Claude Monet

Claude Monet
Claude Monet, die leefde van 1840 tot 1926, was een impressionist. De term impressionisme ontstond in 1874. In dat jaar exposeerde een diverse verzameling van kunstenaars in de 'Salon des Refusés.' Vele van die werken zagen er grof en onvoltooid uit, zodat ze werden afgekeurd door de kunstcritici en de fotografen. De kunstenaars Monet, Renoir, Morisot en Sisley waren onafhankelijke exposanten en dus een gemakkelijk doelwit voor de kunstcritici. Eén van hen, Louis Leroy, spotte met een schilderij van Monet, nl. 'Impressie: zonsopgang.' Ik citeer letterlijk wat hij zei: "Behangpapier in zijn ontwikkelingsstadium is meer voltooid dan dit."
Alhoewel dit negatief bedoeld was, werd de term 'impressionisme' snel in heel Parijs toegepast. Impressionistische werken worden gekenmerkt door een licht en kleurig palet en de ongemengde verf, die onmiddellijk op het doek wordt aangebracht. Deze twee kenmerken zorgen op hun beurt voor een verhoging van helderheid van elk kleur, maar ook voor een gebroken, harmonieus karakter.

Oscar Claude Monet werd op 14 november 1840 geboren in de Rue Lafitte 45 te Parijs. Hij was de tweede zoon van de kruidenier Claude Adolphe Monet en zijn vrouw Louis Justine Aubrée. Omstreeks die tijd was Frankrijk in een stabiele economische en sociale situatie. Het is ook de periode, waarin alle latere impressionisten geboren worden, zoals o.a. Manet, Pissarro,
Renoir, Cézanne en Degas. Door een zware economische crisis verhuist het gezin Monet in 1845 naar Le Havre. Daar worden ze opgevangen door hun zwager Jacques Lecadre, die een winstgevende zaak had, waar zijn vader mocht werken. De band met zijn vader verslechtert zienderogen, omdat zijn vader geen oog heeft voor zijn tekentalent, tegenover zijn moeder die hem steunt. Als zijn moeder in 1857 sterft, wordt hij onder de voogdij van zijn tante
Marie-Jeanne Lecadre geplaatst. Zij hebben een zeer hechte band, zeker als haar man in 1858 sterft. Zijn tante schilderde ook in haar vrije tijd en Monet was dus een graag geziene gast. Monet verliet het gymnasium, waar hij voor het eerst tekenlessen had gekregen van François-Charles Ochard, een leerling van Jacques-Louis David, die de huidige kunststroming aan hem
representeerde. Deze lessen hadden geen invloed op Monet. Hij begon karikaturen te maken van de rijke burgerij en ze verkocht aan 10 of 20 frank. Algauw had Monet meer dan 2000 frank verzameld en werd tamelijk bekend in zijn woonplaats. Gravier, een kunsthandelaar, stelde Monets karikaturen tentoon. Zo raakten zijn tekeningen in de krant, zodat ze opgemerkt werden door Eugène Boudin, een schilder van landschappen en zeegezichten. Ze
maakten kennis, alhoewel Monet Boudins schilderijen afschuwelijk vond. Boudin leerde Monet schilderen met olieverf in de buitenlucht, wat heel ongewoon was in die tijd, en overtuigde hem ervan dat hij talent had. Monet besloot schilder te worden en zei dit zes maanden later tegen zijn vader en tante. Hij verhuisde in 1859 naar Parijs om er te studeren. Daar maakte hij kennis met Constant Troyon, de leermeester van Boudin. Die merkte het
talent van Monet op, maar gaf hem de raad eerst te leren tekenen en modellen uit het Louvre te reproduceren. Troyon adviseerde Monet een opleiding bij Thomas Couture te volgen, maar Monet sloeg deze raad in de wind en bezocht de Académie Suisse. Hier leerde hij vele andere schilders kennen. In 1861 wordt Monet opgeroepen voor de dienstplicht en hij trok een slecht nummer en moet hierdoor voor zeven jaar naar het Afrikaanse legioen in Algerije. Een jaar later krijgt hij tyfus en wordt ontslagen in het leger. Hij gaat zes maanden in Le Havre rusten. Hier leert hij Johan Barthold Jongkind kennen, een Nederlandse schilder die later tot de voorloper van het impressionisme zal genoemd worden. Deze zal hem enorm veel beïnvloeden, maar dat bevalt Monets familie niet. Monet trekt terug naar Parijs om er les te volgen bij Charles Gleyre. Door de lessen in de Académie Suisse en bij Gleyre leert hij vele andere schilders kennen, zoals Manet, Pissarro, Sisly en Degas, en maakt vrienden voor het leven.
Na een tijd van schilderen in Parijs en Le Havre trouwt Monet in 1870 met Camille Doncieux. Na een trouwreis trekt Monet bij het begin van de Frans-Pruisische oorlog naar Engeland, waarschijnlijk uit angst om terug opgeroepen te worden voor het leger; Camille reist hem achterna. Hier schilderde hij, samen met Pissarro, zijn eerste Londense taferelen. Na de oorlog, in 1872, keerden Monet en zijn vrouw terug naar Parijs en gaan wonen in Argenteuil. Monet schilderde hier ongeveer 170 schilderijen. Hij liet er een atelierboot voor hem bouwen, zodat hij buiten op de Seine kon schilderen. Op de Seine werden veel zeilraces gehouden, die hem veel inspireerden. In 1878 verhuist hij opnieuw, nu naar Vétheuil. Hij raakt er bevriend met de rijke Ernest Heschédé en zijn Alice. Toen de zaken Hoschédé failliet werden verklaard, verdween Monet met de noorderzon en liet zijn vrouw en kinderen achter. Eén jaar later sterft Camille aan tuberculose. Monet reist Frankrijk en Italië rond en overal maakt hij schilderijen. Tenslotte keert hij in 1891 terug naar het platteland nabij Parijs. Hij koopt een huis in Giverny en begint te schilderen, o.a. de bekende serie hooibergen en een jaar later de serie schilderijen van de kathedraal van Rouen. Al die tijd schrijft hij brieven naar Alice. Als Ernest sterft in 1892, trouwen Monet en Alice Hoschédé-Raingo op 16 juli. Vanaf dan worden zijn
schilderijen door het 'Salon' aanvaard en Monet verdient goed geld. Hij trekt naar Noorwegen, Venetië en Londen, maar zijn thuis blijft Giverny. In 1899 sterft zijn vriend Sisley en Alices dochter Suzanne. Het gezin Monet is in diepe rouw en Monet trekt zich terug in zijn atelier, hij begint met de schilderijenseries van de waterlelies, waaronder diegene met de Japanse brug waar hij 27 jaar aan werkt. Tot aan 1911 werkt hij aan de Theemsserie en de Venetiaanse serie, maar houdt er dan voor een heel eind mee op, want in 1911 sterft Alice, na twee jaar te hebben geleden aan een chronische ziekte. Monet zondert zich eenzaam af en ziet weken geen mens, maar werkt door. Juist voor de oorlog doet Clemenceau, vriend van Monet en eerste minister van Frankrijk, aan hem het voorstel om enkele grote wandschilderijen aan de staat cadeau te doen. Deze taak houdt hem bezig tot aan zijn dood. Als de oorlog uitbreekt sneuvelen zijn drie zonen en zijn
stiefdochter Blanche, de weduwe van zijn oudste zoon Jean, zorgt voor hem. Op 15 oktober 1920 wordt officieel aangekondigd dat Monet twaalf schilderijen aan de staat wil schenken. Ondertussen lijdt Monet al 9 jaar aan een oogziekte en kan amper zien, maar toch tekent en schildert hij verder; in zoverre dat lukt. Na een twee operaties kan hij terug een beetje zien en schildert voort, maar de schilderijen volstaan niet aan zijn hoge eisen en hij

verbrandt ze, wat een ramp is voor de hedendaagse kunst. In juni 1926 wordt hij blind en is hij zo zwak dat hij in bed moet blijven. Claude Oscar Monet, een fantastisch schilder, sterft op 86-jarige leeftijd op 6 december 1926 in zijn eigen huis te Giverny.

4.1. De ijsgang bij Vétheuil
'De ijsgang bij Vétheuil' is één van de drie schilderijen van Monet die in het Louvre hangen. 'Het ijs op de Seine in Bougival' en 'Sneeuw in Honfleur' zijn er ook te bewonderen, maar ik vond 'De ijsgang bij Vétheuil' het meest impressionistisch, het meest Monet. Het doek moet ongeveer omstreeks januari 1880 geschilderd zijn. Er heerste dan in Frankrijk een immense vorst, met daarop een immense dooi volgend. Dit fenomeen en het zien van de verlaten en duister winterlandschappen zetten Monet aan om het schilderen opnieuw op te pakken (zijn eerste vrouw was nog maar net overleden). Op het einde van januari begon alles te ontdooien met alle gevolgen vandien. Deze ontdooiing veroorzaakte een enorme ijsgang op de Seine. De voorgrond wordt volledig ingenomen door water, waarop grote ijsschotsen drijven. Monet stelt ze a.h.w. gewichtloos voor door ze met enkele fijne penseeltrekken te schilderen. Het doek wordt ook mooi beëindigd door de twee diagonale lijnen van populieren. Deze zijn opzettelijk opgenomen in het schilderij om een gevoel van ruimte en afstand te creëren. Toen Monet dit schilderij aan het 'Salon' voorstelde, werd het onmiddellijk afgekeurd, maar Monet slaagde erin het doek te verkopen aan Georges Petit, een galeriehouder.
Ik vond het een prachtig schilderij. Ik heb ook al altijd van Monets werk gehouden, alhoewel ik wel meer van moderne kunst hou. Hetgene wat ik zo mooi vind aan Monets werk is dat alles veel lichter overkomt, het is minder statig en hard. Het werk
van Monet is verfijnd en toch zo ingewikkeld. Van ver past alles bij elkaar, maar dichter bekeken, besef je dat het enorm moeilijk moet geweest zijn om verschillende kleuren tot één te laten komen. De verschillende penseeltrekken staan heel dicht op
elkaar zodat ze als een geheel overkomen. Dat, vind ik, maakt het ook zo speels en geeft het iets moderns in een toch wat klassieker schilderij. Wel vind ik dit schilderij geen uitblinker van Monet, ik vind het volledige oeuvre van Monet goed.
Hiermee bedoel ik wel zijn latere werk (1860-1925). De eerste schilderijen vind ik niet zo goed omdat ze te klassiek ogen, zoals bv. 'Het ijs op de Seine in Bougival' van 1866.