Ede Staal

Beoordeling 7.6
Foto van een scholier
  • Biografie door een scholier
  • Klas onbekend | 1148 woorden
  • 7 februari 2009
  • 8 keer beoordeeld
Cijfer 7.6
8 keer beoordeeld

Persoon
Taal
Nederlands
Vak

Hallo ik heb hier enigszins veel tijd aan besteeds, enkel omdat Ede een cultstatus is geworden en nog steeds een van de bekendere volkszangers is. Ook omdat ik zelf in Groningen woon ken ik de muziek en alhoewel ik niet zo'n fan ben van zijn muziek heb ik wel respect voor zijn muziek en zijn manier van doen en laten. Hij heeft op zijn manier status verworven niet beroepsmatig gericht en ook al was hij watsimpel, hij zong over mooie dingen zoals het grunninger plattelaand. Ik heb meerdere biografieen bij elkaar genomen en hier enigszins een chronologisch verhaal van proberen te maken en het meest objectieve gebruikt...

Biografie Ede Staal

“Ode aan Ede”

Voorwoord

Ik heb gekozen om een biografie van Ede Staal te maken omdat deze man door heel Groningen goed bekend is als streektaalzanger en ikzelf ook deze muziek wel kan waarderen. Ook omdat Ede Staal positieve beeldvorming geeft aan Groningen.

Levensbeschrijving

Ede Ulfert Staal is geboren in 2 augustus 1941 te Warffum. Vanaf zijn vijfde begon Ede staal met het maken van muziek op zijn mondharmonica. Zijn grootvader was dirigent van de dorpsfanfare in Leens wat het dorp was waar Ede opgroeide. Zelf speelde hij 5 jaar mee in de fanfare met zijn trompet en ging hij één keer in het jaar naar muziekconcours.

Ede Staal trouwde met Sophia Theodora (Fieke) Spoel, die een baan in de verpleging had. Ede en Fieke kregen zes zoons: Hanno, Jeroen, Martijn, Elwin, Jelger en Jasper.Het gezin Staal bewoonde verschillende boerderijen verspreid door de provincie, o.a. in Wehe-den Hoorn, 't Waar, Nieuw Scheemda, de Reiderwolderpolder bij en Farnsum; zij hielden van het buitenleven en van het Groninger landschap.

Ede besloot medicijnen te gaan studeren aan de Rijksuniversiteit in Groningen wat zijn muziektalent teniet deed. Maar omdat hij meer had met talen, besloot hij Engels te gaan studeren. Ede werd leraar aan verschillende onderwijsinstellingen in de hele provincie Groningen. De mensen om hem heen kenden hem als een sympathieke en gevoelige man.

In zijn vrije tijd schreef hij teksten voor liedjes en STER-spots, componeerde hij amusementsmuziek, maar het liefste maakt hij Engelstalige liedjes die platenmaatschappij Phonogram in 1974 later ook voor hem uitbracht op een LP getiteld I’m in the blues. Deze liedjes bracht hij uit onder het pseudoniem E. Paltrams (anagram smartlap). Het plaatje werd echter niet zo’n succes en Ede Staal had de commerciële platenwereld inmiddels voor gezien gehouden. "De schijnwereld van de platenbusiness stond hem tegen. In zo`n muzikale legbatterij, waar ik de grootste eieren moet leggen, kan ik niet werken. Bij muzikale rui, als het niet allemaal gaat zoals zij het willen, wacht je het lot van de soepkip.", volgens Ede Staal (bron http://www.edestaal.nl/). Ede kreeg nog een aanbod voor meer singles.

In de opeenvolgende jaren was het muzikaal wat stilletjes rondom Ede Staal. Hij eigende zich nog enkele talen toe zoals Deens en Oost-Fries en later zelfs nog Chinees. In het begin van de jaren tachtig maakt Staal voor de regionale radiozender Radio Noord een aantal herkenningstunes en liedjes, wat Ede in populariteit deed stijgen. Ede Staal werd in 1981 ontdekt door Engbert Gruben die als medewerker van Radio Noordal gauw door had dat het hier iets bijzonders betrof.
In 1982 werd "Mien Toentje" de herkenningsmelodie van een tuinierrubriek op Radio Noord. Ook werkte Ede mee aan een programma van Radio Noord: In Sloaperstil verzorgde hij de rubriek Zuzooien op zundagmörn.

Het grappige liedje “Mien Toentje” werd razend populair en al snel werd Ede de volkszanger van Groningen met Engbert Gruben als grootste fan. De aanvragen voor optredens stroomden binnen maar Ede ging er zelden op in. Met Klaas Staal (geen familie) richtte hij toen het label Mollebone Music op. Al gauw kwam er in 1984 een plaatje met vier liedjes uit, getiteld: Man, man, man, wat 'n boudel. Het oplagecijfer rees ver boven de verwachte cijfers op naar een landelijk succes. Door het zingen van de streektaalmuziek die hij uitstekend beheerste groeide hij uit tot een van de de meest succesvolle streektaalzangers aller tijden. Van zijn cd's zijn meer dan honderdduizend exemplaren verkocht. Staal heeft al tijdens zijn leven maar zeker sinds zijn dood een ongekende cultstatus verworven en hedendaags zijn de liedjes alsnog te horen op radio en tv.

In januari 1985 moest Staal een zware operatie ondergaan. Hij stond daardoor geruime tijd op non-actief. Pas in november dat jaar zou hij weer succesvol optreden op het Mollebone-liedjesfestival in Delfzijl. Op 22 juli 1986 overleed hij aan maagkanker vlak voor zijn vijfenveertigste verjaardag, na een korte maar zeer succesvolle artistieke carrière, in zijn boerderij aan de Farmsumerweg onder Delfzijl. In die plaats werd hij ook begraven.
Op 4 oktober 1986 kwam de tweede LP uit ("As vaaierwoorden"). Ede Staal had in de laatste maanden van zijn leven nog een belangrijk aandeel gehad in de voorbereidingen. Op diezelfde datum krijgt Staal postuum de K. ter Laanprijs toegekend, voor zijn bijzondere verdiensten die niet beroepsmatig gericht waren op de Groningse taal. Ook werden de vertellingen van Staal voor Zuzooien op Zundagmörn op Radio Noord verzameld en uitgebracht op een driedubbelalbum. Dit album wordt in 1993 op CD uitgebracht.

“Ode aan Ede”

Hoogtepunten en ontwikkelingen na zijn dood
• Ook werd in 2001 een standbeeld van de volkszanger onthuld in Delfzijl.
• Het jaar 2000 is een jaar van veel eerbetoon aan de Groninger zanger. De tentoonstelling 'Ode aan Ede' in de museumboerderij op het landgoed Verhildersum bij Leens wordt in de eerste zes weken door meer dan 13.000 mensen bezocht. De teller komt uiteindelijk ruim boven de 65.000. In dezelfde boerderij wordt De Nacht Van Ede gehouden, waar vele bekende Groninger artiesten aan mee werken. Er verschijnt een boek met de Nederlandse vertaling van Ede Staals teksten. Het Groningse streekpostbedrijf 't Hoogeland brengt een Ede Staal postzegel uit. In Delfzijl wordt een monument onthuld ter nagedachtenis aan de nog steeds aan populariteit winnende zanger.
• Er verschijnt een dubbelalbum van Staal op CD: Hear My Song/As 't Boeten Störmt. Op de eerste CD staan Engelstalige nummers, waaronder de eerste single I'm In The Blues. De tweede CD bevat liederen in het Gronings, Duits en Nederlands.
• In 1998 baseert regisseur Karim Traïda het scenario van zijn film De Poolse Bruid op het lied 't Hogelaand van Staal, dat ook in de film terug te horen is. De film blijkt zeer succesvol en wint verschillende prijzen, wat de belangstelling voor Staal weer doet toenemen zowel nationaal als internationaal. Met meer dan honderdduizend verkochte albums op zijn naam blijkt Staal zelfs nu nog de meest populaire Groningse zanger.
• In 2001 brengen Het Noord-Nederlands Orkest (NNO), zanger Arno van der Heyden (Trio Kloosterboer) en zangeres Rika Dijkstra een eerbetoon aan de Groningse troubadour Ede Staal. De stukken van Staal worden op 28 en 29 juni in de Oosterpoort in Groningen voor het eerst in een volledig symfonische bezetting uitgevoerd. De arrangementen van Staals nummers worden speciaal voor de twee concerten gemaakt door De Koning en de Groningse componist Henk Meutgeert.

REACTIES

R.

R.

Jammer dat de tekst niet van jezelf is.

15 jaar geleden

Log in om een reactie te plaatsen of maak een profiel aan.