1583 met Louise de Coligny, mede in de hoop de Fransen voor zich te winnen. Uit dit huwelijk wordt op 28 februari Frederik Hendrik geboren. Na vele mislukte aanslagen op Willems leven, slaagt Balthasar Gerards er wel in op 10 juli 1584 in De Prinsenhof te Delft. Het land is in tranen, de "Vader des Vaderlands" is dood. Op 3 augustus wordt de Prins van Oranje begraven. Zijn moordenaar is terechtgesteld op een manier waarmee de Prins niet gelukkig zou zijn geweest. Invloed De Prins zal zich verzetten voor het behoud van de rechter van de adel, de steden en de gewesten en voor het behoud van de centrale organen van de Nederlanden. Hij kwam op voor de godsdienstige verdraagzaamheid en gelijkheid. Historische verdienste : Hij heeft door zijn persoonlijke inzet de Nederlandse revolutie in moeilijke situaties tot een succes gemaakt. Hij was symbool van de strijd tegen de vreemde overheersing door de Spanjaarden. Hij wilde immers de Nederlanden bevrijden van de vreemde Spaanse heerschappij. Oranje zag in deze tijd een duidelijke politiek koers : opheffing van de inquisitie, verzachting van de plakkaten, bijeenroeping van de Staten-Generaal = TOLERANTIEPOLITIEK. Door zijn toedoen kwam in de meeste steden van Holland en daardoor ook in de Staten de macht al vrij spoedig aan 'libertijnen' als Paulus Buys en Oldenbarnevelt. Ook buiten Holland reikte zijn invloed. Het jaar 1566 is de ommekeer omdat Willem van Nassau zich nu definitief keert tegen de Koning van Spanje. Alva wordt naar Nederland gestuurd met het doel de opstand tegen de inquisitie de kop in te drukken. De Prins kiest definitief voor het Nederlandse volk en alhoewel een gezamenlijk optreden van Protestanten en Katholieken tegen het Spaanse gezag een utopie blijkt te zijn, keert hij zich tegen Spanje. Hij ontvlucht, net als anderen, het land als Alva er met zijn troepen aankomt, wachtende om terug te keren in betere tijden. Deze wending in het gedrag van Willem van Oranje kondigt een nieuwe periode in zijn leven aan : de tijd van zijn ballingsschap en zijn tijd van de pogingen Nederland te bevrijden van de Spanjaarden. Alhoewel deze periode waarin hij het Nederlandse volk voor zich weet te winnen en de basis legt voor het huidige Nederlands Koningshuis. De Unie van Utrecht wordt na aandringen van Willem in 1579 getekend. De Unie verbindt de Noordelijke Provinciën en heeft als doel een eenheid te vormen tegen het gevaar in het Zuiden. De Provinciën Holland, Zeeland, Utrecht, Gelderland, de Ommelanden en Friesland tekenen de Unie. Willem van Nassau tekent de Unie pas veel later, omdat het toch een einde betekent van zijn ideaal, een eenheid tussen noord en zuid. De Unie is niet tegen het zuiden, er zijn zelfs enkele steden die ook teken, maar het is niet het ideaal dat Willem van Oranje voorstaat. In het verdrag is bepaald dat niemand vervolgd mag worden vanwege zijn geloofsbeleving. Dit is een primeur in de Europese geschiedenis en is dus mede te danken aan het werk van Willem van Oranje.
Zijn ideeën Willem van Oranje, de prins van het in Frankrijk gelegen vorstendom Oranje, verzette zich tegen de politiek van Filips II. Willem vond zelf dat hij als edelman te weinig kon doen binnen het bestuur. Willems idealen waren dan ook : de politieke eenheid en meer zelfstandigheid voor de Nederlanden en de verdraagzaamheid tussen katholieken en protestanten. Waarom was Willem zo belangrijk? Willem wachtte de komst van Alva niet af. Hij vluchtte naar Nassau in het Duitse rijk. Vandaar organiseerde hij de opstand. Zo werd hij leider van het verzet tegen Filips II. Later, in 1572, had Willem van Oranje een groot aanvalsplan georganiseerd, waarbij ook de Watergeuzen meededen. Lodewijk, de broer van Willem, zou de Zuidelijke Nederlanden vanuit Frankrijk binnenvallen. Maar de aanvallen van Willem en Lodewijk werden door Alva afgeslagen. De Watergeuzen hadden echter wel succes, zij veroverden Den Briel vanuit zee. 4 jaar voerden Holland en Zeeland de strijd alleen. In 1576 kwam er vrede. Willem van Oranje was blij met deze vrede. Zijn idealen waren immers politieke eenheid en meer zelfstandigheid van de Nederlanden en verdraagzaamheid tussen protestanten en katholieken. Werk In 1551 benoemt Keizer Karel V van Frankrijk Willem van Oranje tot kolonel van een regiment te velde. Willem was toen amper 19 jaar. Op 30 januari 1556 wordt hij benoemd tot Ridder in de Orde van het Gulden Vlies. Daarmee was hij toegetreden tot de kring van 's konings voornaamste raadslieden en zwoor hij trouw aan het katholiek geloof. Bij zijn vertrek naar Spanje in 1559 benoemde Filips II hem tot stadhouder van Holland, Zeeland en Utrecht. In de raad van Staten werd Oranje de spil van het verzet van de oud-Bourgondische hofadel, de zogenaamde Hoge-Adelsliga, tegen de legisten-baanbrekers van het monarchaal absolutisme. In opdracht van Filips was Willem actief aan het diplomatieke front. Zo leerde hij de groten in de Europese politiek kennen. Na de vrede tussen de Spaanse Koning en de Franse Keizer op 3 april 1559 (vrede van Câteau-Cambrésis), krijgt Willem van Nassau gewetensbezwaren, nadat Koning Filips' plannen met het Nederlandse volk hem ten gehore komen; deze plannen tasten de burgerlijke en godsdienstige vrijheid aan, de bloedige inquisitie zou Nederland niet overslaan. Omdat Willem van Nassau over deze ontwikkelingen blijft zwijgen, in vergelijking met de loslippige Hendrik II, krijgt de Prins van Oranje ten onrechte de bijnaam : Willem de Zwijger. Dat deze bijnaam onterecht is, blijkt uit het feit dat hij zeer welbespraakt is en met zijn verbale capaciteiten veel mensen voor zich weet te winnen. Vanaf de start van zijn tweede huwelijk begint Willem zich te verdiepen in de godsdienstige bewegingen in Nederland en ook daarbuiten. Door zijn gemengde opvoeding (eerst Luthers, daarna katholiek) is zijn belangstelling voor het geloof afgenomen, maar daar komt door de inquisitie verandering in. Hij volgt vanaf beginjaren zestig alle godsdienstige ontwikkelingen en zijn doel is een eendrachtige samenwerking tussen Protestanten en Katholieken om onder het Spaanse juk vandaan te komen. Hij blijft vasthouden aan zijn katholiek geloof, maar is een fel tegenstander van beperkingen in geloofskeuze. Hij bevindt zich in een moeilijke positie : aan de ene kant is hij trouw aan de Spaanse Koning (Filips), aan de andere kant voelt hij mee met de Protestanten die met Rome gebroken hebben en in opstand kwamen tegen de inquisitie. Het jaar van de ommekeer is 1566. Op 20 augustus en de dagen daarna vindt in Brussel, waar de Prins op dat moment is, op dat moment één van de grootste opstanden plaats tegen de inquisitie, de beeldenstorm. De beeldenstorm vindt daar op enorme schaal plaats en waait vanuit Brussel over naar de rest van Nederland. Willem van Oranje reageert op deze opstand door drie beeldenstormers op te hangen, maar tegelijkertijd staat hij de godsdienstbeoefening in elke kerk toe en belooft het einde van de inquisitie. Willem begint met het aanwerven van legers om verzet te bieden tegen de uitvoerders van het Spaanse beleid en correspondeert met vele mensen in heel Europa om steun te winnen voor zijn doel : godsdienstvrijheid en verdrijving van de Spanjaarden uit Nederland. Hij verklaart zich op 25 maart 1568 voor het Protestantisme (maar bekeerd zich nog niet), maar belooft tevens de katholieken, met uitzondering van de tirannie, volledige bescherming. De Spaanse troepen vallen Nederland binnen en de Prins reageert met de geestkracht die hij op jonge leeftijd al bezat, namelijk met geduld en de woorden : "et suis encores délibré avecq l'ayde de Dieu de pousser oultre". Vrij vertaald : "we gaan door met Gods hulp". In deze tijd wordt ook het Wilhelmus geschreven en in deze context is het duidelijk dat dit lied een monument is voor Oranje. Alva heeft ondertussen bijna geheel Nederland in zijn greep met zijn troepen, zijn belastingen en de bloedraad. Het verzet in Nederland groeit en de hoop is gevestigd op Willem van Nassau. Alhoewel hij tegenwerking ondervindt van de Duits-Lutherse vorsten, blijft hij met een enorme dosis geduld doorgaan met steun verlenen, raad geven en plannen maken. Na een smadelijke nederlaag tegen veldheer Alva in 1570 zijn alleen Holland en Zeeland nog in staat de Spaanse belegering te voorkomen. Willem van Oranje vestigt zich in Enkhuizen temidden van het volk. Enkhuizen weigerde Spaanse garnizoenen binnen de stad te laten en de Prinsenvlag, het Oranje-Blanje-Blue, wappert er aan de toren. Willem probeert vanuit deze stad de zaken te regelen. In Nederland zijn de groepen nogal verdeeld. Willem moet het vertrouwen zien te winnen van zowel de Katholieken als de Protestanten (Lutheranen en Calvinisten). De Prins zelf besluit zich van ongelovig Katholiek te bekeren tot gelovig Lutheraan, en zo bemoeilijkt hij het zichzelf het vertrouwen te winnen van Katholieken en Calvinisten. Toch slaat hij een bondgenootschap tussen alle partijen voor, en dat is ook gelukt door vele eisen van de Calvinisten te pikken. Hij is dit bondgenootschap ook altijd trouw gebleven. Het politiek gedrag van de Prins is niet bepaald door zijn eigen godsdienstige beleving, maar hij heeft zijn eigen godsdienstige beleving ondergeschikt gemaakt aan het politieke belang van Nederland. De periode vanaf 1572 is er één van veel bloedvergieten. Vele Nederlanders vinden de dood op slagvelden waaronder twee broers van Willem van Nassau, Lodewijk en Hendrik van Nassau, in het jaar 1574. Met veel geduld weet Willem van Oranje de bewoners van het Rijnland, het Schieland en het Delftland ervan te overtuigen dat de beste manier om te voorkomen dat de Spanjaarden de stad Leiden veroveren (er is een Spaans beleg gaande), is om de dijken door te breken en zodoende het land te laten onderstromen. Het plan slaagt en de stad Leiden blijft in handen van Nederland. De Spanjaarden blijven echter nog steeds de oude vrijheid en welvaart van het Nederlandse volk in de weg staan. Willem van Oranje blijft een beleid voorstaan waarmee de Spanjaarden met gezamenlijke krachten uit Nederland verdreven kunnen worden en bovendien streeft hij naar een gezamenlijk vaderland. Alle provinciën der Nederlanden moeten samen één natie gaan vormen als de Spanjaarden verdreven waren. Willem van Oranje weet als geen ander gebruik te maken van de drukpers, een nieuwe uitvinding. Hij laat pamfletten verspreiden waarin hij propaganda maakt voor zijn beleid. De Gewesten komen op 5 november 1576 tot een overeenkomst met de Pacificatie van Gent. De Prins van Oranje is dan inmiddels uitgegroeid tot moreel leider van Holland en Zeeland. Een sfeer van vreugde en verademing heerst onder de Nederlanders en bovendien verliezen de Spanjaarden terrein. Een gemeenschappelijk optreden tegen de vijand lijkt bereikt, maar toch is er nog veel verdeeldheid. Er zijn in de verschillende Provinciën maar liefst 4 verschillende regeringen werkzaam. De Prins doet een laatste poging om tot een godsdienstvrede te komen en zo het bloedvergieten te voorkomen. Hij probeert tot eendracht te komen door aan te geven dat de vijand maar één vrees heeft, namelijk dat de Nederlanders op het punt van godsdienst eensgezind zullen zijn. Deze poging faalt echter, omdat de gemoederen bij beide partijen te hoog oplopen zodat bemiddeling geen zin meer heeft. In Utrecht faalt het bereiken van de godsdienstvrijheid door de katholieken, in Holland door de gereformeerden, maar vooral door de ontwikkelingen in Gent mislukken de plannen van Willem van Oranje. Een golf van terreur, plundering en beeldenstormerij woedt over de stad en van een eventuele godsdienstvrijheid is geen sprake meer. Tussen begin 1577 en januari 1579 is Oranje rusteloos doende geweest de Unie van Delft uit te breiden tot een Unie van alle gewesten, maar daarvoor was dat calvinistische exclusivisme aanvankelijk een beletsel; des te krachtiger bleef de Prins daarom ijveren voor een religievrede, die het voortbestaan van beide confessies zou mogelijk maken. Hij zocht voor de uitbreiding van de Unie vooral de Franse kroon. Zo lang mogelijk bleef hij zich in het zuiden ophouden, in de hoop met de Franse hulp de 'Generale Unie' te redden. Zijn volhardend pogen de Franse koning Hendrik III of diens broer Frans van Anjou de soevereiniteit over de Nederlanden te doen aanvaarden, was vanuit Filips II's standpunt bezien hoogverraad. Deze strafte dit in maart 1580 met de ban en zette een rijke beloning op Oranjes hoofd. De Prins verdedigde zich in een hoofdzaak (Apologie, geschreven door hofprediker Villiers). De daarin ontvouwde theorieën over het recht van opstand tegen een tot tiran geworden soeverein vond later hun toepassing van 26 juli 1581. De ban lokte een reeks van moordcomplotten uit en ten minste twee aanslagen. Op 18 maart 1582 werd te Antwerpen een aanslag gepleegd door Jean Jauregui. Na hersteld te zijn van zijn verwondingen verliet de Prins de zuidelijke Nederlanden. Hij verbleef van augustus 1582 tot december 1583 in verscheidene Zeeuwse en Hollandse steden en vestigde zich in december 1583 in het voormalige Sint-Agathaklooster, of Prinsenhof, te Delft. Omstreeks deze tijd groeide in de Staten van Holland het verlangen naar een hechtere band met de Prins dan het stadhouderschap; zo viel het besluit hem tot graaf van Holland te benoemen. Op juli 1584 wordt Willem vermoord door een huurmoordenaar : Balthasar Gerards.