Maarten Luther

Biografie
1. Jeugd en studentenjaren Maarten Luther werd op 10 november 1483 te Eisleben geboren als zoon van de mijnbouwer Hans. Kort daarop verhuisde het kroostrijke gezin naar Mansfeld waar zijn vader een smeltoven uitbaatte. Zijn nieuwe zaak liep al snel op wieltjes en binnen de tien jaar verwierf hij zo'n welstand dat hij tot raadslid werd gekozen. Luthers moeder, Margaretha, gaf Luther een strenge opvoeding. In 1479 ging Luther naar de Magdeburgse school van de "Broeders des Gemenen Levens" en vervolgens naar Eisenach waar hij de stedelijke parochieschool liep. Gezien hun gunstige situatie werd Luther in1501 naar de Erfurtse5 universiteit gestuurd om er rechten te studeren. Om tot deze befaamde universiteit toe te treden moest men eerst de zeven vrije kunsten1 leren. Hierin slaagde Luther glansrijk en behaalde het volgende jaar het baccalaureaat1. Nu was hij klaar voor de rechtenstudie maar in 1505 gebeurde er iets waardoor zijn leven compleet een andere wending. Luther zou in raadselachtige omstandigheden de belofte gemaakt hebben om monnik te worden. Dit deed hij, tot ergernis van zijn vader die hem liever als jurist zag afstuderen. Nog datzelfde jaar meldde hij zich aan bij het Augustijnenklooster te Erfurt, waar hij zijn gelofte als monnik aflegde. 2.Docerende monnik In 1507 werd hij tot priester gewijd en begon hij studies in de theologie aan de Wittenbergse5 universiteit. Hierbij bestudeerde hij de scholastiek1 waarbij hij in aanraking kwam met het humanisme. Voor Luther betekende dit concreet het bestuderen van de Griekse en Hebreeuwse versies van de bijbel. De bekroning op zijn studies kwam er in 1512 wanneer hij doctor in de theologie werd. Van nu af aan hield hij zich vooral bezig met het geven van colleges. Gedurende deze tijd worstelde Luther erg met de werkelijke betekenis van het geloof. Bij het nader bestuderen van Paulus'brief kwam hij tot het inzicht dat de zekerheid van Gods schenkende gerechtigheid centraal moet staan en niet Gods eisende gerechtigheid. Geen mens kan dus rechtvaardigheid tegenover God verwerven, maar hij kan wel erin vertrouwen dat God hem dat zal schenken.
3. Aanslaan van de stellingen Sedert 1514 was Luther niet alleen hoogleraar maar ook predikant in de Stadskerk van Wittenberg. Hij constateerde dat veel mensen niet meer bij hem te biecht kwamen maar in de plaats aflaatbrieven kochten in naburige steden. Deze aflaathandel, waarmee zonden konden afgelost worden door middel van betaling, was volledig in strijd met Luthers overtuiging over gerechtigheid. Vooral sinds 1507 nam de verkoop ervan drastisch toe vermits het kerkelijk gezag in steeds grotere 'geldnoden' raakte. Daarbij kwam nog de ontoelaatbare beloftes die aflaatpredikers deden om toch maar hun waar te verkopen. Reeds voor 31 oktober 1517 had Luther zich al in menige preken uitgesproken tegen deze gang van zaken. Maar die dag schreef Luther zijn ongenoegen uit over deze praktijken in een brief aan zijn kerkelijke meerderen. Hiermee hoopte hij voor eens en voor goed deze mistoestand uit de wereld te halen. Aan die brief voegde hij ook 95 stellingen3 toe, die als uitgangspunt moesten dienen voor een academisch dispuut hierover. Het werkelijk aanslaan van zijn stellingen behoort waarschijnlijk tot her rijk der legenden. Ondanks Luthers geringe verspreiding van zijn stellingen, circuleerden al tegen het einde 1517 gedrukte exemplaren. Er was enerzijds een stormachtige bijval van humanistische kant maar anderzijds een volledige verachting uit kerkelijke kringen. Rechtstreekse matregelen kwamen er voorlopig niet, de bisschoppen brachten de paus op de hoogte en deden beroep op Luthers directe meerderen om hem tot inkeer te laten komen. Omwille van een groeiende belangstelling zag Luther zich genoodzaakt zijn stellingen nader toe te lichten. Het was geenszins zijn bedoeling het hele pausdom uit zijn voegen te lichten. Toch was de lawine nu niet meer te stuiten. De Curie trad drastisch op: in 1518 werd een kerkelijk proces tegen deze ketter geopend. Dit bleef echter rusten tot in 1920 toen Karel V keizer werd. 4. Bedreiging met de ban Door het onbegrip van de Kerk voelde Luther zich gedwongen om zelfstandig een theologie te ontwikkelen. Zo werkte hij van 1520 tot 1521 aan drie grote reformatorische geschriften en scheidde hij zich innerlijk af van Rome. Daarop werd in het ketterproces heropend. Dit liep op 15 juni uit op een bul1 waarin gedreigd werd met de ban indien Luther geen afstand deed van zijn leer. Luthers reactie was alles behalve verzoenend, hij verbrandde de bul samen met het kerkelijk wetboek. Dit gedrag bezegelde definitief de onherroepelijke breuk met de Kerk. De paus sprak op 3 januari 1521 de banvloek uit. Onder druk van enkele vorsten en de talrijke Lutheraanhangers in zijn land zag de keizer Karel V zich echter gedwongen Luhter te verhoren. Waarop hij op de Rijksdag te Worms5 ontboden werd. 5. Van Worms naar Wartburg Luthers optreden op de rijksdag werd als zakelijk, verstandig en bezonnen beschreven. Hier werd hem duidelijk gevraagd zijn leer te herroepen maar Luther zag geen enkele reden om dit te doen. Na de zaal verlaten te hebben, riep hij opgelucht "Ik ben erdoor!" maar na zijn vertrek, sprak de keizer de rijksban uit: hij was vogelvrij. Op de terugreis liet Luther zich ontvoeren door de keurvorst Frederik de Wijze om zijn veiligheid te garanderen. Luther werd ondergebracht in Wartburg5 om hem uit de schijnwerpers te halen. Onder de schuilnaam Jonker Jörg ging Luther door het leven. Maar Luther leed onder de verbanning zowel fysisch als mentaal ging het hem niet voor de wind. Luther kon zich eindelijk op een nieuwe opgave storten, het vertalen van het Nieuwe Testament. In 1522 verscheen deze "Septemberbijbel" al in gedrukte vorm en sloeg er aan bij de Duitse bevolking. Later volgden delen van het Oude Testament en in 1534 verscheen de hele uitgave van de bijbel die een enorm succes kende. Ondanks zijn verbanning hield Luther nauw contact met zijn medestanders die de leer verder uitbouwden. 6. Terugkeer Uiteindelijk keerde Luther wanneer de reformatie nogal de radicale toer op ging terug naar Wittenberg om de beweging opnieuw de gematigde kant op te sturen. Zijn terugkeer bracht geen problemen met zich mee, toch was het gevaar niet helemaal geweken want de rijksban werd in 1524 op de 3de Neurenbergse5 Rijksdag vernieuwd. Toch bleef een arrestatie uit gezien het enorme succes die de beweging kende. In de volgende jaren begon Luther via geschriften en preken zijn leer in de praktijk om te zetten hierbij behield hij zijn gematigde instelling. Ook steunde hij alleen strikt veranderingen op religieus vlak wat blijkt op uit zijn houding tegenover de boerenopstand4. De rijksdag van Augsburg5 (1530) leidde echter tot een verbod van elke godsdienstige vernieuwing. Als reactie op deze anti-reformatorische houding richtten enkele Duitse vorsten en steden een "Schmalkaldisch5 Verbond" op tegen de katholieke gebieden en karel V. Ondanks Luthers verzoenende houding was het uitbreken van de Schmalkaldische Oorlog onvermijdelijk. 7. Huwelijk Op 13 juni 1525 trouwde Luther met de zestien jaar jongere Katharina van Bora tegen het advies in van zijn vrienden, die reeds de ondergang van hun beweging voorspelden. Luther en zijn vrouw woonden samen met een familielid van Katharina en de kinderen van Luthers zuster. Bovendien bod hij ook enkele studenten onderdak om de huishoudkas van het nodige geld te voorzien. Hierbij kreeg Luther zelf ook nog zes kinderen.
8. Laatste levensjaren Gedurende zijn laatste levensjaren kampte Luther erg met lichamelijke kwalen, daarbij viel het sterven van zijn dochter Magdalena hem erg zwaar. Dit zou mede de oorzaak zijn van zijn meer en meer intolerante houding tegenover andere gelovigen in het bijzonder tegen joden. De ouder wordende Luther veroordeelde nu allen die zich niet lieten bekeren. Zijn preekactiviteiten zette hij echter onverminderd voort samen met zijn colleges die hij tot de laatste zucht hield. De door ziekten getekende Luther vertrok 17 januari voor zijn laatste reis naar Eisleben, zijn geboortestad, om daar meningsverschillen in een edele familie te beslechten. Het ontbreekt hem echter de kracht terug te keren waarop hij op 18 februari 1546 sterft. De stoffelijke overschotten werden overgebracht naar de slotkapel van Wittenberg waar ze bijgezet werden.