EU-uitbreiding

EU-uitbreiding
De uitbreiding van de EU komt met de dag dichterbij. Want volgende maand, op 12 en 13 dec. aanstaande wel te verstaan, decideren de Europese regeringsleiders in Kopenhagen welke Oost- en Midden-Europese landen vanaf mei 2004 lid kunnen worden. Twee dagen van grote importantie, want de toekomst van de EU én van de kandidaat-lidstaten zal hiermee voorgoed veranderen. Een EUROPESE Unie moet immers heel Europa betrekken, en niet alleen maar het “rijke clubje van west-noord-zuid”. Laat de uitbreiding van de EU een feit worden! Argument 1: Dertien landen zijn verwikkeld in het EU-uitbreidingsproces. Deze landen zijn Turkije, Cyprus, Malta, Polen, Tsechië, Slowakije, Hongarije, Slovenië, Roemenië, Bulgarije en de drie Baltische staten Estland, Letland en Litouwen. Algemeen uitgangspunt was dat zij kunnen toetreden wanneer zij aan de toetredingsvoorwaarden voldoen. De toetredingsvoorwaarden, de Kopenhagen-criteria, zijn in 1993 vastgesteld door de Europese leiders. De criteria gaan over mensenrechten, rechtsorde, economie, EU-wetten en regels. De afgelopen tien jaar hebben de kandidaat-lidstaten hard gewerkt om hieraan te voldoen. Nú zijn de landen bezig om de Europese regelgeving over te nemen en in te voeren. De kandidaat-landen zijn al zo´n tien jaar bezig met hun voorbereiding op het EU-lidmaatschap. Om aan de toetredingscriteria te voldoen hebben ze een groot aantal veranderingen doorgevoerd. Dat varieert van beleid voor minderheden in Estland tot strenge controle van slachthuizen in Polen. Bij deze hervormingen krijgen de kandidaat-landen hulp van de huidige EU-landen. Bijvoorbeeld door financiële ondersteuning en het liberaliseren van de handelsbetrekkingen. Inmiddels zijn tien kandidaat-lidstaten zo ver gevorderd dat ze vanaf 2004 kunnen toetreden omdat ze aan de toetredingsvoorwaarden voldaan. Bulgarije en Roemenië zijn daar nog niet aan toe. Met Turkije zijn de toetredingsonderhandelingen nog niet gestart, omdat het nog niet voldoet aan een aantal belangrijke politieke criteria. Dat gaat dan bijvoorbeeld om de macht van het leger, rechten voor minderheden etc. Maar de grootste belemmering voor Turkije, de doodstraf, behoort gelukkig door de afschaffing ervan nu tot de verleden tijd. Argument 2: Na de val van de Sovjetunie is het bergafwaarts gegaan met de Oost-Europese landen. Geen of weinig financiële steun van buitenaf, zeer matige bloei van de economie en de export, veel (illegale) emigratie en een grote toename van onder andere de corruptie, misdaad, criminaliteit en mensen- en goederensmokkel. Ze voelden zich buitengesloten en in de steek gelaten door West-Europa en Rusland. Sinds de val van de Berlijnse muur in 1989, speelt het streven van alle lidstaten om Oost- en West-Europa dichter bij elkaar te brengen. Met deze expansie zal dit wel geschieden. Dus de uitbreiding is ook een historische opdracht. Argument 3: Uitbreiding van de EU is dus een logisch gevolg van iets waaraan al tientallen jaren wordt gewerkt: het opheffen van de historische scheiding tussen Oost- en West-Europa. Bovendien, hoe meer Europese landen lid zijn van de EU, des te stabieler de politiek en economie in Europa en des te sterker de positie van Europa in de wereld. Hoe meer landen deelnemen, des te beter de EU ook grensoverschrijdende problemen kan oplossen. Bovendien kan Europa zo haar gemeenschappelijke waarden versterken in de nieuwe lidstaten. Daarbij moet men denken aan vrede, veiligheid, democratie, solidariteit, duurzaamheid, respect voor mensenrechten en een markteconomie. Dit kan een ‘doorstooteffect’ hebben voor andere landen in Oost-Europa. In ieder geval zal het hen in de goede richting aan het denken zetten. Nederland is uit historische, politieke, culturele en strategische redenen groot voorstander van uitbreiding van de Unie. Het doel is een stabiel, democratisch en welvarend Europa; een Europa waar nooit meer oorlog zal zijn. Hoe meer Europese landen lid zijn van de EU, des te stabieler de politiek en economie in Europa en des te sterker de positie van Europa in de wereld. Europese burgers zullen daar direct of indirect van profiteren, bijvoorbeeld wat betreft veiligheid, welvaart, werkgelegenheid, de kwaliteit van het onderwijs, etc. Argument 4: Naast de voordelen meer economische stabiliteit en een sterker Europa, is een grotere interne Europese markt ook goed voor de Nederlandse burger en ons bedrijfsleven. De uitbreiding met de nieuwe lidstaten vergroot het aantal consumenten in de EU met ruim 30 procent. Bij een uitbreiding met tien landen groeit de interne Europese markt van 370 naar 445 miljoen consumenten. De EU is dan de grootste vrijhandelszone ter wereld. Deze vergroting van ruim 30 procent stimuleert de economische groei en schept nieuwe investeringsmogelijkheden. Daardoor kan Europa beter concurreren met bijvoorbeeld de VS en Japan. Argument 5: Een open economie als de Nederlandse profiteert extra van de uitbreiding, met name omdat Nederland na Duitsland de grootste investeerder is in Midden- en Oost-Europa. In zowel Polen als Hongarije zijn bijvoorbeeld al meer dan 600 Nederlandse bedrijven gevestigd. De verwachting is dat onze export ten gevolge van de uitbreiding met zo'n 1 á 2 procent zal toenemen. Voor Nederland is dus vooral het economische plaatje van een expansie positief. Argument 6: De uitbreiding van de EU moet in principe leiden tot minder nieuwe asielzoekers en minder illegale immigratie in Europa. Eén van de doelstellingen van de EU is om de bewaking van de buitengrenzen van de EU te verbeteren, om illegale immigratie te voorkomen. Dit is ook te realiseren, indien er goede afspraken en voorwaarden komen met de landen die de buitengrens zullen gaan vormen. De tien kandidaat-lidstaten zijn nu druk bezig om te voldoen aan de derde toetredingseis: de Europese regelgeving. Elk land moet de wetten en regels van de EU overnemen en invoeren. Dat komt neer op zo’n 85.000 pagina’s wettekst op alle denkbare gebieden. Alle regels moeten worden overgenomen. Wel mogen sommige regels wat later worden doorgevoerd – maar alleen voor een beperkte termijn. En nooit op een onderwerp dat de veiligheid van de Europese burger kan raken. Voordelen op ’n rijtje: Ten eerste zal door de uitbreiding de relatie tussen Oost- en West Europa versterken, wat goed is voor de politieke stabiliteit en de vrede op het Europees continent. De EU zal op het toneel van de wereldpolitiek ook meer gewicht kunnen gaan uitoefenen, dit zeker belangrijk i.v.m. de (toenemende) macht van de VS. Daarnaast is er een groot economisch voordeel. Bij uitbreiding met tien landen groeit de interne Europese markt enorm met ruim 30 procent. Deze vergroting stimuleert de economische groei en schept nieuwe investeringsmogelijkheden. Omdat Nederlandse bedrijven op dit moment al fors investeren in Midden- en Oost-Europa, is de verwachting dat onze export nog verder zal toenemen met zo'n 1 á 2 procent. Verder werkt het perspectief op EU-toetreding als katalysator voor een groot aantal positieve hervormingen in de kandidaat-lidstaten waar ook Nederland baat bij heeft. (Te denken valt aan enorme investering in verbetering van het milieu, versterking van de grensbewaking, privatisering van staatsbedrijven, het meer transparant maken van de markt, dat het voor het Nederlandse bedrijfsleven makkelijker maakt om in deze landen te opereren.) Tegenargument 1: Het enige waar de schoen kan gaan wringen bij de uitbreiding is het gemeenschappelijk landbouwbeleid en het vrij verkeer van personen. Het laatste kan leiden tot illegale immigratie, toestroom van arbeidsmigratie en asielzoekers. In principe moet de uitbreiding van de EU leiden tot minder nieuwe asielzoekers en minder illegale immigratie in Nederland. Eén van de doelstellingen van de EU is om de buitengrenzen van de EU ingrijpend te verbeteren en draconisch en permanent te bewaken, om illegale immigratie te voorkomen. De EU zou hiervoor belangrijke onvrijblijvende afspraken moeten maken en voorwaarden verbinden met de buitengrenslanden. Als deze in acht zullen worden genomen en goed zullen worden nageleefd/uitgevoerd, dan heeft de EU een toekomstige zorg minder en dat zal veel tijd, moeite en kosten besparen. Maar bovendien, bij eerdere uitbreidingen van de EU, met bijvoorbeeld Spanje en Portugal, bleek de angst voor een toestroom van immigranten uit de nieuwe lidstaten grotendeels ongegrond. Daarom wordt verwacht dat de arbeidsmigratie ook nu zal meevallen. De Europese Commissie gelooft bovendien dat de arbeidsmigratie uit de nieuwe lidstaten zal worden beperkt door de verbetering van het sociale stelsel en de economie in de nieuwe lidstaten. Dat hangt af van de keuze van de huidige lidstaten. Zij mogen individueel besluiten om een overgangstermijn te hanteren van twee jaar. Daarna kunnen zij de overgangstermijn op hun grondgebied eventueel met maximaal vijf jaar verlengen. Doen zij dit niet, dan treedt automatisch de Europese wetgeving voor Vrij Verkeer van Personen (link naar 8.6) in werking. Nederland heeft aangekondigd in principe geen overgangstermijn te zullen hanteren. Tegenargument 2: De Midden- en Oost-Europese landen die dus naar verwachting in 2004 tot de EU gaan toetreden, hebben stuk voor stuk een grote landbouwsector. Met veel boeren dus, die net als hun collega’s in de huidige lidstaten volgens de huidige subsidieregels EU-geld zouden krijgen. Dat maakt het landbouwbeleid op termijn onbetaalbaar. Daarom is tijdens de top van Brussel in oktober 2002 besloten een maximum te stellen aan de landbouwsubsidies tot 2013 en daarna een afbouw van de subsidies. Dus ook de Nederlandse bijdrage aan de EU voor haar gemeenschappelijk landbouwbeleid zal in de toekomst reduceren. Tegenargument 3: Nederlandse bedrijven kunnen bijvoorbeeld concurrentie krijgen van lagelonenlanden uit Midden- en Oost-Europa. Dit is zeer realistisch. Maar leveren de bedrijven van die lagelonenlanden kwalitatief even hoogwaardige producten als de producten die Nederlandse bedrijven leveren? Nee, daarbij komt nog dat de gehele binnenlandse infrastructuur (exportfaciliteiten) in die landen matig tot slecht, en in sommige gevallen (in bepaalde gebieden van het land met name) desastreus is. Bovendien kan eigenlijk die bedreigende concurrentie voor Nederlandse bedrijven worden voorkomen of gedelgd door ingrijpen van de Nederlandse regering in het bedrijfsleven. Financiële steun, (export)subsidies e.d. Tegenargument 4 : Ook zal de besluitvorming in de EU lastiger zijn met tien extra lidstaten. Maar de EU moet hiervoor een handig systeem uitvinden en uitvoeren. Dit moet neerkomen op: - besluiten die níet alle landen aangaan niet alle lidstaten moeten worden bij betrokken - Belangrijke besluiten, wetten e.d moeten worden verdeeld qua tijd van beslissing, invoering enz. Tegenargument 5 : Verder kost de uitbreiding uiteraard geld. Maar elke nuttige investering kost geld. Een groot gedeelte zal ook worden terugverdiend wanneer de economie op volle toeren zal draaien. Een uitbreiding is zeer noodzakelijk voor de huidige EU om te groeien. Sterker nog, het is het beste en enige wat zij kan doen op dit moment ter versterking van haar wereldpositie op vele fronten. Zeker om onder andere de economische concurrentie te vergroten tegenover Japan, maar met name de Verenigde Staten. De bijdrage van de kandidaat-lidstaten kunnen op de lange termijn zeer positieve effecten hebben voor welvaart van de EU. De voordelen van een Europese expansie stijgen dus ver uit boven de nadelen. De EU-landen alsmede de toetredende landen ‘ruiken’ nu al de profijt van de uitbreiding. Erg positief, want een Europese Unie zou geen echte en verantwoorde unie zijn zonder de gezamenlijke wil en de bereidheid samen de toekomst te delen.